دل خود را حفظ کن

‏«دل خود را به حفظ تمام نگاه دار،‏ زیرا که مخرج‌های حیات از آن است.‏»—‏ امثال ۴:‏۲۳‏.‏

۱،‏ ۲.‏ چرا باید دل خود را حفظ کنیم؟‏

مرد سالمندی که در یکی از جزایر کارائیب زندگی می‌کرد وقتی که یک روز پس از طوفانی سهمگین از سرپناه خود بیرون آمد و خرابی‌های اطراف را نگاه می‌کرد متوجه شد درخت تنومندی که ده‌ها سال نزدیک خانه‌اش قد برافراشته بود ناپدید شده است.‏ پیرمرد در عجب مانده،‏ از خود پرسید:‏ «چطور درختان کوچک‌تر از جا کنده نشدند.‏» با نگاه به کُنده‌ای که از درخت به جای مانده بود موضوع بخوبی برایش روشن شد.‏ آری،‏ آن درختِ سِتُرگ و به ظاهر جنبش‌ناپذیر از درون پوسیده بود،‏ و طوفان پوسیدگی پنهانش را نمایان ساخته بود.‏

^۲ چقدر تأثرانگیز است وقتی می‌شنویم پرستنده‌ای حقیقی که ظاهراً در طریق مسیحیَّت استوار بوده است،‏ در مقابل آزمایش ایمان زانوی تسلیم فرود آورده است!‏ چقدر سخن کتاب مقدّس درست است که می‌گوید:‏ «خیال دل انسان از طفولیّت بد است.‏» (‏ پیدایش ۸:‏۲۱‏)‏ بدین ترتیب حتّی قوی‌ترین دل‌ها چنانچه بدان توجهی مستمر مبذول نشود به انحراف کشیده می‌شود.‏ از آنجایی که دلِ هیچ انسانی از فساد  مصون نیست،‏ می‌باید این توصیه را بسیار جدّی بگیریم:‏ «دل خود را به حفظ تمام نگاه دار.‏» (‏ امثال ۴:‏۲۳‏)‏ امّا،‏ چگونه می‌توانیم دل مجازی‌مان را حفظ نماییم؟‏

آزمایش مرتب واجب است

۳،‏ ۴.‏ الف)‏ در خصوص دل مجازی لازم است چه سؤالاتی برای خود مطرح نماییم؟‏ ب)‏ چگونه می‌توانیم دل مجازی خود را بیازماییم؟‏

^۳ معمولاً وقتی برای معاینهٔ عمومی به پزشک مراجعه می‌کنیم پزشک قلب را نیز معاینه می‌کند.‏ چنین معاینه‌ای نشان می‌دهد که آیا تغذیه‌مان سالم بوده و سلامت جسمانی و بویژه سلامت قلب را به خطر نینداخته است؟‏ فشار خون چه میزان است؟‏ آیا ضربان قلب قوی و مرتب است؟‏ آیا نیاز به ورزش و تحرک بیشتر وجود دارد؟‏ آیا قلب تحت فشار استرس است؟‏

^۴ حال،‏ آیا دل مجازی نیز مانند قلب نیاز به کنترل و آزمایش مرتب دارد؟‏ یَهُوَه همهٔ دل‌ها را می‌آزماید.‏ (‏ ۱تواریخ ۲۹:‏۱۷‏)‏ پس چقدر بجاست که ما نیز دل خود را بیازماییم.‏ چگونه؟‏ با مطرح کردن سؤالاتی از این قبیل:‏ آیا با مطالعهٔ مرتب و حضور در جلسات غذای روحانی کافی به دلم می‌رسانم.‏ (‏ مزمور ۱:‏۱،‏ ۲؛‏ عبرانیان ۱۰:‏۲۴،‏ ۲۵‏)‏ آیا پیام یَهُوَه ‹ در دل من مثل آتش افروخته گشته،‏ و در استخوانهایم بسته گردیده› و مرا به موعظهٔ ملکوت و شاگردسازی برانگیخته است؟‏ (‏ اِرْمیا ۲۰:‏۹؛‏ متّیٰ ۲۸:‏۱۹،‏ ۲۰؛‏ رومیان ۱:‏۱۵،‏ ۱۶‏)‏ آیا مرا بر آن داشته است که با شور و حرارت به یکی از طرق خدمتِ تمام‌وقت بپردازم؟‏ (‏ لوقا ۱۳:‏۲۴‏)‏ دل مجازی من در چه فضایی استنشاق می‌کند؟‏ آیا معاشرانی که برمی‌گزینم با من در پرستش حقیقی یکدل‌اند؟‏ (‏ امثال ۱۳:‏۲۰؛‏ ۱قُرِنتیان ۱۵:‏۳۳‏)‏ باشد که در یافتن ضعف‌هایمان و رفع آنها بسرعت اقدام نماییم.‏

