یَهُوَه الگوی عالی نیکویی
یَهُوَه الگوی عالی نیکویی
«یَهُوَه صبایوت را تسبیح بخوانید زیرا خداوند نیکو است.» — اِرْمیا ۳۳:۱۱.
۱. چرا نیکویی خدا ما را به ستایش او بر میانگیزد؟
یَهُوَه خدا به معنای مطلقِ کلمه نیکوست. در این خصوص زَکَرِیّای نبی چنین اظهار داشت: «حسن [یا نیکویی] . . . او چه قدر عظیم است.» ( زَکَرِیّا ۹:۱۷) نیکویی یَهُوَه را میتوان بخوبی در تمام چیزهایی که روی زمین برای سعادت و خوشی ما آفریده است مشاهده کرد. ( پیدایش ۱:۳۱) البتّه ما هرگز قادر به درک تمام قوانین پیچیدهای که یَهُوَه بر زمین حاکم ساخته است نخواهیم بود. ( جامعه ۳:۱۱؛ ۸:۱۷) امّا همین اندک دانشمان براستی ما را به ستایش او بر میانگیزد.
۲. نیکویی را چگونه تعریف میکنی؟
۲ نیکویی چیست؟ نیکویی به معنی حسنِ اخلاق و معنویات، یا به بیان دیگر فضیلت میباشد. با این توصیف نیکویی معنایی جامعتر از فقدان بدی دارد. نیکویی جزو ثمرهٔ روح و خصوصیّتی بسیار نافع است. ( غَلاطیان ۵:۲۲، ۲۳) نیکویی کردن یعنی انجام کاری خیر و مفید در حق دیگران. البتّه، امروزه در این سیستم آنچه برای گروهی نیک به حساب میآید برای گروهی دیگر بد محسوب میشود. با این حال، واضح است که برای به وجود آوردن صلح و سعادت، معیاری واحد لازم است. حال چه کسی محق تعیین این معیار است؟
۳. پیدایش ۲:۱۶، ۱۷ راجع به معیار نیک و بد چه چیزی را مشخص میکند؟
۳ خدا معیار نیکویی را برای انسان تعیین میکند. از همان آغاز تاریخ بشر، یَهُوَه به اوّلین انسان چنین فرمان داد: «از همهٔ درختان باغ بیممانعت بخور، امّا از درخت معرفت نیک و بد زنهار نخوری، زیرا روزی که از آن خوردی، هر آینه خواهی مرد.» ( پیدایش ۲:۱۶، ۱۷) پس انسان برای تحصیل معرفت نیک و بد میباید دست طلب به سوی خالق خود دراز کند.
نیکوییای ورای استحقاق بشر
۴. خدا پس از گناه آدم برای بشر چه عملی انجام داد؟
۴ آیندهٔ بشر برای زندگی ابدی در سعادت کامل وقتی به پیدایش ۳:۱-۶) با این حال، پیش از آنکه فرزندان وی با میراث گناه و مرگ به دنیا آیند، خدا خبر از آمدن ذریّتی کامل داد. یَهُوَه خطاب به ‹آن مار قدیمی› یعنی شیطان ابلیس اعلام کرد: «عداوت در میان تو و زن، و در میان ذریّت تو و ذریّت وی میگذارم، او سر تو را خواهد کوبید و تو پاشنهٔ وی را خواهی کوبید.» ( مکاشفه ۱۲:۹؛ پیدایش ۳:۱۵) یَهُوَه از همان وقت قصد نمود بشر را از گناه رستگار سازد. او با نشان دادن نیکوییای ورای استحقاق بشر ترتیبی داد تا کسانی که به قربانی فدیهٔ پسر گرامیاش ایمان میورزند رستگار شوند. — متّیٰ ۲۰:۲۸؛ رومیان ۵:۸، ۱۲.
