مراجعه به متن

مراجعه به فهرست مطالب

مقالهٔ مطالعه‌ای ۱۶

حفظ وفاداری هنگام مرگ عزیزانمان

حفظ وفاداری هنگام مرگ عزیزانمان

‏‹ما گفتهٔ الهام‌شدهٔ حقیقی را از گفتهٔ الهام‌شدهٔ دروغین تشخیص می‌دهیم.‏›—‏۱یوحنا ۴:‏۶‏.‏

سرود ۷۳ ما را شهامت ده

معرفی مقاله *

بجای شرکت در مراسمی که باعث ناخشنودی خدا می‌شود،‏ خویشاوندان سوگوارتان را دلگرمی دهید (‏بندهای ۱-‏۲ ملاحظه شود)‏ *

۱-‏۲.‏ الف)‏ شیطان چگونه انسان‌ها را فریب داده است؟‏ ب)‏ در این مقاله به بررسی چه موضوعاتی می‌پردازیم؟‏

شیطان «پدر دروغ» است و از ابتدای تاریخ بشر،‏ انسان‌های بسیاری را فریب داده است.‏ (‏یو ۸:‏۴۴‏)‏ برخی دروغ‌های او شامل تعالیم غلط دربارهٔ مرگ و زندگیِ پس از مرگ است.‏ امروزه بسیاری از آداب و رسوم رایج در بین مردم،‏ نتیجهٔ ترس از ارواح مردگان است که بخشی از تعالیم شیطان می‌باشد.‏ از این رو،‏ برخی هم‌ایمانانمان که یکی از اعضای خانواده یا نزدیکانشان را از دست داده‌اند،‏ باید ‹برای ایمانشان سخت می‌جنگیدند.‏›—‏یهو ۳‏.‏

۲ اگر از ما خواسته شود که در چنین مراسمی شرکت کنیم،‏ چگونه می‌توانیم به معیارهای کتاب مقدّس پای‌بند بمانیم؟‏ (‏افس ۶:‏۱۱‏)‏ چگونه هم‌ایمانی را که به مراسمی برخلاف معیارهای کتاب مقدّس دعوت شده است،‏ دلگرمی دهیم و تقویتش نماییم؟‏ در این مقاله می‌بینیم که یَهُوَه چگونه در چنین شرایطی به ما کمک می‌کند.‏ اما ابتدا دیدگاه کتاب مقدّس را دربارهٔ مرگ بررسی می‌کنیم.‏

وضعیت مردگان

۳.‏ نتیجهٔ اولین دروغ شیطان چه بود؟‏

۳ مرگ بخشی از مقصود یَهُوَه برای بشر نبود.‏ اگر آدم و حوّا می‌خواستند تا ابد زندگی کنند باید مطیع یَهُوَه می‌ماندند.‏ یَهُوَه تنها فرمان داده بود:‏ «از درخت شناخت نیک و بد زنهار نخوری،‏ زیرا روزی که از آن بخوری به‌یقین خواهی مرد.‏» (‏پیدا ۲:‏۱۶،‏ ۱۷‏)‏ اما شیطان از طریق ماری به حوّا گفت:‏ «به‌یقین نخواهید مرد.‏» متأسفانه حوّا گفتهٔ شیطان را باور کرد و از آن میوه خورد.‏ شوهرش نیز چنین کرد.‏ (‏پیدا ۳:‏۴،‏ ۶‏)‏ به این شکل،‏ گناه و مرگ وارد زندگی بشر شد.‏—‏روم ۵:‏۱۲‏.‏

۴-‏۵.‏ شیطان چگونه به فریب انسان‌ها ادامه داده است؟‏

۴ درست همان طور که یَهُوَه گفته بود،‏ آدم و حوّا مردند.‏ اما شیطان همچنان به دروغ گفتن دربارهٔ مرگ ادامه داد و دروغ‌های دیگری نیز در این باره ترویج داد.‏ یکی از آنان این است که پس از مرگ،‏ جسم از بین می‌رود اما بخشی از وجود انسان در عالمی دیگر به زندگی ادامه می‌دهد.‏ دروغ‌های متفاوت شیطان دربارهٔ مرگ،‏ تا به امروز بسیاری را فریب داده است.‏—‏۱تیمو ۴:‏۱‏.‏

