مطابق وجدان خود رفتار کنیم

‏«هر چیز برای پاکان پاک است،‏ لیکن آلودگان و بی‌ایمانان را هیچ چیز پاک نیست.‏» —‏ تیطُس ۱:‏۱۵‏.‏

۱.‏ چرا پولُس با وضعیت جماعت کرِیت آشنایی داشت؟‏

پولُس رسول سه سفر میسیونری خود را به انجام رسانید و در پایان سفر سوّمش بود که دستگیر شد.‏ او پس از مدتی به روم انتقال یافت و در آنجا دو سال در حبس بود.‏ پولُس مدتی پس از آن که آزاد شد برای ملاقات تیطُس به جزیرهٔ کرِیت سفر کرد.‏ او پیش از آن نیز همراه با تیطُس به این جزیره سفر کرده بود و بعدها در نامه‌ای به او چنین نوشته بود:‏ «بدین جهت تو را در کرِیت واگذاشتم تا آنچه را که باقی مانده است اصلاح نمایی و چنانکه من به تو امر نمودم،‏ کشیشان [پیران مسیحی] در هر شهر مقرّر کنی.‏» (‏ تیطُس ۱:‏۵‏)‏ وظیفهٔ تیطُس اموری را در بر می‌گرفت که به وجدان گروهی از برادران مربوط می‌شد.‏

۲.‏ تیطُس در جزیرهٔ کرِیت با چه مشکلاتی روبرو بود؟‏

^۲ پولُس نصایحی به تیطُس در خصوص شرایط لازم برای انتصاب پیران مسیحی داد و همچنین متذکر شد که در آنجا گروهی ‹یاوه‌گو و فریبنده و متمرّد› وجود دارد.‏ آنان «خانه‌ها را بالکل واژگون می‌سازند و برای سود قبیح،‏ تعلیم ناشایسته می‌دهند.‏» پولُس به تیطُس حکم کرد که آنان را «توبیخ» نماید.‏ (‏ تیطُس ۱:‏۱۰-‏۱۴؛‏ ۱تیموتاؤس ۴:‏۷‏)‏ او خاطرنشان کرد که ذهن و وجدان این افراد مثل لباسی است که لکه‌ای آن را «مُلَوّث» و آلوده ساخته است.‏ (‏ تیطُس ۱:‏۱۵‏)‏ پولُس در نامهٔ خود آنان را «اهل ختنه» می‌خواند؛‏ زیرا روی این عمل پافشاری می‌کردند.‏ از این گفتهٔ پولُس می‌توان نتیجه گرفت که احتمالاً شماری از آنان یهودی‌نژاد بودند.‏ البته،‏ امروزه دیگر چنین اعتقادی نمی‌تواند پایه‌های جماعات مسیحی را «واژگون» کند،‏ ولی پندهای پولُس به تیطُس ما را نسبت به مسائل دیگری هوشیار می‌سازد؛‏ مثلاً مسئلهٔ وجدان.‏

وجدان آلوده

۳.‏ پولُس چه مطلبی را در مورد وجدان به تیطُس متذکر شد؟‏

^۳ توجه کنید که پولُس در چه مضمونی به موضوع وجدان اشاره می‌کند.‏ او می‌گوید:‏ «هر چیز برای پاکان پاک است،‏ لیکن آلودگان و بی‌ایمانان را هیچ چیز پاک نیست،‏ بلکه فهم و ضمیر [یعنی وجدان] ایشان نیز مُلَوّث است.‏ مدعی معرفت خدا می‌باشند،‏ اما به افعال خود او را انکار می‌کنند.‏» ظاهراً عده‌ای در آنجا بودند که می‌بایست تغییراتی در خود به وجود می‌آوردند تا «در ایمان صحیح» گردند.‏ (‏ تیطُس ۱:‏۱۳،‏ ۱۵،‏ ۱۶‏)‏ وجدان این افراد تحت تأثیر عوامل مختلف مُلَوّث و آلوده گشته،‏ قدرت تشخیص میان پاک و ناپاک را از دست داده بود.‏

۴،‏ ۵.‏ برخی از اعضای جماعت کرِیت چه طرز فکری داشتند،‏ و این امر چه تأثیری بر وجدان آنان داشت؟‏