خطر افتاد که آدم حقانیّت خدا را در تعیین معیار نیکویی رد نمود. (۵. با وجود میل به بدی که در دل به میراث بردهایم چرا میتوانیم قدری نیکویی کنیم؟
۵ همهٔ ما به سبب گناه آدم، میل به بدی را در دل به میراث بردهایم. ( پیدایش ۸:۲۱) با وجود این، جای خوشحالی است که به یاری یَهُوَه میتوانیم قدری نیز نیکویی کنیم. یادگیری مستمر کلام پرقدر الٰهی، نه تنها باعث میشود برای ‹نجات حکمت بیاموزیم› و ‹به جهت هر عمل نیکو آراسته شویم،› بلکه ما را قادر میسازد آنچه در نظر خدا نیکوست انجام دهیم. ( ۲تیموتاؤس ۳:۱۴-۱۷) برای آنکه تعالیم کتاب مقدّس برای ما مفید واقع شود و بتوانیم نیکویی کنیم میباید روحیهٔ مزمورنویس را از خود نشان دهیم که سرایید: «[یَهُوَه] تو نیکو هستی و نیکویی میکنی. فرایض خود را به من بیاموز.» — مزمور ۱۱۹:۶۸.
نیکویی یَهُوَه را بستاییم
۶. وقتی داودِ پادشاه صندوق عهد را به اورشلیم آورد لاویان به هنگام سرود خواندن به چه موضوعی اشاره نمودند؟
۶ داود، پادشاه اسرائیل باستان، در مزمور خود به نیکویی خدا اذعان نمود و از او جویای راهنمایی شد. وی گفت: «خداوند نیکو و عادل است، پس به گناهکاران طریق را خواهد آموخت.» ( مزمور ۲۵:۸) طریقی که یَهُوَه به اسرائیلیان آموخت حاوی ده قانون مهم یا همان ده فرمان بود، که بر دو لوح سنگی حک شده، و در صندوقی مقدّس به نام صندوق عهد نگهداری میشد. وقتی داود صندوق عهد را به اورشلیم، پایتخت اسرائیل برد، لاویان با این کلمات لب به آواز گشودند: «یَهُوَه را حمد بگویید زیرا که نیکو است. زیرا که رحمت او تا ابدالآباد است.» ( ۱تواریخ ۱۶:۳۴، ۳۷-۴۱) بیشک شنیدن این سرود از دهان لاویان برای مردم بسیار خوشحالکننده بود!
۷. پس از قرار گرفتن صندوق عهد در قدسالاقداس، همچنین بعد از خاتمهٔ دعای سلیمان در مراسم گشایش معبد چه روی داد؟
۷ طی مراسم گشایش معبدِ یَهُوَه که سلیمان، پسر داود آن را بنا نمود، همان عبارات ستایشآمیز در میان سرودهای لاویان شنیده میشد. همچنین وقتی صندوق عهد در قدسالاقداس معبد قرار گرفت لاویان یَهُوَه را چنین حمد و ستایش کردند: «او نیکو است زیرا که رحمت او تا ابدالآباد است.» در حین اجرای آن مراسم، معبد به نحو معجزهآسایی از ابر که مظهر حضور پر جلال یَهُوَه بود پر گشت. ( ۲تواریخ ۵:۱۳، ۱۴) همچنین وقتی سلیمان دعای گشایش را به پایان رساند: «آتش از آسمان فرود آمده، قربانیهای سوختنی و ذبایح را سوزانید.» تمامی اسرائیلیان با دیدن آن «روی خود را به زمین بر سنگفرش نهادند و سجده نموده، خداوند را حمد گفتند که او نیکو است، زیرا که رحمت او تا ابدالآباد است.» ( ۲تواریخ ۷:۱-۳) پس از ۱۴ روز عید، اسرائیلیان به خانههای خود بازگشتند و «به سبب احسانی که خداوند به داود و سلیمان و قوم خود اسرائیل کرده بود، شادمان و خوشدل بودند.» — ۲تواریخ ۷:۱۰.
