یَهُوَه انسانهای مطیع را از برکت و امنیت برخوردار میسازد
یَهُوَه انسانهای مطیع را از برکت و امنیت برخوردار میسازد
«هر که مرا بشنود در امنیت ساکن خواهد بود، و از ترس بلا مستریح خواهد ماند.»—امثال ۱:۳۳.
۱، ۲. چرا مهم است که از خدا اطاعت کنیم، امنیت الٰهی را به چه چیز میتوان تشبیه کرد؟
جوجههای زرد کوچکی در چمنزاری خرّم غافل از آنکه شاهینی بالای سرشان در پرواز است مشغول یافتن غذا بودند. مادر جوجهها با مشاهدهٔ خطر، صدایی بسیار زیر از گلو بیرون آورد و بالهای خود را گشود. جوجهها در یک چشم به هم زدن به سوی مادرشان دویدند و زیر بالهای او پناه گرفتند. بدین ترتیب، شاهین از حمله منصرف شد. * از این ماجرا چه میآموزیم؟ ما میآموزیم که اطاعت جان را از خطر میرهاند!
۲ این درس بویژه برای ما مسیحیان امروز بسیار اهمیت دارد، چرا که شیطان برای شکار کردن ما به هر وسیلهای متوسل میشود. ( مکاشفه ۱۲:۹، ۱۲، ۱۷) هدف او این است که روحانیتمان را نابود کرده، ما را از لطف یَهُوَه و امید به زندگی ابدی محروم سازد. ( ۱پِطْرُس ۵:۸) اما اگر به خدا نزدیک بمانیم و بیدرنگ به رهنمودهایی که از طریق کتاب مقدّس و سازمان خود به ما میدهد عمل کنیم میتوانیم مطمئن باشیم که از ما محافظت خواهد کرد. چنانکه مزمورنویس میگوید: «به پرهای خود تو را خواهد پوشانید و زیر بالهایش پناه خواهی گرفت.» — مزمور ۹۱:۴.
قومی نامطیع هدف دشمن قرار میگیرد
۳. نافرمانیهای مکرر اسرائیلیان آنان را در چه وضعیتی قرار داد؟
۳ هر زمان که قوم اسرائیل از یَهُوَه اطاعت میکرد، از توجه و مراقبت او برخوردار میگشت. اما افسوس چنین توکلی را بندرت میتوان در تاریخ اسرائیل مشاهده کرد، و اغلب قوم به خدایان چوبی و سنگی، یعنی «اباطیلی که منفعت ندارد و رهایی نتواند داد» پناه میبردند. ( ۱سموئیل ۱۲:۲۱) قوم اسرائیل در طول قرنها نافرمانی چنان غرق ارتداد شد که دیگر امیدی به اصلاحش نبود. از این رو، عیسی با تأسف اظهار داشت: «ای اورشلیم، اورشلیم، قاتل انبیا و سنگسارکنندهٔ مرسلان خود! چند مرتبه خواستم فرزندان تو را جمع کنم، مثل مرغی که جوجههای خود را زیر بال خود جمع میکند و نخواستید! اینک خانهٔ شما برای شما ویران گذارده میشود.» — متّیٰ ۲۳:۳۷، ۳۸.
۴. در سال ۷۰ د.م. چگونه مشخص شد یَهُوَه اورشلیم را رها کرده است؟
۴ سرانجام در سال ۷۰ د.م. یَهُوَه قوم خیانتپیشهٔ اسرائیل را بکلّی رها کرد. در آن سال، ارتش روم با درفشهای برافراشتهٔ خود که مزین به تصویر عقاب بود، همچون پرندهای شکاری بر اورشلیم فرود آمد و شهر را که مملو از شرکتکنندگان عید فِصَح بود به خاک و خون کشید. قربانیهای فراوان قوم نیز آنان را مورد لطف و ۱سموئیل ۱۵:۲۲.
