آیا ‹برای خدا دولتمندید›؟‏

‏«همچنین است هر کسی که برای خود ذخیره کند و برای خدا دولتمند نباشد.‏» —‏ لوقا ۱۲:‏۲۱‏.‏

۱،‏ ۲.‏ الف)‏ بعضی مردم به خاطر دست یافتن به چه چیزی حاضر بودند فداکاری‌های بزرگی کنند؟‏ ب)‏ مسیحیان نیز مانند بقیهٔ مردم با چه دشواری و خطری روبرو هستند؟‏

جستجوی گنجی پنهان یک بازی و سرگرمی نیست که فقط قوّهٔ تخیّل بچه‌های کم سن و سال را برانگیخته باشد.‏ وسوسهٔ پیدا کردن گنج بسیاری را به ماجراجویی در کشورهای متعدد کشانده است.‏ مثلاً هجوم خیلی‌ها برای یافتن طلا در قرن نوزدهم،‏ به خصوص در کشورهایی مانند آفریقای جنوبی،‏ استرالیا،‏ ایالات متحده و کانادا نمونه‌ای بارز از عوارض تب طلا است که میلیون‌ها نفر را مبتلا کرده بود.‏ عطش یافتن گنج و ثروت عده‌ای بی‌شمار را به ترک خانه و وطن و عزیزان خود و سفر به سرزمین‌های دوردست و گاهی خطرناک واداشته است.‏ بلی،‏ حتی امروزه نیز خیلی‌ها حاضرند هر گونه خطر را به جان بخرند و از بسیاری چیزها بگذرند بدین امید که به گنج و ثروتی رؤیایی دست یابند.‏

^۲ البته امروزه کمتر کسی یافت می‌شود که در پی یافتن گنج خانه و کاشانهٔ خود را وداع گوید و عزم سفر و ماجراجویی به سرزمین‌های دیگر کند.‏ اما زحمتی که اکثر مردم مجبورند برای امرار معاش و رفع احتیاجاتشان بکشند از مشقّت بردن و عرق پیشانی ریختن برای گنجی رؤیایی کمتر نیست.‏ در این دنیای امروز رفع احتیاجات زندگی کاری دشوار،‏ توان‌فرسا و مشقّتبار است.‏ نگرانی مدام در بارهٔ غذا و پوشاک و سرپناه چنان فکر مردم را به خود مشغول ساخته است که چیزهای مهم زندگی را یا کاملاً فراموش کرده‌اند یا برایشان کم‌اهمیت شده‌اند.‏ (‏ رومیان ۱۴:‏۱۷‏)‏ عیسی این گرایش و ضعف انسان‌ها را با مهارت تمام در مَثَلی برای شنوندگانش تشریح کرد.‏ در اینجا مَثَلی را که در لوقا ۱۲:‏۱۶-‏۲۱ آمده است بررسی می‌کنیم.‏

۳.‏ خلاصه‌ای از مَثَل عیسی در لوقا ۱۲:‏۱۶-‏۲۱ را تعریف کنید.‏

^۳ عیسی مَثَل خود را پس از هشدار در مورد طمع و ضرورت هوشیاری نقل کرد که در مقالهٔ قبلی به تفصیل به آن پرداختیم.‏ عیسی پس از سخنان هشدارآمیز خود در مورد پرهیز کردن از طمع مَثَل مردی ثروتمند را نقل می‌کند و می‌گوید که انبارهای وی از محصول مرغوب لبریز شده‌اند اما چون که به این‌ها قانع نیست تصمیم می‌گیرد آن‌ها را خراب کرده،‏ انبارهای بزرگ‌تری بسازد تا بتواند محصول بیشتری بیندوزد.‏ درست زمانی که تصوّر می‌کند وقت استراحت و لذّت از زندگی مرفه رسیده است خدا به او می‌گوید که عمرش در همین جا به پایان می‌رسد و هر چه تا به حال اندوخته است کسی دیگر به ارث می‌برد.‏ عیسی در آخر مَثَل می‌گوید:‏ «همچنین است هر کسی که برای خود ذخیره کند و برای خدا دولتمند نباشد.‏» (‏ لوقا ۱۲:‏۲۱‏)‏ از این مَثَل چه می‌آموزیم؟‏ چه درس‌هایی در آن نهفته است که می‌توانیم در زندگی خود به کار گیریم؟‏

