پرستش خدا «به روح»‏

‏«پس خدا را به که تشبیه می‌کنید و کدام شبه را با او برابر می‌توانید کرد؟‏» اِشَعْیا ۴۰:‏۱۸

شاید شما صادقانه معتقد باشید که استفاده از تمثال در پرستش خدا بلامانع بوده،‏ حتّی برای تقرّب جستن به شنوندهٔ دعا که غیرقابل رؤیت و ظاهراً فاقد جنبه‌ای شخصی است لازم و ضروری می‌باشد.‏

امّا سؤال اینجاست که آیا انسان می‌تواند به شیوهٔ دلخواه خود به خدا تقرّب جوید؟‏ آیا بهتر نیست که از خود او که باصلاحیّت‌ترین مرجع است تعیین تکلیف کنیم؟‏ عیسی در توضیح دیدگاه خدا در این خصوص اظهار داشت:‏ «من راه و راستی و حیات هستم.‏ هیچ‌کس نزد پدر جز به وسیلهٔ من نمی‌آید.‏» (‏ یوحنّا ۱۴:‏۶‏)‏ تنها همین کلام عیسی کافی است که در پرستش خدا از تمثال و هیچ شیء مذهبی دیگر استفاده نکنیم.‏

یَهُوَه خدا تنها شیوهٔ خاصّی از پرستش را مقبول می‌دارد.‏ آن شیوه کدام است؟‏ عیسی آن را چنین شرح داد:‏ «ساعتی می‌آید بلکه الآن است که در آنْ پرستندگانِ حقیقی پدر را به روح و راستی پرستش خواهند کرد زیرا که پدر مثل این پرستندگان خود را طالب است.‏ خدا روح است و هر که او را پرستش کند می‌باید به روح و راستی بپرستد.‏» —‏ یوحنّا ۴:‏۲۳،‏ ۲۴‏.‏

آیا می‌توان خدا را که «روح است» با شیئی مجسم کرد؟‏ مسلّماً خیر.‏ یک تمثال هر چقدر هم که پرشکوه و باابهت باشد هرگز نمی‌تواند با جلال خدا برابری کند.‏ پس واضح است که با هیچ تصویری نمی‌توان خدا را مجسم کرد.‏ (‏ رومیان ۱:‏۲۲،‏ ۲۳‏)‏ حال،‏ کسی که از طریق تمثال‌ها به خدا تقرّب می‌جوید آیا می‌توان گفت که او را ‹به راستی می‌پرستد›؟‏

 آموزش واضح کتاب مقدّس

کتاب مقدّس صریحاً به کار بردن اشیا در پرستش را منع کرده است.‏ دوّمین فرمان از ده فرمان می‌گوید:‏ «صورتی تراشیده و هیچ تمثالی از آنچه بالا در آسمان است،‏ و از آنچه پایین در زمین است،‏ و از آنچه در آب زیر زمین است،‏ برای خود مساز.‏ نزد آنها سجده مکن.‏» (‏ خروج ۲۰:‏۴،‏ ۵‏)‏ در متون الهام شدهٔ مسیحی نیز صریحاً به ما فرموده شده است:‏ «از بت‌پرستی بگریزید.‏» —‏ ۱قُرِنتیان ۱۰:‏۱۴‏.‏

البتّه،‏ بسیاری مؤکداً مشرکانه بودن استفاده از تمثال را نهی می‌کنند.‏ برای مثال،‏ کلیسای ارتودکس اغلب منکر می‌شود که سجده و دعا کردن در برابر تمثال‌ها پرستش تمثال محسوب می‌شود.‏ یک کشیش ارتودکس در این مورد می‌نویسد:‏ «احترام ما به این تمثال‌ها به سبب مقدّس بودن آنهاست.‏ ما در واقع آنچه را که تمثال به تصویر می‌کشد تکریم می‌کنیم.‏»‏

حال به فرض اینکه استفاده از تمثال تکریم کردن غیرمستقیم خدا باشد،‏ این سؤال هنوز باقی می‌ماند که آیا این عمل مورد قبول خداست؟‏ در واقع،‏ هیچ جای کتاب مقدّس این رسم مجاز شمرده نشده است.‏ وقتی اسرائیلیان پیکرهٔ گوساله‌ای را به اصطلاح خودشان برای پرستش یَهُوَه برپا داشتند،‏ یَهُوَه بشدّت ناخشنودی خود را از این عمل ایشان ابراز داشت،‏ و آن را فساد مذهبی یا ارتداد خواند.‏ —‏ خروج ۳۲:‏۴-‏۷‏.‏

