با خدای شادمان شادی کنیم

‏«خلاصه ای برادران شاد باشید .‏ .‏ .‏ و خدای محبّت و سلامتی با شما خواهد بود.‏»—‏ ۲قُرِنتیان ۱۳:‏۱۱‏.‏

۱،‏ ۲.‏ الف)‏ چه چیزی فروغ شادی را در دل انسانها خاموش کرده است؟‏ ب)‏ شادی چیست،‏ و تأمل بر چه چیزهایی باعث شادی می‌گردد؟‏

مصائب این ایام چه توفانوار بر هستی انسانها هجوم می‌آورد و فروغ شادی را از دلهایشان می‌رباید!‏ وقتی آدمی خود یا عزیز خود را در سختیها گرفتار می‌بیند،‏ مانند آن مرد روزگار باستان ایّوب با خود می‌گوید:‏ «انسان که از زن زاییده می‌شود،‏ قلیل‌الایّام و پر از زحمات است.‏» (‏ایّوب ۱۴:‏۱‏)‏ آری،‏ خادمان وفادار یَهُوَه نیز از سختیهای این «ایّام آخر» در امان نیستند.‏ پس تعجبی ندارد که آنان نیز گاهی دلسرد می‌شوند.‏ —‏ ۲تیموتاؤس ۳:‏۱‏.‏

^۲ با این حال،‏ خادمان یَهُوَه حتی در سختیها می‌توانند شادی کنند.‏ (‏اعمال ۵:‏⁠۴۰،‏ ۴۱‏)‏ برای درک این موضوع اول ببینیم شادی به چه معناست.‏ شادی،‏ «تهییج احساسات به سبب به دست آوردن یا امید به دست آوردن چیزی خوشایند» تعریف شده است.‏ * پس تأمل کردن بر موهبتهایی که در اختیار داریم و آنچه در دنیای جدید خدا از آن بهره‌مند خواهیم شد می‌تواند ما را شاد کند.‏

۳.‏ چرا می‌توان گفت که برای همهٔ ما دلیلی برای شادی وجود دارد؟‏

^۳ همهٔ ما از موهبتهایی برخورداریم و می‌توانیم از بابت آنها شاد و خرسند باشیم.‏ فرض کن سرپرست خانواده‌ای شغل خود را از دست بدهد.‏ مسلماً او نگران امرار معاش عزیزانش خواهد بود.‏ اما اگر هنوز از سلامت و قدرت جسمی برخوردار است می‌تواند لااقل از این بابت شاد باشد زیرا اگر کار جدیدی پیدا کند می‌تواند دوباره با همت و پشتکار به آن مشغول شود.‏ حال زن مسیحیی را فرض کن که بیماری‌اش او را ضعیف و ناتوان کرده است.‏ او نیز می‌تواند از بابت حمایتهای رئوفانهٔ دوستان و اعضای خانواده‌اش که به او کمک می‌کنند تا با عزت‌نفس و قدرت با بیماری خود مقابله کند خرسند باشد.‏ همهٔ ما مسیحیان در هر موقعیتی که هستیم می‌توانیم از موهبت شناخت یَهُوَه «خدای متبارک» و عیسی مسیح که وی نیز «متبارک و قادر وحید» خوانده شده است شاد و خرسند باشیم.‏ (‏۱تیموتاؤس ۱:‏⁠۱۱؛‏ ۶:‏⁠۱۵‏)‏ آری،‏ یَهُوَه خدا و عیسی مسیح فوق‌العاده متبارک و شاد می‌باشند.‏ و این شادی را همواره حفظ کرده‌اند گرچه وضعیت کنونی زمین با مقصود نخستین یَهُوَه بسیار مغایرت دارد.‏ ما نیز می‌توانیم از آنان یاد بگیریم که چگونه شادی خود را حفظ کنیم.‏

 هرگز شادی خود را از دست ندادند

۴،‏ ۵.‏ الف)‏ وقتی اولین انسانها راه تمرد را در پیش گرفتند،‏ یَهُوَه چه عکس‌العملی نشان داد؟‏ ب)‏ یَهُوَه چگونه خوشبینی خود را نسبت به بشر حفظ کرد؟‏

