بیایید نام یَهُوَه را برافرازیم

‏‹یَهُوَه را با من تکبیر نمایید.‏ نام او را با یکدیگر برافرازیم.‏› —‏ مزمور ۳۴:‏۳‏.‏

۱.‏ عیسی طی خدمت زمینی‌اش چه الگویی برای ما به جا گذاشت؟‏

شب ۱۴ نیسان سال ۳۳ م.‏ بود.‏ در یک اتاق در گوشه‌ای از شهر اورشلیم عیسی و رسولانش گرد هم آمده بودند.‏ (‏ متّیٰ ۲۶:‏۳۰‏)‏ عیسی برای حسن‌ختام آن گردهمایی و برای آخرین بار با رسولانش سرودی در تمجید یَهُوَه خواند.‏ او از ابتدای خدمت زمینی خود در هر موقعیتی پدر آسمانی‌اش را جلال می‌داد و غیورانه نام او را بر همه آشکار می‌کرد.‏ (‏ متّیٰ ۴:‏۱۰؛‏ ۶:‏۹؛‏ ۲۲:‏۳۷،‏ ۳۸؛‏ یوحنّا ۱۲:‏۲۸؛‏ ۱۷:‏۶‏)‏ خدمت عیسی همان دعوت مزمورنویس بود که می‌گوید:‏ ‹یَهُوَه را با من تکبیر نمایید.‏ نام او را با یکدیگر برافرازیم.‏› (‏ مزمور ۳۴:‏۳‏)‏ عیسی در این خصوص حقیقتاً الگوی نیکویی برای ما به جا گذاشت!‏

۲،‏ ۳.‏ الف)‏ چرا می‌توان گفت که مزمورِ ۳۴ حاوی مطالبی نبوی است؟‏ ب)‏ در این مقاله و مقالهٔ بعدی به بررسی چه مطالبی می‌پردازیم؟‏

^۲ تنها چند ساعت پس از آن گردهمایی گرم،‏ یوحنّای رسول به چشم دید که سَروَرش را در کنار دو خلافکار بر چوبهٔ دار اعدام کردند.‏ دید که سربازان رومی برای تسریع مرگ آنان ساق‌های پای دو خلافکار را شکستند،‏ ولی وقتی به عیسی رسیدند متوجه شدند که او مرده است و ساق‌های پای او را نشکستند.‏ یوحنّا در انجیل خود این واقعه را تحقق بخشی از مزمور ۳۴ عنوان کرده،‏ می‌گوید:‏ «استخوانی از او شکسته نخواهد شد.‏» —‏ یوحنّا ۱۹:‏۳۲-‏۳۶؛‏ مزمور ۳۴:‏۲۰‏.‏

^۳ مزمورِ ۳۴ حاوی مطالب بسیار مفیدی برای ما مسیحیان است.‏ لذا،‏ در این مقاله و مقالهٔ بعدی به بررسی این مزمور شورانگیز و این که داود در چه شرایطی آن را به تحریر درآورد خواهیم پرداخت.‏

فرار داود از دست شاؤل

۴.‏ الف)‏ چرا داود به عنوان پادشاه بعدی اسرائیل مسح شد؟‏ ب)‏ دلیل این که ‹شاؤل داود را دوست می‌داشت› چه بود؟‏

^۴ در دوران جوانی داود،‏ شاؤل پادشاه اسرائیل بود.‏ متأسفانه شاؤل طریق تمرّد را در پیش گرفت و لطف خدا را از دست داد.‏ سموئیل نبی به او چنین پیشگویی کرد:‏ ‹امروز یَهُوَه سلطنت اسرائیل را از تو پاره کرده،‏ آن را به همسایه‌ات که از تو بهتر است،‏ داده است.‏› (‏ ۱سموئیل ۱۵:‏۲۸‏)‏ چندی بعد یَهُوَه از سموئیل خواست که داود،‏ جوان‌ترین پسر یَسّا را به عنوان پادشاه بعدی اسرائیل مسح کند.‏ شاؤل از روح‌القدس یَهُوَه محروم شد و افسردگی و اندوه بر او چیره گشت.‏ خدّام پادشاه،‏ داود را که در نواختن موسیقی تبحر داشت نزد او آوردند.‏ داود با نوای گرم موسیقی‌اش روحیهٔ شاؤل را شاد می‌کرد و به همین سبب ‹شاؤل داود را بسیار دوست می‌داشت.‏› —‏ ۱سموئیل ۱۶:‏۱۱،‏ ۱۳،‏ ۲۱،‏ ۲۳‏.‏

