به سخنان روحالقدس خدا گوش فرا دهید!
به سخنان روحالقدس خدا گوش فرا دهید!
«هر که گوش دارد بشنود که روح به کلیساها چه میگوید.» — مکاشفه ۳:۲۲.
۱، ۲. در پیامهای عیسی به هفت جماعتی که در مکاشفه قید شده، چه توصیهای تکرار شده است؟
خادمان یَهُوَه باید به سخنان عیسی مسیح خطاب به هفت جماعتی که در کتاب مکاشفه بدانها اشاره شده است، توجه کنند. در همهٔ این پیامها که در واقع از جانب روحالقدس خداست به این توصیه برمیخوریم: «آنکه گوش دارد بشنود که روح به کلیساها [یا جماعتها] چه میگوید.» — مکاشفه ۲:۷، ۱۱، ۱۷، ۲۹؛ ۳:۶، ۱۳، ۲۲.
۲ در مقالهٔ قبل پیام عیسی را به فرشتگان یا به عبارت دیگر سرپرستان اَفَسُس، اِسْمِیرنا، و پَرغامُس بررسی کردیم. حال ببینیم که از طریق روحالقدس به چهار جماعت دیگر چه میگوید و این سخنان تا چه حد برای ما مفید است؟
به فرشتهٔ طیاتیرا
۳. طیاتیرا در کجا واقع بود، و کدام یک از محصولات این شهر شهرت بسیار داشت؟
۳ «پسر خدا» در این پیام جماعت طیاتیرا را تحسین و در عین حال توبیخ میکند. ( مکاشفه ۲:۱۸-۲۹ را بخوانید.) طیاتیرا ( اَخیسار کنونی) در کنار یکی از شاخههای فرعی رود گِدیز ( هِرمِس باستانی) و در غرب آسیای صغیر قرار داشت. رنگسازی یکی از صنایع بیشمار این شهر بود. صنعتگران این حرفه از ریشهٔ گیاهی به نام روناس برای ساختن رنگ ارغوانی بسیار مشهور خود استفاده میکردند. لیدیه که در طی سفر پولُس به فیلِپّی واقع در یونان به مسیحیت گرویده بود، به کار فروش ارغوان طیاتیرا اشتغال داشت. — اَعمال ۱۶:۱۲-۱۵.
۴. عیسی جماعت طیاتیرا را به چه دلایلی تحسین میکند؟
۴ عیسی در پیام خود جماعت طیاتیرا را به دلیل اَعمال نیکو و محبت و ایمان و بردباریشان و همین طور به دلیل خدمت موعظهشان تحسین کرد. آری، ‹اَعمال آخر آن جماعت بیشتر از اوّل بود،› به عبارت دیگر بر شمار اَعمال نیکوی خویش افزوده بود. اما، باید در نظر داشت که علاوه بر اَعمال نیکو باید به اصول اخلاقی نیز پایبند ماند.
۵-۷. الف) منظور از «ایزابل» چه کسی است، و با او چه باید کرد؟ ب) پیام مسیح به جماعت طیاتیرا چه نکتهای را به زنان خداشناس نشان میدهد؟
۵ در جماعت طیاتیرا بتپرستی و تعالیم نادرست و اَعمال جنسی غیراخلاقی در جریان بود ولی در مقابل آن اقدامی صورت نمیگرفت. در پیام عیسی آمده است که در آن جماعت ‹زنی ایزابل نام› وجود داشت. شاید منظور از آن، گروهی از زنان جماعت بود که خصوصیاتی همچون خصوصیات ایزابل، ملکهٔ شریر پادشاهی اَسباط
دهگانهٔ اسرائیل را داشتند. به نظر بعضی از محققین، این به اصطلاح ‹نبیههای› طیاتیرا سعی میکردند مسیحیان را بفریبند و به پرستش خدایان و الٰهههای اتحادیههای صنفی و شرکت در اعیادی وادارند که در آنها به بتها غذا وقف میشد. باشد که در جماعت مسیحی عصر ما هیچ زنی خودسرانه خود را نبیه نخواند و سعی نکند دیگران را تحت فرمان خود درآورد!۶ مسیح تصمیم داشت که ایزابل را بر بستر بیماری بیندازد و کسانی را که با او زنا کرده، اما ابراز ندامت ننمودهاند به همراه او به مصیبتی سخت دچار سازد. سرپرستان جماعت به هیچ وجه نباید تسلیم چنین تعالیم و تأثیرات شریرانهای شوند. لزومی ندارد که یک فرد مسیحی دست به زنای روحانی یا جسمانی زند و یا بتپرستی کند تا دریابد که عاقبت «عمقهای شیطان» چیزی جز فلاکت نیست. اگر به هشدار عیسی توجه کند و تعالیمی را که دریافت داشته است پاس دارد، گناه بر او چیره نخواهد گشت. عیسی مسحشدگانِ رستاخیزیافته را به دلیل آنکه از اَعمال، هوسها، و اهداف غیرخدایی پرهیز کردهاند، ‹بر امّتها قدرت خواهد بخشید› تا در کنار او این امّتهای شریر را خرد کنند. امروزه جماعت مسیحی دارای ستارگان سمبولیک است، و به مسحشدگان پس از رستاخیزشان به آسمان «ستارهٔ درخشندهٔ صبح» یعنی داماد، که عیسی مسیح است داده خواهد شد. — مکاشفه ۲۲:۱۶.