مشکل مرد ثروتمند

۴.‏ شخصیت اصلی مَثَل عیسی چگونه توصیف شده است؟‏

^۴ مثلی که عیسی می‌آورد برای مردم خیلی از کشورهای امروز بسیار آشناست.‏ جالب است که عیسی مَثَل خود را با این مقدّمهٔ کوتاه آغاز می‌کند:‏ «شخصی دولتمند را از املاکش محصول وافر پیدا شد.‏» توجه کنید که عیسی نمی‌گوید آن مرد ثروت خود را با تزویر و حقّه‌بازی به دست آورده است.‏ در ضمن،‏ او را شخصی دغاباز و نادرست نیز معرفی نمی‌کند.‏ برعکس،‏ بنا بر توصیفی که عیسی از او می‌دهد می‌توان نتیجه گرفت که شخصیت اصلی مَثَل عیسی مردی پرکار و زحمت‌کش است.‏ همچنین،‏ از آنجایی که آن مرد به فکر آیندهٔ خود یا خانواده‌اش است می‌توان او را مردی دوراندیش خواند.‏ بنابراین،‏ اگر از نقطه‌نظر غیرروحانی به آن شخص داستانی بنگریم می‌توانیم او را مظهر شخصی سخت‌کوش و وظیفه‌شناس تلقّی کنیم.‏

۵.‏ مرد ثروتمند در مَثَل عیسی با چه مشکلی روبرو می‌شود؟‏

 ^۵ در هر صورت،‏ عیسی او را در مَثَل خود مردی دولتمند یعنی ثروتمند می‌خواند،‏ به این مفهوم که او در زندگی‌اش از وفور نعمت و همین طور اموال و دارایی بسیار برخوردار است.‏ اما همان طور که عیسی توضیح می‌دهد این مرد با مشکلی روبرو می‌شود.‏ زمین‌های او بیش از آنچه انتظار داشت محصول می‌دهند تا جایی که نه خود بدان احتیاج دارد نه می‌تواند از آن همه محصولِ اضافه نگهداری کند.‏ پس باید چه کند؟‏

۶.‏ امروزه بعضی از خادمان خدا در چه موقعیت‌هایی قرار می‌گیرند؟‏

^۶ امروزه بسیاری از خادمان یَهُوَه با وضعیتی مشابه وضعیت آن مرد ثروتمند روبرو هستند.‏ این مسیحیان حقیقی همواره می‌کوشند افرادی درستکار،‏ ساعی و کارمندان و کارکنانی امین باشند.‏ (‏ کُولُسیان ۳:‏۲۲،‏ ۲۳‏)‏ بعضی از آن‌ها شاغلند و بعضی نیز کِسب و تجارت خود را دارند.‏ در هر حال،‏ معمولاً در شغل و حرفه یا کِسب خود پشتکار دارند و بسیار موفقند.‏ مشکل زمانی آغاز می‌شود که با ترفیع شغل یا فرصت‌های تجاری مواجه می‌شوند؛‏ چرا که بالاجبار با تصمیم‌گیری مهمی روبرو هستند.‏ آیا ترفیع را می‌پذیرند؟‏ آیا از فرصت استفاده کرده،‏ کِسب و تجارت خود را گسترش می‌دهند؟‏ بسیاری از جوانان شاهد یَهُوَه نیز در مدرسه یا دبیرستان شاگردانی ساعی هستند که از چشم مسئولین مدارس دور نمانده است.‏ به علّت جدّیت و پشتکار این جوانان است که گاهی با پیشنهاد بورس تحصیلی یا پذیرش در مدارس عالی و مشهور روبرو می‌شوند.‏ حال سؤال اینجاست که آیا به این کار رضایت می‌دهند و این گونه پیشنهادات را می‌پذیرند یا نه؟‏