^۴ آدم و حَوّا در باغ عدن از سلامت کامل جسمی و روحی برخوردار بودند.‏ هم کاری پرثمر داشتند هم محیط کاری بسیار زیبا.‏ مهمتر از همه،‏ آنان از موهبت ارتباط مرتب با یَهُوَه برخوردار بودند.‏ و مطابق مقصود وی آینده‌ای درخشان پیش روی آنان بود.‏ اما والدین اولیهٔ ما که به آن موهبتها قانع نبودند از میوهٔ ممنوعهٔ «درخت معرفت نیک و بد» نیز دزدیدند.‏ این تمرد ریشهٔ تمام غم و دردهای ما نوادگان آدم و حَوّا می‌باشد.‏ —‏ پیدایش ۲:‏⁠۱۵-‏۱۷؛‏ ۳:‏۶؛‏ رومیان ۵:‏⁠۱۲‏.‏

^۵ با این حال،‏ یَهُوَه اجازه نداد که ناسپاسی آدم و حَوّا شادی‌اش را سلب کند.‏ او یقین داشت که لااقل شماری در میان نوادگان آنها دل به خدمت او خواهند داد.‏ او آنقدر از این موضوع مطمئن بود که مقصود خود را دایر بر بازخرید کردن نوادگان آدم و حَوّا حتی پیش از آنکه آن دو صاحب فرزند شوند اعلام کرد!‏ (‏پیدایش ۱:‏⁠۳۱؛‏ ۳:‏⁠۱۵‏)‏ از آن زمان تا کنون اکثر انسانها با پیروی از طریق آدم و حَوّا به یَهُوَه پشت کرده‌اند.‏ اما یَهُوَه حتی با وجود شیوع گستردهٔ تمردْ بشر را طرد ننمود.‏ یَهُوَه توجه خود را بر مردان و زنانی معطوف کرد که ‹دل او را شاد کرده‌اند› و از روی محبت به خالق خود سعی نموده‌اند او را خشنود سازند.‏ —‏ امثال ۲۷:‏۱۱؛‏ عبرانیان ۶:‏⁠۱۰‏.‏

۶،‏ ۷.‏ چه عواملی موجب شد عیسی شادی خود را حفظ کند؟‏

^۶ عیسی شادی خود را چگونه حفظ می‌کرد؟‏ عیسی در مقام مخلوقی روحی و نیرومند در آسمان قادر بود فعالیتهای مردان و زنان را بر روی زمین مشاهده کند.‏ او با وجود ناکاملیهایی که از انسانها می‌دید آنها را دوست می‌داشت.‏ (‏امثال ۸:‏⁠۳۱‏)‏ بعدها وقتی به زمین آمد و ‹میان ما انسانها ساکن شد› نظرش در مورد بشر هیچ تغییر نکرد.‏ (‏یوحنّا ۱:‏⁠۱۴‏)‏ ببینیم چه چیزی به پسر کامل خدا کمک کرد تا چنین به خانوادهٔ ناکامل بشری خوشبین بماند؟‏

^۷ نخست اینکه عیسی انتظاری معقول از خود و دیگران داشت.‏ او می‌دانست که نمی‌تواند تمام مردم دنیا را به راه راست بیاورد.‏ (‏متّیٰ ۱۰:‏۳۲-‏۳۹‏)‏ و وقتی حتی یک نفر به پیام ملکوت نظر مساعد نشان می‌داد شاد می‌شد.‏ او رسولانش را نیز با وجود رفتارهای ناخوشایندی که گاه از ایشان سر می‌زد دوست می‌داشت زیرا می‌دانست قلباً می‌خواهند ارادهٔ خدا را به جا آورند.‏ (‏لوقا ۹:‏⁠۴۶؛‏ ۲۲:‏۲۴،‏ ۲۸-‏۳۲،‏ ۶۰-‏۶۲‏)‏ عیسی در دعای خود به پدرش در کل از رفتار شاگردانش نیکو یاد کرد و حتی گفت:‏ «کلام تو را نگاه داشتند.‏» —‏ یوحنّا ۱۷:‏۶‏.‏