۷ عیسی به جماعت طیاتیرا هشدار داد که از نفوذ شریرانهٔ زنانی که دیگران را به ارتداد میکشند جلوگیری کنند. این پیام مسیح که از طریق روحالقدس به جماعت مسیحی داده شده است به زنان خداشناس امروز نیز نشان میدهد که یَهُوَه برای ایشان در جماعت چه حد و حدودی قرار داده است. از این رو، آنان هیچ گاه در صدد حکمرانی بر مردان برنمیآیند و همچنین هیچ برادری را به زنای روحانی و یا جسمانی وسوسه نمیکنند. ( ۱تیموتاؤس ۲:۱۲) بلکه با اَعمال نیکو و خدمت ارزندهٔ خود در راه ستایش یَهُوَه، سرمشق خوبی برای دیگران هستند. ( مزمور ۶۸:۱۱؛ ۱پِطْرُس ۳:۱-۶) اگر جماعت تعلیم و کردار خود را پاک نگاه دارد و خدمت موعظهٔ ملکوت را همچون گنجینهای گرانبها حفظ کند، هنگامی که مسیح برای داوری بیاید نه تنها ایشان را محکوم نخواهد کرد بلکه برکت خواهد بخشید.
به فرشتهٔ ساردِس
۸. الف) ساردِس در کجا قرار داشت، و برخی از خصوصیات آن چه بود؟ ب) چرا جماعت ساردِس به کمک نیاز داشت؟
۸ جماعت ساردِس به کمک فوری نیاز داشت زیرا از لحاظ روحانی مرده بود. ( مکاشفه ۳:۱-۶ را بخوانید.) شهر پررونق ساردِس حدود پنجاه کیلومتری جنوب طیاتیرا قرار داشت. تجارت و زمین حاصلخیز و تولید لباسهای پشمی و قالیبافی، این شهر پنجاه هزار نفری را ثروتمند ساخته بود. به گفتهٔ تاریخنگاری به نام یوسفوس، در قرن اوّل ق.د.م.، گروه زیادی یهودی در این شهر ساکن بودند. در میان باقیماندههای این شهر به یک کنیسه و معبد آرتمیس، الٰههٔ اَفَسُس برمیخوریم.
۹. اگر ببینیم که خدمتمان به یَهُوَه حالت ظاهری و بیمحتوا یافته است چه باید بکنیم؟
۹ مسیح به فرشتهٔ جماعت ساردِس چنین گفت: «اَعمال تو را میدانم که نام داری که زندهای ولی مرده هستی.» ممکن است که ما در ظاهر شخصی روحانی به نظر بیاییم اما در باطن علاقهای به فعالیتهای مسیحی نداشته باشیم و خدمتمان ظاهری و بیمحتوا باشد. به عبارت دیگر از لحاظ روحانی «نزدیک به فنا» باشیم. در این صورت باید ببینیم که پیام ملکوت را ‹چگونه دریافت داشته و شنیدهایم› و باید اشتیاق به خدمت مقدّس را دوباره در خود به وجود آوریم. برای این کار باید از صمیم قلب در فعالیتهای جماعت سهیم شویم. ( عبرانیان ۱۰:۲۴، ۲۵) مسیح در این مورد به جماعت ساردِس چنین هشدار میدهد: «هر گاه بیدار نباشی، مانند دزد بر تو خواهم آمد و از ساعت آمدن من بر تو مطلع نخواهی شد.» این گفته در مورد ما نیز صدق میکند زیرا بزودی باید پاسخگوی اَعمالمان باشیم.
