کتاب مقدّس چگونه به بابها و آیات تقسیمبندی شد؟
تصوّر کنید که شما یکی از مسیحیان قرن اول هستید و جماعتتان نامهای از پولُس رسول دریافت میکند. وقتی که نامه در جماعت خوانده میشود، متوجه میشوید که پولُس چندین بار از «نوشتههای مقدّس» یا همان نوشتههای عبری، نقلقول کرده است. (۲تیموتائوس ۳:۱۵) شاید بخواهید نقلقولهای پولُس را در نوشتههای عبری پیدا کنید. اما در آن زمان این کار آسانی نبود. چرا؟
کتاب مقدّس بدون باب و آیه
عکس پایین صفحه، یکی از دستنوشتههای کتاب مقدّس در زمان پولُس را نشان میدهد. این نوشته قسمتی از کتاب اِشَعْیا میباشد که از طومارهای دریای مرده گرفته شده است. این دستنوشته متونی به هم پیوسته و فاقد نقطهگذاری است و شمارهگذاری باب و آیه که ما امروزه استفاده میکنیم، در آن دیده نمیشود.
نگارندگان کتاب مقدّس پیامی را که از خدا دریافت کرده بودند، بر اساس باب و آیه تقسیمبندی نکردند؛ بلکه آن را به طور کامل و بدون تقسیمبندی به قلم آوردند. بدین شکل مردم نیز میتوانستند پیام خدا را به طور کامل دریافت کنند. این دقیقاً مانند زمانی است که شما نامهٔ مهمی را از کسی که دوستش دارید، دریافت میکنید. مطمئناً به خواندن چند خط اول اکتفا نمیکنید و نامه را تا انتها میخوانید.
با این حال نداشتن باب و آیه در متون نوشته شده، باعث بروز مشکلاتی میشد. پولُس رسول برای نقلقول از نوشتههای عبری، تنها میتوانست از عباراتی همچون «چنان که نوشته شده است» یا «همان طور که اِشَعْیا پیشگویی کرد،» استفاده کند. (رومیان ۳:۱۰؛ ۹:۲۹) همچنین یافتن این نقلقولها برای کسانی که بر «نوشتههای مقدّس» تسلّط کامل نداشتند، کار آسانی نبود.
علاوه بر این، «نوشتههای مقدّس» تنها یک پیام کوتاه از طرف خدا نبود. این نوشتهها در انتهای قرن اول میلادی به شکل مجموعهای متشکل از ۶۶ کتاب مجزا درآمد. بنابراین داشتن تقسیمات باب و آیه امروزه کار را برای مردم آسانتر کرده است؛ زیرا آنان به راحتی میتوانند بخشهای مختلف را در کتاب مقدّس منجمله نقلقولهای پولُس در نامههایش، بیابند.
حال، این سؤال مطرح میشود که ‹چه کسی کتاب مقدّس را به بابها و آیات تقسیمبندی کرد؟›
تقسیمبندی بابها
یک کشیش انگلیسی به نام استیفان لَنگتِن که بعدها به مقام اُسقف اعظم شهر کنتِربری منصوب شد، در اوایل قرن ۱۳ میلادی، کتاب مقدّس را به بابها تقسیمبندی کرد. او در آن زمان استاد دانشگاه پاریس در فرانسه بود.
پیش از دوران لَنگتِن، محققان به طرق مختلف کتاب مقدّس را به بابها یا بخشهای کوچکتر تقسیم کرده بودند. از قرار معلوم هدف آنان این بود که مردم راحتتر بتوانند عباراتی مشخص را در کلام خدا بیابند. برای نمونه در کتاب اِشَعْیا که ۶۶ باب دارد، یافتن یک عبارت مشخص در یک باب به مراتب آسانتر از یافتن همان عبارت در کل کتاب اِشَعْیا است.
با این حال، این تغییرات باعث بروز مشکل شد. محققان، کتاب مقدّس را به شکلهای مختلفی تقسیمبندی کرده بودند که با هم هماهنگی نداشت. برای نمونه انجیل مَرقُس که ۱۶ باب دارد، در یکی از آن تقسیمبندیها حدوداً به ۵۰ باب تقسیم شده بود. در دوران لَنگتِن، دانشجویان از کشورهای مختلف به پاریس میرفتند.
