از صبر یَهُوَه تقلید کنید
از صبر یَهُوَه تقلید کنید
«خداوند در وعدهٔ خود تأخیر نمی‌نماید . . . بلکه بر شما تحمّل می‌نماید.» — ۲پِطْرُس ۳:۹.
۱. یَهُوَه چه موهبت بی‌همتایی پیش روی انسان‌ها گذاشته است؟
یَهُوَه موهبتی برای ما در نظر گرفته است که هیچ کس دیگر قادر به عطای آن نیست. آنچه او به ما ارزانی خواهد کرد چنان گرانقدر و شگفت‌انگیز است که نه می‌توان آن را با پول و طلا خرید و نه می‌توان با تلاش و زحمت به دست آورد. موهبتی که یَهُوَه پیش روی ما گذاشته است زندگی جاودانی است که برای اکثر ما به مفهوم یک زندگی بی‌پایان روی کرهٔ زمین است. ( یوحنّا ۳:۱۶) واقعاً که چه مسرّتی! دیگر از بدی و جدال و خشونت و فقر و جنایت خبری نخواهد بود. حتی مرگ و بیماری نیز محو و نابود خواهد شد. همهٔ انسان‌ها بالاخره به یک زندگی آرام دست خواهند یافت و تحت حکومت آسمانی خدا به اتحاد و همبستگی بی‌سابقه‌ای خواهند رسید. وه چه دنیایی خواهد بود! کیست که مشتاق دیدن آن روز نباشد؟ — اِشَعْیا ۹:۶، ۷؛ مکاشفه ۲۱:۴، ۵.
۲. چرا یَهُوَه هنوز دنیای پلید را از میان برنداشته است؟
۲ یَهُوَه نیز مشتاق است روزی همهٔ زمین را به بهشتی دلپذیر تبدیل کند. زیرا که او خدای عدالت و انصاف نیز است. ( مزمور ۳۳:۵) دیدن دنیای بی‌اعتنا به عدالت که با وقاحت تمام به اصول و مرام‌های انصاف و راستکاری پشت پا زده است دل یَهُوَه را شاد نمی‌کند. خیر، دنیایی که با خدا بی‌حرمتی می‌کند و با قومش بدرفتاری، هیچ گاه نمی‌تواند او را خوشنود سازد. با وجود تمام این‌ها، خدا به دلایلی بسیار موجه هنوز این دنیای شیطانی را از میان برنداشته است. آنچه خدا را تا امروز از نابود ساختن عوامل شرارت بازداشته است عجز و ناتوانی وی نیست بلکه حقانیت حکومت او بر کرهٔ زمین و انسان‌ها است که انهدام دنیا را به تعویق انداخته است. به منظور حل و فصل منصفانهٔ این مسئله یَهُوَه صبر زیادی از خود نشان داده است. متأسفانه امروزه این خصوصیات شایسته در خیلی از انسان‌ها دیده نمی‌شود.
۳. الف) مفهوم کلماتی که در زبان‌های عبری و یونانی کتاب مقدّس «صبر» و «تحمّل» ترجمه شده‌اند چیست؟ ب) در باقی مقاله به چه سؤالاتی جواب خواهیم داد؟
۳ در زبان اصلی یونانی کتاب مقدّس کلمه‌ای آمده است که کتاب مقدّس فارسی آن را ۲ مرتبه «صبر» و ۱ مرتبه «تحمّل» ترجمه کرده است. ترجمهٔ تحت‌اللفظی آن «روحیهٔ طویل» می‌باشد و بدین علّت اغلب «حلم» ترجمه شده است. کلمهٔ «صبر،» هم در عبری و هم در یونانی در اصل مفهوم شکیبایی و دیرخشمی را می‌رساند. با توجه به این‌ها باید پرسید: صبر یَهُوَه چه فایده‌ای برای ما دارد؟ با مشاهدهٔ صبر و تحمّلی که یَهُوَه و خادمان وفادارش در طول قرون از خود نشان داده‌اند به چه نتیجه‌ای می‌رسیم؟ آیا صبر یَهُوَه حد و مرز دارد؟ اگر نه، چگونه به این نتیجه می‌رسیم؟ بیایید به جواب این سؤالات بپردازیم.
