آیا کتاب مقدّس می‌تواند در تربیت فرزندانتان به شما کمک کند‏؟‏

اُرکیده گُلی است بسیار زیبا ولی پرورش آن بسیار دشوار می‌باشد.‏ برای به‌عمل آوردن این گل،‏ باید اندازهٔ گلدان در نظر گرفته شود و دمای محیط کاملاً تحت کنترل بوده و نور کافی به آن برسد.‏ گل اُرکیده نسبت به خاک و کود بسیار حساس و در مقابل آفات و حشرات به سادگی آسیب‌پذیر است.‏ بدین سبب،‏ افرادی که برای اوّلین بار به پرورش اُرکیده دست‌می‌زنند غالباً موفق نمی‌شوند.‏

پرورش‌دهندهٔ گل اُرکیده برای به‌عمل آوردن آن به کمک متخصص نیاز دارد.‏ تربیت و پرورش کودکان به مراتب از پرورش یک گل دشوارتر است،‏ چون به هوشیاری و دقت بیشتری نیاز دارد.‏ از این رو اکثر والدین در تربیت فرزندان خود احساس درماندگی کرده،‏ و نیاز به کمک را حس می‌کنند.‏ بدیهی است که تمام والدین در جستجوی بهترین راهنمایی می‌باشند.‏ ولی از کجا می‌توان به آن دست پیدا کرد؟‏

کتاب مقدّس،‏ کتاب تربیت کودکان نیست ولی خالق یکتا در این راستا مطالب بسیاری به نویسندگان آن الهام کرده است که حکیمانه و مفید می‌باشد.‏ بسیاری به طرز تفکّر و روش زندگی خود اهمیت نمی‌دهند اما کلام خدا به ما تأکید می‌کند تا دل و ذهن خود را در جهت مثبت تغییر دهیم.‏ (‏ اَفَسُسیان ۴:‏۲۲-‏۲۴‏)‏ در این زمینه توصیه‌های کتاب مقدّس تعلیماتی متوازن و پر اهمیت ارائه می‌دهد.‏ و تا کنون هزاران نفر از فرهنگ‌های گوناگون این تعلیمات را در طی قرون مختلف به کار گرفته و از آن بهره برده‌اند.‏ بنابراین،‏ با متابعت از توصیه‌های کتاب مقدّس می‌توانید در تربیت فرزندان خود نیز موفق شوید.‏

والدین،‏ بهترین نمونه برای تعلیم

‏«پس ای کسی که دیگران را تعلیم می‌دهی،‏ چرا خود را نمی‌آموزی؟‏ و وعظ می‌کنی که دزدی نباید کرد،‏ آیا خود دزدی می‌کنی؟‏ و از زنا کردن نهی می‌کنی،‏ آیا خود زانی نیستی؟‏ و از بت‌ها نفرت داری،‏ آیا خود معبدها را غارت نمی‌کنی؟‏» —‏ رومیان ۲:‏۲۱،‏ ۲۲‏.‏

یک مقام وزارت آموزش و پرورش در سئول،‏ گفت:‏ «رعایت گفتار و اَعمال نیکو بهترین روش تعلیم می‌باشد.‏» اگر والدین کودکان خود را از گفتار و اَعمال بد منع کرده ولی خود به آن‌ها دست بزنند،‏ در نظر فرزندانشان انسان‌هایی متظاهر جلوه کرده،‏ تعلیماتشان بی ثمر خواهد بود.‏ برای مثال،‏ اگر والدین می‌خواهند صداقت را به فرزندشان بیاموزند،‏ خود باید صادق باشند.‏ بعضی از والدین به فرزندشان سفارش کرده می‌گویند:‏ «اگر کسی تلفن زد و من را خواست،‏ عذرخواهی کن و بگو:‏ ‹که منزل نیستند.‏› » کودکی که تلفن را جواب می‌دهد احساس شرمندگی کرده،‏ سردرگم می‌شود و در آینده اگر او هم در موقعیتی دشوار قرار گیرد ممکن است بدون احساس گناه دروغ بگوید.‏ پس اگر والدین از ته قلب مایلند که فرزندشان انسانی صادق به بار آید،‏ رفتار و گفتار خود آن‌ها باید کاملاً صادقانه باشد.‏