۱۰. حتی در جماعتی شبیه به جماعت ساردِس، آیا همهٔ اعضای جماعت هویت مسیحی خویش را از دست میدهند؟
۱۰ با این همه حتی در جماعتی مانند جماعت ساردِس ممکن است تعداد کمی ‹لباس خود را نجس نساخته باشند› و بتوانند ‹در لباس سفید با مسیح بخرامند زیرا که مستحق هستند.› در واقع ایشان هویت مسیحی خود را حفظ کرده و خود را از آلایش دنیا یعنی اخلاق و ادیان دنیا دور نگاه داشتهاند. ( یعقوب ۱:۲۷) به همین دلیل، عیسی ‹اسم ایشان را از دفتر حیات محو نخواهد ساخت بلکه به نام ایشان در حضور پدرش و فرشتگان او اقرار خواهد نمود.› مسحشدگان که به طور گروهی در حکم عروس او هستند، به کتان ظریف و روشن و پاک ملبّس خواهند شد که نشانهٔ اَعمال نیک این مقدّسان خداست. ( مکاشفه ۱۹:۸) مأموریت فوقالعادهای که در آسمان در انتظارشان است اشتیاق غالب آمدن بر دنیا را در ایشان به وجود میآورد. کسانی که امکان برخورداری از زندگی جاودانی بر روی زمین را دارند نیز از برکات فراوانی بهرهمند میشوند زیرا نام ایشان نیز در دفتر حیات ثبت شده است.
۱۱. اگر ببینیم که از لحاظ روحانی ضعیف شدهایم چه باید بکنیم؟
۱۱ امیدواریم که هیچ یک از ما از لحاظ روحانی مانند جماعت ساردِس ضعیف و سست نشود. حال اگر ببینیم که از لحاظ روحانی ضعیف شدهایم چه باید بکنیم؟ باید بیدرنگ در پی چاره برآییم. ممکن است ضعف ما ناشی از کشش به کارهای غیرخدایی و یا بیعلاقگی به جلسات جماعت و یا موعظه باشد. در این صورت، باید از صمیم دل با دعا از یَهُوَه طلب کمک کنیم. ( فیلِپّیان ۴:۶، ۷، ۱۳) خواندن و مطالعهٔ روزانهٔ کتاب مقدّس و نشریات «ناظر امین» ما را از لحاظ روحانی هوشیار نگاه میدارد. ( لوقا ۱۲:۴۲-۴۴) بدین ترتیب هم مانند تعداد معدودی از اعضای جماعت ساردِس مورد عنایت مسیح و هم مایهٔ دلگرمی همایمانانمان خواهیم بود.
به فرشتهٔ فیلادِلفیه
۱۲. شهر فیلادِلفیه از لحاظ دینی در چه وضعیتی بود؟
۱۲ عیسی جماعت فیلادِلفیه را مورد تحسین قرار داد. ( مکاشفه ۳:۷-۱۳ را بخوانید.) شهر فیلادِلفیه ( الاسِهیر کنونی) در غرب آسیای صغیر واقع بود و مرکز پررونق تولید شراب محسوب میشد. جای تعجب نیست که خدای اعظمِ این شهر دیونیسوس، خدای شراب بود. جماعت فیلادِلفیه همچنین تحت فشار یهودیان آن شهر قرار داشت. ایشان تلاش میکردند مسیحیان عبرانی را به نگاه داشتن و یا بازگشتن به برخی آیینهای شریعت موسی مجبور سازند؛ ولی در این کار توفیق نیافتند.