۵.‏ چرا نظر شاؤل نسبت به داود تغییر کرد،‏ و داود مجبور به چه کاری شد؟‏

^۵ یَهُوَه در موقعیت‌های مختلفی داود را از لطف خود برخوردار کرد.‏ به او کمک کرد که جُلْیاتِ قول‌پیکر را از پای درآورد و به دلیل قابلیت‌های جنگی‌اش در میان قوم مشهور گردد.‏ اما،‏ این برکات حسادت شاؤل را برانگیخت و شعلهٔ نفرت را در دل او برافروخت.‏ دو مرتبه وقتی که داود برای شاؤل چنگ می‌نواخت،‏ شاؤل سعی کرد او را با نیزه بکشد.‏ ولی هر دو بار داود خود را کنار کشید.‏ وقتی برای بار سوّم شاؤل سعی کرد داود را بکشد،‏ برای داود مسلّم شد که شاؤل کمر به قتل او بسته است.‏ داود که می‌دانست یَهُوَه او را به عنوان پادشاه بعدی اسرائیل  برگزیده است،‏ راهی جز فرار نداشت.‏ او حتی تصمیم گرفت در مکانی خارج از قلمرو اسرائیل پناه بگیرد.‏ —‏ ۱سموئیل ۱۸:‏۱۱؛‏ ۱۹:‏۹،‏ ۱۰‏.‏

۶.‏ چرا شاؤل اهالی شهر نُوب را از دم تیغ گذراند؟‏

^۶ داود در راه خروج از اسرائیل در شهر نُوب،‏ مکان خیمهٔ عبادت توقف کرد.‏ در آنجا از کاهن اعظم برای خود و مردانی که ظاهراً بعد از فرارش به او ملحق شده بودند درخواست خوراک کرد.‏ وقتی شاؤل خبردار شد که کاهن اعظم به داود و مردانش غذا داده و شمشیر جُلْیات را به او بازگردانده است،‏ چنان به خشم آمد که تمام اهالی شهر نُوب منجمله ۸۵ کاهن را از دم تیغ گذراند.‏ —‏ ۱سموئیل ۲۱:‏۱،‏ ۲؛‏ ۲۲:‏۱۲،‏ ۱۳،‏ ۱۸،‏ ۱۹؛‏ متّیٰ ۱۲:‏۳،‏ ۴‏.‏

داود بار دیگر از مرگ می‌رهد

۷.‏ چرا جَتّ مکان مناسبی برای مخفی شدن داود نبود؟‏

^۷ داود از شهر نُوب حدود ۴۰ کیلومتر به سمت غرب حرکت کرد و در منطقهٔ فلسطی‌ها در شهر جَتّ،‏ یعنی زادگاه جُلْیات که تحت حکمرانی اَخیشِ پادشاه بود پنهان شد.‏ داود به جَتّ گریخت چون می‌دانست در آنجا خطری از طرف شاؤل او را تهدید نمی‌کند.‏ اما،‏ چیزی نگذشت که خادمان اَخیشِ پادشاه او را شناختند.‏ داود وقتی دید که هویتش آشکار شده است ‹از اَخیش،‏ مَلِک جَتّ بسیار ترسید.‏› —‏ ۱سموئیل ۲۱:‏۱۰-‏۱۲‏.‏

۸.‏ الف)‏ مزمور ۵۶ در مورد آنچه در جَتّ برای داود اتفاق افتاد چه می‌گوید؟‏ ب)‏ چگونه داود از یک قدمی مرگ گذشت؟‏

