«از من تعلیم یابید»
«از من تعلیم یابید»
«یوغ مرا بر خود گیرید و از من تعلیم یابید زیرا که حلیم و افتادهدل میباشم و در نفوس خود آرامی خواهید یافت.» — متّیٰ ۱۱:۲۹.
۱. چرا آموزش از عیسی خوشایند است، و زندگی را پربار میسازد؟
هم افکار و تعالیم عیسی مسیح، و هم اَعمال او همواره شایسته و نیکو بود. مدّت اقامتش بر زمین چندان به طول نینجامید، لیکن به کاری پراجر و رضایتبخش پرداخت، و بدین وسیله شادی خود را حفظ نمود. عیسی شاگردانی گرد خود جمع کرد و ایشان را در مورد پرستش خدا، محبّت، و غلبه بر دنیا آموزش داد. (یوحنّا ۱۶:۳۳) او دلهای ایشان را از امید لبریز ساخت و ‹حیات و بیفسادی را به وسیلهٔ انجیل روشن گردانید.› (۲تیموتاؤس ۱:۱۰) اگر ما نیز خود را در زمرهٔ شاگردان عیسی برمیشماریم، بجاست بدانیم شاگرد بودن واقعاً به چه معناست. گفتههای عیسی در خصوص شاگردانش به ما کمک خواهد کرد تا زندگی پربارتری داشته باشیم. برای این منظور، لازم است از دریچهٔ نگاه او به مسائل بنگریم، همچنین برخی اصول را مبنای اَعمال و رفتار خود سازیم. — متّیٰ ۱۰:۲۴، ۲۵؛ لوقا ۱۴:۲۶، ۲۷؛ یوحنّا ۸:۳۱، ۳۲؛ ۱۳:۳۵؛ ۱۵:۸.
۲، ۳. الف) شاگرد عیسی بودن به چه معناست؟ ب) چرا اهمیّت دارد که هر کس از خود سؤال کند: ‹من خود را شاگرد چه کسی کردهام؟›
۲ در متون یونانی مسیحی، واژهای که شاگرد ترجمه شده است به کسی اطلاق میشود که ذهن خود را به موضوعی خاص معطوف میکند، یا به عبارت دیگر تعلیم میگیرد. واژه همخانوادهٔ آن را میتوان در آیهٔ آغازین این مقاله، یعنی متّیٰ ۱۱:۲۹ یافت که میگوید: «یوغ مرا بر خود گیرید و از من تعلیم یابید زیرا که حلیم و افتادهدل میباشم و در نفوس خود آرامی خواهید یافت.» آری، شاگرد یعنی کسی که تعلیم میگیرد. انجیلها اغلب واژهٔ «شاگرد» را در مورد پیروان نزدیک عیسی به کار بردهاند؛ یعنی گروهی که در موعظههای عیسی با او همسفر بودند و از او آموزش میدیدند. برخی نیز گاه به طور مخفی، تنها به پذیرفتن تعالیم او اکتفا میکردند. (لوقا ۶:۱۷؛ یوحنّا ۱۹:۳۸) انجیلنگاران همچنین به «شاگردان یحیی و فریسیان» اشاره کردهاند. (مَرقُس ۲:۱۸) از آنجایی که عیسی شاگردان خود را «از تعلیم فریسیان . . . حکم به احتیاط فرموده است» بجاست هر کس از خود سؤال کند: ‹من خود را شاگرد چه کسی کردهام؟› — متّیٰ ۱۶:۱۲.
۳ اگر واقعاً شاگرد عیسی هستیم و از او تعلیم گرفتهایم، باید دیگران در حضور ما از لحاظ روحانی آرامی یابند. باید تشخیص دهند که حلیمتر و افتادهتر شدهایم. اگر در محل کار وظیفهٔ مدیریّت، در خانه مسئولیّت پرورش فرزندان، یا در جماعت مسیحی مسئولیّت شبانی را بر دوش داریم آیا افراد تحت سرپرستی ما حس میکنند که رفتارمان با ایشان همانطور است که عیسی با دیگران رفتار میکرد.
