او میتوانست یَهُوَه را خشنود سازد
ما به یَهُوَه خدمت میکنیم و میخواهیم او را خشنود سازیم. آیا چنین نیست؟ اما یَهُوَه لطف و برکاتش را نصیب چه کسانی میسازد؟ برخی در زمان باستان گناهان بزرگی مرتکب شده بودند. اما یَهُوَه آنان را بخشید و لطف خود را نصیب حالشان ساخت. از طرفی برخی افراد خصوصیات قابل تحسینی داشتند، اما بعدها یَهُوَه را ناخشنود ساختند. بنابراین شاید بپرسید، «مهمترین چیزی که یَهُوَه از هر خادم خود میخواهد چیست؟» بررسی نمونهٔ رِحُبعام، پادشاه یهودا در این زمینه به ما کمک میکند.
آغازی متزلزل
پدر رِحُبعام، سلیمان پادشاه بود که ۴۰ سال در اسرائیل حکمرانی کرد. (۱پاد ۱۱:۴۲) سلیمان در سال ۹۹۷ قبل از میلاد درگذشت. سپس رِحُبعام از اورشلیم به شَکیم رفت تا به عنوان پادشاه مسح شود. (۲توا ۱۰:۱) سلیمان به دلیل حکمت بسیارش زبانزد خاص و عام بود. آیا رِحُبعام از این که باید جایگزین او میشد ترس و واهمه داشت؟ او باید ثابت میکرد که آیا برای حلوفصل مشکلات حکمت لازم را دارد یا خیر!
احتمالاً رِحُبعام میدانست که اسرائیلیان بسیار تحت فشار بودند. اسرائیلیانی که بسیار رنج کشیده بودند، نمایندگانی نزد رِحُبعام فرستادند و از او چنین درخواست کردند: «پدرت یوغ ما را سنگین ساخت. اما تو اکنون این خدمت سخت و یوغ سنگین را که پدرت بر ما نهاد، سبک ساز، و ما تو را خدمت خواهیم کرد.»—۲توا ۱۰:۳، ۴.
رِحُبعام باید تصمیم بزرگی میگرفت. اگر او میخواست طبق خواست مردم عمل کند باید از برخی منافع خود، خانواده و درباریانش چشمپوشی میکرد. از طرفی دیگر، اگر درخواست مردم را رد میکرد، ممکن بود مردم بر علیه او شورش کنند. رِحُبعام ابتدا با مشایخی که از مشاوران پدرش سلیمان بودند مشورت کرد و از آنان توصیه گرفت. اما بعد از آن با جوانانی که با او بزرگ شده بودند مشورت کرد. او تصمیم گرفت به توصیهٔ آن مردان جوان عمل کند و اسرائیلیان را مورد ظلم و ستم قرار دهد. بنابراین به آنان گفت: «پدرم یوغ شما را سنگین ساخت، اما من بر یوغ شما خواهم افزود. پدرم شما را به تازیانهها تأدیب میکرد، اما من به عقربها تأدیبتان خواهم کرد.»—۲توا ۱۰:۶-۱۴.
ما از این گزارش چه درسی میگیریم؟ امروزه برادران و خواهران سالخوردهٔ بسیاری داریم که سالها به یَهُوَه خدمت کردهاند. آنان میتوانند به ما کمک کنند که تصمیمات خوبی بگیریم. پس بجاست به راهنماییهای آنها توجه کنیم.—ایو ۱۲:۱۲.
«ایشان به کلام خداوند گوش سپردند»
رِحُبعام در پاسخ به شورش مردم، ارتش خود را فراخواند. اما یَهُوَه از طریق شِمَعیای نبی چنین گفت: «مروید و با برادران خود، بنیاسرائیل، جنگ مکنید. هر یک از شما به خانهٔ خود بازگردد زیرا که این امر از جانب من شده است.»—۱پاد ۱۲:۲۱-۲۴. *
آیا برای رِحُبعام آسان بود که به فرمان یَهُوَه گوش دهد؟ اگر او به فرمان یَهُوَه گوش میداد مردم دربارهٔ او چه فکر میکردند؟ رِحُبعام به مردم گفته بود که ‹با عقربها تنبیهشان خواهد کرد.› حال اگر به فرمان یَهُوَه گوش میداد و شورش مردم را نادیده میگرفت مردم دربارهٔ او چه فکر میکردند؟ (با ۲تواریخ ۱۳:۷ مقایسه شود.) به هر صورت، اگر هم مردم چنین تصوّری داشتند، رِحُبعام و ارتش او «به کلام خداوند گوش سپردند، و مطابق فرمان او بازگشتند.»
ما از این موضوع میآموزیم که عاقلانه است همیشه از یَهُوَه اطاعت کنیم، حتی اگر این کار باعث شود دیگران ما را مسخره کنند. اطاعت از یَهُوَه همواره برکات به همراه دارد.—تث ۲۸:۲.
تصمیم رِحُبعام چه نتیجهای داشت؟ او با اطاعت از یَهُوَه از جنگ با پادشاهی شمالی که تازه تأسیس شده بود خودداری کرد. سپس در منطقهای که خودش بر آن حکمرانی میکرد، یعنی منطقهٔ یهودا و بنیامین شهرهایی جدید ساخت. او همچنین برخی شهرها را «بسیار مستحکم گردانید.» (۲توا ۱۱:۵-۱۲) از همه مهمتر، او برای مدتی طبق اصول و معیارهای یَهُوَه عمل کرد. در آن زمان، ده طایفهٔ اسرائیل که تحت حکمرانی یِرُبعام بودند به پرستش کاذب و بتپرستی روی آوردند. با این حال، بسیاری از آنان نیز ‹از رِحُبعام حمایت کردند› و برای ماندن در پرستش پاک به اورشلیم رفتند. (۲توا ۱۱:۱۶، ۱۷) به این شکل، اطاعت رِحُبعام از یَهُوَه پادشاهی او را قوّت بخشید.