۵.‏ فایدهٔ آزموده شدن ایمان چیست؟‏

^۵ ما مسیحیان در زندگی با آزمون‌های ایمان بسیاری مواجه می‌شویم.‏ اینها موقعیّت‌های خوبی هستند که به وضعیّت دل خود پی‌ببریم.‏ موسی به اسرائیلیانی که در آستانهٔ ورود به سرزمین موعود بودند گفت:‏ «بیاد آور تمامی راه را که یَهُوَه،‏ خدایت،‏ تو را این چهل سال در بیابان رهبری نمود تا تو را ذلیل ساخته،‏ بیازماید،‏ و آنچه را که در دل تو است بداند،‏ که آیا اوامر او را نگاه خواهی داشت یا نه.‏» (‏ تثنیه ۸:‏۲‏)‏ مگر غیر از این است که معمولاً وقتی به نحوی غیرمنتظره با موقعیّتی وسوسه‌انگیز روبرو می‌شویم از احساس،‏ میل،‏ و یا عکس‌العمل خود متعجب می‌گردیم؟‏ گاه یَهُوَه برخی آزمون‌ها را روا می‌دارد تا ضعفی را به ما هشدار داده،‏ موقعیّتی به منظور پیشرفت برایمان به وجود آورد.‏ (‏ یعقوب ۱:‏۲-‏۴‏)‏ امید است در این موقعیّت‌ها همراه با دعا بر عکس‌العمل خود تأمّل کنیم!‏

سخنان ما از چه حکایت دارد؟‏

۶.‏ موضوعات صحبت ما چه چیزی را در مورد دلمان آشکار می‌سازد؟‏

^۶ چگونه می‌توانیم بفهمیم چه در دل نهفته داریم؟‏ عیسی گفت:‏ «آدم نیکو از خزینهٔ خوب دل خود چیز نیکو برمی‌آورد و شخص شریر از خزینهٔ بد دل خویش چیز بد بیرون می‌آورد.‏ زیرا که از زیادتی دل زبان سخن می‌گوید.‏» (‏ لوقا ۶:‏۴۵‏)‏ آری،‏ موضوع‌های صحبت ما بازتابی از وضعیّت دلمان است.‏ آیا سخنانمان اغلب در مورد امور مادّی و موفقیّت‌های کاری است،‏ یا بیشتر در مورد موضوعات روحانی و اهداف تئوکراتیک؟‏ آیا به جای آنکه با مهربانی اشتباهات دیگران را مستور نماییم،‏ با بوق و کَرِنّا آن را پیش همه برملا می‌سازیم.‏ (‏ امثال ۱۰:‏۱۱،‏ ۱۲‏)‏ آیا به جای صحبت راجع به مسائل و اصول اخلاقی،‏ بیشتر در مورد رفتار و زندگی دیگران صحبت می‌کنیم؟‏ آیا همین نشان نمی‌دهد که ما بیش از حد در زندگی خصوصی دیگران دخالت می‌کنیم؟‏ —‏ ۱پِطْرُس ۴:‏۱۵‏.‏

۷.‏ در خصوص حفظ دل چه درسی می‌توانیم از ماجرای ده برادر یوسف بیاموزیم؟‏

^۷ به آنچه در خانواده‌ای گسترده رخ داد توجه کنید.‏ ده پسر بزرگ یعقوب ‹نمی‌توانستند با یوسف،‏ برادر کوچک خود به سلامتی سخن بگویند.‏› چرا؟‏ چون حسادت می‌کردند که پدرشان او را بیش از پسران دیگرش دوست می‌دارد.‏ و وقتی یوسف به عنایت الٰهی خواب‌هایی دید و برای برادران خود نقل کرد ‹بر کینهٔ خود نسبت به او افزودند.‏› (‏ پیدایش ۳۷:‏۴،‏ ۵،‏ ۱۱‏)‏ آنان با بی‌رحمی برادر خود را به بردگی فروختند.‏ و برای مخفی ساختن خطای خویش پدر خود را با این دروغ که وحشی یوسف را دریده است فریب دادند.‏ ده برادر یوسف در آن موقعیّت دل خود را حفظ نکردند.‏ ما نیز وقتی در مورد کسی فوراً لب به انتقاد می‌گشاییم،‏ شاید به این دلیل است که در دل به او حسادت می‌کنیم.‏ باشد که هوشیارانه صحبت‌های خویش را محک بزنیم تا بتوانیم هر گونه میل ناشایست را بسرعت از دل بزداییم.‏