^۸ داود به دست فلسطی‌ها افتاد و احتمالاً در آن زمان بود که مزموری پراحساس را به قلم آورد که در آن از یَهُوَه تمنا می‌کند:‏ «اشک‌هایم را در مشک خود بگذار.‏» (‏ مزمور ۵۶:‏۸ و توضیحات آغاز این مزمور)‏ او با این کلام نشان داد که اطمینان دارد یَهُوَه غم‌هایش را فراموش نمی‌کند و کمک و حمایتش را از او دریغ نمی‌دارد.‏ داود برای گمراه کردن پادشاه فلسطی تدبیری اندیشید و نزد پادشاه خود را به دیوانگی زد.‏ اَخیشِ پادشاه بر سر خادمانش فریاد برآورد که چرا یک «دیوانه» را نزد او آورده‌اند و داود را از شهر بیرون کرد.‏ یقیناً یَهُوَه تدبیر او را برکت داده بود و بار دیگر خادم وفادار خود را از یک قدمی مرگ نجات داد.‏ —‏ ۱سموئیل ۲۱:‏۱۳-‏۱۵‏.‏

۹،‏ ۱۰.‏ چرا داود مزمور ۳۴ را به قلم آورد،‏ و هنگام نوشتن آن چه کسانی را مد نظر داشت؟‏

 ^۹ آیا دوستان داود هم با او به جَتّ رفته بودند؟‏ کتاب مقدّس در این مورد چیزی نمی‌گوید.‏ احتمالاً آنان در یکی از روستاهای اسرائیلی در آن حوالی اتراق کرده بودند.‏ به هر حال،‏ می‌توان تصوّر کرد که چقدر از شنیدن خبر نجات داود به دست یَهُوَه شاد شدند.‏ توضیحات آغاز مزمور ۳۴ به خوبی نشان می‌دهد که این مزمور کلاً در مورد همین موضوع صحبت می‌کند.‏ در هفت آیهٔ اوّل این مزمور داود یَهُوَه را به دلیل رهانیدن او از دست دشمنانش سپاس می‌گوید و مردان خود را نیز دعوت می‌کند که یَهُوَه،‏ خدای نجاتشان را تمجید کنند.‏ —‏ مزمور ۳۴:‏۳،‏ ۴،‏ ۷‏.‏

^۱۰ داود و مردانش در منطقهٔ کوهستانی اسرائیل در ۱۵ کیلومتری شرق جَتّ در غاری به نام عَدُلّام پناه گرفتند.‏ در آنجا شماری دیگر از اسرائیلیان که از حکمرانی شاؤل به ستوه آمده بودند به داود پیوستند.‏ (‏ ۱سموئیل ۲۲:‏۱،‏ ۲‏)‏ داود احتمالاً هنگام نوشتن مزمورِ ۳۴:‏۸-‏۲۲ از همان کسانی یاد کرده است که به او ملحق شدند.‏ اندرزهای این مزمورِ زیبا و بررسی موشکافانهٔ آن برای ما بسیار مفید می‌باشد.‏

همچون داود به جلال یَهُوَه اولویت دهیم

۱۱،‏ ۱۲.‏ چه اموری ما را بر می‌انگیزد که یَهُوَه را جلال دهیم؟‏

^۱۱ ‏‹یَهُوَه را در هر وقت متبارک خواهم گفت.‏ تسبیح او دائماً بر زبان من خواهد بود.‏› ‏(‏ مزمور ۳۴:‏۱‏)‏ داود که آواره و بی‌خانمان شده بود،‏ مسلّماً در مضیقهٔ مالی نیز قرار داشت.‏ اما چنان که مزمور فوق نشان می‌دهد او به جلال یَهُوَه بیش از مادیات اهمیت می‌داد.‏ ما نیز ممکن است در مدرسه،‏ سر کار،‏ هنگام موعظه کردن یا حتی در جمع برادرانمان با مشکلات یا سختی‌هایی مواجه شویم.‏ چه خوب است که از جلال دادن یَهُوَه باز نایستیم.‏ در چنین شرایطی بجاست بر کارهای عظیم او تأمّل کنیم.‏ برای مثال،‏ تأمّل بر این که تا ابد می‌توانیم از آنچه یَهُوَه در طبیعت خلق کرده است لذّت ببریم و در آن به بررسی و تحقیق بپردازیم.‏ و یا تأمّل بر کارهای عظیمی که اکنون از طریق سازمان زمینی‌اش انجام می‌دهد؛‏ این که چطور این کارها را با استفاده از خادمان وفادارش که انسان‌هایی ناکاملند به انجام می‌رساند.‏ به راستی که اَعمال یَهُوَه در مقایسه با کارهای مردان بزرگ این دنیا که مورد ستایش همگانند چقدر متفاوت است!‏ اَعمال او ما را نیز مثل داود بر آن می‌دارد که بگوییم:‏ ‹ای یَهُوَه در میان خدایان مثل تو نیست و کاری مثل کارهای تو نی.‏› —‏ مزمور ۸۶:‏۸‏.‏