عنایت خدا قرار نداد. این موضوع یادآور سخنان سموئیل به شاؤل، پادشاه نافرمان اسرائیل بود: «آیا خداوند به قربانیهای سوختنی و ذبایح خوشنود است یا به اطاعت فرمان خداوند؟ اینک اطاعت از قربانیها و گوش گرفتن از پیه قوچها نیکوتر است.» —۵. یَهُوَه چه اطاعتی از ما انتظار دارد، و چرا میتوان گفت که چنین اطاعتی عملی است؟
۵ یَهُوَه گرچه بر اطاعت تأکید فراوان کرده است، لیکن هرگز محدودیتهای ما انسانهای ناکامل را از نظر دور نداشته است. ( مزمور ۱۳۰:۳، ۴) آنچه یَهُوَه انتظار دارد خلوص نیّت و اطاعت بر پایهٔ ایمان، محبت، و ترسی سالم از ناخوشنود ساختن اوست. ( تثنیه ۱۰:۱۲، ۱۳؛ امثال ۱۶:۶؛ اِشَعْیا ۴۳:۱۰؛ میکاه ۶:۸؛ رومیان ۶:۱۷) وجود ‹اَبْری از شاهدان› دوران پیش از مسیحیت که در سختترین مصایب حتی در مواجهه با مرگ کمال اخلاقی خود را حفظ نمودند، نشان میدهد که چنین اطاعتی واقعاً عملی است. ( عبرانیان ۱۱:۳۶، ۳۷؛ ۱۲:۱) مسلّماً، چقدر اطاعت آنان دل یَهُوَه را شاد میساخت! ( امثال ۲۷:۱۱) برخی دیگر، اگرچه در آغاز وفادار بودند، پس از مدتی از یَهُوَه روی گرداندند. یکی از آنان یَهُوآش، پادشاه یهودای باستان بود.
پادشاهی که معاشران بد، او را فاسد ساختند
۶، ۷. یَهُوآش در زمان حیات یَهُویاداع چگونه پادشاهی بود؟
۶ یَهُوآش در کودکی از کشتاری عمومی جان به در برد. وقتی وی به سن هفت سالگی رسید یَهُویاداع، رئیس کَهَنه با شجاعت او را از مخفیگاهش بیرون آورده پادشاه اعلام نمود. از آنجا که یَهُویاداع مردی خداترس و برای یَهُوآش مانند پدر و مشاور بود، این پادشاه جوان «در تمامی روزهای یَهُویاداع کاهن، آنچه را که در نظر خداوند راست بود، به عمل میآورد.» — ۲تواریخ ۲۲:۱۰–۲۳:۱، ۱۱؛ ۲۴:۱، ۲.
۷ یکی از کارهای خیری که یَهُوآش ‹اراده کرده بود› انجام دهد، تعمیر معبد یَهُوَه بود. وی به یَهُویاداع رئیس کَهَنه یادآوری کرد که جزیهٔ معبد را چنانکه ‹موسی قرار داده بود› از مردم یهودا و اورشلیم بطلبند و خرج تعمیرات معبد نمایند. چنانکه پیداست یَهُویاداع موفق شده بود پادشاه جوان را به مطالعه و اطاعت از قوانین خدا ترغیب کند. در نتیجه، کارهای معبد و ساختن آلات و ظروف آن بسرعت انجام شد. — ۲تواریخ ۲۴:۴، ۶، ۱۳، ۱۴؛ تثنیه ۱۷:۱۸.
۸. الف) چه عاملی در اصل روحانیت یَهُوآش را به نابودی کشاند؟ ب) سرپیچی یَهُوآش سرانجام باعث شد به چه کاری دست بزند؟
۸ افسوس که یَهُوآش به اطاعت کردن ادامه نداد. دلیل آن چه بود؟ در کتاب مقدّس میخوانیم: «بعد از وفات یَهُویاداع، سَروران یهودا آمدند و پادشاه را تعظیم نمودند و پادشاه در آن وقت به ایشان گوش گرفت. و ایشان خانهٔ یَهُوَه خدای پدران خود را ترک کرده، اَشیریم و بتها را عبادت نمودند، و به سبب این عصیان ایشان، خشم بر یهودا و اورشلیم افروخته شد.» تأثیر بسیار بد سَروران یهودا بر یَهُوآش همچنین باعث شد تا پادشاه از سخنان انبیای خدا سرپیچی کند. یکی از آن انبیا زَکَرِیّا پسر یَهُویاداع بود که با شجاعت یَهُوآش و مردم را به دلیل نافرمانی از احکام خدا ملامت نمود. یَهُوآش به جای آنکه ابراز ندامت کند زَکَرِیّا را سنگسار نموده کشت. آری، همنشینان ناباب، او را به مردی سنگدل ۲تواریخ ۲۴:۱۷-۲۲؛ ۱قُرِنتیان ۱۵:۳۳.