۸.‏ برای حفظ شادی به چه طرقی می‌توانیم یَهُوَه و عیسی را سرمشق قرار دهیم؟‏

^۸ بدون شک همهٔ ما با تأمل بر طریقهای یَهُوَه خدا و عیسی مسیح می‌توانیم درسهای بسیار ارزنده‌ای بیاموزیم.‏ برای نمونه،‏ وقتی اوضاع چندان وفق مرادمان پیش نمی‌رود آیا سعی می‌کنیم با اقتدا به یَهُوَه از نگرانی بیش از حد پرهیز کنیم؟‏ آیا همچون عیسی سعی می‌کنیم نسبت به وضعیتمان و آنچه از دست ما و یا دیگران ساخته است نظری معقول داشته باشیم؟‏ حال ببینیم این اصول را چگونه می‌توانیم به طور عملی در مورد خدمت موعظه که جای ویژه‌ای در دل هر مسیحی غیور دارد به کار بگیریم.‏

جنبه‌های نیکوی موعظه را مد نظر داشته باش

۹.‏ دل اِرْمیا چگونه به نور شادی روشن شد،‏ و از او چه می‌آموزیم؟‏

^۹ یَهُوَه می‌خواهد در خدمت به او شاد و خرسند باشیم.‏ در واقع،‏ شادیی که از خدمت به یَهُوَه کسب می‌کنیم بستگی به نتیجهٔ حاصل از آن ندارد.‏ (‏لوقا ۱۰:‏۱۷،‏ ۲۰‏)‏ اِرْمیای نبی سالها در محدوده‌ای بی‌ثمر موعظه می‌کرد.‏ وقتی به عکس‌العملهای ناخوشایند مردم فکر می‌کرد شادی او به یأس مبدل می‌شد.‏ (‏اِرْمیا ۲۰:‏۸‏)‏ اما وقتی بر زیبایی پیام الهی تعمق می‌کرد نور شادی دوباره بر دلش می‌تابید.‏ اِرْمیا به یَهُوَه گفت:‏ «سخنان تو یافت شد و آنها را خوردم و کلام تو شادی و ابتهاج دل من گردید.‏ زیرا که به نام تو ای یَهُوَه خدای صبایوت نامیده شده‌ام.‏» (‏اِرْمیا ۱۵:‏۱۶‏)‏ آری،‏ اِرْمیا موعظه را موهبتی والا و شادی‌بخش محسوب می‌کرد.‏ برای ما نیز می‌تواند چنین باشد.‏

۱۰.‏ چنانچه محدودهٔ ما در حال حاضر بی‌ثمر است چگونه می‌توانیم شادی خود را حفظ کنیم؟‏

^۱۰ حتی اگر اکثر مردم بشارتی را که موعظه می‌کنیم رد کنند هنوز دلیل موجهی وجود دارد که به خدمت خود ادامه دهیم.‏ همانطور که ذکر شد یَهُوَه از همان ابتدا اطمینان کامل داشت که عده‌ای با رضا و رغبت او را خدمت خواهند کرد.‏ چقدر خوب است که ما نیز به یَهُوَه اقتدا کنیم و هرگز این امید را از دست ندهیم که نور حقیقت الهی دل  بعضی انسانها را روشن می‌کند و آنان را به پیام ملکوت جلب می‌کند.‏ همچنین نباید فراموش کنیم که وضعیت و موقعیت زندگی افراد تغییر می‌کند.‏ و وقتی با ضایعه یا سختی مواجه می‌شوند حتی مغرورترین آنها در مورد مفهوم زندگی خود شروع به تفکر می‌کند.‏ آیا وقتی چنین شخصی به ‹مسکین بودن خود در روح› پی می‌برد در کنارش خواهی بود تا به او کمک کنی؟‏ (‏متّیٰ ۵:‏۳‏)‏ چه بسا بار بعد که به موعظه می‌روی در محدودهٔ خود به شخصی برخورد کنی که با رغبت به پیام بشارت گوش دهد!‏

۱۱،‏ ۱۲.‏ در شهری کوچک چه پیش آمد،‏ و از آن چه می‌آموزیم؟‏

^۱۱ گاهی،‏ وضعیت محدوده‌ها نیز تغییر می‌کند.‏ برای مثال،‏ در شهر کوچکی چندین زوج جوان با فرزندانشان زندگی می‌کردند.‏ آنها گروه بسیار همبسته‌ای را به وجود آورده بودند به طوری که وقتی شاهدان به خانه‌های آنها سر می‌زدند همگی ابراز بی‌علاقگی می‌کردند.‏ حتی وقتی یکی از آنها اندک علاقه‌ای نشان می‌داد دیگران فوراً او را از رفت آمد با شاهدان منصرف می‌کردند.‏ لازم به گفتن نیست که موعظه در چنین محدوده‌ای چقدر دشوار است!‏ اما،‏ شاهدان ناامید نشدند و همچنان به موعظه ادامه دادند.‏ نتیجه چه شد؟‏