۸.‏ چنانچه در موقعیّتی به گفتن دروغی تن دادیم چگونه می‌توانیم دل خویش را بیازماییم؟‏

^۸ ما انسان‌های ناکامل برخلاف خدا که ‹ممکن نیست  دروغ گوید،‏› تمایل به ناراستی و دروغ گفتن داریم.‏ (‏ عبرانیان ۶:‏۱۸‏)‏ مزمورنویس چنین اظهار تأسّف کرد:‏ «جمیع آدمیان دروغ گویند.‏» (‏ مزمور ۱۱۶:‏۱۱‏)‏ حتّی پِطْرُس رسول نیز با گفتن دروغ سه بار عیسی را انکار کرد.‏ (‏ متّیٰ ۲۶:‏۶۹-‏۷۵‏)‏ با این حال،‏ واضح است که باید از دروغ گفتن پرهیز نمود چرا که یَهُوَه از «زبان دروغگو» نفرت دارد.‏ (‏ امثال ۶:‏۱۶-‏۱۹‏)‏ هر گاه در موقعیّتی به گفتن دروغی تن دادیم بجاست بر روی دلیل آن تأمّل کنیم.‏ آیا دلیل آن ترس از انسان،‏ ترس از تنبیه شدن،‏ یا ترس از رفتن آبرویمان بوده است؟‏ و یا ریشه در خودخواهی محض داشته است؟‏ دلیل آن هر چه باشد،‏ بجاست که روی آن تأمّل کنیم،‏ و با فروتنی به خطای خود اعتراف نموده،‏ از یَهُوَه طلب بخشایش و همچنین کمک برای غلبه بر آن ضعفمان نماییم!‏ پیران جماعت بهترین کسانی هستند که می‌توانند ما را از این کمک الٰهی بهره‌مند سازند.‏ —‏ یعقوب ۵:‏۱۴‏.‏

۹.‏ دعاهای ما چه چیزی را در خصوص دلمان آشکار می‌سازد؟‏

^۹ یَهُوَه در پاسخ به تقاضای سلیمان که طلب حکمت و معرفت نموده بود،‏ گفت:‏ «چونکه این در [«دل،‏» د ج ‏] تو بود و دولت و توانگری و حشمت .‏ .‏ .‏ نطلبیدی .‏ .‏ .‏ لَهٰذا حکمت و معرفت به تو بخشیده شد و دولت و توانگری و حشمت را نیز به تو خواهم داد.‏» (‏ ۲تواریخ ۱:‏۱۱،‏ ۱۲‏)‏ یَهُوَه بر مبنای آنچه سلیمان از او درخواست نمود و همچنین آنچه درخواست ننمود،‏ می‌دانست که او چه در دل دارد.‏ حال رابطهٔ ما با یَهُوَه چه چیزی در خصوص دل ما آشکار می‌سازد؟‏ آیا دعاهای ما حاکی از عطش به معرفت،‏ حکمت،‏ و بصیرت است؟‏ (‏ امثال ۲:‏۱-‏۶؛‏ متّیٰ ۵:‏۳‏)‏ آیا در دل خواهان مصالح ملکوت هستیم.‏ (‏ متّیٰ ۶:‏۹،‏ ۱۰‏)‏ دعاهای تکراری و بدون احساس،‏ گاه حکایت از نیاز مبرم ما به تعمّق بر اَعمال یَهُوَه دارد.‏ (‏ مزمور ۱۰۳:‏۲‏)‏ همهٔ مسیحیان می‌باید هشیار باشند تا پی ببرند که دعاهایشان چه چیزی را نشان می‌دهد.‏