۸، ۹. الف) اسرائیلیان با وجود آنکه یَهُوَه را به دلیل نیکوییاش حمد و ثنا میخواندند سرانجام به چه اَعمالی دست زدند؟ ب) یَهُوَه از طریق اِرْمیا چه چیزی را پیشگویی کرد، و تحقّق آن به چه صورت بود؟
۸ افسوس که اسرائیلیان فقط مدّت کوتاهی مطابق سرودهای حمد و ستایش خود برای یَهُوَه رفتار کردند. چیزی نگذشت که مردم یهودیّه صرفاً ‹به لبهای خویش یَهُوَه را تمجید مینمودند.› ( اِشَعْیا ۲۹:۱۳) ایشان به جای آنکه مطابق معیارهای نیکویی که یَهُوَه قرار داده بود رفتار نمایند، دست به اَعمال ناپسند زدند. و براستی که چه اَعمال ناپسند و قبیحی؛ بتپرستی، فساد اخلاق، ستم به مظلومان، و گناهان سنگین دیگری از این قبیل! به همین سبب بود که در سال ۶۰۷ ق.د.م. اورشلیم به نابودی کشیده شد و سکنهٔ یهودیّه در اسارت به بابل برده شدند.
۹ یَهُوَه بدین شکل قوم خود را تأدیب نمود. با وجود این، از طریق نبی خود اِرْمیا پیشگویی کرد که این سرود دوباره در اورشلیم طنینانداز خواهد شد: «خداوند نیکو است و رحمت او تا ابدالآباد است.» ( اِرْمیا ۳۳:۱۰، ۱۱) و چنین هم شد. یهودیان باقیمانده در سال ۵۳۷ ق. د. م پس از ۷۰ سال ویرانی سرزمینشان به اورشلیم بازگشتند. ( اِرْمیا ۲۵:۱۱؛ دانیال ۹:۱، ۲) ایشان مذبح را بر کوه موریا در محل سابق معبد بازسازی، و مراسم قربانی را آغاز کردند. در دوّمین سال بازگشتشان بنیاد معبد نیز نهاده شد. چه رویداد شورانگیزی! عَزْرا در این خصوص گفت: «چون بنّایان بنیاد هیکل خداوند را نهادند، کاهنان را با لباس خودشان با کَرِنّاها و لاویان بنیآساف را با سنجها قرار دادند تا خداوند را بر حسب رسم داود پادشاه اسرائیل، تسبیح بخوانند. و بر یکدیگر میسراییدند و خداوند را تسبیح و حمد میگفتند، که ‹او نیکوست زیرا که رحمت او بر اسرائیل تا ابدالآباد است.› » — عَزْرا ۳:۱-۱۱.
۱۰. مزمور ۱۱۸ با چه کلمات پرمعنایی آغاز و پایان مییابد؟
۱۰ در شماری از مزامیر نیز نیکویی و احسان یَهُوَه مورد حمد و ستایش قرار گرفته است. نمونهٔ آن مزمور ۱۱۸ است که معمولاً سرپرستان خانواده آن را در پایان مراسم فِصَح میخواندند. آن مزمور با این سخنان آغاز و پایان مییابد: «خداوند را حمد گویید زیرا که نیکوست و رحمت او تا ابدالآباد است.» ( مزمور ۱۱۸:۱، ۲۹) بخوبی میتوان تصوّر کرد که عیسی نیز احتمالاً این مزمور را به عنوان آخرین مزمور در شب پیش از مرگ خود در سال ۳۳ د.م. با رسولان وفادارش خوانده باشد. — متّیٰ ۲۶:۳۰.
«مستدعی آنکه جلال خود را به من بنمایی»
۱۱، ۱۲. موسی پس از مشاهدهٔ ذرّهای از جلال یَهُوَه چه سخنانی را شنید؟
۱۱ اوّلین موردی که کتاب مقدّس به رابطهٔ میان نیکویی و رحمت یَهُوَه اشاره میکند به قرنها پیش از دوران عَزْرا و اندکی خروج ۳۳:۱۳-۲۰.