و متمرّد مبدل ساخته بودند! —۹. عاقبت یَهُوآش و سَروران یهودا چگونه غیرعاقلانه بودنِ سرپیچی از فرامین یَهُوَه را نشان میدهد؟
۹ ترک کردن یَهُوَه چه عواقبی برای یَهُوآش و یاران شریر وی یعنی سَروران یهودا داشت؟ این عمل ایشان باعث شد یهودا با لشکر ‹کم جمعیت› اَرام تسخیر شود و ‹جمیع سَروران قوم از میان قوم هلاک گردند.› مهاجمان همچنین پادشاه را ملزم ساختند که تمام دارایی خود و موقوفات طلا و نقره را تسلیم ایشان کند. البته یَهُوآش از آن واقعه جان به در برد، لیکن بسیار ناتوان و بیمار گشت و اندکی بعد نیز به دست توطئهگرانی از میان خادمان خودش به قتل رسید. ( ۲تواریخ ۲۴:۲۳-۲۵؛ ۲پادشاهان ۱۲:۱۷، ۱۸) آری، دقیقاً همان شد که یَهُوَه به اسرائیل گفته بود: «اگر آواز یَهُوَه خدای خود را نشنوی تا هوشیار شده، همهٔ اوامر و فرایض او را . . . به جا آوری، آنگاه جمیع این لعنتها به تو خواهد رسید، و تو را خواهد دریافت.» — تثنیه ۲۸:۱۵.
کاتبی مطیع نجات یافت
۱۰، ۱۱. الف) چرا تعمق در پند یَهُوَه به باروک مفید است؟ ب) یَهُوَه چه پندی به باروک داد؟
۱۰ آیا گاهی هنگام خدمت موعظه از اینکه تعداد کمی به بشارت علاقه نشان میدهند ناامید میشوی؟ آیا گاهی به زندگی لذتجویانه و بظاهر مرفه دیگران غبطه میخوری؟ در این گونه موارد تعمق در آنچه برای باروک، کاتب اِرْمیا پیش آمد و توصیهٔ پرمهر یَهُوَه به او، میتواند بسیار مفید باشد.
۱۱ باروک در اثنای تحریر پیامهای نبوی بود که یَهُوَه خود او را مخاطب قرار داد. به چه دلیل؟ به این دلیل که باروک از وضعیت خود راضی نبود و آرزوی چیزهای بزرگتر از سعادت والای خدمت به خدا را داشت. یَهُوَه با مشاهدهٔ این تغییر نگرش، کاملاً صریح لیکن با مهربانی به او چنین پند داد: «آیا تو چیزهای بزرگ برای خویشتن میطلبی؟ آنها را طلب منما زیرا . . . اینک من بر تمامی بشر بلا خواهم رسانید. اما در هر جایی که بروی جانت را به تو به غنیمت خواهم بخشید.» — اِرْمیا ۳۶:۴؛ ۴۵:۵.
۱۲. چرا نباید در این سیستم در پی «چیزهای بزرگ» باشیم؟
۱۲ ببین یَهُوَه با چه دلسوزیای به باروک این مرد نیکو که وفادارنه و با شجاعت پا به پای اِرْمیا خدای خود را خدمت میکرد پند داد؟ یَهُوَه امروزه نیز با دلسوزی به مسیحیانی که فریب رفاه ظاهری این سیستم را میخورند و به دنبال آن هستند، توجه نشان میدهد. جای خوشحالی است که بسیاری از این افراد مانند باروک به سخن برادران روحانی خود گوش میدهند و طرزفکر خود را اصلاح میکنند. ( لوقا ۱۵:۴-۷) باشد که همهٔ ما تشخیص دهیم که در این سیستم در پی «چیزهای بزرگ» بودن آیندهای ندارد. این کار نه تنها سعادت به ارمغان نمیآورد، بلکه فرد را با دنیا و شهوات آن به ورطهٔ نابودی میبرد. — متّیٰ ۶:۱۹، ۲۰؛ ۱یوحنّا ۲:۱۵-۱۷.