^۱۲ سالها گذشت فرزندان آن خانواده‌ها بزرگ شدند،‏ ازدواج کردند،‏ و خود تشکیل خانواده دادند.‏ این نسل جدید با درک اینکه شیوهٔ زندگی خود و پدرانشان سعادت واقعی به همراه نداشته است به جستجوی حقیقت پرداختند.‏ آنان حقیقت را سرانجام در بشارتی که شاهدان موعظه می‌کردند یافتند.‏ بدین گونه بود که پس از سالها سرانجام جماعت کوچک آن شهر رشد خود را آغاز کرد.‏ اکنون می‌توان شادی آن مبشران باپشتکار ملکوت را تصور کرد!‏ امید است استقامت ما نیز در موعظهٔ پیامِ پرجلالِ ملکوت دل ما را از شادی لبریز سازد!‏

هم‌ایمانانت تو را حمایت می‌کنند

۱۳.‏ وقتی دلسرد می‌شویم برای تسلّی یافتن به چه کسی پناه می‌بریم؟‏

^۱۳ وقتی بر فشار مشکلات افزوده می‌شود یا توفان مصائب بناگاه هجوم می‌آورد برای تسلّی به کجا می‌توان پناه برد؟‏ چند میلیون خادم تعمیدیافتهٔ یَهُوَه تسلّی را نخست در پناه یَهُوَه و سپس نزد برادران و خواهران مسیحی خود می‌جویند.‏ عیسی نیز وقتی بر روی زمین بود از حمایتهای شاگردانش بسیار قدردانی می‌کرد.‏ در شب پیش از مرگ خویش به آنان گفت:‏ «شما کسانی می‌باشید که در امتحانهای من با من بسر بردید.‏» (‏لوقا ۲۲:‏۲۸‏)‏ با اینکه شاگردان عیسی ناکامل بودند ولی همین وفاداری ایشان برای پسر خدا بسیار مایهٔ تسلّی بود.‏ ما نیز می‌توانیم از بودن با هم‌ایمانان مسیحی خود نیرو بگیریم.‏

۱۴،‏ ۱۵.‏ زوجی جوان برای غلبه بر فشار عاطفی ناشی از مرگ پسرشان به کجا پناه بردند،‏ تو از عمل آنان چه می‌آموزی؟‏

^۱۴ زوجی مسیحی به نامهای میشل و دایان بخوبی به ارزش حمایت برادران و خواهران خود پی بردند.‏ جاناتان،‏ پسر بیست سالهٔ آنان،‏ مسیحیی پر از شور و امیدِ زندگی،‏ به تومور مغزی مبتلا شده بود.‏ پزشکان معالج برای بهبود وی تلاش بسیار نمودند.‏ ولی وضعیت جاناتان رو به وخامت گذاشت و سرانجام جان سپرد.‏ این پیامد میشل و دایان را بسیار منقلب کرد.‏ آنان شدیداً به تسلّی نیاز داشتند.‏ وقتی متوجه شدند که جلسهٔ جماعتشان هنوز به پایان نرسیده  است از پیر مسیحیی که همراهشان بود خواستند آنها را به سالن ملکوت ببرد.‏ درست وقتی به آنجا رسیدند که خبر ناگوار مرگ جاناتان را در جلسه اعلام کردند.‏ وقتی جلسه به پایان رسید برادران و خواهران آن پدر و مادر داغدار را در آغوش گرفتند و با سخنانی تسلّی‌بخش دلداری دادند.‏ دایان در مورد آن شب می‌گوید:‏ «پیش از آنکه به جلسه برویم احساس پوچی عجیبی در خودمان حس می‌کردیم.‏ ولی واقعاً برادران به ما دلگرمی دادند!‏ آنها روح شکستهٔ ما را بنا کردند!‏ البته انتظار نداشتیم آن داغ را شفا دهند ولی به ما نیرو دادند که فشار عاطفی ناشی از آن واقعه را تحمل کنیم!‏» —‏ رومیان ۱:‏⁠۱۱،‏ ۱۲؛‏ ۱قُرِنتیان ۱۲:‏۲۱-‏۲۶‏.‏