۷.‏ مرد ثروتمند در مَثَل عیسی چه تصمیمی برای حل مشکلش می‌گیرد؟‏

^۷ حال برگردیم به مَثَل عیسی.‏ مرد ثروتمند که زمین‌هایش محصول فراوان داده‌اند با مشکلی روبرو شده است؛‏ این که مازاد محصولش را در کجا انبار کند؟‏ برای حل مشکل تصمیم می‌گیرد انبارهایی را که دارد خراب کند و انبارهایی بزرگ‌تر به جای آن‌ها بسازد تا بتواند تمامی محصول مرغوب زمین‌هایش را در آن‌ها ذخیره کند.‏ فکر ساختن انبارهای بزرگ‌تر چنان به او احساس اطمینان و امنیت مالی می‌دهد که با رضایت‌خاطر تمام در دلش می‌گوید:‏ «ای جان اموالِ فراوانِ اندوخته‌شده‌ای به جهت چندین سال داری.‏ الحال بیارام و به اَکْل و شُرب و شادی بپرداز.‏» —‏ لوقا ۱۲:‏۱۹‏.‏

چرا «احمق»؟‏

۸.‏ مرد ثروتمندِ مَثَل عیسی چه نکتهٔ مهمی را فراموش می‌کند؟‏

^۸ بنا بر توصیف عیسی از وضعیت موجود،‏ نقشه و تصمیم آن مرد به او احساس امنیت کاذب می‌دهد.‏ اگر فقط به ظاهر موضوع نگاه کنیم تصمیم او بسیار منطقی به نظر می‌آید.‏ اما او یک نکتهٔ مهم را فراموش کرده است:‏ خواست و ارادهٔ خدا.‏ آن مرد در پیشبینی‌هایش کسی جز خودش را نمی‌بیند که چطور پس از کمی کار بازنشسته می‌شود و از ثمرهٔ زحماتش می‌خورد و می‌نوشد.‏ وی به اشتباه تصوّر می‌کند که چون که «اموال فراوان» دارد حتماً «چندین سال» عمر هم خواهد داشت.‏ اما اوضاع برخلاف انتظار او طوری دیگر می‌چرخد؛‏ زیرا عیسی می‌گوید:‏ «اگرچه اموال کسی زیاد شود،‏ حیات او از اموالش نیست.‏» (‏ لوقا ۱۲:‏۱۵‏)‏ در همان شبی که تصمیم به ساختن انبارهای بزرگ می‌گیرد همه چیز به پایان می‌رسد چون که «خدا وی را گفت ای احمق در همین شب جان تو را از تو خواهند گرفت،‏ آنگاه آنچه اندوخته‌ای،‏ از آنِ که خواهد بود؟‏» —‏ لوقا ۱۲:‏۲۰‏.‏

۹.‏ چرا مرد ثروتمند در مَثَل عیسی احمق خوانده می‌شود؟‏

 ^۹ در اینجا به نکتهٔ اصلی مَثَل عیسی می‌رسیم.‏ خدا آن مرد را احمق می‌خواند.‏ «فرهنگ تفسیری عهد جدید» (‏ انگل‍.‏)‏ توضیح می‌دهد که این کلمه همیشه مفهوم عدم درک موقعیت را می‌رساند و می‌گوید که خدا در مَثَل به «پوچی نقشه‌های آیندهٔ مرد ثروتمند» اشاره می‌کند.‏ در حقیقت مفهوم این کلمه به حماقت و نادانی دلالت ندارد بلکه بر «امتناع شخص از درک کردن و اذعان به وابستگی به خدا.‏» توصیف عیسی از وضعیت مرد ثروتمند،‏ خواننده را به یاد آنچه در قرن اوّل میلادی به جماعت لائودِکیه در آسیای صغیر گفت می‌اندازد:‏ «می‌گویی دولتمند هستم و دولت اندوخته‌ام و به هیچ چیز محتاج نیستم و نمی‌دانی که تو مستمند و مسکین هستی و فقیر و کور و عریان.‏» —‏ مکاشفه ۳:‏۱۷‏.‏

۱۰.‏ چرا داشتن «اموال فراوان» ضمانتی برای «چندین سال» عمر نیست؟‏

^۱۰ خوب است درس این مَثَل را به خاطر بسپاریم.‏ چرا که ما نیز مانند مرد ثروتمند ممکن است با زحمت و تلاش فراوان کار کنیم تا «اموال فراوان» برای خود بیندوزیم اما از عامل اصلی دست یافتن به «چندین سال» عمر واقعی غافل باشیم.‏ (‏ یوحنّا ۳:‏۱۶؛‏ ۱۷:‏۳‏)‏ کتاب مقدّس هشدار می‌دهد:‏ «توانگری [مالی] در روز غضب منفعت ندارد» و «کسی که بر توانگری خود توکل کند،‏ خواهد افتاد.‏» (‏ امثال ۱۱:‏۴،‏ ۲۸‏)‏ بدین علّت عیسی در آخر مَثَل می‌گوید:‏ «همچنین است هر کسی که برای خود ذخیره کند و برای خدا دولتمند نباشد.‏» —‏ لوقا ۱۲:‏۲۱‏.‏