اگر مایلید فرزندتان مؤدبانه صحبت کند،‏ خود سرمشق او شوید و از شما خواهد آموخت.‏ پدری به نام سانگ‌کیس که دارای چهار فرزند است می‌گوید:‏ «من و همسرم تصمیم گرفتیم در محاوراتمان از کلمات بد استفاده نکنیم.‏ اگرچه ممکن است از یکدیگر رنجیده یا عصبانی باشیم ولی صدای خود را به روی دیگری بلند نکنیم.‏ سرمشقی که بچه‌ها از رفتار ما گرفتند بهتر از این بود که با کلمات به آن‌ها درس دهیم.‏ خوشحالیم که آن‌ها با دیگران با ادب و احترام صحبت می‌کنند.‏» کتاب مقدّس در غَلاطیان ۶:‏۷ می‌گوید:‏ «آنچه آدمی بکارد،‏ همان را درو خواهد کرد.‏» اگر والدین می‌خواهند فرزندانشان پیرو معیارهای والای اخلاقی باشند باید خود،‏ آن‌ها را در زندگی به کار گیرند.‏

 با فرزندان خود تبادل‌نظر کنید

‏«آن‌ها [قوانین خدا] را به فرزندان خود بیاموزید و همیشه در بارهٔ آن‌ها صحبت کنید خواه در خانه باشید خواه در بیرون،‏ خواه هنگام خواب باشد خواه اوّل صبح.‏» —‏ تثنیه ۶:‏۷‏؛‏ ترجمهٔ تفسیری.‏

امروزه والدین شاغل مجبورند ساعات زیادی را خارج از منزل بگذرانند و این می‌تواند اثرات ناخوشایندی برای فرزندانشان به همراه آورد.‏ والدین اوقات کمی را با فرزندان خود می‌گذرانند چون اغلب از کار بیرون و مسئولیت‌های خانه خسته و کوفته هستند.‏ با وجود چنین شرایطی چگونه می‌توانید اوقاتی را با فرزندان خود بگذرانید؟‏ اگر آن‌ها در کار منزل به شما کمک کنند،‏ می‌توانید در اثنای آن با آن‌ها به گفتگو بپردازید.‏ پدر یک خانواده تلویزیون خود را به دور انداخت چون می‌خواست وقت بیشتری برای گفتگو با فرزندانش داشته باشد.‏ او گفت:‏ «اوّل حوصلهٔ آن‌ها سر رفت ولی بعداً با حل کردن معما و گفتگو راجع به کتاب‌های مهیج،‏ جای خالی تلویزیون پُر شد.‏»‏

باید اهمیت گفتگو و تبادل‌نظر با والدین را از کودکی به فرزندان آموخت.‏ در غیر این صورت جوانان در سنین بلوغ هنگام برخورد با مشکلات به والدین خود به صورت یک دوست قابل اعتماد نمی‌نگرند و مشکلاتشان را با آنان در میان نمی‌گذارند.‏ چگونه می‌توانید آن‌ها را یاری کنید تا حرف دل خود را به شما بزنند؟‏ امثال ۲۰:‏۵‏؛‏ ترجمهٔ تفسیری،‏ چنین می‌گوید:‏ «پند نیکو در اعماق دل مشورت دهنده مانند آب در ته چاه است و شخص فهمیده آن را بیرون می‌کشد.‏» والدین می‌توانند با سؤالاتی مانند «خود تو راجع به این موضوع چی فکر می‌کنی؟‏» فرزندان خود را تشویق کرده تا افکار و احساساتشان را به زبان آورند.‏

اگر فرزند شما مرتکب خطای بزرگی شود چه خواهید کرد؟‏ در آن هنگام است که باید به او بیشتر توجه نشان دهید.‏ وقتی او موضوع را برای شما تعریف می‌کند احساسات خود را کنترل کنید.‏ راه حل پدری در قبال چنین مشکلی این بود،‏ او می‌گوید:‏ «وقتی فرزندانم خطا می‌کنند سعی می‌کنم عکس‌العمل تند نشان ندهم و خوب به آنچه برای گفتن دارند گوش کرده موقعیت آن‌ها را درک کنم.‏ اگر در حال از دست دادن کنترل خود هستم،‏ چند لحظه مکث می‌کنم تا خونسردی‌ام را دوباره به دست آورم.‏» وقتی بر احساسات خود غلبه کرده و خوب گوش کنید،‏ فرزندانتان تأدیب شما را بهتر می‌پذیرند.‏

تأدیبی محبت‌آمیز،‏ حیاتی است

‏«در اینجا سخنی نیز با شما پدر و مادرها دارم:‏ فرزندانتان را بیش از حد سرزنش نکنید،‏ مبادا دلگیر و عصبی شوند.‏ ایشان را آنطور که خداوند می‌پسندد،‏ با محبت تربیت کنید.‏» ‏—‏ اَفَسُسیان ۶:‏۴‏؛‏ تفسیری.‏