رفتار عیسی با مردم چگونه بود؟
۴، ۵. الف) چرا تحقیق راجع به نحوهٔ رفتار عیسی با کسانی که با مسائل و مشکلات مواجه بودند دشوار نیست؟ ب) در خانهٔ فردی فریسی برای عیسی چه پیش آمد؟
۴ در اینجا جا دارد نحوهٔ رفتار عیسی را با دیگران، بویژه با کسانی که با دشواری یا مسئلهای خطیر مواجه بودند بررسی کنیم. برای چنین تحقیقی مسلّماً با کمبود مطلب مواجه نخواهیم بود. کتاب مقدّس حاوی گزارشات زیادی راجع به برخورد عیسی با مردم عادی و افراد رنجدیده است. بجاست به موازات آن، نحوهٔ برخورد رهبران مذهبیای همچون فریسیان را نیز با همان افراد بررسی کنیم. بررسی تضاد این دو نگرش، موضوعات زیادی را برای ما روشن میسازد.
۵ در سال ۳۱ د.م. وقتی عیسی در ناحیهٔ جلیل موعظه میکرد، «یکی از فریسیان از او وعده خواست که با او غذا خورَد.» عیسی بیدرنگ دعوت او را پذیرفت. «پس به خانهٔ فریسی درآمده بنشست. که ناگاه زنی که در آن شهر گناهکار بود، چون شنید که در خانهٔ فریسی به غذا نشسته است، شیشهای از عطر آورده، در پشت سر او نزد پایهایش گریان بایستاد و شروع کرد به شستن پایهای او به اشک خود و خشکانیدن آنها به موی سر خود و پایهای وی را بوسیده آنها را به عطر تدهین کرد.» — لوقا ۷:۳۶-۳۸.
۶. زنی «گناهکار» چگونه توانسته بود به خانه فردی فریسی وارد شود؟
۶ سعی کن آن صحنه را پیش خود مجسم کنی. در کتابی مرجع در مورد این گزارش آمده است: «آن زن (آیهٔ ۳۷) مطابق رسمی عمل نمود لوقا ۷:۴۷.
که به نیازمندان اجازه میداد در این گونه ضیافتها از باقیماندهٔ غذا در سفره تناول نمایند.» این موضوع روشن میکند که چگونه مهمانی ناخوانده میتوانست وارد خانه شود. شاید افراد دیگری نیز در آنجا منتظر پایان یافتن مهمانی بودند تا چیزی بخورند. امّا عمل آن زن بسیار غیر معمول بود. او منتظر نماند تا مهمانی به پایان رسد. مضافاً، وی در چشم مردم زنی بدنام محسوب میشد و به «گناهکار» مشهور بود، عیسی نیز به ‹گناهان او که بسیار بود› کاملاً واقف بود. —۷، ۸. الف) اگر در موقعیّتی که در لوقا ۷:۳۶-۳۸ آمده است قرار میگرفتیم چه عکسالعملی از خود نشان میدادیم؟ ب) شمعون چه عکسالعملی از خود نشان داد؟
۷ حال خود را در آنجا مجسم کن و فرض کن جای عیسی بودی. چه عکسالعملی از خود نشان میدادی؟ آیا وقتی آن زن به تو نزدیک میشد معذّب میشدی؟ چه احساسی به تو دست میداد؟ (لوقا ۷:۴۵) آیا متوحّش میشدی؟
۸ اگر در جمع مهمانان بودی چطور؟ آیا ممکن بود که افکاری همچون افکار شمعون فریسی از ذهنت بگذرد؟ در مورد او آمده است: «چون . . . این را بدید، با خود میگفت که ‹این شخص [عیسی] اگر نبی بودی هرآینه دانستی که این کدام و چگونه زن است که او را لمس میکند، زیرا گناهکاری است.› » (لوقا ۷:۳۹) امّا، عیسی مردی واقعاً دلسوز بود. او بخوبی عذاب و درماندگی آن زن را حس میکرد. البتّه ما نمیدانیم که آن زن چگونه به گناه آلوده شده بود. فرضاً اگر روسپی هم بود، همین خود نشان میدهد که مردان یهودی و وقفشدهٔ آنجا کمکی به او نکرده بودند.