۱۳. مسیح چگونه از «کلید داود» استفاده کرده است؟
۱۳ مسیح «کلید داود» را در اختیار دارد و به همین خاطر تمام امور مربوط به ملکوت و رسیدگی به ایمانداران به عهدهٔ او گذارده شده است. ( اِشَعْیا ۲۲:۲۲؛ لوقا ۱:۳۲) عیسی با این کلید دری را بر روی مسیحیان فیلادِلفیه و مناطق دیگر گشود که از طریق آن امکانات و موهبتهای بسیاری در ملکوت در اختیارشان قرار میگرفت. از سال ۱۹۱۹ او ‹دروازهٔ بزرگی› را برای موعظهٔ ملکوت در برابر «ناظر امین» گشود که هیچ مخالفی نمیتواند آن را ببندد. ( ۱قُرِنتیان ۱۶:۹؛ کُولُسیان ۴:۲-۴) البته، این در به روی «کنیسهٔ شیطان» بسته است زیرا آنان جزو اسرائیل روحانی نیستند.
۱۴. الف) عیسی به جماعت فیلادِلفیه چه وعده داد؟ ب) چگونه میتوانیم در «ساعت امتحان» محفوظ بمانیم؟
۱۴ عیسی به مسیحیان فیلادِلفیه چنین وعده داد: «چونکه کلام صبر مرا حفظ نمودی، من نیز تو را محفوظ خواهم داشت، از ساعت امتحان که بر تمام ربع مسکون خواهد آمد تا تمامی ساکنان زمین را بیازماید.» بردباری و صبری که عیسی از خود نشان داد در موعظه به کار میآید. مسیح هیچ گاه تسلیم دشمن نشد و همیشه مطابق ارادهٔ پدرش عمل نمود. از این رو، رستاخیز یافت و به زندگی فناناپذیر در آسمان دست یافت. ما نیز اگر مصممانه یَهُوَه را پرستش کنیم و با موعظهٔ بشارت از ملکوت او هواداری نماییم، عیسی نیز در «ساعت امتحان» و یا به عبارت دیگر در دوران سخت حاضر از ما حفاظت خواهد کرد. چنانچه بخواهیم ‹آنچه از مسیح داریم حفظ کنیم› باید در پیشبرد مصالح ملکوت تلاش نماییم. نتیجهٔ چنین تلاشی برای مسحشدگان تاج پرارزش آسمانی و برای یاران وفادارشان زندگی ابدی بر روی زمین است.
۱۵. برای آنکه کسی ستون معبد خدا محسوب شود باید دارای چه شرایطی باشد؟
۱۵ مسیح در ادامه میگوید: «هر که غالب آید، او را در هیکل خدای خود ستونی خواهم ساخت . . . و نام خدای خود را و نام شهر خدای خود یعنی اورشلیم جدید را که از آسمان از جانب خدای من نازل میشود و نام جدید خود را بر وی خواهم نوشت.» سرپرستان مسحشده میباید در طریق پرستش حقیقی گام بردارند. آنان با موعظه در بارهٔ ملکوت خدا و حفظ پاکی روحانی میتوانند به عضویت «اورشلیم جدید» درآیند. و بدین سان ستونی در معبد پرجلال آسمانی یَهُوَه شوند و به عنوان شهروند آسمانی، نام شهر خدا بر ایشان نهاده شود و به عنوان عروس مسیح نام او را بر خود بگیرند. البته واجب است که خوب ‹بشنوند که روح به جماعات چه میگوید.›
به فرشتهٔ لاَوُدِکیه
۱۶. برخی از ویژگیهای شهر لاَوُدِکیه کدام است؟
۱۶ مسیح جماعت خودپسند لاَوُدِکیه را توبیخ کرد. ( مکاشفه ۳:۱۴-۲۲ را بخوانید.) شهر لاَوُدِکیه در ۱۵۰ کیلومتری شرق اَفَسُس در جلگهٔ حاصلخیز رود لُیکوس واقع بود. این شهر پررونق صنعتی در تقاطع جادههای مهم بازرگانی قرار داشت و مرکز معاملات بانکی بود. جامههایی که با پشم سیاه تولیدی در این منطقه بافته میشد شهرت بسیار داشت. در لاَوُدِکیه یکی از آموزشگاههای مشهور پزشکی قرار داشت و احتمالاً پودر فریجیه که دارویی برای مداوای چشم بود در این شهر تولید میشد. اَسکلیپیوس خداوندگار درمان و طب یکی از خدایان اعظم این شهر بود. از ظواهر امر چنین بر میآید که یهودیان بسیاری در لاَوُدِکیه زندگی میکردند و تعدادی از آنها از ثروت قابل ملاحظهای برخوردار بودند.