^۱۲ آری،‏ اَعمال عظیم و بی‌همتای یَهُوَه ما را برمی‌انگیزد که آفریدگار بزرگمان را جلال دهیم.‏ چقدر خوشحالیم که می‌دانیم حکمرانی ملکوت او اکنون به دست عیسی مسیح،‏ شخصی از نسل داود آغاز شده است.‏ (‏ مکاشفه ۱۱:‏۱۵‏)‏ در واقع نابودی نظام حاکم بر دنیا بسیار نزدیک است و ناآگاهی شش میلیارد انسان از این موضوع ممکن است به از دست دادن زندگی ابدی آنان بینجامد.‏ اکنون بیش از هر زمانی باید مردم را در خصوص حکومت خدا و برکات آن آگاه سازیم و آنان را نیز ترغیب کنیم که خدای مهربانمان را جلال دهند.‏ پس بیایید اولویت‌های زندگی‌مان را به ترتیبی قرار دهیم تا بتوانیم در هر فرصتی مردم را با این «بشارت» یعنی مژدهٔ حکومت خدا آشنا کنیم تا آنان نیز پیش از آن که دیر شود به واقعی بودن آن پی ببرند.‏ —‏ متّیٰ ۲۴:‏۱۴‏.‏

۱۳.‏ الف)‏ داود به چه کسی مباهات می‌کرد،‏ و این کار او چه تأثیری روی دیگران گذاشت؟‏ ب)‏ چه چیزی متواضعان را به سوی جماعت مسیحی جلب کرده است؟‏

^۱۳ ‏‹جان من در یَهُوَه فخر خواهد کرد.‏ مسکینان شنیده،‏ شادی خواهند نمود.‏› ‏(‏ مزمور ۳۴:‏۲‏)‏ داود سعی نداشت کارهای خود را بزرگ جلوه دهد.‏ مثلاً،‏ به دلیل تدبیری که برای گمراه کردن پادشاه جَتّ اندیشیده بود به خود مباهات نمی‌کرد.‏ چون خوب می‌دانست که یَهُوَه بود که در جَتّ او را محفوظ داشت و کمک کرد تا از آنجا بگریزد.‏ (‏ امثال ۲۱:‏۱‏)‏ آری،‏ او به یَهُوَه مباهات می‌کرد نه به  خود.‏ این رفتار داود باعث شد که اشخاص متواضع به یَهُوَه جلب شوند.‏ عیسی نیز نام یَهُوَه را جلال می‌داد و این عمل وی تشنگان حقیقت را به سوی یَهُوَه جلب می‌کرد.‏ امروزه نیز مردان و زنان متواضعی را می‌بینیم که از سراسر جهان به سوی جماعت بین‌المللی مسیحیان مسح‌شده که عیسی سرپرست آن است جلب شده‌اند.‏ (‏ کُولُسیان ۱:‏۱۸‏)‏ دل این عاشقان خدا لبریز از شادی می‌شود وقتی خادمان مسح‌شدهٔ خدا را می‌بینند که با فروتنی نام او را برمی‌افرازند،‏ و با کمک روح‌القدس کلام خدا را آموزش می‌دهند.‏ —‏ یوحنّا ۶:‏۴۴؛‏ اَعمال ۱۶:‏۱۴‏.‏

جلسات ایمان ما را تقویت می‌کند

۱۴.‏ الف)‏ آیا داود به این اکتفا می‌کرد که یَهُوَه را در خلوت تمجید کند؟‏ ب)‏ عیسی در خصوص جلسات پرستش چه الگویی برای ما قرار داد؟‏