۹. عکسالعمل عیسی در برابر آن زن چه بود، و احتمالاً چه نتیجهای به دنبال داشت؟
۹ عیسی مصمّم بود به آن زن کمک کند. پس به او گفت: «گناهان تو آمرزیده شد.» و اضافه کرد: «ایمانت تو را نجات داده است. به سلامتی روانه شو.» (لوقا ۷:۴۸-۵۰) گزارش اینجا پایان مییابد. حال ممکن است کسی اعتراض کند که عیسی کمک چندانی به آن زن نکرد؛ او را برکت داد و سپس روانه ساخت. درست است. امّا، آیا میتوانی تصوّر کنی که وی پس از ترک آنجا دوباره در همان زندگی رقّتبارش غوطهور شده باشد؟ با اینکه نمیتوان در این خصوص با قاطعیّت اظهار نظر کرد، امّا نکتهای که لوقا در ادامهٔ گزارش خود اشاره میکند قابل تأمّل است. او میگوید که عیسی «در هر شهری و دهی گشته، موعظه مینمود و به ملکوت خدا بشارت میداد.» لوقا همچنین راجع به ‹چند زن› صحبت کرده است که با عیسی و شاگردانش همسفر بودند و «از اموال خود او را خدمت میکردند.» میتوان بخوبی آن زن توبهکار و قدرشناس را نیز در میان آن زنان تصوّر کرد، که از آن پس با وجدانی پاک، امیدی تازه، و محبّتی عمیق به یَهُوَه زندگیای خداپسندانه و پرمقصودی را آغاز کرده بود. — لوقا ۸:۱-۳.
تفاوت میان عیسی و فریسیان
۱۰. چرا بررسی گزارش راجع به عیسی و آن زن در خانهٔ شمعون برای ما مفید است؟
۱۰ از این گزارش زنده و پرشور چه درسی میآموزیم؟ براستی که این گزارش احساسات ما را بر میانگیزد! حال فرض کن تو نیز در خانهٔ شمعون میبودی. آن واقعه چه احساسی در تو به وجود میآورد؟ آیا عکسالعملت مشابه عیسی میبود، یا اندکی همچون میزبان فریسی او؟ البتّه، عیسی پسر خداست، و هیچ یک از ما نمیتواند دقیقاً همچون او حس و رفتار کند. امّا در عین حال نمیخواهیم افکاری همچون شمعون فریسی در ذهنمان پرورش یابد. کدامیک از ما دوست دارد فریسیصفت یا ریاکار خوانده شود.
۱۱. چرا دوست نداریم کسی ما را در زمرهٔ فریسیان برشمارد؟
۱۱ از مطالعهٔ کتاب مقدّس و منابع دیگر میتوان بخوبی متوجه شد که فریسیان خود را بسیار والارتبه و در مقام پاسدار مصالح جامعه و منافع ملّی محسوب میکردند. ایشان معتقد نبودند که شریعت الٰهی عمدتاً حاوی قوانینی واضح و قابل درک است. از این رو، هر جایی که قوانین به نظرشان دقیق و مشخص نمیآمد تلاش میکردند خلأ آن را با کاربردهای مشخص پر، و هر گونه نیاز به استفاده از وجدان را از بین ببرند. این پیشوایان مذهبی تلاش میکردند برای تمام موارد، حتّی موارد پیش و پا افتاده، دستورات و قواعدی تدبیر نموده، آن را حاکم بر اخلاق و رفتار مردم نمایند. *
۱۲. فریسیان چگونه در مورد خود میاندیشیدند؟
۱۲ از آثار یوسِفوس، تاریخنویسِ یهودیِ قرن اوّل، بخوبی میتوان پی برد که فریسیان خود را نیکو، رئوف، منصف، و کلاً واجد صلاحیّت برای وظایف خود قلمداد میکردند. البتّه بیشک برخی تا حدّی چنین بودند. برای نمونه نیقودیموس ممکن است به ذهنمان بیاید. (یوحنّا ۳:۱، ۲؛ ۷:۵۰، ۵۱) بعدها برخی حتّی به مسیحیَّت گرویدند. (اَعمال ۱۵:۵) پولُس رسول راجع به یهودیان غیرتمندی همچون فریسیان نوشت: «برای خدا غیرت دارند لکن نه از روی معرفت.» (رومیان ۱۰:۲) به هر ترتیب، انجیلها فریسیان را از دیدگاه عامهٔ مردم مغرور، خودپسند، حق به جانب، عیبجو، حکمکننده، و تحقیرکننده معرفی میکنند.