برای به دست آوردن نتیجهٔ مطلوب باید روش تأدیب آمیخته با محبت باشد.‏ چگونه ممکن است والدینی فرزندان خود را ‹بیش از حد سرزنش کنند›؟‏ اگر اندازه و طریقهٔ تنبیه با خطایی که فرزند مرتکب شده است هم‌آهنگی نداشته باشد و یا توأم با نکوهش بیش از حد باشد،‏ مؤثر واقع نخواهد شد.‏ تربیت و تنبیه همیشه باید همراه با محبت باشد.‏ (‏ امثال ۱۳:‏۲۴‏)‏ اگر به طور قانع‌کننده با فرزندان خود صحبت کنید آن‌ها درک خواهند کرد که تأدیب و تنبیه شما همراه با محبت است.‏ —‏ امثال ۲۲:‏۱۵؛‏ ۲۹:‏۱۹‏.‏

از طرف دیگر،‏ خوب است که فرزندتان به عواقب نامطلوب رفتار نادرست خود پی ببرد.‏ برای مثال،‏ اگر کودک شما با کسی بدرفتاری کرد از او بخواهید تا پوزش بطلبد.‏ در صورتی که از قوانین خانه سرپیچی کرد او را از بعضی از امتیازاتش منع کنید تا پیروی از قوانین و اهمیت آن‌ها برایش روشن شود.‏

 در تأدیب و تنبیه نباید تأخیر شود بلکه باید به موقع انجام گیرد.‏ در جامعه ۸:‏۱۱‏؛‏ ترجمهٔ تفسیری،‏ می‌خوانیم:‏ «وقتی خداوند گناهکاران را فوری مجازات نمی‌کند،‏ مردم فکر می‌کنند می‌توانند گناه کنند و در امان بمانند.‏» بعضی از فرزندان،‏ والدین خود را تحت آزمایش قرار می‌دهند.‏ به این معنی که تا سرحد امکان به اَعمال بد خود ادامه داده تا عکس‌العمل والدینشان را امتحان کنند که آیا آن‌ها را تنبیه می‌کنند یا نه؟‏ اگر در مورد عملی خطا به فرزندتان هشدار داده بودید و او بی‌توجهی کرد از تنبیه او کوتاهی نکنید.‏

ارزش تفریحات سالم

‏«برای هر چیز زمانی است .‏ .‏ .‏ وقتی برای خنده .‏ .‏ .‏ وقتی برای رقص.‏‏» —‏ جامعه ۳:‏۱،‏ ۴‏.‏

تفریحات سالم برای رشد فکری و جسمی کودکان ضروری است.‏ هنگامی که والدین در این تفریحات شرکت دارند روابط در خانواده استوارتر شده و فرزندان احساس ایمنی بیشتری می‌کنند.‏ اما چه تفریحاتی برای خانواده لذّت‌بخش است؟‏ با کمی تعقّل می‌توانید تفریحات سالم و گوناگون بسیاری را برای خانوادهٔ خود در نظر گیرید.‏ از جمله بازی‌هایی که در فضای آزاد انجام می‌گیرد مانند دوچرخه‌سواری،‏ فوتبال،‏ والیبال و بدمینتون.‏ نواختن سازهای موسیقی می‌تواند به شادی و شعف خانواده بیفزاید.‏ به پیک‌نیک رفتن اغلب خاطرات خوشی در ذهن افراد خانواده باقی می‌گذارد.‏

والدین باید تعادل را در تفریحات به فرزندان خود بیاموزند تا در آن‌ها زیاده‌روی نکنند.‏ پدری مسیحی که سه پسر دارد،‏ می‌گوید:‏ «تا جایی که برای من امکان دارد در تفریحات فرزندانم با آن‌ها شرکت می‌کنم.‏ مثلاً،‏ وقتی به بازی‌های کامپیوتری مشغول هستند از آن‌ها می‌خواهم تا آن بازی را به من نیز یاد دهند.‏ وقتی آن را با شور و شوق فراوان به من نشان می‌دهند،‏ از فرصت استفاده کرده خطرات تفریحات ناسالم را به آن‌ها گوشزد می‌کنم.‏ و متوجه شده‌ام که از آن‌ها دوری می‌کنند.‏» بلی،‏ فرزندانی که از تفریحات خانوادهٔ خود خوشحال و راضی می‌باشند،‏ کمتر به دیدن تلویزیون،‏ ویدیو،‏ سینما و بازی‌های اینترنت که خشونت،‏ صحنه‌هایی از روابط جنسی و مواد مخدّر در آن‌ها به چشم می‌خورد،‏ می‌پردازند.‏