خطر نهان

اصولاً استفاده از اشیا برای پرستش،‏ رسمی خطرناک است.‏ این کار ممکن است فرد را وسوسه کند تا به جای خدا  به پرستش شیئی که فرضاً او را مصوّر می‌سازد بپردازد.‏ تمثال وقتی در کانون توجهات قرار می‌گیرد به بت مبدّل می‌شود.‏

در زمان اسرائیلیان نیز برخی اشیا تبدیل به بت شدند.‏ نمونهٔ آن مار برنجی‌ای بود که موسی هنگام خروج اسرائیلیان از مصر ساخت.‏ در ابتدا مجسمهٔ این مار که بر نیزه‌ای قرار داشت برای شفا دادن منظور شده بود.‏ اسرائیلیانی که با نیش مارها مورد تأدیب قرار گرفته بودند با نگاه کردن به مار برنجی از مساعدت الٰهی برخوردار می‌شدند.‏ لیکن بعدها وقتی اسرائیلیان در سرزمین موعود سکنیٰ گزیدند از مجسمهٔ مار به مثابه بت استفاده می‌کردند؛‏ چنانکه گویی خود مار برنجی دارای قدرت شفابخش است.‏ ایشان در مقابل آن بخور می‌سوزاندند و حتّی نامی بر آن قرار داده آن را نَحُشْتان می‌خواندند.‏ —‏ اعداد ۲۱:‏۸،‏ ۹؛‏ ۲پادشاهان ۱۸:‏۴‏.‏

همچنین وقتی اسرائیلیان سعی نمودند تابوت عهد یَهُوَه را به عنوان طلسمی در مقابل دشمنانشان استفاده کنند نتیجه واقعاً مصیبت‌بار بود.‏ (‏ ۱سموئیل ۴:‏۳،‏ ۴؛‏ ۵:‏۱۱‏)‏ در زمان اِرْمیا نیز اهالی اورشلیم توکّلشان بیشتر به معبد بود تا خدایی که می‌بایست در آنجا پرستش می‌کردند.‏ —‏ اِرْمیا ۷:‏۱۲-‏۱۵‏.‏

تمایل انسان‌ها به پرستش اشیا به جای خدا همچنان به قوّت خود باقی است.‏ ویتالی ایوانوویچ پِترِنکو محقق اظهار می‌دارد:‏ «حتّی اگر در تمثال تجسّمی از ماهیّت ذات وجود داشته باشد،‏ وقتی چنین شیء مجسمی،‏ آلت پرستش می‌گردد،‏ شخص را در خطر بت‌پرستی قرار می‌دهد.‏ باید اذعان نمود که این اساساً از اعتقادات مشرکانه و از باورهای عموم ریشه گرفته است.‏» در همین خصوص،‏ دِمیتریوس کُنستانتِلُس کشیش ارتودکس یونانی در کتاب خود با عنوان «درک کلیسای ارتودکس یونانی» (‏ انگل‍.‏)‏ می‌گوید:‏ «فرد مسیحی با این خطر روبروست که خود تمثال را مورد پرستش قرار دهد.‏»‏

 این ادعا که تمثال‌ها صرفاً وسیله‌ای برای پرستش وجود دیگری هستند بسیار سؤال‌برانگیز است.‏ بسیاری معتقدند که برخی تمثال‌های مریم یا «قِدَیسان» شایستهٔ حرمت بیشتر و دارای تأثیر قوی‌تر از تمثال دیگری معرف همان فرد متوفیٰ می‌باشد.‏ به عنوان نمونه،‏ تمثال مریم در تینوس یونان مریدان خاص خود را دارد و تمثال دیگری از مریم در سوملا در شمال یونان نیز همان تعداد مرید را داراست.‏ هر دو گروه بر این باورند که تمثال شهر خودشان برتر و معجزاتش شگفت‌انگیزتر از دیگری است؛‏ در صورتی که هر دو تمثال معرف فردی واحد می‌باشند.‏ پس،‏ در عمل می‌بینیم که مردم به خود تمثال‌ها قدرت نسبت می‌دهند و آنها را پرستش می‌کنند.‏