دیدگاه عیسی
۱۳. عیسی راجع به فریسیان چه گفت؟
۱۳ عیسی ریاکاریهای کاتبان و فریسیان را سخت به باد انتقاد گرفت. او در مورد ایشان گفت: «بارهای گران و دشوار را میبندند و بر دوش مردم مینهند و خود نمیخواهند آنها را به یک انگشت حرکت متّیٰ ۲۳:۱-۴، ۱۶، ۱۷، ۲۳.
دهند.» آری، باری که آنان بر مردم تحمیل میکردند حقیقتاً سنگین و یوغشان نیز غیرقابل تحمّل بود. عیسی کاتبان و فریسیان را ‹نادان› خواند. فردی نادان گاهی حتّی تهدیدی برای کل جامعه است. عیسی همچنین کاتبان و فریسیان را «راهنمایان کور» خواند و اظهار نمود که ایشان ‹اعظم احکام شریعت، یعنی عدالت و رحمت و ایمان را ترک کردهاند.› چه کسی میخواهد عیسی او را فریسیصفت محسوب کند. —۱۴، ۱۵. الف) فریسیان با مشاهدهٔ رفتار عیسی با متّای لاوی چه چیزی را در مورد خود آشکار ساختند؟ ب) چه درسهای مهمی از این گزارش میآموزیم؟
۱۴ کمتر کسی را میتوان یافت که با خواندن انجیلها به رفتار نکوهشگرانهٔ اغلب فریسیان پی نبرد. وقتی عیسی متّای لاوی را که مأمور وصول مالیات بود به شاگردی دعوت کرد، لاوی ضیافت بزرگی برای او بر پا داشت. کتاب مقدّس گزارش میکند که «کاتبان ایشان و فریسیان همهمه نموده، به شاگردان او گفتند: ‹برای چه با باجگیران و گناهکاران اَکل و شُرب میکنید؟› عیسی در جواب ایشان گفت: ‹. . . نیامدهام تا عادلان بلکه تا عاصیان را به توبه بخوانم.› » — لوقا ۵:۲۷-۳۲.
۱۵ خود لاوی در سخنان عیسی به ارزش نکتهٔ دیگری پی برد: «لٰکن رفته، این را دریافت کنید که ‹رحمت میخواهم نه قربانی،›.» (متّیٰ ۹:۱۳) با اینکه فریسیان ادعا میکردند که به کتب انبیای عبرانی اعتقاد دارند، ظاهراً به این گفتهٔ هوشَع ۶:۶ وقعی نمیگذاردند. در نظر ایشان منزلت سنّت بیش از رحمت بود و معتقد بودند که حتّی اگر مرتکب خطایی شدند در تلاش در به جا آوردن سنن و شرایع باشد. چقدر خوب است هر یک از ما از خود سؤال کند: ‹آیا دیگران مرا فردی میدانند که فقط به قاعده و قانون اهمیّت میدهد، بویژه آنچه که بازتاب نظرات شخصی یا نگرش عموم است؟ یا اینکه مرا به عنوان شخصی دلرحم و مهربان میشناسند؟›
۱۶. شیوهٔ فریسیان چه بود، و ما چگونه میتوانیم از آن پرهیز کنیم؟
۱۶ راه و رسم فریسیان را میتوان در عیبجویی و ایرادگیری خلاصه کرد. آنان از کوچکترین ایرادی نمیگذشتند؛ چه واقعی چه غیرواقعی. با تحکّمها و گوشزدهای خود مرتباً مردم را در برابر خویش در حالت دفاعی قرار میدادند. فریسیان افتخار میکردند که با دقت عُشر نعناع، شبت، و زیرهٔ خود را میپردازند. با جامههای خود تظاهر به تقوا و دیانت میکردند و سعی داشتند قوم را رهبری کنند. امّا، بدون شک کسی که میخواهد مطابق راه و رسم عیسی عمل کند نباید در صدد عیبجویی از دیگران و بزرگ جلوه دادن عیوب ایشان باشد.