پس از نابودی اسرائیلیان خطاکاری که به پرستش گوسالهٔ طلایی پرداختند باز میگردد. پس از این واقعه بود که موسی از یَهُوَه درخواست کرد: «مستدعی آنکه جلال خود را به من بنمایی.» از آنجایی که موسی نمیتوانست روی خدا را ببیند و زنده بماند، یَهُوَه به او گفت: «من تمامی احسان خود را پیش روی تو میگذرانم.» —۱۲ روز بعد، بر روی کوه سینا یَهُوَه احسان خویش را پیش روی موسی گذراند. موسی در واقع ذرّهای از جلال یَهُوَه را مشاهده کرد و ندایی که اعلام نمود: «یَهُوَه، یَهُوَه، خدای رحیم و رئوف و دیرخشم و کثیراحسان و وفا؛ نگاهدارندهٔ رحمت برای هزاران، و آمرزندهٔ خطا و عصیان و گناه؛ لکن گناه را هرگز بیسزا نخواهد گذاشت، بلکه خطایای پدران را بر پسران و پسران پسران ایشان تا پشت سوّم و چهارم خواهد گرفت.» ( خروج ۳۴:۶، ۷) این سخنان مبین آن است که نیکویی یَهُوَه با رحمت و دیگر جنبههای شخصیّت او ارتباط دارد. بررسی این ارتباط ما را در شیوههای ابراز نیکویی یاری میرساند. پس بیا در درجهٔ اوّل خصوصیّتی را بررسی کنیم که در این کلامِ عالی وصف نیکویی یَهُوَه دو بار بدان اشاره شده است.
«خدای . . . کثیراحسان»
۱۳. در اعلام نیکویی خدا چه خصوصیّتی دو بار تکرار شده است، و چرا ذکر این خصوصیّت بجاست؟
۱۳ «یَهُوَه، خدای . . . کثیراحسان و . . . نگاهدارندهٔ رحمت برای هزاران.» واژهٔ عبریای که در اینجا یک بار «احسان» و بار دیگر «رحمت» ترجمه شده است، «محبّت وفادارانه» نیز معنی میدهد. محبّت تنها خصوصیّتی است که این مزمور دو بار به آن اشاره میکند. و چقدر بجاست؛ زیرا خصوصیّت بارز یَهُوَه محبّت است! ( ۱یوحنّا ۴:۸) عبارت ستایشآمیز و آشنای «[یَهُوَه] نیکوست و رحمت او تا ابدالآباد است» نیز بر همین خصوصیّت تأکید میکند.
۱۴. نیکویی و احسان خدا بویژه شامل حال چه کسانی میشود؟
۱۴ «کثیراحسان» بودن یَهُوَه یکی از تجلّیات نیکویی اوست. این را میتوان بخوبی در شیوهٔ رئوفانهٔ مراقبتهای او از خادمان وفادارش بر روی زمین مشاهده کرد. ( ۱پِطْرُس ۵:۶، ۷) شاهدان یَهُوَه میتوانند گواهی دهند که یَهُوَه همواره به کسانی که به او محبّت دارند و او را خدمت میکنند احسان میورزد. ( خروج ۲۰:۶) قوم اسرائیل با رد کردن پسر خدا در واقع خود را برای همیشه از احسان، یا محبّت وفادارانهٔ خدا، محروم ساخت. امّا، نیکویی و محبّت وفادارانهٔ خدا تا ابد شامل حال مسیحیان وفادار از تمام ملل جهان خواهد بود. — یوحنّا ۳:۳۶.
یَهُوَه خدای رحیم و رئوف
۱۵. الف) سخنانی که بر کوه سینا به سمع موسی رسید با چه عبارتی آغاز شد؟ ب) رحمت چه مفهومی دارد؟
۱۵ سخنانی که بر کوه سینا به سمع موسی رسید با این عبارت آغاز شد: «یَهُوَه، یَهُوَه، خدای رحیم و رئوف.» واژهٔ عبریای که «رحیم» ترجمه شده است با واژهٔ «رَحِم» همخانواده میباشد. و نشانگر عمق احساس دلسوزیای است که در رحمت وجود دارد. البتّه رحمت معنایی جامعتر از دلسوزی عمیق دارد. رحمت شخص را بر میانگیزد تا با عملی درد و رنج دیگران را از میان ببرد. برای نمونه، پیران بامحبّت مسیحی بخوبی این نیاز را درک میکنند که میباید نسبت به همایمانان خود رحیم باشند و وقتی شرایط را مساعد میبینند ‹به سُرور رحم میکنند.› — رومیان ۱۲:۸؛ یعقوب ۲:۱۳؛ یهودا ۲۲، ۲۳.