^۴ حدود ده سال پیش از آن،‏ هیئت اداره‌کنندهٔ مسیحی این حکم را به تمام جماعات ابلاغ کرد که دیگر برای پرستش پاک ختنه جزو ملزومات نیست.‏ (‏ اَعمال ۱۵:‏۱،‏ ۲،‏ ۱۹-‏۲۹‏)‏ با این همه،‏ شماری از یهودیان هنوز  روی آن پافشاری می‌کردند.‏ آنان با ‹تعلیم ناشایستهٔ› خود علناً با تصمیم هیئت اداره‌کننده مخالفت می‌کردند.‏ (‏ تیطُس ۱:‏۱۰،‏ ۱۱‏)‏ ایشان با این طرز فکر غلط احتمالاً مقرّرات شریعت را در مورد خوراک پاک و ناپاک و مراسم تطهیر ترویج می‌دادند و بی‌شک مثل یهودیان زمان عیسی آداب و سُنن بی‌اساسی را اشاعه می‌دادند که نیاکانشان به شریعت افزوده بودند.‏ —‏ مَرقُس ۷:‏۲،‏ ۳،‏ ۵،‏ ۱۵؛‏ ۱تیموتاؤس ۴:‏۳‏.‏

^۵ این طرزِ فکر نادرست،‏ عملکرد وجدان آنان را به کلّی مختل کرده بود و باعث شده بود نتوانند درست را از غلط تشخیص دهند.‏ پولُس نوشت:‏ «آلودگان و بی‌ایمانان را هیچ چیز پاک نیست.‏» وجدان ایشان چنان به انحراف کشیده شده بود که دیگر قادر نبود راهنمایی‌شان کند یا مسائل را به درستی ارزیابی کند.‏ برای مثال،‏ آنان هم‌ایمانان مسیحی خود را به دلیل کارهایی ملامت می‌کردند که در انجام آن‌ها آزادی عمل داشتند؛‏ یعنی تصمیم به انجام آن عمل به وجدان شخص بستگی داشت.‏ در واقع،‏ آنان چیزهایی را ناپاک می‌خواندند که ناپاک نبودند.‏ (‏ رومیان ۱۴:‏۱۷؛‏ کُولُسیان ۲:‏۱۶‏)‏ این مردان هرچند ادعا می‌کردند که احکام خدا را می‌شناسند،‏ اما کارهایشان خلاف آن را نشان می‌داد.‏ —‏ تیطُس ۱:‏۱۶‏.‏

‏«هر چیز برای پاکان پاک است»‏

۶.‏ توضیح دهید که پولُس کدام دو نوع شخصیت را با هم مقایسه می‌کند؟‏

^۶ از آنچه پولُس به تیطُس نوشت چه می‌آموزیم؟‏ پولُس دو نوع شخصیت را در مقام مقایسه قرار داده،‏ می‌گوید:‏ «هر چیز برای پاکان پاک است،‏ لیکن آلودگان و بی‌ایمانان را هیچ چیز پاک نیست،‏ بلکه فهم و ضمیر ایشان نیز مُلَوّث است.‏» (‏ تیطُس ۱:‏۱۵‏)‏ واضح است که منظور پولُس این نیست که در نظر شخصی پاک هر کاری بی‌ایراد و انجام هر عملی مجاز است.‏ این مطلب را پولُس در رساله‌ای دیگر به خوبی مشخص می‌کند و می‌گوید کسانی که به اَعمالی مثل زنا،‏ بت‌پرستی و ارتباط با ارواح دست می‌زنند «وارث ملکوت خدا نمی‌شوند.‏» (‏ غَلاطیان ۵:‏۱۹-‏۲۱‏)‏ در واقع پولُس می‌خواهد دیدگاه دو نوع شخصیت را مقایسه کند؛‏ یعنی کسی که از لحاظ اخلاقی و روحانی پاک است و کسی که چنین نیست.‏

۷.‏ عبرانیان ۱۳:‏۴ چه عملی را صریحاً منع کرده،‏ و برخی ممکن است چه نتیجه‌ای از آن بگیرند؟‏