^۱۴ ‏‹یَهُوَه را با من تکبیر نمایید.‏ نام او را با یکدیگر برافرازیم.‏› ‏(‏ مزمور ۳۴:‏۳‏)‏ داود به این اکتفا نمی‌کرد که یَهُوَه را در خلوت تمجید کند.‏ او همقطاران خود را نیز دعوت می‌کرد تا نام یَهُوَه را جلال دهند.‏ عیسی مسیح نیز مانند داود از جلال دادن نام یَهُوَه شادی بسیار کسب می‌کرد؛‏ چه وقتی که در کنایس از یَهُوَه صحبت می‌کرد،‏ چه هنگام اعیاد در معبد و چه در جمع دوستانش.‏ (‏ لوقا ۲:‏۴۹؛‏ ۴:‏۱۶-‏۱۹؛‏ ۱۰:‏۲۱؛‏ یوحنّا ۱۸:‏۲۰‏)‏ چه سعادت بزرگی داریم که می‌توانیم به تبعیت از الگوی عیسی در هر موقعیتی همراه با دیگر برادران و خواهران مسیحی‌مان یَهُوَه را تمجید کنیم؛‏ به ویژه اکنون که ‹آن روز بسیار نزدیک است.‏› —‏ عبرانیان ۱۰:‏۲۴،‏ ۲۵‏.‏

۱۵.‏ الف)‏ داود با نقل کردن خاطراتش چه تأثیری بر مردان خود گذاشت؟‏ ب)‏ ما چه فایده‌ای از جلسات مسیحی می‌بریم؟‏

^۱۵ ‏‹چون یَهُوَه را طلبیدم،‏ مرا مستجاب فرمود و مرا از جمیع ترس‌هایم خلاصی بخشید.‏› ‏(‏ مزمور ۳۴:‏۴‏)‏ ظاهراً مستجاب شدن دعای داود بر او تأثیر عمیقی گذاشته بود،‏ زیرا او همچنین می‌گوید:‏ ‏‹این مسکین فریاد کرد و یَهُوَه او را شنید و او را از تمامی تنگی‌هایش رهایی بخشید.‏› ‏(‏ مزمور ۳۴:‏۶‏)‏ ما نیز در جمع برادران و خواهرانمان می‌توانیم از خاطرات زندگی خود صحبت کنیم؛‏ از موقعیت‌هایی که زیر بار سنگین مشکلات دست قوی یَهُوَه را حس کرده‌ایم.‏ این کار ایمان برادران و خواهرانمان را تقویت می‌کند.‏ داود نیز با نقل خاطرات خود ایمان مردانش را تقویت کرد.‏ داود در مورد مردانش می‌نویسد:‏ ‏«به سوی او [یَهُوَه] نظر کردند و منوّر گردیدند و روی‌های ایشان خجل نشد.‏» ‏(‏ مزمور ۳۴:‏۵‏)‏ آری،‏ آنان خجل نبودند که مثل فراریان از دست شاؤل پادشاه  می‌گریزند.‏ آن‌ها اطمینان داشتند که خدا با داود است و همین موضوع چهره‌هایشان را منوّر و بشّاش می‌کرد.‏ به همین صورت،‏ چه آنانی که جدیداً با راه حقیقت آشنا شده‌اند چه آنانی که سال‌ها پیش در این راه قدم گذاشته‌اند،‏ اطمینان دارند که یَهُوَه آنان را حمایت می‌کند.‏ آنان نیز دست قوی یَهُوَه را در زندگی خود حس می‌کنند،‏ و چهرهٔ بشّاش و شادشان گواه ارادهٔ راسخشان در وفادار ماندن به یَهُوَه است.‏