۱۳. چگونه از گزارش کتاب مقدّس راجع به باروک درس فروتنی میآموزیم؟
۱۳ از گزارش کتاب مقدّس راجع به باروک درس فروتنی نیز میآموزیم. در این گزارش میبینیم که یَهُوَه مستقیماً با باروک صحبت نمیکند، بلکه از طریق اِرْمیا که ناکاملیها و عیوبش کاملاً بر باروک آشکار بود به او پند میدهد. ( اِرْمیا ۴۵:۱، ۲) باروک از غرور پرهیز میکند و فروتنانه تشخیص میدهد که یَهُوَه با او سخن میگوید. ( ۲تواریخ ۲۶:۳، ۴، ۱۶؛ امثال ۱۸:۱۲؛ ۱۹:۲۰) ما نیز ممکن است نادانسته ‹به خطایی گرفتار شده باشیم› و از روی کتاب مقدّس به ما پندی داده شود. امید است ما نیز همچون باروک از خود پختگی، بصیرت روحانی، و فروتنی نشان دهیم. — غَلاطیان ۶:۱.
۱۴. چرا مفید است که مطیع سرپرستان جماعت باشیم؟
۱۴ فروتنی و تواضع ما کار پنددهنده را نیز آسانتر میکند. در عبرانیان ۱۳:۱۷ آمده است: «مرشدان خود را اطاعت و انقیاد نمایید زیرا که ایشان پاسبانی جانهای شما را میکنند، چونکه حساب خواهند داد تا آن را به خوشی نه به ناله به جا آورند، زیرا که این شما را مفید نیست.» چه بسیار پیش میآید که پیران مسیحی با تضرّع و دعا از یَهُوَه درخواست میکنند که بدیشان شهامت، حکمت، و تدبیر لازم را برای انجام دادن این جنبهٔ دشوار شبانی عطا کند. خوب است که ما نیز ‹چنین اشخاص را بشناسیم.› — ۱قُرِنتیان ۱۶:۱۸.
۱۵. الف) اِرْمیا چگونه نشان داد که به باروک اعتماد دارد؟ ب) اطاعت متواضعانهٔ باروک چه اجری برای او داشت؟
۱۵ باروک نگرش خود را اصلاح کرد. گواه آن وظیفهٔ دشواری بود که اِرْمیا به او محول نمود و به او گفت که به معبد برود و پیام محکومکنندهای را که خود به او دیکته کرده بود با صدای بلند بخواند. آیا باروک اطاعت کرد؟ بلی، او «به هر آنچه اِرْمیا نبی او را امر فرموده بود عمل نمود.» او حتی آن پیام را در حضور سَروران اورشلیم خواند؛ عملی که مستلزم شهامت بسیار بود. ( اِرْمیا ۳۶:۱-۶، ۸، ۱۴، ۱۵) حدود ۱۸ سال بعد وقتی شهر به دست بابلیان تسخیر شد بخوبی میتوان تصور کرد که چقدر باروک سپاسگزار بود که پند یَهُوَه را به گوش گرفت و در پی «چیزهای بزرگ» نرفت و یَهُوَه جانش را نجات داد! — اِرْمیا ۳۹:۱، ۲، ۱۱، ۱۲؛ ۴۳:۶.
هنگام محاصره اطاعت جان انسانها را نجات داد
۱۶. یَهُوَه هنگام محاصرهٔ اورشلیم در سال ۶۰۷ ق.د.م. چگونه به یهودیان رحمت نشان داد؟
۱۶ در سال ۶۰۷ ق.د.م. وقتی زمان نابودی اورشلیم فرا رسید، یَهُوَه بار دیگر از سر رحمت راه نجاتی برای مطیعان باز گذاشت. وقتی محاصره عرصه را کاملاً بر یهودیان تنگ کرده بود، یَهُوَه به آنان چنین گفت: «اینک من طریق حیات و طریق موت را پیش شما میگذارم؛ هر که در این شهر بماند از شمشیر و قحط و وبا خواهد مرد، اما هر که بیرون رود و به دست کلدانیانی که شما را محاصره نمودهاند بیفتد، زنده خواهد ماند و جانش برای او غنیمت خواهد شد.» ( اِرْمیا ۲۱:۸، ۹) اگرچه اهالی اورشلیم مستحق نابودی بودند، یَهُوَه حتی تا ساعات آخر راه نجاتی در مقابل کسانی که از او اطاعت میکردند قرار داد. *