۱۱.‏ چرا امید بستن به دارایی و مادیات بیهوده است؟‏

^۱۱ عیسی با افزودن واژهٔ «همچنین» می‌خواهد نکته‌ای مهم را یادآوری کند:‏ آنچه بر سر مرد ثروتمند می‌آید ممکن است بر سر ما یا هر کس دیگر نیز که امید و امنیت خود را به دارایی و مادیات می‌بندد بیاید.‏ مشکل،‏ ‹برای خود ذخیره کردن› نیست بلکه ‹برای خدا دولتمند نبودن› است.‏ یعقوب رسول نیز هشداری مشابه به قلم آورده،‏ نوشت:‏ «ای کسانی که می‌گویید:‏ ‹امروز و فردا به فلان شهر خواهیم رفت و در آنجا یک سال به سر خواهیم برد و تجارت خواهیم کرد و نفع خواهیم بُرد،‏› و حال آنکه نمی‌دانید که فردا چه می‌شود.‏» پس چه باید کرد؟‏ به عوض آن باید گفت که «اگر خدا بخواهد،‏ زنده می‌مانیم چنین و چنان می‌کنیم.‏» (‏ یعقوب ۴:‏۱۳-‏۱۵‏)‏ هر قدر که کسی ثروت و دارایی اندوخته باشد،‏ اگر برای خدا دولتمند نباشد،‏ همهٔ زحماتش بیهوده خواهد بود.‏ حال،‏ دولتمندی برای خدا به چه معنی است؟‏

دولتمندی برای خدا

۱۲.‏ با انجام چه کاری می‌توانیم برای خدا دولتمند شویم؟‏

^۱۲ عیسی در مثلش دولتمندی یا ثروتمندی برای خدا را در تضاد با مال‌اندوزی و ثروت‌اندوزی می‌آورد.‏ با این کار عیسی می‌خواهد به شنونده‌اش تذکر دهد که مال‌اندوزی و لذّت بردن از اموال و دارایی را محور زندگی‌اش نسازد.‏ در عوض باید طوری از امکانات خود استفاده کند تا به رابطه‌ای غنی و عمیق با یَهُوَه دست یابد.‏ بدین طور ثروت و دولت روحانی نزد خدا خواهد داشت؛‏ زیرا که خدا دروازهٔ برکات خویش را به روی چنین شخصی باز می‌کند.‏ کتاب مقدّس می‌گوید:‏ ‹برکت یَهُوَه دولتمند می‌سازد،‏ و هیچ زحمت بر آن نمی‌افزاید.‏› —‏ امثال ۱۰:‏۲۲‏.‏

۱۳.‏ برکت یَهُوَه چگونه شخص را «دولتمند می‌سازد»؟‏

^۱۳ وقتی یَهُوَه قومش را برکت می‌دهد همیشه بهترین‌ها را نصیب آن‌ها می‌سازد.‏ (‏ یعقوب ۱:‏۱۷‏)‏ برای نمونه،‏ یَهُوَه برای اسرائیلیان باستان وطن و سرزمینی تهیه دید «که به شیر و شهد جاری است.‏» البته سرزمین آباد مصرِ آن دوران نیز به گونه‌ای مشابه توصیف شده است اما با سرزمین اسرائیلیان  حداقل یک تفاوت بسیار بزرگ داشت.‏ موسی به اسرائیلیان گفت زمینی که برایشان مهیا شده است ‹زمینی است که یَهُوَه خدایشان بر آن التفات دارد.‏› موفقیت و رونق آن‌ها حتمی بود چون که یَهُوَه همواره از آن‌ها مراقبت می‌کرد.‏ تا زمانی که اسرائیلیان به یَهُوَه وفادار می‌ماندند از برکاتی بزرگ و از یک زندگی غنی و پرمفهوم که به وضوح از زندگی ملت‌های اطرافشان والاتر بود برخوردار می‌شدند.‏ بلی برکت یَهُوَه است که شخص را «دولتمند می‌سازد»!‏ —‏ اعداد ۱۶:‏۱۳؛‏ تثنیه ۴:‏۵-‏۸؛‏ ۱۱:‏۸-‏۱۵‏.‏