صبر یَهُوَه را ملاحظه کنید
۴. پِطْرُس رسول در توصیف صبر یَهُوَه چه گفت؟
۴ پِطْرُس رسول در توصیف صبر و تحمّل یَهُوَه چنین نوشت: «لٰکن ای حبیبان، این یک چیز از شما مخفی نماند که یک روز نزد خدا چون هزار سال است و هزار سال چون یک روز. خداوند در وعدهٔ خود تأخیر نمی‌نماید چنانکه بعضی تأخیر می‌پندارند بلکه بر شما تحمّل می‌نماید چون نمی‌خواهد که کسی هلاک گردد بلکه همه به توبه گرایند.» ( ۲پِطْرُس ۳:۸، ۹) در این آیه لطفاً به دو نکته توجه کنید که به ما کمک می‌کنند صبر یَهُوَه را بهتر درک کنیم.
۵. زمان برای یَهُوَه چه مفهومی دارد و دیدگاه او از زمان چه تأثیری بر اَعمال و تصمیمات او می‌گذارد؟
۵ نکتهٔ اوّل این است که زمان برای یَهُوَه مفهومی دیگر و متفاوت با درک ما از آن دارد. برای خدای ازلی و ابدی هزار سال یک روز بیش نیست. از این رو، هیچ گاه تحت فشار و محدودیت‌های زمانی قرار نمی‌گیرد ولی هرگز وقتِ عمل کُند نیست و سستی نیز نمی‌کند. برعکس، چون که حکمت یَهُوَه بی‌حد و حصر است صبورانه منتظر بهترین وقتِ عمل است تا نتایج اقداماتش بیشترین فایده و ثمر را برای همگی داشته باشد. البته نباید تصوّر کنیم که در این مابین یَهُوَه با این کارش به خادمان خود بی‌اعتنایی می‌کند یا دیدن زجر و محنت آن‌ها او را نمی‌رنجاند. خیر، یَهُوَه خدای رحمت است و تجلّی محبت. ( لوقا ۱:۷۸؛ ۱یوحنّا ۴:۸) و نیز نباید فراموش کرد که او قادر است هر بدی و فاجعه‌ای را که ممکن است به دلیل اجازه دادن او به شرارت بر سر ما آید جبران کند. — مزمور ۳۷:۱۰.
۶. در بارهٔ خدا چه فکری را هرگز نباید به خود راه دهیم و چرا؟
۶ البته باید اعتراف کرد که در انتظار برآورده شدن آرزوها و خواسته‌هایمان بودن چندان آسان نیست. ( امثال ۱۳:۱۲) بدین علّت است که وقتی کسی قولی می‌دهد ولی سریعاً به قول خود عمل نمی‌کند دیگران فوراً نتیجه‌گیری می‌کنند که شاید او اصلاً قصد نداشته است به قول خویش وفا کند. اگر در بارهٔ خدا نیز این طور فکر می‌کنیم اشتباه بزرگی کرده‌ایم. اگر صبر خدا را سستی وی تلقّی کنیم با گذشت زمان شک و تردید در دلمان ریشه می‌دواند و بالاخره ما را مأیوس و دلسرد می‌کند. و اگر مأیوس شویم آنگاه در خطر فرو رفتن به خواب روحانی قرار می‌گیریم. حتی ممکن است از آن هم فراتر رفته، مانند بی‌ایمانانی که پِطْرُس رسول بدان‌ها اشاره کرد رفتار کنیم که ریشخندکنان می‌گویند: «کجاست وعدهٔ آمدن او؟ زیرا از زمانی که پدران به خواب رفتند، هر چیز به همین طوری که از ابتدای آفرینش بود، باقی است.» — ۲پِطْرُس ۳:۴.
۷. صبر یَهُوَه چه ربطی به دعوت شریران به توبه دارد؟
۷ نکتهٔ دوّم که از سخنان پِطْرُس یاد می‌گیریم این است که یَهُوَه می‌خواهد همه نجات یابند. از این رو است که صبر فراوانی از خود نشان داده است. اما آنانی که سرسختانه به کارهای فاسد خود ادامه می‌دهند سرانجام به دست یَهُوَه نابود خواهند شد. با وجود این یَهُوَه از مرگ شریران به وجد نمی‌آید بلکه بیشتر مایل است که آن‌ها اَعمال فاسد خود را کنار گذاشته، به زندگی ابدی دست یابند. ( حِزْقِیال ۳۳:۱۱) در اصل مقصود وی از اعلام بشارت ملکوتش در سراسر زمین و صبر نشان دادن نیز همین است، زیرا می‌خواهد حداکثر مهلت را به توبه‌کاران بدهد.