۱۷. الف) وقتی یَهُوَه به اِرْمیا فرمان داد تا محاصرهشدگان را به تسلیم شدن دعوت کند به دو طریق اطاعت وی مورد آزمایش قرار گرفت، آنها کداماند؟ ب) چگونه میتوانیم اطاعت شجاعانهٔ اِرْمیا را سرمشق قرار دهیم؟
۱۷ اعلام این پیام که یهودیان میباید خود را تسلیم کنند اطاعت اِرْمیا را شدیداً به آزمایش میگذاشت. اوّلاً، به این دلیل که اِرْمیا غیرت زیادی برای نام خدا داشت و نمیخواست که دشمنانش که پیروزی خود را به بتهای بیجان نسبت میدادند به نام یَهُوَه اهانت کنند. ( اِرْمیا ۵۰:۲، ۱۱؛ مراثی ۲:۱۶) دوّماً، اِرْمیا شکی نداشت که با اعلام پیام تسلیم یهودیان زندگی خود را شدیداً به خطر میاندازد، چرا که آنان سخنانش را آشوبگری تعبیر میکردند. با این همه، اِرْمیا شهامت خود را از دست نداد، و مطیعانه سخنان یَهُوَه را اعلام نمود. ( اِرْمیا ۳۸:۴، ۱۷، ۱۸) پیام ما مسیحیان نیز همچون پیام اِرْمیا در گوش مردم ناخوشایند مینماید. عیسی نیز به دلیل اعلام همین پیام مورد نفرت قرار گرفت. ( اِشَعْیا ۵۳:۳؛ متّیٰ ۲۴:۹) باشد که همچون اِرْمیا بدون «ترس از انسان» با شجاعت از یَهُوَه اطاعت کنیم و به او توکل کامل داشته باشیم. — امثال ۲۹:۲۵.
اطاعت هنگام حملهٔ جوج
۱۸. اطاعت خادمان یَهُوَه بویژه چه زمانی مورد آزمایش قرار خواهد گرفت؟
۱۸ بزودی سیستم شریر شیطان در ‹مصیبتی عظیم› و بیسابقه نابود خواهد شد. ( متّیٰ ۲۴:۲۱) شکی نیست که پیش از آمدن آن مصیبت همچنین حین وقوع آن، امّت خدا با آزمایشات سخت ایمان و اطاعت روبرو خواهند شد. کتاب مقدّس به ما میگوید که شیطان در نقش ‹جوج از زمین ماجوج،› با تمام قوا بر ضدّ خادمان یَهُوَه قد برافراشته نیروهای خود را یعنی «لشکری کثیر . . . مثل ابری که زمین را پوشاند،» برای حمله آماده خواهد کرد. ( حِزْقِیال ۳۸:۲، ۱۴-۱۶) امّت خدا که بیسلاح و از حیث شمار بسیار کمتر از دشمنانشان هستند زیر ‹بالهای› یَهُوَه که آن را برای محافظت از انسانهای مطیع گسترده است پناه میگیرند.
۱۹، ۲۰. الف) چرا اطاعت اسرائیلیان در مسیر دریای سرخ امری حیاتی بود؟ ب) تعمق همراه با دعا در گزارش راجع به دریای سرخ چه فایدهای برای ما دارد؟
۱۹ این وضعیت ما را به یاد خروج اسرائیلیان از مصر میاندازد. یَهُوَه پس از نازل کردن ده بلا بر مصریان امّت خود را به سوی سرزمین موعود راهی کرد. عجیب آنکه یَهُوَه آنان را از کوتاهترین راه هدایت نکرد، بلکه مسیر دریای سرخ را برگزید که براحتی مورد محاصره و حملهٔ دشمن قرار میگرفتند. از دیدگاه نظامی این حرکت فاجعهآمیز مینمود. فرضاً اگر تو نیز در میان آن اسرائیلیان بودی آیا با علم به اینکه سرزمین موعود در جهت دیگر است یَهُوَه را که از زبان موسی تکلّم میکرد متابعت میکردی و با اطمینان خاطر مسیر دریای سرخ را در پیش میگرفتی؟ — خروج ۱۴:۱-۴.