اَعمال ما نشانگر چیست؟‏

۱۰،‏ ۱۱.‏ الف)‏ زنا و فسق چگونه آغاز می‌شود؟‏ ب)‏ چه چیزی به ما کمک می‌کند تا ‹ در دل خود زنا نکنیم›؟‏

^۱۰ می‌گویند کردار از گفتار گویاتر است.‏ اَعمال ما آینهٔ تمام‌نمای شخصیّت باطنی ماست.‏ مثلاً،‏ مسائل اخلاقی را در نظر بگیریم.‏ حفظ کردن دل در این خصوص صرفاً این نیست که از عمل فسق و زنا بپرهیزیم.‏ عیسی در موعظهٔ بالای کوه گفت:‏ «هر کس به زنی نظر شهوت اندازد،‏ همان دم در دل خود با او زنا کرده است.‏» (‏ متّیٰ ۵:‏۲۸‏)‏ چگونه می‌توانیم حتّی در دلمان از ارتکاب به زنا بپرهیزیم؟‏

^۱۱ پَطرِیارْخ وفادار،‏ ایّوب،‏ نمونه‌ای نیکو برای مردان و زنان مسیحی قرار داد.‏ بدون شک در طی روز او با شماری زنان  جوان برخورد داشته و در صورت لزوم دلسوزانه به آنان کمک می‌کرده است.‏ لیکن،‏ این حافظِ کمالِ اخلاقی هیچ گاه با نظر بد بدیشان نمی‌نگریست.‏ چرا؟‏ زیرا در دل خود قاطعانه مصمّم بود به زنان نگاه شهوت‌آلود نیندازد.‏ ایّوب گفت:‏ «با چشمان خود عهد بسته‌ام،‏ پس چگونه بر دوشیزه‌ای نظر افکنم؟‏» (‏ ایّوب ۳۱:‏۱‏)‏ باشد که ما نیز برای حفظ دل خویش عهدی اینچنین با چشمان خود ببندیم.‏

۱۲.‏ برای حفاظت از دل لوقا ۱۶:‏۱۰ چگونه به ما کمک می‌کند؟‏

^۱۲ پسر خدا چنین متذکر شد:‏ «آنکه در اندک امین باشد در امر بزرگ نیز امین بُوَد و آنکه در قلیل خائن بُوَد در کثیر هم خائن باشد.‏» (‏ لوقا ۱۶:‏۱۰‏)‏ آری،‏ می‌باید حتّی در امور به ظاهر پیش و پا افتاده،‏ مثلاً آنچه در خلوت انجام می‌دهیم مراقب اَعمال خود باشیم.‏ (‏ مزمور ۱۰۱:‏۲‏)‏ وقتی در خانه مقابل تلویزیون نشسته‌ایم،‏ یا رایانهٔ خود را به شبکهٔ اینترنت متّصل کرده‌ایم،‏ آیا مطابق این هشدار کتاب مقدّس عمل می‌کنیم که می‌گوید:‏ «زنا و هر ناپاکی و طمع در میان شما هرگز مذکور هم نشود،‏ چنانکه مقدّسین را می‌شاید.‏ و نه قباحت و بیهوده‌گویی و چرب‌زبانی که اینها شایسته نیست.‏» (‏ اَفَسُسیان ۵:‏۳،‏ ۴‏)‏ حال در مورد خشونت موجود در برنامه‌های تلویزیونی یا بازی‌های کامپیوتری چطور؟‏ مزمورنویس می‌گوید:‏ ‏«خداوند مرد عادل را امتحان می‌کند؛‏ و امّا از شریر و ظلم‌دوست،‏ جان او نفرت می‌دارد.‏» —‏ مزمور ۱۱:‏۵‏.‏

۱۳.‏ چه هشداری ایجاب می‌کند که بر آنچه از دل بیرون می‌آید تأمّل کنیم؟‏

^۱۳ اِرْمیا به ما چنین هشدار داده است:‏ «دل از همه چیز فریبنده‌تر است و بسیار مریض است.‏» (‏ اِرْمیا ۱۷:‏۹‏)‏ وقتی روی خطای خود سرپوش می‌گذاریم،‏ عیب خود را کوچک جلوه می‌دهیم،‏ نقطه‌ضعف‌های بزرگ خود را توجیه می‌کنیم،‏ و یا دستاوردهای خود را بزرگ جلوه می‌دهیم،‏ در واقع دلِ فریبکار خود را آشکار می‌سازیم.‏ دلِ مریض گاه از روی استیصال یا درماندگی به دوگانگی متوسّل می‌شود؛‏ بدین صورت که لبان الفاظ نیکو می‌گویند،‏ امّا اَعمال چیزی دیگر.‏ (‏ مزمور ۱۲:‏۲؛‏ امثال ۲۳:‏۷‏)‏ چقدر مهم است که صادقانه تراوشات دل خویش را بررسی کنیم!‏