^۷ آیا مسیحی واقعی فقط باید از کارهایی بپرهیزد که کتاب مقدّس صریحاً منع کرده است؟‏ مسلّماً خیر.‏ برای مثال،‏ به این حکم صریح کتاب مقدّس توجه کنید:‏ «نکاح به هر وجه محترم باشد و بسترش غیرنجس زیرا که فاسقان و زانیان را خدا داوری خواهد فرمود.‏» (‏ عبرانیان ۱۳:‏۴‏)‏ حتی فردی غیرمسیحی و یا کسی که هیچ اطلاعی از کتاب مقدّس ندارد متوجه می‌شود که این آیه خیانت به همسر را منع کرده است.‏ آیات بسیار دیگری در کتاب مقدّس است که رابطهٔ جنسی میان دو شخص متأهل را خارج از پیوند زناشویی محکوم می‌کند.‏ اما،‏ افراد مجرّد باید چه دیدی نسبت به رابطهٔ جنسی داشته باشند؟‏ آیا مثلاً آنان می‌توانند از راه دهان مقاربت جنسی کنند؟‏ بسیاری از جوانان این عمل را بلامانع می‌پندارند و رابطهٔ جنسی به حساب نمی‌آورند.‏ آیا برای فردی مسیحی این عمل می‌تواند «پاک» محسوب شود؟‏

۸.‏ دیدگاه مسیحیان حقیقی در خصوص مقاربت از راه دهان چه تفاوتی با دیدگاه بسیاری از مردم دنیا دارد؟‏

 ^۸ عبرانیان ۱۳:‏۴ و اوّل قُرِنتیان ۶:‏۹ نشان می‌دهد که خدا کلاً رابطهٔ جنسی نامشروع (‏ به یونانی «پورنیا»)‏ را محکوم کرده است؛‏ حال چه شخص متأهل باشد،‏ چه مجرّد استفادهٔ ناپسند یا حتی طبیعی از اعضای جنسی فردی دیگر به منظور شهوت‌رانی پورنیا محسوب می‌شود.‏ در واقع،‏ پورنیا هر گونه رابطهٔ جنسی خارج از پیوند زناشویی را شامل می‌گردد.‏ با این وصف،‏ اگرچه بسیاری از جوانان شنیده و یا خود به این نتیجه رسیده‌اند که مقاربت از راه دهان رابطهٔ جنسی محسوب نمی‌شود باید بدانند که این عمل پورنیا یعنی زنا به حساب می‌آید.‏ کتاب مقدّس می‌گوید تنها «یاوه‌گویان و فریبندگان» چنین راهنمایی‌های غلطی را ترویج می‌دهند و مسلّماً مسیحی واقعی این راهنمایی‌ها را مبنای اَعمال خود نمی‌سازد.‏ (‏ تیطُس ۱:‏۱۰‏)‏ مسیحیان وجدان خود را نه بر پایهٔ این راهنمایی‌های غلط،‏ بلکه مطابق معیارهای والای کتاب مقدّس آموزش می‌دهند.‏ بر اساس تعالیم کتاب مقدّس مقاربت از راه دهان پورنیا یعنی زنا به حساب می‌آید.‏ * —‏ اَعمال ۲۱:‏۲۵؛‏ ۱قُرِنتیان ۶:‏۱۸؛‏ اَفَسُسیان ۵:‏۳‏.‏

ندای متفاوت،‏ تصمیمات متفاوت

۹.‏ این سخن پولُس که «هر چیز برای پاکان پاک است» چگونه به موضوع وجدان مربوط می‌شود؟‏

^۹ منظور پولُس از این که «هر چیز برای پاکان پاک است» چیست؟‏ در اینجا پولُس به مسیحیانی اشاره می‌کند که افکار و وجدان خود را از طریق کتاب مقدّس با معیارهای یَهُوَه تطبیق داده‌اند.‏ آنان به خوبی واقفند که در میان اموری که صریحاً در کتاب مقدّس محکوم نشده‌اند مواردی وجود دارد که مسیحیان می‌توانند تصمیماتی متفاوت بگیرند.‏ آنان این امور را «پاک» می‌خوانند و برادر خود را به دلیل تصمیمی متفاوت محکوم نمی‌کنند.‏ مسیحی واقعی انتظار ندارد که همه در خصوص کارهایی که کتاب مقدّس راهنمایی مشخصی در مورد آن نداده است مثل خود او فکر کنند.‏ در اینجا می‌خواهیم به نمونه‌ای اشاره کنیم.‏