کتاب مقدّسی که هر یک از آنان به همراه داشت به شکلی متفاوت تقسیمبندی شده بود. به همین دلیل اساتید و دانشجویان نمیتوانستند به راحتی توضیح دهند که در رابطه با کدام بخش از کتاب مقدّس صحبت میکنند.بنابراین لَنگتِن کتاب مقدّس را به شکلی جدید بر اساس بابها تقسیمبندی کرد. در کتاب «تاریخچهٔ کتاب مقدّس» * آمده است که این تقسیمبندی «نظر خوانندگان و نویسندگان را جلب کرد . . . و به سرعت در سراسر اروپا ترویج یافت.» امروزه شمارهگذاری بابها در اکثر نسخههای کتاب مقدّس، مطابق با سیستم شمارهگذاری لَنگتِن است.
تقسیمبندی آیات
حدود ۳۰۰ سال بعد یعنی در اواسط قرن شانزدهم، یک متخصص سرشناس در صنعت چاپ به نام رابرت اِستین به این نتیجه رسید که داشتن سیستمی یکپارچه برای شمارهگذاری باب و آیه، مطالعهٔ کلام خدا را آسانتر خواهد کرد. هدف او ترویج مطالعهٔ کتاب مقدّس بود.
البته تقسیمبندی کتاب مقدّس بر اساس آیات، قبل از دوران اِستین آغاز شده بود. برای مثال، چند قرن پیش از آن، کاتبان یهودی، بخش عبری کتاب مقدّس را که عهد عتیق نیز نامیده میشود، بر اساس آیات شمارهگذاری کرده بودند. با این حال هنوز سیستم یکپارچهای برای شمارهگذاری آیات وجود نداشت.
اِستین بخش یونانی کتاب مقدّس را که عهد جدید نیز نامیده میشود، بر اساس آیات شمارهگذاری کرد. سپس شمارهگذاری بخش عبری را با سیستم شمارهگذاری خود هماهنگ کرد و به این شکل سیستمی یکپارچه به وجود آورد. او در سال ۱۵۵۳ اولین کتاب مقدّس را که شامل عهد قدیم و عهد جدید بود، به زبان فرانسوی منتشر کرد. امروزه شمارهگذاری بابها و آیات در اکثر نسخههای کتاب مقدّس، مطابق با سیستم شمارهگذاری اِستین است. البته این تغییرات مورد پسند همه واقع نشد زیرا برخی بر این باور بودند که متن کتاب مقدّس به قسمتهایی مجزا تقسیم شده است. با این حال این تقسیمبندی مورد قبول متخصصین صنعت چاپ واقع شد و به چاپ رسید.
مزیتی برای خوانندگان کلام خدا
شمارهگذاری بابها و آیات در کتاب مقدّس، به هر آیه یک آدرس مشخص میدهد. با این که این تقسیمبندی از طرف خدا الهام نشده است و متون کتاب مقدّس را تفکیک میکند، اما یافتن محل دقیق عبارات را برای ما آسانتر کرده است. همچنین این امکان را فراهم کرده که آیات مورد علاقهمان را راحتتر به دیگران نشان دهیم.
اگرچه با این سیستم شمارهگذاری، یافتن یک آیهٔ خاص به مراتب راحتتر شده است، اما نباید فراموش کرد که پیام خدا در کل کتاب مقدّس گنجانده شده است، نه تنها در یک آیه. بنابراین برای این که پیام خدا را کاملاً درک کنیم، باید خود را عادت دهیم که بجای خواندن تنها یک یا چند آیه، کل متن را بخوانیم. به این شکل میتوانیم با نوشتههای مقدّس آشنایی بیشتری پیدا کنیم؛ ‹نوشتههایی که قادر است به ما حکمت بخشد تا . . . نجات یابیم.›—۲تیموتائوس ۳:۱۵.
^ بند 13 به فارسی ترجمه نشده است.