آیا چشم بسیط داریم؟‏

۱۴،‏ ۱۵.‏ الف)‏ چشم «بسیط» به چه معناست؟‏ ب)‏ چگونه با بسیط نگاه داشتن چشم می‌توان دل را محفوظ نگاه داشت؟‏

^۱۴ عیسی گفت:‏ «چراغ بدن چشم است.‏» سپس گفت:‏ «هر گاه چشمت بسیط باشد تمام بدنت روشن بُوَد.‏» (‏ متّیٰ ۶:‏۲۲‏)‏ آری،‏ چشم بسیط یا ساده و بی‌تکلّف بر یک هدف متمرکز می‌شود،‏ و از آن منحرف نمی‌گردد.‏ چشمان ما باید بر «ملکوت خدا و عدالت او» متمرکز باشد.‏ (‏ متّیٰ ۶:‏۳۳‏)‏ حال اگر چشم را بسیط نگاه نداریم چه بر سر دل مجازی ما می‌آید؟‏

^۱۵ موضوع امرار معاش را در نظر بگیریم.‏ شکّی نیست که بر هر مسیحی واجب است مایحتاج خانوادهٔ خود را تأمین کند.‏ (‏ ۱تیموتاؤس ۵:‏۸‏)‏ امّا چنانچه هنگام تأمین خوراک،‏ لباس،‏ سرپناه،‏ و یا چیزهای دیگر تمایل داشته باشیم بهترین،‏ آخرین،‏ و مرغوب‌ترین آنها را فراهم آوریم آن وقت چه؟‏ آیا چنین شیوه‌ای دل و فکر ما را بندهٔ خود نمی‌سازد و مانع نمی‌شود که با تمامی دل یَهُوَه را پرستش کنیم؟‏ (‏ مزمور ۱۱۹:‏۱۱۳؛‏ رومیان ۱۶:‏۱۸‏)‏ چرا آنقدر غرق نیازهای مادّی گردیم که یگانه محور زندگی‌مان خانواده،‏ حرفه،‏ و مادّیات شود؟‏ این توصیهٔ الهامی را به یاد آور که می‌گوید:‏ «خود را حفظ کنید مبادا دلهای شما از پرخوری و مستی و [«نگرانی‌های زندگی،‏» د ج ‏]،‏ سنگین گردد و آن روز ناگهان بر شما آید.‏ زیرا که مثل دامی بر جمیع سَکَنهٔ تمام روی زمین خواهد آمد.‏» —‏ لوقا ۲۱:‏۳۴،‏ ۳۵‏.‏

۱۶.‏ عیسی در خصوص چشم چه توصیه‌ای کرد،‏ و چرا؟‏

^۱۶ چشم یکی از راه‌های اصلی ارتباط ذهن و دل با دنیای خارج است.‏ افکار،‏ احساسات،‏ و اَعمال شدیداً تحت تأثیر چیزهایی است که چشم بر آنها متمرکز می‌شود.‏ عیسی با زبان استعاره در اشاره به قدرت وسوسه از طریق حس بینایی چنین گفت:‏ «اگر چشم راستت تو را بلغزاند،‏ قلعش کن و از خود دور انداز زیرا تو را بهتر آن است که عضوی از اعضایت تباه گردد،‏  از آنکه تمام بدنت در جهنّم افکنده شود.‏» (‏ متّیٰ ۵:‏۲۹‏)‏ چشم را باید از متمرکز کردن بر چیزهای ناشایست دور نگاه داریم.‏ برای مثال،‏ نباید اجازه دهیم چشمانمان بر چیزهای تحریک‌آمیز و شهوت‌برانگیز متمرکز گردد.‏