گناه و پشیمانی رِحُبعام
زمانی که پادشاهی رِحُبعام قدرت یافت، او به عملی غیرمنتظره دست زد. او از قوانین یَهُوَه سرپیچی کرد و به پرستش خدایان کاذب روی آورد! ممکن است که او تحت تأثیر مادرش قرار گرفته بود که از عمونیان بود. (۱پاد ۱۴:۲۱) اما دلیلش هر چه که بود قوم نیز او را دنبال کردند. بنابراین یَهُوَه اجازه داد شیشَق، پادشاه مصر بسیاری از شهرهای یهودا را تسخیر کند، هر چند رِحُبعام آن شهرها را مستحکم گردانده بود!—۱پاد ۱۴:۲۲-۲۴؛ ۲توا ۱۲:۱-۴.
هنگامی که شیشَق و ارتش او به اورشلیم که تحت حکمرانی رِحُبعام بود حمله کردند، شرایط بدتر شد. سپس یَهُوَه شِمَعیای نبی را فرستاد که از طرف یَهُوَه به رِحُبعام و رهبران یهودا چنین بگویند: «شما مرا ترک کردهاید، پس من نیز شما را ترک کرده، به دست شیشَق خواهم سپرد.» واکنش رِحُبعام به تأدیب یَهُوَه قابل تحسین است. کتاب مقدّس در این باره میگوید: «رهبران اسرائیل و پادشاه خود را فروتن ساخته، گفتند: ‹خداوند عادل است.›» بنابراین یَهُوَه رِحُبعام را نجات داد و اجازه نداد اورشلیم نابود شود.—۲توا ۱۲:۵-۷، ۱۲.
پس از آن، رِحُبعام همچنان بر پادشاهی جنوبی حکمرانی کرد. او پیش از مرگش هدایای بسیار به پسرانش بخشید. احتمالاً او با این کار میخواست اطمینان یابد که آنان بر علیه برادرشان اَبیّا یعنی پادشاه آینده شورش نکنند. (۲توا ۱۱:۲۱-۲۳) رِحُبعام به این شکل تا حدّی عاقلانهتر از دوران جوانیاش عمل کرد.
درستکار یا شریر؟
با این که رِحُبعام سعی کرد اعمال درستی انجام دهد، کتاب مقدّس در کل او را پادشاهی میخواند که «شرارت ورزید.» چرا؟ زیرا او «دل خود را به طلبیدنِ خداوند معطوف نساخت.» بنابراین یَهُوَه از او خشنود نبود.—۲توا ۱۲:۱۴.
رِحُبعام برخلاف داوود پادشاه، سعی نکرد رابطهای نزدیک با یَهُوَه برقرار کند
از زندگی رِحُبعام چه میآموزیم؟ او گاهی اوقات از یَهُوَه اطاعت میکرد. او همچنین به نفع قوم یَهُوَه اقداماتی انجام داد. اما سعی نکرد رابطهای نزدیک با یَهُوَه برقرار کند. رِحُبعام میل قلبی برای خشنود ساختن یَهُوَه نداشت. بنابراین به خطاکاری و پرستش کاذب کشیده شد. شاید بپرسید: ‹زمانی که رِحُبعام تأدیب یَهُوَه را پذیرفت، آیا تحت تأثیر دیگران چنین کرد یا واقعاً پشیمان بود و میخواست یَهُوَه را خشنود سازد؟› (۲توا ۱۱:۳، ۴؛ ۱۲:۶) او بعدها آنچه را که از دید یَهُوَه بد بود به جا آورد. بهراستی که با پدربزرگش، داوود پادشاه بسیار متفاوت بود! داوود خطاهایی مرتکب شد، با این حال در تمام زندگیاش محبتی عمیق به یَهُوَه داشت، خود را وقف پرستش پاک کرد و به دلیل گناهانش از ته دل توبه کرد.—۱پاد ۱۴:۸؛ مز ۵۱:۱، ۱۷؛ ۶۳:۱.
ما از این گزارش کتاب مقدّس درسهای بسیاری میآموزیم. ما باید نیازهای خانوادهمان را رفع کنیم و در خدمت به یَهُوَه تلاش کنیم. اما این کافی نیست. برای خشنود ساختن یَهُوَه، باید او را آن طور که او میخواهد بپرستیم و رابطهای نزدیک با او داشته باشیم.
تنها در صورتی میتوانیم چنین کنیم که محبتی عمیق به یَهُوَه داشته باشیم. برای روشن نگه داشتن یک شعلهٔ آتش باید همواره به آن هیزم اضافه کنیم. به طور مشابه، برای این که محبتمان را به یَهُوَه حفظ کنیم، باید به طور مرتب کلام او را بخوانیم، روی آن تأمّل کنیم و همواره دعا کنیم. (مز ۱:۲؛ روم ۱۲:۱۲) عشق و محبتمان به یَهُوَه ما را برمیانگیزد که در تمام امور زندگی او را خشنود سازیم. همچنین ما را برمیانگیزد که اگر خطایی مرتکب شدیم، از صمیم دل توبه کنیم. به این شکل، برخلاف رِحُبعام در پرستش پاک پایدار خواهیم ماند.—یهو ۲۰، ۲۱.
^ بند 9 از آنجایی که سلیمان به یَهُوَه وفادار نماند، یَهُوَه پیشگویی کرده بود که پادشاهیاش به دو قسمت تقسیم خواهد شد.—۱پاد ۱۱:۳۱.