به فرزندانتان در پیدا کردن دوستان خوب کمک کنید

‏«با اشخاص دانا معاشرت کن و دانا خواهی شد،‏ با احمقان بنشین و زیان خواهی دید.‏» ‏—‏ امثال ۱۳:‏۲۰‏؛‏ تفسیری.‏

پدری مسیحی که چهار فرزند خود را با موفقیت بزرگ کرده،‏ می‌گوید:‏ «انتخاب دوستانی خوب امری است حیاتی چون یک دوست ناباب می‌تواند تمام زحماتی را که در راه تربیت فرزند خود متحمّل شده‌اید،‏ بر باد دهد.‏» او با سؤال‌هایی از قبیل،‏ صمیمی‌ترین دوستت کیست؟‏ چرا به او علاقه داری؟‏ از چه کارهای او خوشت می‌آید؟‏ توانست به فرزندان خود کمک کند تا دوستان خوبی انتخاب کنند.‏ پدر دیگری،‏ از فرزندانش می‌خواست تا نزدیک‌ترین دوست خود را به خانه دعوت کنند.‏ سپس،‏ بعد از مشاهدهٔ آن‌ها می‌توانست نصیحت‌های لازم را به فرزندانش بکند.‏

به فرزندان خود بیاموزید تا با بزرگسالان نیز دوستی کنند.‏ پدری به نام بام‌سان که سه پسر دارد چنین گفت:‏ «من به پسرانم کمک کردم تا درک کنند که دوستانشان نباید همیشه به سن و سال آن‌ها باشند،‏ مانند داود و یوناتان در کتاب مقدّس.‏ برادران و خواهرانی را با سن و سال‌های  متفاوت دعوت می‌کردم تا فرزندانم از همنشینی آن‌ها لذّت ببرند.‏ در نتیجه آن‌ها می‌توانستند با افرادی بزرگ‌تر از خود نیز همنشینی کنند.‏» معاشرت با بزرگسالان برای کودکان بسیار مفید و آموزنده است.‏

در تربیت فرزندان خود می‌توانید موفق شوید

بنابر یک همه‌پرسی در ایالات متحدهٔ آمریکا،‏ بسیاری از والدین سعی کرده‌اند در تربیت فرزندان خود خصوصیاتی مانند خویشتنداری،‏ انضباط و صداقت را در آن‌ها به وجود آورند،‏ ولی کمتر موفق بوده‌اند.‏ دلیل این دشواری چیست؟‏ مادری در این همه‌پرسی گفت:‏ «جای تأسف می‌باشد چون تنها راه محافظت از فرزندانمان این است که در خانه محبوس‌شان کرده،‏ نگذاریم وارد جامعه شوند.‏» منظور این مادر محیط بسیار بد جامعهٔ امروز است که فرزندانمان در آن پرورش می‌یابند.‏ با وجود این،‏ آیا می‌توانیم در تربیت فرزندان خود موفق باشیم؟‏

اگر می‌خواهید گل اُرکیده پرورش دهید ولی در راه به عمل آوردن آن مشکلات بسیاری می‌بینید،‏ ممکن است دلسرد و مأیوس شوید.‏ اما اگر یک متخصص شما را راهنمایی کرده،‏ ایده‌های خوبی در اختیارتان بگذارد و با اطمینان بگوید:‏ «در صورتی که به راهنمایی‌های من عمل کنی موفق خواهی شد.‏» مطمئناً خاطر شما آسوده می‌شود!‏ یَهُوَه،‏ به خوبی از سرشت ما آگاه است.‏ او می‌گوید:‏ «بچه را در راهی که باید برود تربیت کن و او تا آخر عمر از آن منحرف نخواهد شد.‏» (‏ امثال ۲۲:‏۶‏،‏ تفس‍.‏‏)‏ وقتی کودکان خود را با توجه به اندرزهای کتاب مقدّس تربیت می‌کنید،‏ بدون‌شک خواهید دید که افرادی بالغ و مسئول به بار خواهند آمد.‏ مردان و زنانی که با ملاحظه و دلسوز بوده و دارای قدرت تشخیص خوب و بد می‌باشند قطعاً مورد علاقهٔ مردم قرار خواهند گرفت.‏ اما از همه مهم‌تر اینکه یَهُوَه پدر آسمانی ما،‏ آن‌ها را دوست خواهد داشت.‏