آیا مسیحیان باید از لحاظ سیاسی فعال باشند؟‏

‏«اُسقف اعظمی از کانادا در حضور جمعی از زائران اظهار نمود:‏ «برای کمک به افراد بی‌بضاعت باید از راه سیاسی داخل شد.‏ .‏ .‏ .‏ درست است که وجود نظام سیاسیِ دنیا برخلاف خواست و ارادهٔ خداست ولی برای گرفتن حقوق پایمال شدهٔ فقرا و محتاجان راهی جز فعالیت سیاسی نیست.‏» —‏ روزنامهٔ کاتولیک.‏

بسیاری از سران کلیساها با نظر موافق به فعالیت سیاسی می‌نگرند و بسیاری از ایشان خود بر کرسی‌های سیاسی نشسته‌اند.‏ عده‌ای از ایشان کمر همّت به ایجاد اصلاحاتی در سیاست بسته‌اند و عده‌ای نیز برای خود نامی در مبارزه بر ضدّ بی‌عدالتی و یا بردگی کسب کرده‌اند.‏

با وجود این بسیاری از اعضای کلیساها از جبهه‌گیری‌های رهبران مذهبی‌شان ابراز ناخرسندی می‌کنند.‏ در روزنامهٔ کریستیان سنچری در مقاله‌ای در خصوص تلفیق سیاست و مذهب می‌گوید:‏ «برخی از پیروان کلیسای انجیلی فعالیت سیاسی کشیشان خود را زیر سؤال برده‌اند.‏» عده‌ای نیز معتقدند که کلیسا مقدّس‌تر از آن است که آن را جای فعالیت‌های سیاسی کنند.‏

این موضوع در ذهن کسانی که از اوضاعِ نابسامان دنیا ناخرسندند و آرزوی دنیای بهتری را دارند سؤالاتی را مطرح می‌کند.‏ آیا فردی مسیحی می‌تواند با فعالیت‌های سیاسی فساد دنیای سیاست را ریشه‌کن کند؟‏ * آیا فعالیت سیاسی شیوه‌ای است که خدا برای برقراری حکومتی بهتر در نظر داشت؟‏ آیا هدف مسیحیت در آغاز،‏ ارائهٔ راه حلی سیاسی برای حل مشکلات دنیا بود؟‏

آغاز فعالیت‌های سیاسی فرقه‌های مسیحی

تاریخدانی به نام هنری چَدویک در کتابی با عنوان «کلیسای نوپا» می‌نویسد:‏ «مسیحیان اوّلیه رغبتی به مال‌اندوزی و کسب قدرت نداشتند.‏ .‏ .‏ .‏ آنان اهل صلح و صفا بودند و در امور سیاسی دخالت نمی‌کردند.‏» در کتاب «تاریخ مسیحیت» آمده است:‏ «همهٔ مسیحیان با عزم راسخ معتقد بودند که هیچ یک از ایشان نباید کرسی‌ای در دولت اختیار کند.‏ .‏ .‏ .‏ هیپولوتوس توضیح می‌دهد که حتی در اوایل قرن سوّم مجریانی همچون قضات یا حکّام شهر برای پیوستن به کلیسا می‌بایست از مقام خود استعفا می‌دادند.‏» اما بتدریج مردان تشنهٔ قدرت سرپرستی بسیاری از جماعات مسیحی را بر عهده گرفتند و عناوین عالی و پرطمطراق برای خود برگزیدند.‏ (‏ اَعمال ۲۰:‏۲۹،‏ ۳۰‏)‏ برخی حتی به مقام مذهبی خود اکتفا نکرده در پی یافتن مقامی سیاسی به فعالیت پرداختند.‏ بعدها با دگرگون شدن دستگاه دولتی روم راه برای آن مردان قدرت‌طلب هموار شد.‏

 در سال ۳۱۲ د.‏م.‏ کُنستانتین امپراتور مشرک روم به مسیحیت مرتد آن زمان نظر موافق نشان داد.‏ در کمال شگفتی اُسقفان کلیسا برای دریافت امتیازاتی که امپراتور وعده داده بود با او در مورد برخی اعتقادات خود سازش کردند.‏ هنری چَدویک می‌نویسد:‏ «کلیسا بدین گونه رفته‌رفته در امور سیاسی غرق شد.‏» دخالت در امور سیاسی چه تأثیری بر کشیشان کلیسا داشت؟‏

تأثیر سیاست بر مردان کلیسا

اگوستن،‏ یکی از علمای الٰهیات بانفوذ کلیسای کاتولیک در قرن پنجم این عقیده را رواج داد که خدا از مردان کلیسا برای امور سیاسی استفاده می‌کند.‏ عقیدهٔ وی بر این بود که سلطهٔ کلیسا بر ملل جهان صلح و آرامش را در جهان برقرار خواهد کرد.‏ تاریخدانی به نام هِربِرت وِلز در رد این نظریه می‌نویسد:‏ «تاریخ اروپا از قرن پنجم تا قرن پانزدهم مؤید این حقیقت است که ایجاد دولتی مذهبی سیاسی عملاً غیر ممکن است.‏» مسیحیت مرتد حتی نتوانست برای اروپا صلح و آرامش به ارمغان آورد چه رسد برای تمام جهان.‏ به همین سبب بسیاری از مردم از مسیحیت برگشتند.‏ دلیل شکست سیاستمداران مسیحی چه بود؟‏

