شگفتیهای طبیعت
فرود ماهرانهٔ زنبور عسل
زنبورهای عسل قادرند با هر زاویهای بر روی شیء مورد نظرشان فرود آیند. به چه شکل؟
به این توضیحات توجه کنید: به منظور فرود موفقیتآمیز بر روی هر چیز زنبور عسل باید پیش از رسیدن به آن سرعتش را تقریباً به صفر برساند. قاعدتاً برای رسیدن به این هدف ابتدا باید دو عامل محاسبه شود، سرعت پرواز و فاصله تا محل فرود. سپس متناسب با نزدیک شدن به محل فرود باید سرعت کاهش یابد. از آنجا که اکثر حشرات چشمانی نزدیک به هم دارند و نمیتوانند محل فرود مورد نظرشان را واضح ببینند، قادر نیستند فاصلهشان را با آن تخمین بزنند.
انسان میتواند محیط اطرافش را سه بعدی ببیند و فواصل را تشخیص دهد. اما زنبور عسل قادر به چنین کاری نیست؛ زنبور برای تشخیص فواصل از قانونی ساده بهره میگیرد، این که هر چه به شیای نزدیکتر میشود آن را بزرگتر میبیند. پس طبعاً هر چه سرعت نزدیک شدن زنبور به شیء بیشتر باشد به همان نسبت از دید او تصویر شیء نیز سریعتر بزرگ میشود. آزمایشهای به عمل آمده در دانشگاه ملی استرالیا نشان میدهد که زنبور عسل سرعتش را بر اساس سرعت بزرگ شدن تصویر شیء تنظیم میکند؛ به طوری که نسبت کاهش سرعت زنبور با بزرگ شدن تصویر شیء همواره ثابت است. بنابراین زمانی که زنبور عسل به محل فرود میرسد سرعتش تقریباً معادل صفر است و به این ترتیب میتواند فرود موفقیتآمیزی داشته باشد.
در مجلّهٔ علمی PNAS * آمده است: «فن سادهای که زنبور عسل برای فرود آمدن استفاده میکند برای طراحی سیستم هدایت روباتهای پرنده، ایدهآل است.»
نظرتان چیست؟ فرود ماهرانهٔ زنبور عسل نتیجهٔ تکامل است یا نتیجهٔ طراحیای هوشمند؟
^ بند 6 Proceedings of the National Academy of Sciences