۸. صبر یَهُوَه را چگونه می‌شد در رفتارش با قوم باستان اسرائیل دید؟
۸ حتی در دوران باستان نیز صبر یَهُوَه را می‌شد در رفتارش با قوم اسرائیل دید. قرن‌ها یَهُوَه با آن قوم سر کرد و نافرمانی‌های ایشان را تحمّل نمود. او بارها توسط انبیایش به آن‌ها اخطار داده، گفت: «از طریق‌های زشت خود بازگشت نمایید و اوامر و فرایض مرا موافق تمامی شریعتی که به پدران شما امر فرمودم و به واسطهٔ بندگان خود، انبیا نزد شما فرستادم، نگاه دارید.» نتیجهٔ این همه گوشزد و تذکر چه بود؟ در همان آیه می‌خوانیم: «ایشان اطاعت ننموده، گردن‌های خود را . . . سخت گردانیدند.» — ۲پادشاهان ۱۷:۱۳، ۱۴.
۹. عیسی چگونه مثل پدرش از خود صبر نشان داد؟
۹ سرانجام یَهُوَه پسرش را فرستاد. او نیز با خدمت خستگی‌ناپذیر خود به کرّات از یهودیان می‌خواست که بیایند و با خدا آشتی کنند. صبری که عیسی از خود نشان داد شباهتی کامل به صبر پدرش داشت. و با اینکه کاملاً می‌دانست که بزودی به دست یهودیان به قتل خواهد رسید با افسوس و تأسف گفت: «ای اورشلیم، اورشلیم، قاتل انبیا و سنگسارکنندهٔ مرسلان خود! چند مرتبه خواستم فرزندان تو را جمع کنم، مثل مرغی که جوجه‌های خود را زیر بال خود جمع می‌کند و نخواستید!» ( متّیٰ ۲۳:۳۷) این‌ها سخنان تند و بی‌عاطفه‌ای نبودند که کسی با آن بخواهد قوم را داوری کند و فوراً به کیفر خود برساند. خیر، این‌ها سخنان دوستانهٔ شخصی بود که تا آن زمان با مردم بسیار مدارا کرده بود. عیسی نیز درست مثل پدرش خیر و صلاح مردم را می‌خواست و آرزو داشت که شنوندگانش توبه کرده، از عاقبت تلخ داوری الٰهی نجات پیدا کنند. دعوت عیسی کاری بود زیرا عده‌ای اندک تحت تأثیر هشدارهای وی توبه کرده، از داوری سختی که در سال ۷۰ د.م. بر سر شهر اورشلیم آمد گریختند. — لوقا ۲۱:۲۰-۲۲.
۱۰. صبر و تحمّل خدا چه برکتی برای ما داشته است؟
۱۰ واقعاً که صبر خدا ما را به حیرت می‌اندازد. با وجود شیوع نافرمانی و تخطّی انسان‌ها، یَهُوَه به میلیون‌ها نفر، از جمله تک‌تک ما، فرصت داده است او را بشناسند و امید نجات را به دست آورند. بلی، همان طور که پِطْرُس به برادران مسیحی‌اش نوشت، «تحمّلِ خداوندِ ما را نجات بدانید.» ( ۲پِطْرُس ۳:۱۵) حال که می‌بینیم راه نجات را یَهُوَه برای ما هموار ساخته است، آیا نباید به وجد و قدردانی آییم؟ آیا نباید با دعا و تمنا هر روزه از او بخواهیم تا همواره با ما صبر و مدارا کند؟ — متّیٰ ۶:۱۲.
۱۱. درک کردن صبر یَهُوَه ما را به چه طرز فکری سوق می‌دهد؟
۱۱ وقتی به مقصود یَهُوَه از صبر و تحمّل نشان دادن پی می‌بریم انتظار کشیدن برای نجات راحت‌تر می‌شود و احساس نمی‌کنیم که او در وفا کردن به قول‌های خود سستی نشان می‌دهد. ( مراثی ۳:۲۶) همچنین از دعا کردن برای آمدن ملکوتش دست نمی‌کشیم زیرا اطمینان داریم که او در بهترین زمان این دعا را پاسخ خواهد داد. در ضمن یاد می‌گیریم مثل یَهُوَه با خواهران و برادرانمان و همچنین مردم در موعظه مدارا کنیم و از خود صبر نشان دهیم. چرا که ما نیز مثل یَهُوَه نمی‌خواهیم کسی از آن‌ها بمیرد بلکه مایلیم به آن‌ها کمک کنیم توبه کنند تا در امید زندگی جاودانی با ما شریک شوند. — ۱تیموتاؤس ۲:۳، ۴.