بسیاری از مسیحیانی که با نیّت پاک به فعالیت‌های سیاسی پرداختند،‏ سرانجام برای رسیدن به اهداف خود به خشونت و قدرت شمشیر متوسل شدند.‏

نمونهٔ آن مارتین لوتر است.‏ وی به عنوان یکی از مترجمان نامی کتاب مقدّس شناخته شده است.‏ لوتر که خود کشیش نیز بود به دلیل تلاش‌هایی که به منظور ایجاد اصلاحاتی در کلیسای کاتولیک به خرج داد مشهور شد.‏ اما ایستادگی و مقاومت وی در مقابل اعتقادات کلیسای کاتولیک سبب شد در میان کسانی که انگیزه‌های سیاسی و اخلال‌گرانه داشتند وجهه‌ای کسب کند.‏ وقتی لوتر خود را به سیاست آلوده کرد وجهه و احترام خود را در میان بسیاری از دست داد.‏ وی در آغاز روستائیان را تشویق می‌کرد که در مقابل ستمگری‌های اشراف قیام کنند.‏ اما وقتی قیام ایشان به وحشی‌گری مبدّل شد،‏ اشراف را به قلع و قمع روستائیان ترغیب کرد،‏ و آنان نیز هزاران نفر را به خاک و خون کشیدند.‏ تعجبی ندارد که روستائیان او را به خیانت متهم کردند.‏ لوتر همچنین به اشراف در قیام علیه امپراتور کاتولیک روم کمک‌های بسیار کرد.‏ به این ترتیب فعالیت پیروان لوتر که به پروتستان‌ها معروف شدند از همان آغاز حرکتی سیاسی محسوب می‌شد.‏ آیا کسب قدرت تأثیری بر لوتر گذاشت؟‏ بله،‏ قدرت او را به فساد کشید.‏ به عنوان مثال،‏ لوتر در آغاز کاملاً مخالف تغییر کیش به زور شمشیر بود،‏ ولی بعدها با نفوذی که در دستگاه سیاسی یافت سیاستمداران را ترغیب کرد تا کسانی را که با غسل تعمید نوزادان مخالفند زنده بسوزانند.‏

جان کالْوین اهل ژنو کشیشی معروف و از لحاظ سیاسی نیز شخصی بسیار با نفوذ بود.‏ وقتی شخصی به نام مایکل سِروِتوس بر اساس کتاب مقدّس بی‌پایه بودن تثلیث را توضیح داد،‏ کالْوین از نفوذ سیاسی خود استفاده کرد تا او را زنده بسوزانند.‏ براستی که ایشان چقدر از تعالیم عیسی دور شده بودند!‏

شاید این مردان فراموش کرده بودند که کتاب مقدّس می‌گوید:‏ «تمام دنیا تحت تسلّط شیطان است.‏» (‏ ۱یوحنّا ۵:‏۱۹‏،‏ انجیل شریف ‏)‏ آیا واقعاً ایشان می‌خواستند با خلوص نیّت فساد سیاسی زمان خود را از میان بردارند یا قدرت‌طلبی و داشتن دوستانی بانفوذ ایشان را مجذوب امور سیاسی دنیا کرده بود.‏ به هر حال،‏ باید می‌دانستند که کتاب مقدّس می‌گوید:‏ «دوستی دنیا،‏ دشمنی خداست؟‏ پس هر که می‌خواهد دوست دنیا باشد،‏ دشمن خدا گردد.‏» (‏ یعقوب ۴:‏۴‏)‏ عیسی در مورد پیروان راستین خود گفت:‏  ‏«جهان ایشان را دشمن داشت زیرا که از جهان نیستند،‏ همچنان که من نیز از جهان نیستم.‏» —‏ یوحنّا ۱۷:‏۱۴‏.‏

البته برخی با این عقیده موافقند که شخص باید خود را از بدی‌های این دنیا دور نگه دارد،‏ ولی نمی‌توانند قبول کنند که کسی خود را از دنیای سیاست دور نگه دارد یا چنانکه ذکر شد «از دنیا نباشد.‏» آنان ادعا می‌کنند که شخصی که از لحاظ سیاسی بی‌طرف باشد نمی‌تواند در جهت منافع همنوعان خود خدمت کند.‏ ایشان معتقدند که رهبران کلیساها می‌باید در امور سیاسی موضع‌گیری کنند و با فساد و بی‌عدالتی مبارزه کنند.‏ آیا بی‌طرفی‌ای که عیسی به پیروانش آموزش داد دست انسان را برای کمک به همنوعش می‌بندد؟‏ آیا شخصی مسیحی می‌تواند بدون جبهه‌گیری سیاسی به همنوع خود کمک کند؟‏ در مقالهٔ بعدی جواب این سؤالات را مورد بررسی قرار خواهیم داد.‏

‏[پاورقی]‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۴]‏

رهبران کلیسا برای کسب مقام سیاسی از نفوذ دولتمردانی همچون امپراتور کنستانتین بهره جستند

‏[سطر اعتبار]‏

Musée du Louvre, Paris

‏[تصاویر در صفحهٔ ۵]‏

چرا بسیاری از رهبران مذهبی نامدار به امور سیاسی پرداختند؟‏

اگوستن

مارتین لوتر

جان کالْوین

‏[سطر اعتبار]‏

Augustine: ICCD Photo; Calvin: Portrait by Holbein, from the book The History of Protestantism )‏Vol. II)