ای والدین، به فرزندانتان در بنای ایمانشان یاری رسانید
«ای مردان جوان و دوشیزگان . . . اینان همه، نام خداوند را بستایند.»—مزمور ۱۴۸:۱۲، ۱۳.
۱، ۲. الف) چرا برای والدین تعلیم فرزندشان برای ایمان داشتن به خدا آسان نیست، و تنها راه انجام این کار چیست؟ ب) چهار نکتهای که در اینجا بررسی میکنیم، کدامند؟
«ما به یَهُوَه خدا معتقدیم اما لزوماً دلیل نمیشود که فرزندمان به او معتقد باشد.» این گفتهٔ پدر و مادری از فرانسه است. آنان میگویند: «ایمان ارثی نیست. فرزندان ما، آن را به تدریج کسب میکنند.» برادری در استرالیا نوشته است: «میتوان گفت گذاشتن ایمان در دل فرزند یکی از مشکلترین کارهاست. باید از هر منبعی که در دسترس است بهره گرفت. شاید تصوّر کنید که پاسخی راضیکننده به یکی از پرسشهای فرزندتان دادهاید، اما بعد میبینید او همان پرسش را بار دیگر مطرح میکند. پاسخی که امروز پاسخگوی ذهن کنجکاو فرزندتان است، شاید فردا برای او کافی نباشد. ممکن است لازم باشد که به برخی موضوعات مرتباً رجوع کنید.»
۲ اگر شما فرزندی دارید آیا گاه احساس میکنید مسئولیت تعلیم و ترتیب او طوری که از او مرد یا زنی با ایمان بسازید، از عهدهٔ شما خارج است؟ حقیقتاً، هیچ یک از ما با حکمت خود نمیتواند از عهدهٔ این کار برآید. (ار ۱۰:۲۳) اما با کمک راهنماییهای یَهُوَه خدا میتوانیم موفق شویم. چهار نکته که میتواند در بنای ایمان فرزندتان به شما یاری کند چنین است: ۱) آنان را خوب بشناسید. ۲) آموزش به آنان را در دلتان جای دهید. ۳) از تشبیهات خوب استفاده کنید. ۴) صبور باشید و دعا کنید.
فرزندتان را خوب بشناسید
۳. والدین در تعلیم فرزندشان چگونه میتوانند عیسی را سرمشق قرار دهند؟
۳ عیسی از این که از پیروانش اعتقاد آنان را بپرسد اِبایی نداشت. (مت ۱۶:۱۳-۱۵) او را سرمشق قرار دهید. بهترین زمان و شرایطی که از فرزندتان بخواهید احساسات خود یا شکها و تردیدهایش را بیان کند زمان فراغت و شرایطی است که او خود را تحت فشار احساس نکند. برادری پانزدهساله در استرالیا نوشته است: «بابا اغلب با من در مورد ایمانم صحبت میکند و به من کمک میکند که استدلال کنم. میپرسد: ‹کتاب مقدّس چه میگوید؟› ‹آیا تو به آن معتقدی؟› ‹چرا آن را پذیرفتهای؟› او میخواهد که من با کلمات خودم پاسخ دهم نه این که تنها گفتههای آنان یا مامان را تکرار کنم. همچنان که بزرگتر میشدم باید پاسخهایم را بیشتر توضیح میدادم.»
۴. چرا جدّی گرفتن پرسشهای فرزندتان اهمیت دارد؟ مثالی بزنید.
۴ اگر فرزندتان در مورد درستی تعلیمی اطمینان ندارد، عکسالعمل تند نشان ندهید یا حالت دفاعی به خود نگیرید. با صبر و حوصله به او یاری کنید که در مورد آن تعلیم استدلال کند. پدری میگوید: «پرسشهای فرزندتان را جدّی بگیرید. از کنار آنها نگذرید طوری که گویی کوچک و بیاهمیتند و صرفاً به دلیل این که گفتگو در مورد موضوعی معذّبتان میکند، از آن دوری نکنید.» در واقع پرسشهای فرزندتان که با خلوص نیّت مطرح میکند نشانهٔ این است که دانستن آن برایش اهمیت دارد و میخواهد که آن را درک کند. عیسی حتی در دوازدهسالگی نیز پرسشهای مهمی مطرح کرد. (لوقا ۲:۴۶ خوانده شود.) جوانی پانزدهساله در دانمارک میگوید: «وقتی به والدینم گفتم نمیدانم که آیا ما از دین حقیقی پیروی میکنیم، آنان با این که شاید نگران من شده بودند، آرامش خود را حفظ کردند و از کتاب مقدّس تمامی پرسشهای مرا پاسخ دادند.»