۱۷.‏ عمل نمودن به کُولُسیان ۳:‏۵ برای حفاظت از دل چه کمکی به ما می‌کند؟‏

^۱۷ البتّه چشم تنها حس ما برای ارتباط با محیط خارج نیست.‏ حس‌های دیگری همچون لامسه و شنوایی نیز نقشی بسزا ایفا می‌کنند،‏ و لازم است در خصوص اعضای مربوطه نیز احتیاط کنیم.‏ پولُس رسول به ما تذکّر داد:‏ «پس اعضای خود را که بر زمین است مقتول سازید،‏ زنا و ناپاکی و هویٰ و هوس و شهوت قبیح و طمع که بت‌پرستی است.‏» —‏ کُولُسیان ۳:‏۵‏.‏

۱۸.‏ برای غلبه بر افکار نابجا چه باید کرد؟‏

^۱۸ میلی نابجا شاید در گوشه‌ای از ذهن ما ریشه‌ای دوانده باشد.‏ حال اگر آن را در ذهن بپرورانیم طبعاً تشدید می‌گردد،‏ و دل را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.‏ بدین گونه است که «شهوت آبستن شده،‏ گناه را می‌زاید.‏» (‏ یعقوب ۱:‏۱۴،‏ ۱۵‏)‏ بسیاری اذعان می‌کنند که خودارضایی جنسی نیز اغلب به همین ترتیب صورت می‌گیرد.‏ چقدر مهم است که ذهن خود را با موضوعات روحانی پر کنیم.‏ (‏ فیلپّیان ۴:‏۸‏)‏ و وقتی فکری نابجا به ذهنمان خطور نمود،‏ قاطعانه آن را کنار بزنیم.‏

‏‹یَهُوَه را به دل کامل عبادت نما›‏

۱۹،‏ ۲۰.‏ چگونه می‌توانیم با دلی کامل یَهُوَه را خدمت نماییم؟‏

^۱۹ داود پادشاه در سالخوردگی به پسر خود گفت:‏ «تو ای پسر من سلیمان خدای پدر خود را بشناس و او را به دل کامل و به ارادت تمام عبادت نما زیرا خداوند همهٔ دلها را تفتیش می‌نماید و هر تصوّر فکرها را ادراک می‌کند.‏» (‏ ۱تواریخ ۲۸:‏۹‏)‏ سلیمان نیز دعا کرد که یَهُوَه به او «دلی مطیع» عنایت فرماید.‏ (‏ ۱پادشاهان ۳:‏۹‏،‏ د ج ‏)‏ امّا او نتوانست تا پایان عمر دل خویش را حفظ کند.‏

^۲۰ برای توفیق در این امر مهم می‌باید پس از تحصیل نمودن دلی موافق یَهُوَه،‏ از آن خوب حفاظت و حراست کنیم.‏ برای این منظور،‏ لازم است یادآوری‌های کلام خدا را ‹ در اندرون دل خود نگاه داریم.‏› (‏ امثال ۴:‏۲۰-‏۲۲‏)‏ همچنین مرتباً دل را آزمایش نموده،‏ با دعا و تأمّل بر گفتار و کردارمان آن را محک بزنیم.‏ ولی وقتی بدین ترتیب متوجه ضعفی شدیم،‏ مسلّماً بی‌فایده خواهد بود اگر برای غلبه بر آن صادقانهٔ از یَهُوَه طلب کمک نکنیم.‏ همچنین چقدر مهم است که با دقت به آنچه از طریق حواسمان دریافت می‌کنیم توجه کنیم!‏ با این کار اطمینان خواهیم داشت که «سلامتی خدا که فوق از تمامی عقل است،‏ دلها و ذهنهای [ما] را در مسیح عیسی نگاه خواهد داشت.‏» (‏ فیلپّیان ۴:‏۶،‏ ۷‏)‏ باشد که بیش از هر چیز قاطعانه دل خویش را حفظ کرده،‏ یَهُوَه را با دلی کامل خدمت نماییم.‏

آیا به خاطر می‌آوری؟‏

‏• چرا مهم است که دل را حفظ نماییم؟‏

‏• چرا بررسی گفتارمان برای حفظ دل مفید است؟‏

‏• چرا باید چشم را «بسیط» نگاه داریم؟‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏

‏[تصاویر در صفحهٔ ۱۹]‏

در خدمت موعظه،‏ در جلسات،‏ و در خانه معمولاً موضوع صحبتمان چیست؟‏

‏[تصاویر در صفحهٔ ۲۱]‏

چشم بسیط یا ساده و بی‌تکلّف به آسانی منحرف نمی‌شود