۵ چرا بسیاری از انسان‌ها فریب شیطان را خورده‌اند؟‏ ما طوری آفریده شده‌ایم که تا ابد زندگی کنیم و دوست نداریم طعم مرگ را بچشیم.‏ (‏جا ۳:‏۱۱‏)‏ در واقع،‏ ما مرگ را دشمن خود می‌دانیم.‏ (‏۱قر ۱۵:‏۲۶‏)‏ شیطان که به‌خوبی از این امر آگاه است،‏ با سوءاستفاده از احساساتمان نسبت به مرگ،‏ ما را می‌فریبد.‏

۶-‏۷.‏ الف)‏ آیا شیطان قادر بوده است حقیقت را دربارهٔ مرگ پنهان نگاه دارد؟‏ توضیح دهید.‏ ب)‏ حقایق کتاب مقدّس چگونه به ما کمک می‌کند که از مردگان نترسیم؟‏

۶ شیطان با وجود تلاش‌هایش قادر نبوده است که حقیقت را دربارهٔ مرگ پنهان نگاه دارد.‏ امروزه بسیاری با تعالیم کتاب مقدّس دربارهٔ وضعیت مردگان و امید رستاخیز آشنا شده‌اند و آن را به دیگران اعلام می‌کنند.‏ (‏جا ۹:‏۵،‏ ۱۰؛‏ اعما ۲۴:‏۱۵‏)‏ این حقایق به ما دلگرمی می‌دهد و باعث می‌شود که ترس و ابهامی دربارهٔ وضعیت مردگان نداشته باشیم.‏ برای مثال،‏ خادمان یَهُوَه از مردگان ترسی ندارند و نگران نیستند که چه بر سر مردگان خواهد آمد.‏ آنان دیگر زنده نیستند و نمی‌توانند به کسی آزار برسانند؛‏ گویی در خوابی عمیق فرو رفته‌اند.‏ (‏یو ۱۱:‏۱۱-‏۱۴‏)‏ همچنین گذر زمان برای مردگان هیچ مفهومی ندارد.‏ از این رو،‏ حتی آنانی که قرن‌ها پیش مرده‌اند،‏ هنگام رستاخیز احساس می‌کنند که تنها لحظه‌ای از مرگشان گذشته است.‏

۷ مطمئناً شما نیز موافقید که آنچه کتاب مقدّس دربارهٔ وضعیت مردگان می‌گوید کاملاً واضح،‏ ساده و منطقی است.‏ اما دروغ‌های شیطان بسیار گیج‌کننده است.‏ او با این دروغ‌ها نه تنها مردم را گمراه می‌کند،‏ بلکه به خالقمان تهمت می‌زند.‏ برای این که صدمات ناشی از دروغ‌های شیطان را بهتر درک کنیم به بررسی چند سؤال می‌پردازیم.‏ چرا دروغ‌های شیطان به نوعی تهمت به یَهُوَه است؟‏ این دروغ‌ها چگونه باعث می‌شود مردم فکر کنند که به فدیهٔ عیسی نیاز ندارند؟‏ این دروغ‌ها چگونه باعث افزایش رنج و مصیبت انسان‌ها می‌شود؟‏

صدمات ناشی از دروغ‌های شیطان

۸.‏ مطابق اِرْمیا ۱۹:‏۵‏،‏ چرا دروغ‌های شیطان دربارهٔ وضعیت مردگان به نوعی تهمت به یَهُوَه است؟‏

۸ دروغ‌های شیطان دربارهٔ وضعیت مردگان به نوعی تهمت به یَهُوَه است.‏ برای مثال،‏ یکی از این تعالیم دروغین این است که مردگان در آتش جهنّم می‌سوزند.‏ اما چرا چنین تعالیمی تهمت به یَهُوَه خداست؟‏ این تعالیم باعث می‌شود که مردم فکر کنند،‏ یَهُوَه خدای محبت همچون شیطان سنگدل و بی‌رحم است.‏ (‏۱یو ۴:‏۸‏)‏ شما نسبت به این دروغ شیطان چه احساسی دارید؟‏ یَهُوَه نسبت به آن چه احساسی دارد؟‏ او خدایی است که از هر نوع ظلم و ستم متنفر است.‏—‏اِرْمیا ۱۹:‏۵ خوانده شود.‏