۱۶. چرا میتوان گفت که یَهُوَه رئوف است؟
۱۶ نیکویی خدا همچنین در رأفت او متجلی میگردد. فردی رئوف است که به نحوی قابل ملاحظه به احساسات دیگران اهمیّت بدهد و بویژه با زیردست خود رفتاری حاکی از مهر و شفقت داشته باشد. عالیترین الگوی رأفت را میتوان در رفتار یَهُوَه با خادمان وفادارش دید. برای مثال، او از روی رأفت فرشتهٔ خود را فرستاد تا دانیال سالخورده را قوّت بخشد، و مریم باکره را از سعادت به دنیا آوردن عیسی مطلع سازد. ( دانیال ۱۰:۱۹؛ لوقا ۱:۲۶-۳۸) ما امّت یَهُوَه چقدر باید سپاسگزار باشیم که او از طریق کتاب مقدّس با چنین لحن رئوفانه و دلنشینی با ما سخن گفته است! ما او را از بابت این تجلّیات نیکوییاش ستایش میکنیم، و میکوشیم تا در برخوردمان با دیگران نیز رفتار رئوفانهٔ او را سرمشق قرار دهیم. برادرانی که از لحاظ روحانی صلاحیّت دارند نیز هنگام اصلاح همایمان خود «به روح تواضع،» مصمّم هستند رفتاری متین و رئوفانه داشته باشند. — غَلاطیان ۶:۱.
یَهُوَه خدای دیرخشم
۱۷. چرا باید از بابت «دیرخشم» بودن یَهُوَه سپاسگزار باشیم؟
۱۷ «خدای . . . دیرخشم.» این کلام نظر ما را به خصوصیّتی که آن نیز در نیکویی یَهُوَه متجلی میگردد جلب میکند. یَهُوَه در تحمّل احساسات ما بردبار و شکیباست و به ما فرصت میدهد تا بر ضعفهای بزرگمان غلبه، و از لحاظ روحانی پیشرفت کنیم. ( عبرانیان ۵:۱۲–۶:۳؛ یعقوب ۵:۱۴، ۱۵) صبر و بردباری خدا همچنین به نفع کسانی است که هنوز او را پرستش نمیکنند. آنان هنوز فرصت دارند نسبت به پیام ملکوت واکنش مساعد نشان داده، توبه کنند. ( رومیان ۲:۴) یَهُوَه با وجود بردباری گاه از روی نیکویی خشم خود را ابراز میکند؛ چنانکه در مقابل کوه سینا متعاقب گوسالهپرستی اسرائیلیان خشم خود را نشان داد. بزودی هنگام نابود ساختن سیستم شیطان یَهُوَه خشم خود را در ابعادی بسیار عظیمتر جلوهگر خواهد ساخت. — حِزْقِیال ۳۸:۱۹، ۲۱-۲۳.
۱۸. وقتی موضوع وفا کردن به وعده به میان میآید چه تفاوتی میان یَهُوَه و دولتمردان وجود دارد؟
۱۸ «یَهُوَه، خدای . . . کثیر . . . وفا.» چقدر یَهُوَه با دولتمردان دنیا متفاوت است که وعدههای فوقالعاده میدهند امّا وقتی پای عمل میرسد نمیتوانند به وعدههای خود وفا کنند. لیکن، پرستندگان یَهُوَه میتوانند به هرآنچه در کلام الهامی او بیان شده است، اطمینان کنند. یَهُوَه خدایی کثیر وفاست و تمام وعدههای او قابل اعتماد است. همچنین پدر آسمانی ما از روی نیکویی به دعاها و تضرّعات ما ترتیب اثر میدهد و ما را از وفور حقایق روحانی بهرهمند میسازد. — مزمور ۴۳:۳؛ ۶۵:۲.