صبر انبیا را ملاحظه کنید
۱۲، ۱۳. طبق یعقوب ۵:۱۰ اِشَعْیای نبی چگونه توانست با موفقیت تمام از خود صبر نشان دهد؟
۱۲ وقتی در صبر و تحمّل یَهُوَه تعمّق می‌کنیم به ستایش او برمی‌آییم. در ضمن بر آن می‌شویم همان خصوصیت را در خود نیز بپرورانیم. البته برای انسان‌های ناکامل پروراندن این خصوصیت چندان آسان نیست ولی غیرممکن نیز نمی‌باشد. با یک نگاه به عابدان خدا در دوران باستان می‌توان به این نتیجه رسید. یعقوب، یکی از رسولان عیسی نوشت: «ای برادران، نمونهٔ زحمت و صبر را بگیرید از انبیایی که به نام خداوند تکلّم نمودند.» ( یعقوب ۵:۱۰) وقتی نمونه‌ای را که آن انبیا در نشان دادن صبر و تحمّل از خود به جا گذاشته‌اند می‌بینیم دلگرمی زیادی می‌یابیم چون که آن‌ها نیز انسان‌هایی مثل ما بودند ولی در این راه توانستند موفق شوند.
۱۳ مثلاً هیچ شکی وجود ندارد که اِشَعْیای نبی در مأموریت خود می‌باید صبر زیادی نشان می‌داد. وقتی یَهُوَه با او سخن گفت، تلویحاً این نکته را تأیید کرد. در آنجا می‌خوانیم: «برو و به این قوم بگو ‹البته خواهید شنید، اما نخواهید فهمید و هرآینه خواهید نگریست اما درک نخواهید کرد.› دل این قوم را فربه ساز و گوش‌های ایشان را سنگین نما و چشمان ایشان را ببند، مبادا با چشمان خود ببینند و با گوش‌های خود بشنوند و با دل خود بفهمند و بازگشت نموده، شفا یابند.» ( اِشَعْیا ۶:۹، ۱۰) با اینکه مردم هیچ علاقه‌ای به شنیدن هشدارهای یَهُوَه نداشتند اِشَعْیا حداقل ۴۶ سال سرسختانه پیام او را به گوششان رساند! صبر و تحمّل به همین شکل ما را نیز یاری می‌دهد تا با وجود مخالفت‌ها و بی‌اعتنایی‌های مردم همچنان به فعالیت خود ادامه دهیم.
۱۴، ۱۵. چه چیزی به اِرْمیا کمک کرد با مصیبت و یأس مقابله کند؟
۱۴ البته ناگفته نماند که فقط بی‌اعتنایی مردم نبود که آن انبیای وفادار را آزار می‌داد. خیر، مردم با گستاخی تمام دست به ضرب و شتم آن‌ها بلند کرده بودند. برای مثال اِرْمیای نبی را یک بار در کُنده یا پاقفل کرده بودند و او را در زندان حبس کردند و یک بار نیز او را در چاهی انداختند تا بمیرد. ( اِرْمیا ۲۰:۲؛ ۳۷:۱۵؛ ۳۸:۶) دردآور اینکه اِرْمیای نبی همهٔ این مصیبت‌ها را از دست همان کسانی کشید که می‌خواست به آن‌ها کمک کند. با وجود این بدرفتاری‌ها اِرْمیا از آن‌ها منزجر نشد و در صدد انتقام بدی‌هایشان برنیامد بلکه ده‌ها سال متمادی و با وفاداری تمام صبر کرد.
