طوماری قدیمی گشوده میشود
طومار سوختهشدهٔ عِینگِدی در سال ۱۹۷۰ یافت شد و تا سالهای اخیر قابل خواندن نبود. اسکن سهبعدی آن نشان میدهد که این طومار شامل بخشی از کتاب لاویان است و نام خدا نیز در آن وجود دارد.
باستانشناسان در سال ۱۹۷۰ هنگام کشف کنیسهای سوختهشده در زیر زمین، طوماری قدیمی یافتند. آن کنیسه در منطقهٔ عِینگِدی در اسرائیل، نزدیک ساحل غربی دریای مرده قرار داشت. احتمالاً روستایی که آن کنیسه در آن واقع بود، در قرن ششم میلادی نابود شده بود. آن طومار طوری در آتش سوخته بود که قابل خواندن نبود. حتی باز کردن آن نیز غیرممکن بود، زیرا این کار آسیب بیشتری به آن میرساند. اما اخیراً باستانشناسان موفق شدند با استفاده از اسکن سهبعدی و نرمافزارهایی خاص، متن آن طومار را بخوانند.
نتایج این اسکن چه بود؟ این طومار که بخشی از کتاب مقدّس است، شامل چندین آیه از بخش اول کتاب لاویان میباشد. آیات موجود در این طومار، حاوی نام خدا به زبان عبری با حروف تتراگراماتُن است. تحقیقات نشان میدهد که قدمت این طومار احتمالاً به سالهای ۵۰ تا ۴۰۰ میلادی برمیگردد. از این رو، این طومار قدیمیترین دستنوشتهای است که پس از دستنوشتههای قُمران یافت شده است. نویسندهای به نام گیل زوهَر در روزنامهٔ جِروسالم پست نوشت: «پیش از اسکن طومار عِینگِدی که شامل آیاتی از کتاب لاویان است، حدود ۱۰۰۰ سال فاصله بین طومارهای دریای مرده و دستنوشتههای کودِکس آلِپو وجود داشت. طومارهای دریای مرده حدود ۲۰۰۰ سال پیش نگاشته شد و به دوران معبد دوم اورشلیم برمیگردد و دستنوشتههای کودِکس آلِپو در قرن دهم میلادی نوشته شد.» مطابق نظر متخصصان، متن طومار گشودهشدهٔ عِینگِدی گواهی است که متون ماسورائی تورات «طی قرنها محفوظ مانده و هنگام نسخهبرداری، در آن اشتباهاتی وارد نشده است.»