^۱۵ آن واقعهٔ ناگوار موجب شد که میشل و دایان با برادران خود صمیمی‌تر و به یکدیگر نزدیکتر شوند.‏ میشل می‌گوید:‏ «از آن موقع قدر همسر عزیزم را بیشتر می‌دانستم.‏ در لحظه‌های ناامیدی با هم در مورد کتاب مقدس و اینکه یَهُوَه چگونه ما را حمایت می‌کند صحبت می‌کنیم.‏» دایان در ادامه سخنان شوهرش گفت:‏ «الآن امید ملکوت مفهوم بسیار عمیقتری برای هر دوی ما پیدا کرده است.‏»‏

۱۶.‏ چرا مهم است که برادرانمان را از نیازهایمان باخبر سازیم؟‏

^۱۶ آری،‏ وقتی با سختیها و ناملایمات زندگی روبرو می‌شویم برادران و خواهرانمان می‌توانند بسیار «باعث تسلّی» ما باشند و کمک کنند تا شادی خود را حفظ کنیم.‏ (‏کُولُسیان ۴:‏⁠۱۱‏)‏ البته آنها همیشه از دل ما باخبر نیستند.‏ پس هر وقت حس می‌کنیم به حمایت آنان نیاز داریم خوب است موضوع را با آنان در میان بگذاریم.‏ و چقدر بجاست که از بابت دلگرمی و تسلّیی که به ما می‌دهند از آنان صمیمانه تشکر کنیم و آن را موهبتی از جانب یَهُوَه محسوب نماییم.‏ —‏ امثال ۱۲:‏۲۵؛‏ ۱۷:‏۱۷‏.‏

به جماعت خود نگاه کن

۱۷.‏ برخی از مشکلات مادران مجرد کدامند،‏ و آنان در نظرمان چقدر قدر و منزلت دارند؟‏

^۱۷ هر چه بیشتر در بحر هم‌ایمانان خود می‌رویم بیشتر به ارزش آنها و همچنین به سعادت بودنِ با آنان پی می‌بریم.‏ به جماعت خود نگاه کن.‏ چه کسانی را در آن می‌بینی؟‏ آیا در آنجا پدر یا مادر مجردی است که سخت تلاش می‌کند فرزندان خود را در طریق حقیقت بزرگ کند؟‏ آیا تا به حال به این فکر کرده‌ای که وجود وی چه برکتی برای جماعت است؟‏ فقط کمی به مشکلاتی که چنین شخصی با آن مواجه است فکر کن.‏ مادر مجردی به نام ژانین به مشکلاتی همچون تنهایی،‏ پیشنهادهای غیراخلاقی بعضی از مردان در محیط کار،‏ و بودجهٔ بسیار محدود خانواده اشاره می‌کند.‏ ولی دشوارتر از همهٔ اینها رسیدگی به نیازهای عاطفی فرزندان است،‏ چرا که هر کدام شخصیت منحصر به خود را دارد.‏ ژانین به مشکل دیگری نیز اشاره می‌کند:‏ «غلبه بر این میل که پسر بزرگم را در غیاب همسرم سرپرست خانواده کنم گاهی بسیار دشوار است.‏ من یک دختر هم دارم،‏ و چقدر برایم سخت است که او را غمخوار خودم نکنم و بار سنگین مشکلات عاطفی‌ام را روی دوش او نگذارم.‏» ژانین نیز همچون هزاران پدر و مادر مجردِ خداترسِ دیگر برای امرار معاش خانواده مجبور است به کار تمام‌وقت بپردازد.‏ علاوه بر آن،‏ کتاب مقدس را با فرزندان خود مطالعه می‌کند،‏ آنان را برای خدمت موعظه تعلیم می‌دهد،‏ و به جلسات جماعت می‌برد.‏ (‏اَفَسُسیان ۶:‏۴‏)‏ چقدر یَهُوَه از دیدن تلاش چنین خانواده‌هایی در حفظ کمال اخلاقی‌شان خرسند می‌شود!‏ آیا وجود آنها در بین ما مایهٔ شادی نیست؟‏