۱۵ آزار و تعقیب نتوانست لب‌های اِرْمیا را ببندد و لب‌های ما را نیز نخواهد بست. البته طبیعی است که هر چند گاه دچار یأس و نومیدی شویم. اِرْمیا نیز گاه‌گداری دچار این گونه احساسات یأس‌آور می‌شد. یک بار از روی دلسردی نوشت: «کلام خداوند تمامی روز برای من موجب عار و استهزا گردیده است. پس گفتم که او را ذکر نخواهم نمود و بار دیگر به اسم او سخن نخواهم گفت.» آیا اِرْمیا دلسرد شد و دست از موعظه کشید؟ خیر، زیرا آیه را چنین ادامه می‌دهد: «آنگاه [کلام خدا] در دل من مثل آتش افروخته شد و در استخوان‌هایم بسته گردید و از خودداری خسته شده، باز نتوانستم ایستاد.» ( اِرْمیا ۲۰:۸، ۹) آیا متوجه شدید که اِرْمیا شادی خود را زمانی از دست داد که بیش از حد به تمسخر مردم توجه کرد؟ و وقتی که توجه خود را بر زیبایی و اهمیت پیام خدا متمرکز ساخت فوراً شادی خود را بازیافت. در ضمن یَهُوَه همچون یک مرد جنگی، نیرومند و توانا در کنار او ایستاده بود و او را قوّت می‌داد تا با دلیری و غیرت تمام به اعلان کلام خدا ادامه دهد. — اِرْمیا ۲۰:۱۱.
۱۶. چگونه می‌توانیم شادی خود را در فعالیتمان حفظ کنیم؟
۱۶ پس آیا اِرْمیا توانست در کل در فعالیت‌های خود شادی و مسرّت یابد؟ بلی، زیرا خطاب به یَهُوَه گفت: «سخنان تو یافت شد و آن‌ها را خوردم و کلام تو شادی و ابتهاج دل من گردید. زیرا که به نام تو ای یَهُوَه خدای صبایوت نامیده شده‌ام.» ( اِرْمیا ۱۵:۱۶) اِرْمیا می‌دانست که موعظه کردن به نمایندگی از طرف یَهُوَه افتخار بزرگی محسوب می‌شود. ما نیز متشابهاً می‌توانیم از فعالیت خود شاد و مسرور شویم. در ضمن، مثل فرشتگان آسمان با دیدن عدهٔ کثیری از سراسر دنیا که پیام ملکوت را می‌پذیرند و توبه می‌کنند و به سوی زندگی جاودان گام برمی‌دارند، به وجد می‌آییم. — لوقا ۱۵:۱۰.
«صبر ایّوب»
۱۷، ۱۸. ایّوب چگونه مصایب را تحمّل کرد و سرانجام او چه شد؟
۱۷ یعقوب پس از اشاره به انبیای دوران باستان می‌نویسد: «اینک صابران را خوشحال می‌گوییم و صبر ایّوب را شنیده‌اید و انجام کار خداوند را دانسته‌اید، زیرا که خداوند بغایت مهربان و کریم است.» ( یعقوب ۵:۱۱) یعقوب در آیهٔ قبلی می‌گوید «زحمت و صبر» ولی در اینجا فقط به ذکر کلمهٔ «صبر» اکتفا می‌کند. محققی در خصوص تفاوت جزئی این دو مورد می‌نویسد: «اوّلی تحمّلی است که شخص تحت آزار دیگران نشان می‌دهد ولی دوّمی صبر و تحمّل توأم با دلیری است که شخص در قبال آنچه وی را از درون می‌آزارد نشان می‌دهد.»
۱۸ ایّوب بسیار زحمت دید و متحمّل عذاب بزرگی شد. او دارایی و فرزندان خود را از دست داد و به مرضی بسیار دردآور مبتلا شد. مضاف بر دست و پنجه نرم کردن با این فجایع خردکننده مجبور بود یاوه‌گویی‌ها و افتراهای اطرافیانش را نیز که می‌گفتند یَهُوَه است که ایّوب را جزا می‌دهد تحمّل کند. اما ایّوب در خاموشی خودخوری نکرد و غمش را در بطن خود دفن ننمود بلکه با عجز تمام نوحه سر داد که عدالت و راستکاری‌اش از خدا بیشتر است. ( ایّوب ۳۵:۲) با وجود آن فشارها و مصایب، ایّوب هیچ گاه ایمانش را از دست نداد و وفاداری خود را زیر پا نگذاشت. و برخلاف ادعای شیطان خدا را نیز لعن نکرد. ( ایّوب ۱:۱۱، ۲۱) مصیبت ایّوب به کجا انجامید؟ در کتاب ایّوب می‌خوانیم: «خداوند آخر ایّوب را بیشتر از اوّل او مبارک فرمود.» ( ایّوب ۴۲:۱۲) یَهُوَه نه تنها سلامتی و دو برابر دارایی ایّوب را به وی بازگرداند بلکه وی را با یک زندگی دلپذیر و خانواده‌ای شاد و مهربان برکت داد. در ضمن، تحمّل و وفاداری ایّوب سبب شد یَهُوَه را بهتر بشناسد.