۵. حتی اگر به نظر رسد که فرزندانتان به یَهُوَه خدا ایمان دارند، چه باید بکنید؟
۵ فرزندانتان را خوب بشناسید، از افکار، احساسات و نگرانیهایشان آگاه باشید. تنها به دلیل این که در جلسات مسیحی و خدمت موعظه شرکت میکنند، تصوّر نکنید که به یَهُوَه خدا ایمان دارند. گفتگو در مورد موضوعات روحانی را در فعالیتهای روزانهتان بگنجانید. با فرزندانتان و برای آنان دعا کنید. بکوشید که از هر آزمایش ایمانی که با آن روبرویند آگاه باشید و به آنان در مقابله با آن یاری رسانید.
آموزش به آنان را در دلتان جای دهید
۶. اگر والدین تعالیم کتاب مقدّس را در دل خود جای دهند، چه تأثیری در آموزش به فرزندانشان خواهد داشت؟
۶ عیسی یَهُوَه، کلام او و انسانها را دوست میداشت، از این رو هنگام تعلیم به دل مخاطبش راه مییافت. (لو ۲۴:۳۲؛ یو ۷:۴۶) مشابهاً محبت به فرزندان به والدین کمک میکند که به دل آنان راه یابند. (تَثنیه ۶:۵-۸؛ لوقا ۶:۴۵ خوانده شود.) پس، ای والدین خود در مطالعهٔ کتاب مقدّس و استفاده از ابزارهای کمک آموزشی کوشا باشید. در مورد آفرینش و مقالاتی در نشریاتمان که به بحث در مورد این موضوع میپردازند علاقه نشان دهید. (مت ۶:۲۶، ۲۸) با این کار شناختتان افزایش مییابد، قدردانیتان از یَهُوَه عمیقتر میشود و در راه تعلیم فرزندانتان مجهزتر میشوید.—لو ۶:۴۰.
۷، ۸. وقتی دل پدر یا مادری آکنده از حقایق کلام خدا باشد، نتیجه چه خواهد بود؟ مثالی بزنید.
۷ وقتی دل شما آکنده از حقایق کتاب مقدّس باشد، میخواهید که در مورد آن با خانوادهتان گفتگو کنید. چنین گفتگوهایی را تنها به پرستش خانوادگی یا زمانی که خود را برای جلسات مسیحی آماده میکنید، محدود نکنید. صحبت در مورد حقایق کلام خدا باید به صورت طبیعی و خودبهخود بخشی از گفتگوی روزمرهٔ شما با
آنان باشد، نه این که موضوعی را به اجبار پیش آورید. برای نمونه، زوجی در آمریکا زمانی که از چیزی در طبیعت لذّت میبرند یا غذای خاصّی میخورند به یَهُوَه خدا فکر میکنند. آنان میگویند: «ما به فرزندانمان محبت یَهُوَه و افکار او را که در پس هر آنچه برای ما تهیه کرده است یادآور میشویم.» زوجی در آفریقای جنوبی زمانی که با دو دخترشان در باغچه کار میکنند به نکاتی همچون جوانه زدن دانه و رشد گیاه اشاره میکنند. آنان میگویند: «ما تلاش میکنیم که دخترانمان احترام بسیاری برای حیات و پیچیدگی فوقالعادهٔ آن قائل شوند.»۸ پدری در استرالیا برای تقویت ایمان پسر دهسالهاش به آفرینش او را به موزه برد. آن پدر میگوید: «در ویترینی دو جانور دریایی از دوران قدیم به نامهای آمونوئید و تریلوبیت دیدیم. برایمان جالب بود که این جانوران منقرضشده، زیبا، پیچیده و کامل بودند و از آنچه امروزه میبینیم چیزی کم نداشتند. پس اگر حیات از شکلی ساده به شکلهای پیچیدهتر تکامل یافته است، چرا این جانداران از آن دوران، چنین پیچیده هستند؟ این نکتهای بود که واقعاً مرا تحت تأثیر قرار داد و آن را به پسرم گفتم.»