۱۹. یَهُوَه نیکویی به انسانهای توبهکار را به چه نحو عالیای ابراز نمود؟
۱۹ «یَهُوَه، خدای . . . آمرزندهٔ خطا و عصیان و گناه.» یَهُوَه از روی نیکویی آمادهٔ گذشت از گناهان افراد توبهکار و نادم است. چقدر باید سپاسگزار باشیم که پدر آسمانیمان از طریق قربانی عیسی ترتیبی برای آمرزش گناهان ما داده است! ( ۱یوحنّا ۲:۱، ۲) چقدر باید خوشحال باشیم که تمام کسانی که به فدیه ایمان میورزند میتوانند از رابطهای مطلوب با او و امید زندگی ابدی در دنیای جدید موعود برخوردار شوند! این ابراز نیکویی یَهُوَه براستی دلیل عالیای برای حمد و ستایش اوست. — ۲پِطْرُس ۳:۱۳.
۲۰. چه گواهی بر چشمپوشی نکردن خدا از بدی وجود دارد؟
۲۰ «[یَهُوَه] گناه را هرگز بیسزا نخواهد گذاشت.» این نیز گواهی دیگر بر نیکویی یَهُوَه و دلیلی برای ستایش اوست. امّا بیسزا نگذاشتن گناه چگونه میتواند دلیلی بر نیکویی باشد؟ زیرا یکی از جنبههای مهم نیکویی چشمپوشی نکردن از ۲تَسّالونیکیان ۱:۶-۹) در آن وقت، پرستندگان یَهُوَه که نجات مییابند میتوانند بدون مزاحمتِ انسانهای خدانشناس و «متنفّر از نیکویی» به طور کامل از زندگی لذّت ببرند. — ۲تیموتاؤس ۳:۱-۳.
بدی است. همچنین، ‹هنگامی که عیسی خداوند از آسمان با فرشتگان قوّت خود ظهور میکند،› از «آنانی که خدا را نمیشناسند و انجیل خداوند را . . . اطاعت نمیکنند» انتقام خواهد کشید. «ایشان به قصاص هلاکت جاودانی خواهند رسید.» (نیکویی یَهُوَه را سرمشق قرار دهیم
۲۱. چرا باید نیکویی کنیم؟
۲۱ نیکوییهای یَهُوَه براستی ما را به حمد و ستایش وی وا میدارد و چقدر بجاست که ما خادمان او نیز این خصوصیّت را از خود نشان دهیم. در این مورد پولُس همایمانان مسیحی خود را چنین ترغیب کرد: «چون فرزندان عزیز به خدا اقتدا کنید.» ( اَفَسُسیان ۵:۱) آری، پدر آسمانی ما همواره نیکویی میکند و ما نیز به او اقتدا میکنیم.
۲۲. در مقاله بعدی چه موضوعاتی مورد بررسی قرار خواهد گرفت؟
۲۲ کسی که خود را با تمام وجود به یَهُوَه وقف میکند، یقیناً مشتاق است مانند او نیکویی کند. امّا باید اذعان نمود که نیکویی کردن برای ما نوادگان آدم گناهکار کار چندان آسانی نیست. در مقالهٔ بعدی خواهیم دید که ابراز این خصوصیّت برای ما نیز میسر است. همچنین به بررسی طرق مختلف اقتدا به یَهُوَه که الگوی عالی نیکویی است خواهیم پرداخت.
چگونه پاسخ میدهی؟
• نیکویی چیست؟
• چه عبارتی در کتاب مقدّس نیکویی یَهُوَه را بخوبی نشان میدهد؟
• برخی از تجلّیات نیکویی یَهُوَه کدامند؟
• چرا باید نیکویی یَهُوَه را سرمشق قرار دهیم؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۱۰]
یَهُوَه قوم باستانی خویش را تأدیب نمود چرا که مطابق ثناگوییهایشان عمل نمیکردند
[تصویر در صفحهٔ ۱۰]
بازماندگانی وفادار به اورشلیم بازگشتند
[تصویر در صفحهٔ ۱۱]
اظهارات فوقالعادهای در وصف نیکویی یَهُوَه به سمع موسی رسید
[تصویر در صفحهٔ ۱۲]
لحن دلنشین و رئوفانهٔ یَهُوَه در کتاب مقدّس دال بر نیکویی اوست