عیسی چگونه به مسائل رسیدگی میکرد؟
۱۷-۱۹. الف) عیسی چگونه به مسئلهای که ممکن بود به نحوی ناگوار به پایان رسد رسیدگی کرد؟ ب) چه چیزی موقعیّت را پرتنش و ناخوشایند کرده بود؟ پ) اگر تو نیز وقتی آن زن به عیسی نزدیک شد در آن جمع میبودی چه عکسالعملی نشان میدادی؟
۱۷ شیوهای که عیسی در رسیدگی به مسائل استفاده میکرد، بسیار با شیوهٔ فریسیان متفاوت بود. ببینیم عیسی چگونه به مسئلهای که ممکن بود بسیار خطیر قلمداد شود رسیدگی کرد. موضوع مربوط به زنی میشود که مدّت ۱۲ سال به خونریزی مبتلا بود. این گزارش را میتوان در لوقا ۸:۴۲-۴۸ یافت.
مَرقُس ۵:۳۳) دلیل آن چه میتوانست باشد؟ احتمالاً چون میدانست که قانون الٰهی را شکسته است. بر طبق لاویان ۱۵:۲۵-۲۸ خونریزی غیرطبیعی، زن را طی دوران خونریزی و یک هفته پس از آن ناپاک یا نجس میساخت. همچنین هر چیزی یا هر کسی را که لمس میکرد نجس به حساب میآمد. امّا، آن زن برای رساندن خود به عیسی مجبور بود از میان انبوه جمعیّت بگذرد. آیا اکنون که ۲۰۰۰ سال از آن رویداد میگذرد، دلمان به حال اسفناک آن زن نمیسوزد؟
۱۸ مَرقُس در گزارش خود میگوید که آن زن «ترسان و لرزان» بود. (۱۹ اگر در آنجا بودی موقعیّت را چگونه میسنجیدی؟ چه اظهار نظری میکردی؟ ببین عیسی چگونه با آن زن در کمال مهربانی، محبّت، و ملاحظه رفتار کرد. وی حتّی به صورت تلویحی نیز به مشکلی که آن زن ممکن بود به وجود آورده باشد اشارهای نکرد. — مَرقُس ۵:۳۴.
۲۰. اگر اکنون در جماعت مسیحی نیز مطابق لاویان ۱۵:۲۵-۲۷ عمل میشد، احتمالاً با چه چالشی روبرو میشد؟
۲۰ از این واقعه چه درسی میتوان آموخت؟ فرض کن که در جماعت پیر مسیحی هستی؟ همچنین با فرض اینکه امروزه نیز مطابق لاویان ۱۵:۲۵-۲۷ عمل میشد، متوجه میشدی که خواهری مسیحی این قانون را زیر پا گذاشته و از این بابت بسیار افسرده و درمانده است. چه عکسالعملی از خود نشان میدادی؟ آیا با اندرزی نکوهشگرانه او را در جمع تحقیر میکردی؟ شاید بگویی: «هیچ وقت چنین کاری نمیکردم. بلکه تمام سعی خودم را به خرج میدادم تا مثل عیسی در کمال مهربانی و محبّت و ملاحظه با او رفتار کنم.» بسیار خوب! امّا در عمل است که پی میبریم پیروی از الگوی عیسی چندان هم آسان نیست.
۲۱. عیسی راجع به شریعت به مردم چه چیزی آموزش داد؟
۲۱ مردم کلاً در کنار عیسی احساس آرامش میکردند، روحیهشان بنا میشد، و قوّت قلب مییافتند. راجع به شریعت نیز باید گفت که در برخی موارد صریح و مفهوم آن روشن بود، و در مواردی دیگر کلیّت مییافت، و فرد میبایست از وجدان خود بهره گرفته، با اتخاذ تصمیمی شخصی محبّت خود را به خدا نشان میداد. شریعت انعطافپذیر بود و برای بستن دست و پای اسرائیلیان به وجود نیامده بود. (مَرقُس ۲:۲۷، ۲۸) یَهُوَه امّتش را دوست داشت و همواره در جهت خیر و صلاح ایشان عمل میکرد، همچنین هرگاه مرتکب خطایی میشدند حاضر بود از سر تقصیرشان بگذرد. عیسی نیز همچون یَهُوَه رفتار میکرد. — یوحنّا ۱۴:۹.