۱۴.‏ کسانی که برای خدا دولتمندند از چه برکتی بهره‌مند می‌شوند؟‏

^۱۴ ثروتمندان و متموّلان دوست دارند همیشه در انظار دیگران شهرت و جلوه‌ای خاص داشته باشند.‏ این گرایش معمولاً در سبک زندگی آن‌ها آشکار می‌شود زیرا همان طور که کتاب مقدّس می‌گوید،‏ می‌خواهند «آنچه [را] مایهٔ فخر و غرور است» به رخ دیگران بکشند.‏ (‏ ۱یوحنّا ۲:‏۱۶‏،‏ انجیل شریف ‏)‏ برخلاف این دسته،‏ کسانی که برای خدا دولتمندند رابطه‌ای بسیار نزدیک با او دارند و از تأیید و لطف و احسان بی‌کران وی برخوردار می‌شوند.‏ داشتن چنین اعتباری نزد خدا برای شخص حس امنیت و آسایش درونی می‌آورد که هیچ گاه از ثروت و دارایی حاصل نمی‌شود.‏ (‏ اِشَعْیا ۴۰:‏۱۱‏)‏ حال سؤال اینجاست که چه کنیم تا برای خدا یا نزد خدا ثروت روحانی داشته باشیم؟‏

چگونه می‌توان نزد خدا ثروتمند شد؟‏

۱۵.‏ چه باید کنیم تا برای خدا دولتمند شویم؟‏

^۱۵ در مَثَل عیسی مرد ثروتمند نقشه می‌کشد که چگونه اموال و دارایی خود را افزایش دهد و به این دلیل خدا او را احمق می‌خواند.‏ پس نتیجه می‌گیریم که اگر بخواهیم نزد خدا دولتمند و ثروتمند شویم باید در کارهایی که در نظر خدا پرارزش است فعال باشیم.‏ یکی از این کارها همان است که عیسی فرمان داد انجام دهیم،‏ یعنی:‏ «رفته،‏ همهٔ امّت‌ها را شاگرد سازید.‏» (‏ متّیٰ ۲۸:‏۱۹‏)‏ استفاده از وقت و نیرو و استعدادهایمان،‏ نه برای نفع و رفاه شخصی،‏ بلکه برای موعظهٔ مژدهٔ ملکوت و شاگردسازی مانند سرمایه‌گذاری برای آینده است.‏ هر کس که در این راه سرمایه‌گذاری روحانی کرده است بهرهٔ روحانی بسیار بالایی نیز دریافت نموده است.‏ در پایین به شرح حال چند نمونه از این افراد می‌پردازیم.‏ —‏ امثال ۱۹:‏۱۷‏.‏

۱۶،‏ ۱۷.‏ چه نمونه‌هایی راه ثروتمند شدن نزد خدا را نشان می‌دهند؟‏

^۱۶ یکی از این ثروتمندان روحانی،‏ برادری اهل یکی از کشورهای آسیایی است.‏ این برادر سابقاً یک تکنیسین کامپیوتر بود و حقوق بسیار خوبی داشت.‏ اما شغل پردغدغه‌اش تمام وقت او را گرفته و در نتیجه یک خلاء روحانی در او ایجاد کرده بود.‏ در آخر تصمیم گرفت به جای این که در پی ترفیع و مقام باشد از شغل خود استعفا دهد.‏ سپس شروع کرد به درست کردن و فروختن بستنی در خیابان.‏ حال،‏ با این کارش وقت بیشتری برای رسیدگی به نیازها و مسئولیت‌های روحانی‌اش داشت.‏ همکاران سابقش بابت این تصمیم او را مسخره می‌کردند اما از نظر آن برادر اوضاع زندگی‌اش بهتر از سابق شده بود نه بدتر.‏ وی می‌گوید:‏ «راستش را بخواهید درآمدم بیشتر از حقوق شغل تکنیسینی قبلی‌ام بود.‏ خیلی هم راضی بودم چون که دیگر مجبور نبودم استرس و نگرانی‌های شغل سابقم را تحمّل کنم.‏ ولی از همه مهم‌تر،‏ حس می‌کردم به یَهُوَه خیلی نزدیک‌تر شده بودم.‏» این برادر با تغییر شغل توانست وارد خدمت پیشگامی شود و امروز در دفتر شعبهٔ شاهدان یَهُوَه در کشورش به خدمت مشغول است.‏ بلی،‏ ‹برکت یَهُوَه است که دولتمند می‌سازد.‏›‏