۹.‏ دروغ‌های شیطان چه تأثیری بر دیدگاه انسان‌ها نسبت به فدیهٔ عیسی که در یوحنا ۳:‏۱۶ و ۱۵:‏۱۳ به آن اشاره شده است می‌گذارد؟‏

۹ دروغ‌های شیطان باعث می‌شود مردم فکر کنند که به فدیهٔ عیسی نیاز ندارند.‏ ‏(‏مت ۲۰:‏۲۸‏)‏ دروغ دیگر شیطان این است که ما از روحی فناناپذیر برخورداریم.‏ اگر اینچنین بود می‌توانستیم تا به ابد زندگی کنیم و نیازی نبود که عیسی جانش را برای رهایی ما بدهد.‏ در حالی که فدیهٔ عیسی والاترین شکل محبت به انسان‌ها بود.‏ ‏(‏یوحنا ۳:‏۱۶؛‏ ۱۵:‏۱۳ خوانده شود.‏)‏ تصوّر کنید که یَهُوَه و عیسی نسبت به این تعالیم دروغین که محبت آنان را ناچیز جلوه می‌دهد چه احساسی دارند!‏

۱۰.‏ دروغ‌های شیطان دربارهٔ مرگ چگونه باعث افزایش رنج و مصیبت انسان‌ها شده است؟‏

۱۰ دروغ‌های شیطان باعث افزایش رنج و مصیبت انسان‌ها می‌شود.‏ والدینی را تصوّر کنید که فرزندشان را از دست داده‌اند و غم و اندوه فراوان دارند.‏ شخصی به آنان می‌گوید که خدا فرزندتان را به آسمان برده است،‏ زیرا به یک فرشتهٔ دیگر نیاز داشت.‏ آیا چنین گفته‌ای از درد والدین می‌کاهد یا به آن می‌افزاید؟‏ دروغ دیگر شیطان دربارهٔ آتش جهنّم است.‏ این تعلیم دروغین،‏ شکنجهٔ مردم توسط کلیساها را امری موجه جلوه می‌داد.‏ برای مثال،‏ رهبران کلیسا آنانی را که مخالف تعالیمشان بودند بر روی تیر می‌سوزاندند.‏ مطابق کتابی که دربارهٔ دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا نوشته شده است،‏ رهبران کلیسا فکر می‌کردند که با این کار،‏ مجرمان طعم آتش جهنّم را می‌چشند و بر آن می‌شوند که توبه کنند و تا به ابد در آتش جهنّم نسوزند.‏ در برخی کشورها،‏ فرهنگ مردم آنان را مجاب می‌کند که درگذشتگان خود را بپرستند،‏ در پی خشنودی آنان باشند و از آنان برکت بطلبند.‏ برخی دیگر،‏ از درگذشتگان خود دلجویی می‌کنند تا مبادا از طرف آنان مورد اذیت و آزار قرار گیرند.‏ متأسفانه دروغ‌هایی که شیطان در این باره رواج داده است،‏ نه تنها آرامش واقعی را به همراه نمی‌آورد،‏ بلکه باعث نگرانی و ترس مردم می‌شود.‏

پای‌بندی به حقایق کتاب مقدّس

۱۱.‏ چگونه ممکن است اطرافیان با نیّت خوب،‏ ما را وادارند که برخلاف اصول کتاب مقدّس عمل کنیم؟‏

۱۱ اگر اطرافیانمان با نیّت خوب ما را وادارند که برای یادبود مردگان در مراسمی شرکت کنیم که برخلاف اصول کتاب مقدّس است،‏ محبت به یَهُوَه و کلامش ما را بر آن می‌دارد که مطیع او بمانیم.‏ آنان ممکن است ما را خجالت‌زده کنند و بگویند که شخص متوفیٰ را دوست نداشتیم و برای او احترام قائل نبودیم!‏ یا شاید بگویند که روح شخص متوفیٰ از رفتار ما آزرده می‌شود و مشکلاتی برای بازماندگان ایجاد می‌کند.‏ در چنین مواقعی چگونه می‌توانیم به حقایق کتاب مقدّس پای‌بند بمانیم؟‏ در ادامه به بررسی چند اصل از کتاب مقدّس می‌پردازیم که در چنین مواقعی به ما کمک می‌کند.‏