۱۹. از صبر و تحمّل ایّوب چه یاد می‌گیریم؟
۱۹ از صبر و تحمّل ایّوب چه یاد می‌گیریم؟ زندگی هر یک از ما نیز ممکن است مثل زندگی ایّوب در یک لحظه دستخوش سختی‌های گوناگون شود. حتی ممکن است به یک بیماری مزمن مبتلا شویم. شاید دقیقاً ندانیم چرا یَهُوَه اجازه داده است به این مصایب دچار شویم یا با آزمایشی خاص روبرو گردیم. اما می‌توانیم اطمینان کامل داشته باشیم که اگر وفادار بمانیم برکت خواهیم یافت. یَهُوَه هرگز در اجر دادن به آنانی که همیشه او را می‌جویند کوتاهی نمی‌کند. ( عبرانیان ۱۱:۶) عیسی چنین قول داد: «هر که تا به انتها صبر کند، نجات یابد.» — متّیٰ ۱۰:۲۲؛ ۲۴:۱۳.
‹روز خداوند خواهد آمد›
۲۰. چرا می‌توانیم اطمینان داشته باشیم که روز یَهُوَه خواهد رسید؟
۲۰ یَهُوَه خدایی صبور است ولی از روی انصافش اجازه نخواهد داد شرارت تا ابد ادامه داشته باشد. صبر یَهُوَه حد و مرز دارد. پِطْرُس رسول نوشت که خدا «بر عالَمِ قدیم شفقّت نفرمود.» بلی، خدا نوح و خانواده‌اش را محفوظ نگه داشت ولی انسان‌های بی‌دین آن دنیا را در طوفان از بین برد. در ضمن یَهُوَه شهرهای سُدُوم و غَمورَه را نیز داوری کرده، آن‌ها را به خاکستر تبدیل نمود. این داوری‌های خدا ‹برای آنانی که در این زمان بی‌دینی می‌کنند درس عبرتی است.› پس هیچ شک و تردیدی نداریم که «روز خداوند . . . خواهد آمد.» — ۲پِطْرُس ۲:۵، ۶؛ ۳:۱۰.
۲۱. چگونه می‌توانیم صبر و تحمّل از خود نشان دهیم و در مقالهٔ بعدی چه نکته‌ای را بررسی خواهیم کرد؟
۲۱ پس بیایید از صبر یَهُوَه بیاموزیم و دیگران را به توبه بخوانیم تا آن‌ها نیز نجات یابند. و بیایید از انبیا بیاموزیم و صبورانه به موعظهٔ بشارت ادامه دهیم ولو اینکه مرتب با بی‌اعتنایی‌های مردم روبرو شویم. در کنار این‌ها، اگر مانند ایّوب سختی‌ها را تحمّل و وفاداری خود را حفظ کنیم مطمئناً یَهُوَه ما را بی‌نهایت برکت خواهد داد. از این رو وقتی می‌بینیم یَهُوَه موعظهٔ گستردهٔ خواهران و برادرانمان را در گوشه و کنار دنیا برکت داده است به شوق می‌آییم و غیرت زیادی می‌یابیم تا ما نیز در خدمت خود شادی کنیم. در مقالهٔ بعدی به این نکتهٔ تشویق‌کننده خواهیم پرداخت.
از مقاله چه نکاتی به یاد دارید؟
• چرا یَهُوَه از خود صبر نشان می‌دهد؟
• از صبر انبیا چه می‌آموزیم؟
• ایّوب چگونه از خود صبر و تحمّل نشان داد و سرانجام او چه شد؟
• از کجا می‌دانیم که صبر و تحمّل یَهُوَه حد و مرز دارد؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]
[تصویر در صفحهٔ ۱۸]
صبری که عیسی از خود نشان داد شباهتی کامل به صبر پدرش داشت
[تصاویر در صفحهٔ ۲۰]
یَهُوَه صبر اِرْمیا را چگونه اجر داد؟
[تصاویر در صفحهٔ ۲۱]
یَهُوَه صبر و تحمّل ایّوب را چگونه اجر داد؟