از تشبیهات مؤثر بهره گیرید
۹. چرا استفاده از تشبیه در تعلیم مؤثر است، و مادری چگونه از آن بهره گرفت؟
۹ عیسی اغلب از تشبیهاتی استفاده کرد که مخاطبانش را به فکر برمیانگیخت، برایشان دلنشین بود و به یادشان میماند. (مت ۱۳:۳۴، ۳۵) فرزندان قوّهٔ تجسّم خوبی دارند. پس شما والدین میتوانید در تعلیم به آنان از تشبیهات فراوان استفاده کنید. برای نمونه، مادری در ژاپن برای تعلیم به دو پسر هشتساله و دهسالهاش در مورد این که شیوهای که یَهُوَه خدا جوّ زمین را ساخته است نشانهٔ توجه او به ماست از تشبیهی استفاده کرد. او به آنان شیر، شکر و قهوه داد و از آنان خواست که هر کدام برای او یک فنجان قهوه درست کنند. آن مادر میگوید: «آنان خیلی در درست کردن قهوه دقت کردند. وقتی از آنان پرسیدم که چرا چنین دقت کردند گفتند که میخواستند قهوه را آن گونه درست کنند که من دوست دارم. من به آنان توضیح دادم که خدا در ساختن جوّ زمین گازها را با دقتی مشابه با هم آمیخته است، آن گونه که برای ما مناسب است.» این تشبیه مناسبِ سن آنان بود و چون خود در آن سهیم بودند آن تعلیم برایشان مؤثر بود. بیشک آنان مدتها آن درس را به یاد داشتند.
۱۰، ۱۱. الف) برای این که فرزندتان به خدا ایمان آورد میتوانید از چه تشبیهی استفاده کنید؟ (تصویر ابتدای مقاله ملاحظه شود.) ب) استفاده از چه تشبیهاتی برای شما مؤثر بوده است؟
۱۰ چه تشبیهی میتوانید استفاده کنید که به فرزندانتان وجود آفریدگار را تعلیم دهید؟ میتوانید با استفاده از دستور تهیهٔ کیکی با او آن را بپزید. سپس میوهای به دست او بدهید، برای نمونه سیبی، از او بپرسید: «آیا میدانستی که این سیب نیز ‹دستور تهیهای› داشته است؟» بعد سیب را به دو نیم کنید و دانهای به او بدهید. میتوانید به او بگویید که دستور تهیهٔ آن سیب در آن دانه «نوشته» شده است، اما به زبانی بسیار پیچیدهتر از زبان دستور تهیهٔ این کیک. از او بپرسید: «اگر دستور تهیهٔ کیک نویسندهای داشته است، چه کسی دستور تهیهٔ سیب را که بسیار منشأ حیات— پنج سؤال قابل تأمل» * با یکدیگر تشبیهاتی را که در صفحات ۱۰ تا ۲۰ آمده است، بررسی کنید.