۲۰ باب ۱۴ سِفر خروج به ما نشان میدهد که یَهُوَه با قدرتنمایی عظیمی امّت خود را رهایی بخشید. براستی که وقتی چنین گزارشاتی را با حوصله مطالعه و در آن تعمق میکنیم چقدر ایمانمان قوی میشود! ( ۲پِطْرُس ۲:۹) ایمان قوی نیز ما را بر آن میدارد تا فرامین یَهُوَه را، حتی اگر بظاهر با منطق بشری منطبق نیست اطاعت کنیم. ( امثال ۳:۵، ۶) بجاست از خود سؤال کنیم: ‹آیا با مطالعهٔ مستمر کتاب مقدّس، دعا، تعمق، و معاشرت مرتب با امّت خدا در تقویت ایمانم تلاش میکنم؟› — عبرانیان ۱۰:۲۴، ۲۵؛ ۱۲:۱-۳.
اطاعت نور امید را بر دل ما میتاباند
۲۱. اکنون و در آینده چه پاداشی نصیب مطیعان یَهُوَه میگردد؟
۲۱ کسانی که اطاعت از یَهُوَه را مرام خود میسازند اکنون نیز تحقق امثال ۱:۳۳ را میبینند که میگوید: «هر که مرا بشنود [یا اطاعت کند] در امنیت ساکن خواهد بود، و از ترس بلا مستریح خواهد ماند.» تحقق عظیم این کلام تسلّیبخش را بویژه در روز انتقام یَهُوَه شاهد خواهیم بود! عیسی به شاگردان خود گفت: «چون ابتدای این چیزها بشود، راست شده، سرهای خود را بلند کنید از آن جهت که خلاصی شما نزدیک است.» ( لوقا ۲۱:۲۸) واضح است که تنها مطیعان یَهُوَه در آن روز سرهای خود را بلند خواهند کرد. — متّیٰ ۷:۲۱.
۲۲. الف) امّت یَهُوَه از چه موضوعی میتوانند اطمینان خاطر داشته باشند؟ ب) در مقالهٔ بعدی چه موضوعی مورد بحث قرار خواهد گرفت؟
۲۲ موضوع دیگری که باعث اطمینان خاطر ما میگردد این است که «خداوند یَهُوَه کاری نمیکند جز اینکه سرّ خویش را به بندگان خود انبیا مکشوف میسازد.» ( عاموس ۳:۷) امروزه، دیگر یَهُوَه وحی بر انبیا نازل نمیکند بلکه طبقهٔ غلام امین را بر اهل خانهٔ خود گمارده است تا در وقت معین خوراک روحانی تهیه نماید. ( متّیٰ ۲۴:۴۵-۴۷) لذا بسیار حیاتی است که مطیع این «غلام» باشیم! چنانکه در مقالهٔ بعدی نیز خواهیم دید چنین اطاعتی نشانگر نگرش ما نسبت به سَرور آن «غلام» یعنی عیسی میباشد؛ کسی که ‹امّتها از او اطاعت خواهند کرد.› — پیدایش ۴۹:۱۰.
[پاورقیها]
^ بند 1 در مجلهٔ انجمن حمایت از حیوانات آمده است: ‹مرغ که عموماً پرندهای ترسو خوانده میشود برای نجات جان جوجههایش حاضر است تا پای مرگ بجنگد.›
^ بند 16 اِرْمیا ۳۸:۱۹ نشان میدهد شماری از یهودیانی که «به طرف کلدانیان» رفتند اگرچه تبعید شدند لیکن جانشان نجات یافت. اینکه آیا تسلیم شدن آنان به اطاعت از سخنان اِرْمیا بوده است یا خیر در گزارش اشارهای نشده است. با این حال، زنده بودن ایشان خود گواه درستی سخنان اِرْمیا بود.
آیا به یاد میآوری؟
• عاقبت نافرمانیهای مکرر اسرائیل چه بود؟
• معاشران خوب و بد یَهُوآش چه تأثیری بر او گذاشتند؟
• از باروک چه میآموزیم؟
• چرا نزدیک شدن نابودی این سیستم ترسی به دل امّت مطیع یَهُوَه نمیاندازد؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۲۰]
یَهُوآش جوان تحت مشاورتهای یَهُویاداع از فرامین یَهُوَه اطاعت میکرد
[تصویر در صفحهٔ ۲۲]
یَهُوآش تحت تأثیر معاشران بد، نبی خدا را به قتل رساند
[تصویر در صفحهٔ ۲۳]
آیا تو نیز از یَهُوَه اطاعت میکردی تا شاهد قدرت نجاتبخشش باشی؟