۱۸،‏ ۱۹.‏ قدردانی ما برای اعضای جماعت چگونه عمیقتر می‌گردد؟‏

^۱۸ دوباره به جماعتت نگاه کن.‏ آیا در آنجا خواهر یا برادر بیوه‌ای می‌بینی که به طور مرتب به جلسات می‌آید؟‏ (‏لوقا ۲:‏⁠۳۷‏)‏ مسلماً وی گاهی احساس تنهایی می‌کند یا دلش برای شریک زندگی‌اش تنگ می‌شود.‏ با این حال،‏ خود را در خدمت به یَهُوَه مشغول می‌دارد و با علاقه به نیازهای دیگران توجه می‌کند.‏ براستی که رفتار باثبات و خوشایند چنین برادران و خواهرانی چقدر مایهٔ شادی کل جماعت است!‏ مسیحیی که بیش از سی سال در خدمت تمام‌وقت بوده است چنین می‌گوید:‏ «یکی از لذات زندگی من دیدن برادران و خواهران سالمندی است که بسیاری مصائب و سختیها را پشت سر گذاشته‌اند و هنوز وفادارانه یَهُوَه را خدمت می‌کنند!‏» آری،‏ شما مسیحیان سالمند بسیار مایهٔ تشویق جوانترها هستید!‏

^۱۹ نظرت در مورد علاقمندی که جدیداً به جلسات می‌آید چیست؟‏ آیا وقتی برای اولین بار ایمان خود را در جلسه ابراز کرد به ذوق نیامدی؟‏ به پیشرفت روحانی‌اش از آغاز تا امروز  فکر کن.‏ مسلماً یَهُوَه از این بابت بسیار خرسند می‌باشد!‏ تو چطور؟‏ آیا با تحسین وی خرسندی خود را از بابت تلاشی که به خرج می‌دهد به او ابراز می‌کنی؟‏

۲۰.‏ چرا می‌توان گفت که تک تک اعضای جماعت نقشی ارزنده در آن ایفا می‌کنند؟‏

^۲۰ متأهلی یا مجرد؟‏ آیا مجبوری بدون شریک زندگی فرزندان خود را پرورش دهی و یا جوانی هستی که در چنین خانواده‌ای بزرگ می‌شود؟‏ آیا بیوه هستی؟‏ آیا سالهاست در جمع برادران و خواهرانت در جماعت مسیحی می‌باشی یا جدیداً به جمع ایشان پیوسته‌ای؟‏ یقین بدار که وفاداری تو سرمشق تشویق‌آمیزی برای همهٔ ماست.‏ وقتی آواز خود را به خواندن سرود بلند می‌کنی،‏ وقتی سؤالی را پاسخ می‌گویی،‏ وقتی گفتاری در مدرسهٔ خدمت تئوکراتیک اجرا می‌کنی براستی شعلهٔ شادی را در دلها می‌افروزی.‏ و از آن مهمتر دل یَهُوَه را بسیار شاد می‌سازی.‏

۲۱.‏ چه توصیه‌ای را باید همواره مد نظر داشته باشیم،‏ و در این خصوص چه سؤالاتی مطرح می‌شود؟‏

^۲۱ آری،‏ حتی در این ایام سخت می‌توانیم از پرستش خدای متبارکمان شاد باشیم.‏ پس چقدر بجاست به این توصیهٔ پولس گوش دهیم که گفت:‏ «شاد باشید .‏ .‏ .‏ و خدای محبّت و سلامتی با شما خواهد بود.‏» (‏۲قُرِنتیان ۱۳:‏۱۱‏)‏ اما آیا به هنگام مصیبتی طبیعی،‏ آزار و شکنجه،‏ یا بحران شدید نیز می‌توان شادی خود را حفظ نمود؟‏ با مطالعهٔ مقالهٔ بعدی خود می‌توانی پاسخ این سؤال را دریابی.‏

‏[پاورقی]‏

آیا می‌توانی پاسخ دهی؟‏

‏• شادی چگونه تعریف شده است؟‏

‏• داشتن نگرشی مثبت چگونه باعث می‌شود شادی خود را حفظ کنیم؟‏

‏• برای حفظ نگرشی مثبت نسبت به محدودهٔ موعظه‌مان چه چیزی به ما کمک می‌کند؟‏

‏• به چه طریق برای برادران و خواهرانت در جماعت ارزش قائل هستی؟‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏

‏[تصاویر در صفحهٔ ۱۵]‏

گاه موقعیت افراد ساکن در محدودهٔ ما تغییر می‌کند

‏[تصویر در صفحهٔ ۱۷]‏

افراد جماعتت با چه مشکلاتی مواجه هستند؟‏