۱۲.‏ کدام آداب و رسوم دربارهٔ وضعیت مردگان،‏ کاملاً برخلاف اصول کتاب مقدّس است؟‏

۱۲ مصمم باشید که خود را از آداب و رسومی که برخلاف اصول کتاب مقدّس است ‏«جدا سازید.‏» ‏(‏۲قر ۶:‏۱۷‏)‏ در یکی از کشورهای کارائیب،‏ بسیاری معتقدند که پس از مرگ شخص،‏ «روح» او آنانی را که با او بدرفتاری کرده‌اند مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد.‏ مرجعی می‌گوید که «روح» شخص،‏ حتی ممکن است «برای اهالی آن منطقه مشکلاتی ایجاد کند.‏» برخی در آفریقا معتقدند که شخص متوفیٰ نباید تصویر خود را ببیند.‏ از این رو پس از مرگ شخص،‏ روی آینه‌ها را می‌پوشانند و تصاویر او را برعکس به دیوار می‌زنند!‏ ما خادمان یَهُوَه دروغ‌های شیطان را باور نداریم و به هیچ وجه در آداب و رسومی که او ترویج می‌دهد شرکت نمی‌کنیم!‏—‏۱قر ۱۰:‏۲۱،‏ ۲۲‏.‏

تحقیق بر اساس آیات کتاب مقدّس و گفتگویی ملایم با خویشاوندان غیرشاهد،‏ از بروز بسیاری مشکلات جلوگیری می‌کند (‏بندهای ۱۳-‏۱۴ ملاحظه شود)‏ *

۱۳.‏ مطابق یعقوب ۱:‏۵‏،‏ اگر از درستی یا نادرستی آداب و رسومی خاص اطمینان ندارید چه باید بکنید؟‏

۱۳ اگر از درستی یا نادرستی مراسمی اطمینان ندارید،‏ در دعا حکمت یَهُوَه را بطلبید.‏ ‏(‏یعقوب ۱:‏۵ خوانده شود.‏)‏ سپس دربارهٔ آن موضوع مطالعه و تعمّق کنید.‏ اگر لازم بود می‌توانید با پیران جماعت نیز مشورت کنید.‏ البته آنان بجای شما تصمیم نمی‌گیرند اما اصولی از کتاب مقدّس در اختیارتان می‌گذارند که کمکتان می‌کند.‏ اینچنین می‌توانید «قدرت تشخیص» خود را تقویت نمایید و ‹خوب را از بد تشخیص دهید.‏›—‏عبر ۵:‏۱۴‏.‏

۱۴.‏ ما چگونه باید مراقب باشیم که دیگران را لغزش ندهیم؟‏

۱۴ ‏‹همه را برای جلال خدا بکنید و مراقب باشید که دیگران را لغزش ندهید.‏› ‏(‏۱قر ۱۰:‏۳۱،‏ ۳۲‏)‏ وقتی می‌خواهیم دربارهٔ شرکت در مراسمی تصمیم بگیریم باید فکر کنیم که تصمیممان چه تأثیری بر وجدان دیگران به‌خصوص هم‌ایمانانمان می‌گذارد.‏ مطمئناً ما نمی‌خواهیم باعث لغزش دیگران شویم!‏ (‏مرق ۹:‏۴۲‏)‏ همچنین نمی‌خواهیم آنانی را که هم‌ایمانمان نیستند آزرده‌خاطر سازیم.‏ محبت،‏ ما را بر آن می‌دارد که به آنان احترام بگذاریم و باعث جلال یَهُوَه شویم.‏ ما هرگز نمی‌خواهیم مردم را به دلیل آداب و رسومی که دارند مسخره کنیم یا با آنان وارد بحث شویم.‏ باید به یاد داشته باشیم که محبت می‌تواند تأثیر زیادی بر دیگران بگذارد.‏ اگر ما با محبت ملاحظهٔ دیگران را بکنیم و به آنان احترام بگذاریم،‏ حتی شاید بتوانیم دل مخالفانمان را نرم سازیم.‏

۱۵-‏۱۶.‏ الف)‏ چرا بجاست که دربارهٔ اعتقادمان با دیگران صحبت کنیم؟‏ نمونه‌ای بیاورید.‏ ب)‏ سخنان پولُس در رومیان ۱:‏۱۶ چگونه در مورد ما صدق می‌کند؟‏