پیچیدهتر است نوشته است؟» برای فرزندان بزرگتر توضیح دهید که دستور تهیهٔ سیب، در واقع دستور تهیهٔ کل درخت که سیب میدهد، در دیانای آن است. شاید بتوانید در بروشور «۱۱ بسیاری از بررسی سری مقالات «آیا طراحی شده است؟» در مجلّهٔ «بیدار شوید!» * با فرزندانشان فایده میبرند. برخی نیز تلاش میکنند آن مقالات را به شیوهای ساده برای فرزندان کوچکتر خود توضیح دهند. برای مثال، زوجی در دانمارک برای فرزندانشان از مقایسهٔ هواپیما با پرنده استفاده کردند. آنان چنین استدلال کردند: «هواپیما خیلی شبیه پرنده است. اما آیا هواپیماها میتوانند تخم بگذارند و روی آن بنشینند و هواپیماهای کوچک به وجود آورند؟ آیا پرندگان برای فرود نیاز به فرودگاه دارند؟ آیا صدای هواپیما با صدای خواندن پرنده قابل مقایسه است؟ پس چه کسی هوشمندتر است، سازندهٔ هواپیما یا آفرینندهٔ پرنده؟» چنین توضیحاتی به همراه پرسشهایی مناسب میتواند به فرزندتان یاری رساند که توانایی تفکر و «فهم» خود را قوّت بخشد و ایمان به خدا در او بنا شود.—امث ۲:۱۰-۱۲.
۱۲. چگونه تشبیهات میتواند ایمان فرزندتان را به کتاب مقدّس تقویت کند؟
۱۲ به کار بردن تشبیهات میتواند ایمان فرزندتان به کلام خدا را نیز قوی سازد. برای مثال، ایّوب ۲۶:۷ را با او بررسی کنید. (خوانده شود.) چگونه میتوانید به او نشان دهید که این آیه از الهام خداست؟ تنها به گفتن این که ارائهٔ این اطلاعات در زمان ایّوب باید از طرف خدا باشد، اکتفا نکنید. تلاش کنید او را به تأمّل برانگیزید؟ یکی از شما میتواند نقش ایّوب را بازی کند و دیگری نقش یکی از همسایگانش را. به او یادآور شوید که ایّوب در زمانی میزیست که تلسکوپ و سفینهٔ فضایی وجود نداشته است و آنان نمیتوانستند بدانند که زمین در فضا معلق است. از فرزندتان بخواهید که نشان دهد مردم آن زمان بر این عقیده بودند که هر شیای مثل توپ یا سنگ باید بر چیزی تکیه داشته باشد و درک این که زمین معلق باشد، دشوار بود. به این ترتیب برای فرزندتان تفهیم میشود که بسیار پیش از آن که انسان بتواند حقیقتی را به اثبات رساند، یَهُوَه آن را در کلامش نوشته است.—نح ۹:۶.
درک ارزش اصول کتاب مقدّس با تشبیه
۱۳، ۱۴. والدین چگونه میتوانند به فرزندانشان یاری کنند تا ارزش اصول کتاب مقدّس را درک کنند؟
۱۳ برای فرزندانتان به خصوص لازم است که اهمیت ارزش اصول کتاب مقدّس را درک کنند. (مزمور ۱:۱-۳ خوانده شود.) شیوههای مختلفی میتواند به شما در این راه کمک کند. برای نمونه میتوانید از فرزندتان بخواهید که تصوّر کند قرار است برای زندگی به جزیرهای دورافتاده برود و میتواند چند نفر را با خود ببرد. سپس از او بپرسید: «هر شخص چه خصوصیاتی باید داشته باشد تا تمامی گروه خوب با هم کنار بیایند و صلح و آرامش داشته باشند.» همچنین میتوانید با او در مورد راهنمایی حکیمانهای که در غَلاطیان ۵:۱۹-۲۳ آمده است، گفتگو کنید.
۱۴ این تمرین میتواند دو درس مهم به او بدهد. یکی این که معیارهای خدا صلح و هماهنگی ایجاد میکند. دوم این که با تعلیماتی که امروزه میگیریم، یَهُوَه خدا ما را برای زندگی در دنیای جدید آماده میکند. (اشع ۵۴:۱۳؛ یو ۱۷:۳) با استفاده از تجربیات برادران و خواهران در نشریاتمان میتوانید به فرزندتان نشان دهید که کتاب مقدّس چگونه به آنان یاری رسانده است. شاید بتوانید در مجلّهٔ برج دیدهبانی از سری مقالات «کتاب مقدّس زندگی انسان را تغییر میدهد» استفاده کنید. اگر در جماعتتان برادر یا خواهری دارید که برای خشنود ساختن یَهُوَه تغییرات بزرگی در زندگی خود ایجاد کرده است، میتوانید او را به خانه دعوت کنید تا شرححالش را تعریف کند. چنین نمونههایی اصول کتاب مقدّس را برایتان زنده میکند.—عبر ۴:۱۲.