 ^۱۷ یک نمونهٔ دیگر بیاوریم.‏ خانمی در خانواده‌ای بزرگ شده بود که به تحصیلات عالی خیلی اهمیت می‌دادند.‏ از این رو او را برای تحصیلات دانشگاهی به سوئیس،‏ فرانسه و مکزیک فرستادند.‏ روی‌هم‌رفته آینده‌ای درخشان و شغلی بسیار خوب در انتظارش بود.‏ وی تعریف می‌کند:‏ «موفقیت به من لبخند می‌زد؛‏ هم از پرستیژ و اعتبار کافی برخوردار بودم هم نعمت و ثروت داشتم.‏ ولی دروناً اصلاً راضی نبودم و احساس پوچی می‌کردم.‏» کمی بعد این خانم با معرفت یَهُوَه آشنا شد.‏ وی می‌گوید:‏ «هر چه بیشتر در مورد یَهُوَه یاد می‌گرفتم علاقه‌ام بیشتر می‌شد و بیشتر می‌خواستم بابت همهٔ چیزهایی که یَهُوَه به من عطا کرده است به نحوی دِین خودم را ادا کنم.‏ برای همین بود که تصمیم گرفتم پیشگامی کنم.‏» سرانجام این خواهر پس از استعفا از شغل و پست اداری‌اش تعمید گرفت.‏ تا امروز بیست سال است که با کمال رضایت در خدمت پیشگامی مشغول بوده است.‏ در این مورد می‌گوید:‏ «بعضی‌ها فکر می‌کنند که من دارم استعدادهایم را هدر می‌دهم.‏ ولی وقتی شادی مرا می‌بینند نمی‌توانند انکار کنند که در زندگی خیلی راضی و سعادتمند هستم.‏ برای همین است که همیشه راه و اصولی را که در زندگی پیش گرفته‌ام تحسین می‌کنند.‏ هر روز دعا می‌کنم که یَهُوَه به من کمک کند فروتنی خودم را حفظ کنم چون که نمی‌خواهم هیچ وقت لطف و محبتش را از دست بدهم.‏»‏

۱۸.‏ چطور می‌توانیم مثل پولُس رسول نزد خدا ثروتمند باشیم؟‏

^۱۸ سَوْلُس که بعداً پولُس رسول شد می‌توانست در حرفهٔ خود باقی بماند و از وضعیت مالی خوبی برخوردار شود.‏ اما بعدها در یکی از نامه‌هایش نوشت:‏ «همه چیز را نیز به سبب فضیلت معرفت خداوند خود مسیح عیسی زیان می‌دانم.‏» (‏ فیلِپّیان ۳:‏۷،‏ ۸‏)‏ واضح است که در نظر پولُس آن گنج و ثروت روحانی که در مسیح یافته بود از هر چیزی در دنیا باارزش‌تر بود.‏ ما نیز اگر دینداری را دنبال کنیم و در پی اهداف خودخواهانه نباشیم حتماً از زندگی‌ای برخوردار می‌شویم که نزد خدا بسیار غنی است.‏ کلام خدا تضمین می‌کند:‏ ‹اجر تواضع و خداترسی،‏ دولت و جلال و حیات است.‏› —‏ امثال ۲۲:‏۴‏.‏

توضیح دهید

‏• شخصیت اصلی مَثَل عیسی با چه مشکلی روبرو بود؟‏

‏• چرا مرد ثروتمند مَثَل عیسی احمق خوانده شد؟‏

‏• برای خدا دولتمند بودن به چه معنی است؟‏

‏• چگونه می‌توان نزد خدا ثروتمند شد؟‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۹]‏

فرصت‌های ترفیع و ترقی چگونه ممکن است به آزمایشی سخت تبدیل شود؟‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۳۰‏،‏ ۳۱]‏

‏‹برکت یَهُوَه دولتمند می‌سازد،‏ و هیچ زحمت بر آن نمی‌افزاید›‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۳۲]‏

چرا مرد ثروتمند احمق خوانده شد؟‏