۱۵ اطرافیانتان باید شما را به عنوان یک شاهد یَهُوَه بشناسند.‏ ‏(‏اشع ۴۳:‏۱۰‏)‏ وقتی یکی از عزیزانتان را از دست می‌دهید،‏ شاید دیگران از این که شما در برخی مراسم شرکت نمی‌کنید آزرده‌خاطر شوند.‏ از این رو،‏ شاید بهتر باشد پیش از این که چنین اتفاقی رخ دهد،‏ اعتقادتان را به دیگران توضیح دهید.‏ فرانسیسکو از موزامبیک می‌گوید:‏ «پس از این که من و همسرم کرولینا با حقیقت آشنا شدیم،‏ به خانواده‌هایمان گفتیم که دیگر مردگان را نمی‌پرستیم.‏ با این حال،‏ وقتی خواهر کرولینا درگذشت،‏ با آزمایشی بزرگ روبرو شدیم.‏ طبق رسوم محلّی وقتی شخصی می‌میرد،‏ بدنش شسته می‌شود.‏ سپس آبی که بدن متوفیٰ با آن شسته شده است در مکانی خاص ریخته می‌شود و نزدیک‌ترین خویشاوند او باید به مدت سه شب آنجا بخوابد.‏ این مراسم به منظور آرام کردن روح متوفیٰ برگزار می‌شود.‏ خانوادهٔ کرولینا از او انتظار داشتند که سه شب آنجا بخوابد.‏»‏

۱۶ واکنش فرانسیسکو و همسرش چه بود؟‏ او می‌گوید:‏ «از آنجا که یَهُوَه را دوست داریم و می‌خواهیم او را خشنود کنیم،‏ از شرکت در آن مراسم خودداری کردیم.‏ خانوادهٔ کرولینا خیلی ناراحت شدند.‏ آنان ادعا کردند که ما برای مردگان احترام قائل نیستیم و گفتند که رابطه‌شان را با ما قطع می‌کنند.‏ از آنجا که پیش از آن اعتقادمان را به آنان توضیح داده بودیم،‏ زمانی که ناراحت و عصبانی بودند هیچ صحبتی در آن باره نکردیم.‏ حتی برخی خویشاوندان از ما دفاع کردند و گفتند که قبلاً دلیل این کارمان را توضیح داده‌ایم.‏ پس از مدتی،‏ ناراحتی و عصبانیت خانوادهٔ کرولینا فروکش کرد و با هم آشتی کردیم.‏ حتی برخی از آنان به خانهٔ ما آمدند و نشریات مسیحی خواستند!‏» باشد که همواره به حقایق کتاب مقدّس دربارهٔ مرگ پای‌بند بمانیم و هرگز از این بابت خجالت‌زده و شرمسار نشویم.‏—‏رومیان ۱:‏۱۶ خوانده شود.‏

دلگرمی دادن به بازماندگان

دوستان واقعی به آنانی که عزیزی را از دست داده‌اند دلگرمی می‌دهند و از آنان حمایت می‌کنند (‏بندهای ۱۷-‏۱۹ ملاحظه شود)‏ *

۱۷.‏ چه چیز به ما کمک می‌کند که برای هم‌ایمانی سوگوار،‏ دوستی واقعی باشیم؟‏

۱۷ زمانی که یکی از هم‌ایمانانمان عزیزی را از دست می‌دهد،‏ باید تلاش کنیم همچون دوستی واقعی و ‹برادری که برای روز تنگی به دنیا آمده است› باشیم.‏ (‏امث ۱۷:‏۱۷‏)‏ وقتی هم‌ایمانی سوگوار تحت فشار قرار می‌گیرد تا در مراسمی که برخلاف کتاب مقدّس است شرکت کند،‏ ما چگونه می‌توانیم دوستی واقعی برای او باشیم؟‏ در ادامه به بررسی دو اصل از کتاب مقدّس می‌پردازیم که کمکمان می‌کند به شخص سوگوار دلگرمی دهیم.‏