۱۵. هدف اصلی شما از تعلیم فرزندانتان چه باید باشد؟
۱۵ برای تعلیم فرزندانتان آنچه باید مد نظر داشته باشید این است که به شیوهای یکنواخت به آنان تعلیم ندهید. از قوّهٔ تخیّل خود استفاده کنید. هماهنگ با سنشان آنان را به تأمّل برانگیزید. به شیوهای به آنان آموزش دهید که یادگیری برایشان شوروشوق داشته باشد و ایمانشان را تقویت کند. پدری میگوید: «هیچ گاه از امتحان شیوهای جدید برای تعلیم موضوعاتی قدیمی خسته نشوید.»
برای کسب روح خدا دعا کنید و صبور باشید
۱۶. برای تعلیم به فرزندان چرا صبر و حوصله اهمیت دارد؟ مثالی بزنید.
۱۶ برای داشتن ایمانی استوار نیاز به روح خداست. (غلا ۵:۲۲، ۲۳) کسب ایمان، همچون رسیدن میوه بر درخت زمان میخواهد. پس برای آموزش فرزندتان پشتکار داشته صبور باشید. پدری در ژاپن که دو فرزند دارد میگوید: «من و همسرم همواره به فرزندانمان توجه بسیار نشان میدهیم. زمانی که خیلی کوچک بودند، به غیر از روزهایی که جماعت داشتیم هر روز ۱۵ دقیقه با آنان مطالعه میکردم. پانزده دقیقه برای ما و آنان مدت طولانیای نبود.» یکی از سرپرستان حوزه نوشته است: «در نوجوانی در دلم سؤالات و تردیدهای بسیاری داشتم که در کلام نمیگنجد. به مرور بسیاری از آنها در جماعت یا طی پرستش خانوادگی و مطالعهٔ شخصی پاسخ داده شد. از این رو بسیار اهمیت دارد که والدین پیوسته به فرزندانشان آموزش دهند.»
۱۷. چرا نمونه بودن والدین برای فرزندان اهمیت دارد، و چگونه زوجی برای دخترشان نمونهای خوب بودند؟
۱۷ البته آنچه بسیار اهمیت دارد نمونهٔ ایمان شماست. فرزندتان ناظر اعمال شماست و مسلّماً اعمال شما تأثیری ماندگار بر او خواهد داشت. پس شما والدین باید همواره ایمان خود را استوار سازید. به این ترتیب فرزندانتان میبینند که یَهُوَه تا چه حد برای شما واقعی است. زوجی در برمودا هنگام نگرانیها با فرزندانشان دعا میکردند که یَهُوَه آنان را راهنمایی کند و آنان را تشویق میکردند که خود نیز دعا کنند. میگویند: «همچنین به دختر بزرگمان میگفتیم، ‹به یَهُوَه کاملاً توکل کن، نگرانی به دل راه نده و در خدمت به او مشغول باش.› وقتی نتیجهٔ این کار را میبیند، میداند که یَهُوَه به او یاری میکند. این امر بر ایمان او به خدا و به کتاب مقدّس تأثیر شگرفی داشته است.»
۱۸. والدین چه امر مهمی را باید در نظر داشته باشند؟
۱۸ واضح است که در نهایت فرزندتان خود باید ایمانش را استوار سازد. شما والدین میتوانید بکارید و آب دهید، اما تنها خدا آن را رشد و نموّ میبخشد. (۱قر ۳:۶) پس برای کسب روح خدا دعا کنید و سخت در تعلیم راه یَهُوَه خدا به فرزند دلبندتان بکوشید. اگر چنین کنید میتوانید اطمینان داشته باشید که یَهُوَه کار تلاش سخت شما را برکت میدهد.—افس ۶:۴.