۱۷. چرا عیسی جماعت لاَوُدِکیه را توبیخ کرد؟
۱۷ عیسی «شاهد امین و صدّیق که ابتدای خلقت خداست» با اقتدار از طریق «فرشتهٔ» جماعت لاَوُدِکیه با این جماعت سخن گفت. ( کُولُسیان ۱:۱۳-۱۶) عیسی این جماعت را توبیخ کرد چرا که از لحاظ روحانی مانند آب ولرم ‹نه سرد بود و نه گرم.› به همین دلیل میخواست آن را از دهان بیرون بریزد. اعضای جماعت لاَوُدِکیه این تشبیه را بخوبی درک میکردند زیرا آب شهرشان از چشمههای آب گرم هیراپولِس و آب سرد کُولُسی تأمین میشد. این آبها که از طریق آبراههایی به لاَوُدِکیه هدایت میشد وقتی به آن شهر میرسید دیگر نه سرد بود و نه گرم. بخشی از این آبراه به صورت پلی طولانی بود که روی آن آب جریان داشت. در نزدیکی لاَوُدِکیه نیز آب از داخل سنگهای مکعب شکلی که وسط آن را سوراخ کرده و با سیمان به هم متصل کرده بودند میگذشت.
۱۸، ۱۹. مسیح چه توصیهای به مسیحیان لاَوُدِکیه کرد که امروزه نیز مفید است؟
۱۸ امروزه نیز افرادی وجود دارند که مانند اعضای جماعت لاَوُدِکیه نه گرم پرحرارتند و نه همچون آب خنک نشاطآور، بلکه مثل آب ولرمی هستند که نوشیدنش ناخوشایند است. مسیح چنین افرادی را به عنوان «ایلچی» یعنی سفیر و سخنگوی خود ۲قُرِنتیان ۵:۲۰) آنان باید توبه کنند، چرا که در غیر این صورت دیگر افتخار اعلام ملکوت را نخواهند داشت. جماعت لاَوُدِکیه در پی مال دنیا بود و ‹نمیدانست که مستمند و مسکین و فقیر و کور و عریان است.› کسانی که امروزه مانند اعضای آن جماعت از لحاظ روحانی فقیرند باید از مسیح ‹زر مصفّا› یعنی ایمانی که از بوتهٔ آزمایش گذشته است بخرند. کسانی که عریانند باید از او «رخت سفید» عدالت و راستی، و همچنین کوران باید ‹سرمهای› را که تقویتکنندهٔ دید روحانی است بخرند. سرپرستان مسیحی با کمال میل حاضرند چنین کسانی را راهنمایی کنند تا به نیازهای روحانی خود پی برده، ‹در ایمان دولتمند› گردند. ( یعقوب ۲:۵؛ متّیٰ ۵:۳) به علاوه، این سرپرستان باید بدیشان بیاموزند که چگونه ‹سرمهٔ› روحانی را به چشم بکشند، بدین معنا که بدیشان نشان دهند چگونه مطابق تعالیم و نصایح عیسی عمل کنند و رفتار و نگرش او را سرمشق قرار دهند. این سرمهٔ روحانی علاج خوبی برای رفع «شهوت جسم و خواهش چشم و غرور زندگانی» است. — ۱یوحنّا ۲:۱۵-۱۷.
نمیپذیرد. (۱۹ عیسی هر که را دوست میدارد توبیخ و تأدیب میکند. سرپرستانی که زیر نظر او خدمت میکنند نیز میباید این وظیفه را با نرمی و ملایمت انجام دهند. ( اَعمال ۲۰:۲۸، ۲۹) اعضای جماعت لاَوُدِکیه میبایست از خود ‹غیرت نشان میدادند و توبه میکردند› یعنی رفتار و طرز فکر خود را تغییر میدادند. اگر در بین ما کسانی باشند که در زندگی به امور دیگری، غیر از خدمت به خدا اولویت میدهند، بجاست ‹از عیسی سرمه بخرند› و به چشم بکشند تا ببینند که اولویت دادن به ملکوت تا چه حد اهمیت دارد. — متّیٰ ۶:۳۳.