از حمایت فرشتگان قدردانی کنیم

۱۶.‏ یَهُوَه به چه صورت با کمک فرشتگان خود از خادمان وفادارش حمایت می‌کند؟‏

^۱۶ ‏‹فرشتهٔ یَهُوَه گرداگرد ترسندگان او است.‏ اردو زده،‏ ایشان را می‌رهاند.‏› ‏(‏ مزمور ۳۴:‏۷‏)‏ یَهُوَه داود را به عنوان پادشاه آیندهٔ اسرائیل مسح کرده بود و از این رو داود نیک می‌دانست که یَهُوَه از او مراقبت می‌کند.‏ اما او هرگز حمایت یَهُوَه را منحصر به خود نمی‌دانست.‏ برای او محرز بود که یَهُوَه از طریق فرشتگانش از همهٔ خادمان وفادار خویش حمایت می‌کند؛‏ چه آنانی که مسئولیت‌های سنگین دارند،‏ چه آنانی که مسئولیت سنگینی بر عهده ندارند.‏ امروزه نیز پرستندگان حقیقی یَهُوَه حمایت او را در زندگی خود حس می‌کنند.‏ در آلمانِ دوران نازی همچنین در کشورهایی مثل آنگولا،‏ ملاوی،‏ موزامبیک و بسیاری از کشورهای دیگر سردمداران حکومت سعی کردند شاهدان یَهُوَه را از سرزمین خود محو و نابود کنند.‏ اما تمام تدابیرشان نتیجهٔ عکس داد و عدهٔ بیشتری به شاهدان یَهُوَه پیوستند و یَهُوَه را جلال دادند.‏ دلیل آن هم واضح است.‏ یَهُوَه با کمک فرشتگان مقدّسش از خادمان خود حمایت می‌کند و آنان را از راهنمایی‌های حکیمانه‌اش برخوردار می‌سازد.‏ —‏ عبرانیان ۱:‏۱۴‏.‏

۱۷.‏ فرشتگان یَهُوَه به چه صورت به ما کمک می‌کنند؟‏

^۱۷ همچنین فرشتگان یَهُوَه می‌توانند اوضاع را به شکلی تغییر دهند که قوم یَهُوَه از کسانی که باعث لغزش دیگران می‌شوند پاک شود.‏ (‏ متّیٰ ۱۳:‏۴۱؛‏ ۱۸:‏۶،‏ ۱۰‏)‏ فرشتگان گاهی نیز بی‌آن که متوجه باشیم موانعی را که در راه خدمت ما به خدا قرار دارد و رابطهٔ دوستی ما را با او به خطر می‌اندازد از میان بر می‌دارند.‏ از همه مهم‌تر آنان ما را در اعلام «انجیل جاودانی» به مردم جهان،‏ حتی در ممالکی که موعظه کردن با خطر همراه است راهنمایی می‌کنند.‏ (‏ مکاشفه ۱۴:‏۶‏)‏ در بسیاری از نشریات شاهدان یَهُوَه وقایعی گزارش شده‌اند که به خوبی کمک فرشتگان را نشان می‌دهند.‏ * شمار این وقایع به قدری زیاد است که نمی‌توان آن‌ها را اتفاقی محسوب کرد.‏

۱۸.‏ الف)‏ برای آن که از حمایت فرشتگان برخوردار باشیم چه باید بکنیم؟‏ ب)‏ در مقالهٔ بعد چه مطالبی مورد بررسی قرار خواهد گرفت؟‏

^۱۸ برای آن که همچنان از حمایت و راهنمایی فرشتگان برخوردار باشیم می‌باید حتی در شرایط دشوار نام یَهُوَه را جلال دهیم.‏ به خاطر داشته باشیم که ‹فرشتهٔ یَهُوَه گرداگرد ترسندگان او است.‏› مفهوم این عبارت چیست؟‏ ترس از خدا به چه مفهوم است،‏ و چگونه باید آن را در خود بپرورانیم؟‏ چرا خدایی مهربان می‌خواهد که از او بترسیم؟‏ این سؤالات را در مقالهٔ بعد مورد بررسی قرار خواهیم داد.‏

‏[پاورقی]‏

مرور

‏• داود در جوانی با چه سختی‌هایی روبرو شد؟‏

‏• چه موضوعی برای داود و خادمان امروز خدا بیش از همه اهمیت داشته و دارد؟‏

‏• جلسات مسیحی برای ما از چه اهمیتی برخوردار است؟‏

‏• یَهُوَه چگونه از فرشتگانش برای کمک به ما استفاده می‌کند؟‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏

‏[نقشه در صفحهٔ ۲۳]‏

‏(‏برای دیدن شکل صحیح به نشریه رجوع شود)‏

رامَه

جَتّ

صِقْلَغ

جِبْعَه

نُوب

اورشلیم

بیت‌لَحَم

عَدُلّام

قَعِیلَه

حِبرون

زیف

هُرِش

کرْمَل

مَعُون

عَین جَدی

بحرالمَلْح

‏[سطر اعتبار]‏

Map: Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۳]‏

داود حتی زمانی که آواره بود نام یَهُوَه را جلال می‌داد

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۵]‏

شنیدن خاطره‌های بناکنندهٔ خادمان خدا در گردهمایی‌های مسیحی ایمان ما را قوی می‌کند