نتیجهٔ تعالیم عیسی
۲۲. آنچه شاگردان عیسی از او آموختند چه تأثیری بر طرزفکرشان گذاشت؟
۲۲ کسانی که سخنان عیسی را به گوش گرفتند و شاگرد او شدند به ارزش واقعی سخنش پی بردند: «یوغ من خفیف است و بار من سبک.» (متّیٰ ۱۱:۳۰) آنان هرگز خود را زیر فشار حس نکردند، این احساس را نداشتند که عیسی بر زحمتشان افزوده است یا فقط امر و نهی میکند. آنان خود را آزادتر و خوشحالتر، و رابطهشان را با خدا و با یکدیگر بسیار مطمئنتر حس میکردند. (متّیٰ ۷:۱-۵؛ لوقا ۹:۴۹، ۵۰) آنان از عیسی یاد گرفتند که کسی واقعاً پیشوای مذهبی است که دیگران در کنارش احساس آرامی کنند، و فروتن و افتاده باشد. — ۱قُرِنتیان ۱۶:۱۷، ۱۸؛ فیلپّیان ۲:۳.
۲۳. شاگردان عیسی از معاشرت با او چه درسهایی آموختند، و به چه نتیجهای رسیدند؟
۲۳ بسیاری واقعاً به این حقیقت پی بردند که وحدت با مسیح و نشان دادن روحیهٔ او از اهمیّت بسیار برخوردار است. عیسی به شاگردانش گفت: «همچنان که پدر مرا محبّت نمود، من نیز شما را محبّت نمودم؛ در محبّت من بمانید. اگر احکام مرا نگاه دارید، در محبّت من خواهید ماند، چنانکه من احکام پدر خود را نگاه داشتهام و در محبّت او میمانم.» (یوحنّا ۱۵:۹، ۱۰) کسانی که میخواستند خدمتی مفید و ثمربخش به خدا ارائه دهند، میبایست در موعظه و تعلیم بشارتِ عالیِ ملکوتِ خدا و در رفتار خود با خویشان و دوستان با استواری مطابق تعالیم عیسی عمل میکردند. با گسترش برادری مسیحی و توسعهٔ جماعات، لازم بود مرتب به یکدیگر یادآوری کنند که طریق مسیح براستی طریق حق است. اینکه عیسی حقیقت را آموزش میداد، و طریقی که عیسی برای ما نمونه قرار داد، بهترین طریق زندگی است. — یوحنّا ۱۴:۶؛ اَفَسُسیان ۴:۲۰، ۲۱.
۲۴. از رفتار عیسی چه چیزهایی میتوانیم یاد بگیریم؟
۲۴ حال با تعمّق بر آنچه تا اینجا بررسی نمودیم، در چه زمینههایی نیاز به پیشرفت میبینی؟ آیا موافقی که تعالیم، افکار، و اَعمال عیسی همواره شایسته بود؟ پس خرسند و امیدوار باش چرا که عیسی به ما نوید داده است: «هرگاه این را دانستید، خوشابحال شما اگر آن را به عمل آرید.» — یوحنّا ۱۳:۱۷.
[پاورقی]
^ بند 11 «تفاوت بنیادین [عیسی و فریسیان] تنها در پرتو دو پنداشت کاملاً متفاوتِ ایشان از خدا قابل درک است. برای فرد فریسی خدا اساساً کسی است که مطالبه میکند، امّا برای عیسی خدا رئوف و بخشنده است. البتّه فریسیان منکر نیکویی و محبّت خدا نبودند، امّا در نظر ایشان خدا این خصوصیّات را با دادن تورات [شریعت] و امکان پیروی از شرایع آن ابراز نموده است. . . . فریسیان پایبندی به رسوم شفاهی را که شریعت در آن تفسیر شده بود، شیوهای برای پیروی از تورات محسوب میکردند. . . . عیسی با ارتقا فرمان دوگانهٔ محبّت (متّیٰ ۲۲:۳۴-۴۰) تا حد مطلوب آن، و مردود دانستن طبیعت خشک و بدون انعطاف رسوم شفاهی . . . در جبههٔ مقابل مغلطههای فریسی قرار گرفت.» — فرهنگ نوین بینالمللی الٰهیات عهد جدید. (انگل.)
چه پاسخ میدهی؟
• به نظر تو شاگرد عیسی بودن به چه معناست؟
• برخورد عیسی با مردم چگونه بود؟
• از نحوهٔ آموزش عیسی چه میآموزیم؟
• تفاوت فریسیان و عیسی در چه بود؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۱۶]
رفتار عیسی با مردم چقدر با رفتار فریسیان تفاوت داشت!