۲۰، ۲۱. امروزه چه کسانی در را به روی مسیح گشودهاند، و چه پاداشی خواهند گرفت؟
۲۰ مسیح میگوید: «اینک بر در ایستاده میکوبم؛ اگر کسی آواز مرا بشنود و در را باز کند، به نزد او در خواهم آمد و با وی شام خواهم خورد و او نیز با من.» اغلب عیسی بر سر سفرهٔ غذا به دیگران تعلیم میداد. ( لوقا ۵:۲۹-۳۹؛ ۷:۳۶-۵۰؛ ۱۴:۱-۲۴) اکنون عیسی بر در جماعاتی همچون جماعت لاَوُدِکیه میکوبد. آیا اعضای این جماعات در را به روی او میگشایند، او را با همان گرمی و محبت پیشین در محفل خود میپذیرند، و به تعالیمش گوش میدهند؟ اگر از مسیح استقبال کنند از ضیافت روحانی با وی فیضی عظیم خواهند برد.
۲۱ امروزه، «گوسفندان دیگر» در را به روی عیسی گشودهاند و در نتیجه میتوانند به زندگی ابدی دست یابند. ( یوحنّا ۱۰:۱۶؛ متّیٰ ۲۵:۳۴-۴۰، ۴۶) مسیح به مسحشدگانی که بر دنیا غالب آیند افتخار خواهد داد تا ‹بر تختش با وی بنشینند، چنانکه او غلبه یافت و با پدر خود بر تخت او نشست.› آری، مسیح به ایشان وعده میدهد که با او بر کرسی پادشاهی بر دست راست یَهُوَه در آسمان بنشینند. گوسفندان دیگر نیز تحت حکومت ملکوت بر روی زمین از موقعیتی عالی برخوردار خواهند بود.
درسهایی برای همگی ما
۲۲، ۲۳. الف) چگونه همهٔ مسیحیان میتوانند از سخنان عیسی به هفت جماعت فایده ببرند؟ ب) ما مسیحیان باید مصمم به انجام چه کاری باشیم؟
۲۲ تردیدی وجود ندارد که سخنان عیسی خطاب به این هفت جماعت در آسیای صغیر حاوی درسهای مفیدی برای همهٔ ما مسیحیان است. برای مثال، پیران مهربان مسیحی از عیسی میآموزند که جماعت و اعضای آن را که از لحاظ روحانی قوی هستند تشویق و تحسین کنند. اگر متوجه ضعفی در همایمانان خود شوند با کمک کتاب مقدّس آنان را تقویت مینمایند. آری، ما تنها زمانی از توصیههای مسیح به این هفت جماعت فایده میبریم که با دعا از یَهُوَه کمک بخواهیم و بیدرنگ به آنها عمل نماییم. *
۲۳ خودپسندی، مالپرستی، یا خصوصیاتی از این قبیل که باعث میشود خدمت ما به یَهُوَه حالت سطحی و ظاهری پیدا کند، بخصوص در این ایّام آخر جایی ندارد. امید است که نور چراغدانها یعنی جماعات همچنان روشن و درخشان باقی بماند و همهٔ ما مسیحیان به سخنان مسیح که از جانب روحالقدس خداست توجه کنیم. بدین ترتیب، نه تنها خدا را جلال خواهیم داد بلکه به شادی ابدی دست خواهیم یافت.
[پاورقی]
^ بند 22 توضیح مکاشفه ۲:۱–۳:۲۲ را میتوانیم در فصلهای ۷ تا ۱۳ کتاب «مکاشفه — نزدیکی اوج عظیم آن!» ( انگل.) چاپ شاهدان یَهُوَه نیز بیابیم.
چگونه پاسخ میدهی؟
• منظور از ایزابل چه کسی است، و چرا زنان خداشناس نباید از او تقلید کنند؟
• جماعت ساردِس از لحاظ روحانی در چه وضعیتی بود، و ما چگونه میتوانیم از طرز رفتار بسیاری از اعضای آن پرهیز کنیم؟
• عیسی به جماعت فیلادِلفیه چه وعدههایی داد، و چگونه امروزه نیز به این وعدهها عمل میکند؟
• چرا عیسی جماعت لاَوُدِکیه را توبیخ کرد، و مسیحیان غیور امروز از چه موهباتی برخوردار خواهند شد؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۱۴]
باید از اَعمال پلید «ایزابل» اجتناب کنیم
[تصاویر در صفحهٔ ۱۶]
عیسی برای پیروانش ‹دروازهٔ بزرگی› را به سوی موهبات ملکوت گشوده است