دعا به «قِدّیسان» و یا به مریم؟‏

آیا پرستش «قِدّیسان» یا مریم صحیح است؟‏ عیسی در واکنش به یکی از وسوسه‌های شیطان از تثنیه ۶:‏۱۳ نقل قول کرده گفت:‏ «خداوند خدای خود را سجده کن و او را فقط عبادت نما.‏» (‏ متّیٰ ۴:‏۱۰‏)‏ بعدها وی همچنین گفت که پرستندگان حقیقی تنها «پدر» را پرستش خواهند کرد و بس.‏ (‏ یوحنّا ۴:‏۲۳‏)‏ فرشته‌ای که بخوبی به این مطلب واقف بود یوحنّای رسول را که می‌خواست او را پرستش کند توبیخ نموده گفت:‏ «زنهار نکنی،‏ .‏ .‏ .‏ خدا را سجده کن.‏» —‏ مکاشفه ۲۲:‏۹‏.‏

آیا درست است که از مریم که مادر زمینی عیسی بود و یا از «قِدّیسان» استدعا کنیم واسط ما با خدا شده از ما پیش او شفاعت کنند؟‏ کتاب مقدّس در این مورد تصریح کرده است:‏ «در میان خدا و انسان یک متوسّطی است یعنی انسانی که مسیح عیسی باشد.‏» —‏ ۱تیموتاؤس ۲:‏۵‏.‏

رابطهٔ خود را با خدا حفظ کنید

استفاده از تمثال به منظور پرستش،‏ کاملاً برخلاف تعالیم کتاب مقدّس است و نه انسان را مقبول خدا می‌سازد و نه موجب نجات و رستگاری وی می‌گردد.‏ عیسی اظهار نمود که برای کسب عطیهٔ حیات جاودانی باید راجع به خدای واحد حقیقی،‏ شخصیّت بی‌همتای او،‏ مقصودهایش،‏ و رفتارش با انسان‌ها آموزش ببینیم.‏ (‏ یوحنّا ۱۷:‏۳‏)‏ تمثالی که نه قادر است ببیند،‏ چیزی حس کند،‏ یا صحبت کند مسلّماً نمی‌تواند خدا و شیوهٔ درست پرستش او را به ما بیاموزد.‏ (‏ مزمور ۱۱۵:‏۴-‏۸‏)‏ آموزش راجع به خدا که از مهم‌ترین آموزش‌هاست تنها از طریق مطالعهٔ کلام خدا که در کتاب مقدّس در اختیار ما قرار گرفته میسّر می‌باشد.‏

البتّه استفاده از تمثال غیر از بی‌فایده بودن،‏ از لحاظ روحانی مضر می‌باشد.‏ به چه صورت؟‏ اوّلین و مهم‌ترین دلیل آن این است که باعث می‌شود رابطهٔ ما با یَهُوَه خدا مختل گردد.‏ خدا در خصوص اسرائیلیانی که «با بت‌پرستی قبیح خود،‏ خشم و غیرت او را برانگیختند» گفت که «آنها را ترک می‌کنم.‏» (‏ تثنیه ۳۲:‏۱۶،‏ ۲۰‏،‏ ترجمهٔ تفسیری ‏)‏ آن اسرائیلیان برای برقرار ساختن رابطه‌شان با خدا می‌بایست ‹بت‌هایی را که به جهت گناه خویش ساخته بودند ترک می‌کردند.‏› —‏ اِشَعْیا ۳۱:‏۶،‏ ۷‏.‏

چقدر این پند کتاب مقدّس بجاست که می‌گوید:‏ «ای فرزندان،‏ خود را از بتها نگاه دارید»!‏ —‏ ۱یوحنّا ۵:‏۲۱‏.‏