۱۸.‏ چرا عیسی گریه کرد و ما از نمونهٔ او چه می‌آموزیم؟‏

۱۸ ‏«با کسانی که گریانند،‏ گریه کنید.‏» ‏(‏روم ۱۲:‏۱۵‏)‏ یافتن کلماتی مناسب برای دلگرمی دادن به شخص سوگوار،‏ کار راحتی نیست.‏ در چنین مواقعی گاه اشک‌هایمان بیش از سخنانمان به او دلگرمی می‌دهد.‏ زمانی که ایلعازَر،‏ دوست عیسی درگذشت،‏ مریم،‏ مارتا و دیگران برای برادر و دوست عزیزشان گریه کردند.‏ چهار روز بعد،‏ وقتی عیسی به آنجا رسید،‏ او نیز با این که می‌دانست ایلعازَر را رستاخیز می‌دهد،‏ ‹اشک‌هایش سرازیر شد.‏› (‏یو ۱۱:‏۱۷،‏ ۳۳-‏۳۵‏)‏ اشک‌های عیسی نه تنها نشانگر احساسات یَهُوَه نسبت به مرگ ایلعازَر بود،‏ بلکه محبت او را به مریم و مارتا نشان می‌داد که مطمئناً باعث دلگرمی آنان بود.‏ به طور مشابه،‏ وقتی هم‌ایمانانمان به محبت و همدردی ما پی ببرند،‏ اطمینان می‌یابند که تنها نیستند و مورد حمایت دوستان زیادی هستند.‏

۱۹.‏ برای دلگرمی دادن به هم‌ایمانی سوگوار چگونه می‌توان اصل جامعه ۳:‏۷ را به کار گرفت؟‏

۱۹ ‏«وقتی برای سکوت و وقتی برای سخن گفتن.‏» ‏(‏جا ۳:‏۷‏)‏ راه دیگری که می‌توانیم به هم‌ایمانی سوگوار دلگرمی دهیم این است که شنوندهٔ خوبی باشیم.‏ ما باید بگذاریم که شخص احساساتش را کاملاً بیرون بریزد و اگر سخن تندی به زبان آورد،‏ دلخور نشویم.‏ (‏ایو ۶:‏۲،‏ ۳‏)‏ شاید او از طرف خویشاوندان غیرهم‌ایمانش شدیداً تحت فشار باشد.‏ همراه او دعا کنید و از یَهُوَه که شنوندهٔ دعاست،‏ آرامش و قوّت لازم را برایش بطلبید.‏ (‏مز ۶۵:‏۲‏)‏ اگر شرایط مناسب بود،‏ می‌توانید آیاتی از کتاب مقدّس یا مقاله‌ای تشویق‌کننده مانند یکی از زندگی‌نامه‌ها را با هم بخوانید.‏

۲۰.‏ در مقالهٔ بعد به بررسی چه موضوعی می‌پردازیم؟‏

۲۰ ما به راستی قدردانیم که می‌دانیم مردگان در چه وضعیتی هستند و چه امیدی در انتظارشان است.‏ (‏یو ۵:‏۲۸،‏ ۲۹‏)‏ باشد که همواره به حقایق کتاب مقدّس پای‌بند بمانیم و در هر فرصتی با دیگران دربارهٔ آن صحبت کنیم.‏ استفاده از نیروهای ماورای طبیعی یکی دیگر از ترفندهای شیطان است که انسان‌ها را از یَهُوَه خدا دور می‌کند.‏ در مقالهٔ بعد به بررسی این موضوع می‌پردازیم و خواهیم دید که چرا باید از اعمال و تفریحاتی که با نیروهای ماورای طبیعی در ارتباط است دوری کنیم.‏

سرود ۲۴ به سوی کوه یَهُوَه بیایید

^ بند 5 شیطان و دیوهایش با دروغ‌هایی دربارهٔ مرگ،‏ بسیاری را فریب داده‌اند.‏ این دروغ‌ها باعث ترویج آداب و رسومی برخلاف معیارهای کتاب مقدّس شده است.‏ اگر دیگران ما را برای شرکت در چنین مراسمی تحت فشار قرار دهند چه باید بکنیم؟‏ این مقاله به ما کمک می‌کند که در این شرایط واکنشی صحیح نشان دهیم.‏

^ بند 55 شرح تصاویر:‏ خانمی برای عزیز ازدست‌رفته‌اش گریه می‌کند و اعضای خانواده‌اش که شاهد یَهُوَه هستند به او دلگرمی می‌دهند.‏

^ بند 57 شرح تصاویر:‏ یک شاهد یَهُوَه پس از تحقیق دربارهٔ آداب و رسوم خاکسپاری،‏ عقایدش را با احترام برای اعضای خانواده‌اش توضیح می‌دهد.‏

^ بند 59 شرح تصاویر:‏ پیران جماعت به هم‌ایمانی که عزیزش را از دست داده است دلگرمی می‌دهند.‏