‏[کادر در صفحهٔ ۶]‏

کسانی که آموختند خدا را «به روح» پرستش کنند

خانم اُلیورا عضو وفادار کلیسای ارتودکس آلبانی بود.‏ در سال ۱۹۶۷ وقتی ممنوعیّت ادیان در آن کشور اعلام شد وی همچنان به طور مخفیانه رسوم مذهبی خود را به جا می‌آورد.‏ اُلیورا بیشتر حقوق بازنشستگی حقیر خود را صرف خرید تمثال‌های طلا و نقره،‏ بخور،‏ و شمع می‌کرد.‏ او این اشیا را در تخت‌خواب خود مخفی کرده بود و اغلب از ترس اینکه مبادا دیده شوند یا به سرقت بروند در صندلی‌ای نزدیک تخت خود می‌خوابید.‏ در اوان دههٔ ۱۹۹۰ اُلیورا پس از ملاقاتش با شاهدان یَهُوَه به حقیقت پیام کتاب مقدّس پی برد.‏ وی متوجه شد که کتاب مقدّس راجع به پرستش خدا «به روح» چه می‌گوید و دیدگاه خدا راجع به استفاده از تمثال چیست.‏ (‏ یوحنّا ۴:‏۲۴‏)‏ شاهدی که با اُلیورا کتاب مقدّس را مطالعه می‌کرد متوجه شد هر بار که به خانهٔ او می‌رود از تعداد تمثال‌ها کمتر می‌شود.‏ در آخر دیگر هیچ تمثالی در خانه نبود.‏ وی پس از تعمید خود چنین اظهار کرد:‏ «الآن به جای تمثال‌های بی‌فایده،‏ روح‌القدس یَهُوَه را دارم.‏ چقدر خوشحالم که روح مقدّس خدا برای آنکه به من برسد نیازی به تمثال ندارد.‏»‏

آتنا که در جزیرهٔ لزباس یونان زندگی می‌کند عضو بسیار فعال کلیسای ارتودکس بود.‏ وی در گروه کُر کلیسا عضویّت داشت و با وسواسی خاص تمام رسوم مذهبی منجمله استفاده از تمثال را به جا می‌آورد.‏ شاهدان یَهُوَه به آتنا کمک کردند که پی ببرد برخی از چیزهایی که در کلیسا آموخته است مطابق آموزش‌های کتاب مقدّس نیست؛‏ برای نمونه استفاده از تمثال و صلیب در پرستش خدا.‏ آتنا شخصاً با جدّیت به تحقیق در مورد اصل و منشأ این آلات پرستش پرداخت.‏ پس از تحقیق در شماری از کتب مرجع برایش مسجّل شد که استفاده از تمثال ریشه در مسیحیَّت ندارد.‏ میل عمیق این زن به پرستش خدا «به روح،‏» او را بر آن داشت تا تمام تمثال‌هایش را با وجود بهای بسیارشان دور بریزد.‏ وی برای آنکه پرستشش مورد قبول خدا و از لحاظ روحانی پاک و بی‌آلایش باشد با کمال میل حاضر بود هر ضرری را متقبّل شود.‏ —‏ اَعمال ۱۹:‏۱۹‏.‏

‏[کادر/تصویر در صفحهٔ ۷]‏

آیا تمثال صرفاً اثری هنری است؟‏

در سالیان اخیر کلکسیونرها از کشورهای مختلف به گردآوری تمثال‌های ارتودکس پرداخته‌اند.‏ البتّه ایشان عموماً این تمثال‌ها را به عنوان آثار هنری فرهنگ بیزانسی به شمار می‌آورند،‏ نه به عنوان اشیایی مقدّس.‏ به همین دلیل بسیار از این تمثال‌های مذهبی زینتگر دیوار خانه‌ها یا دفاتر افرادی هستند که ادعای بی‌دینی می‌کنند.‏

لیکن،‏ مسیحیان واقعی هرگز کاربرد اصلی تمثال‌ها را از نظر دور نمی‌دارند.‏ تمثال‌ها آلات پرستش هستند.‏ البتّه واضح است که ایشان دیگران را به دلیل داشتن تمثال مورد بازخواست قرار نمی‌دهند،‏ لیکن خود هرگز چنین اشیایی را،‏ ولو به عنوان قطعهٔ کلکسیون نگاه نمی‌دارند.‏ این کار ایشان مطابق اصلی است که در تثنیه ۷:‏۲۶ آمده است:‏ «چیز مکروه [همچون تمثال‌های مورد استفاده در پرستش] را به خانهٔ خود میاور،‏ مبادا مثل آن حرام شوی،‏ از آن نهایت نفرت و کراهت دار چونکه حرام است.‏»‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۷]‏

خدا استفاده از تصویر و مجسمه را برای پرستش مجاز نشمرده است

‏[تصویر در صفحهٔ ۸]‏

کسب شناخت و معرفت به وسیلهٔ کتاب مقدّس به ما کمک می‌کند تا خدا را به روح پرستش کنیم