۱۰.‏ حضور در مراسم ازدواج (‏ یا تدفین)‏ چه هنگام با مشکل روبرو خواهد شد؟‏

^۱۰ بسیارند زوج‌هایی که فقط یکی از آنان شاهد یَهُوَه شده است.‏ (‏ ۱پِطْرُس ۳:‏۱؛‏ ۴:‏۳‏)‏ یکی از مواقعی که این زوج‌ها با مشکل روبرو می‌گردند،‏ زمانی است که به مراسم عروسی یا مراسم تدفین در مکانی مذهبی دعوت می‌شوند.‏ مثلاً تصوّر کنید زوجی که فقط زن خانواده شاهد یَهُوَه شده است،‏ برای مراسم ازدواج به کلیسا دعوت شده‌اند.‏ (‏ یا شاید به دلیل فوت یکی از اقوام،‏ مثلاً یکی از والدینشان به مکانی که در آنجا پرستش کاذب صورت می‌گیرد دعوت شده‌اند.‏)‏ شوهر وی دوست دارد که همسرش او را همراهی کند.‏ آیا وجدان این خواهر اجازه می‌دهد که در این مراسم حضور یابد؟‏ تصمیم وی چه خواهد بود؟‏ در اینجا می‌خواهیم دو مورد را در نظر بگیریم.‏

۱۱.‏ توضیح دهید که چگونه خواهری مسیحی در مورد تصمیم به حضور یا عدم حضور در کلیسا استدلال کرد،‏ و به چه نتیجه‌ای رسید؟‏

^۱۱ فرض کنیم خواهری به نام مریم به مراسم عروسی در کلیسا دعوت می‌شود.‏ وی برای تصمیم‌گیری در این مورد شماری از احکام کتاب مقدّس را مد نظر قرار می‌دهد؛‏ مثلاً این که ‹از میان بابل عظیم [امپراتوری جهانی ادیان کاذب] بیرون آیید.‏› (‏ مکاشفه ۱۸:‏۲،‏ ۴‏)‏ او پیش از آن عضو کلیسا بود و چندین بار نیز برای مراسم عروسی به کلیسا رفته بود.‏ مریم می‌داند که در طی مراسم از حضار خواسته می‌شود در برخی رسوم مذهبی مثل دعا،‏ خواندن سرود و انجام برخی حرکات مذهبی شرکت کنند.‏ او مصمم است که دست به این اَعمال نزند و حتی نمی‌خواهد در آنجا باشد تا زیر فشار نگاه دیگران لغزش بخورد.‏ مریم همچنین می‌خواهد احترام شوهرش را که سرپرست خانواده است حفظ کند.‏ ولی از طرف دیگر نمی‌خواهد اصول کتاب مقدّس را زیر پا بگذارد.‏ (‏ اَعمال ۵:‏۲۹‏)‏ لذا،‏ با سنجیدگی به شوهرش توضیح می‌دهد که نمی‌تواند او را همراهی کند.‏ او اشاره می‌کند که اگر در این مراسم حضور یابد و از به جا آوردن برخی مراسم سر باز زند ممکن است باعث شرمنده شدن شوهرش در  مقابل دیگران گردد.‏ بدین ترتیب،‏ می‌توان گفت که مریم بر مبنای وجدان خود تصمیمی صحیح گرفته است.‏

۱۲.‏ اگر شاهدی به مراسم عروسی در کلیسا دعوت شود می‌تواند روی چه نکاتی تعمّق کند و ممکن است چه تصمیمی بگیرد؟‏

^۱۲ سارا هم تقریباً با چنین موقعیتی روبرو است.‏ او نیز خواهری است که به شوهر خود احترام می‌گذارد و نمی‌خواهد از احکام خدا و ندای وجدان مسیحی خود تخطّی کند.‏ وی پس از آن که همان نکاتی را که مریم مورد توجه قرار داد از نظر گذراند همراه با دعا مقالهٔ «سؤالات خوانندگان» را در برج‌دیده‌بانی (‏ انگل‍.‏)‏ شمارهٔ ۱۵ مه ۲۰۰۲ مطالعه نمود.‏ او عکس‌العمل آن سه جوان عبرانی را مد نظر قرار داد که در مکانی که پرستش تمثال انجام می‌شد حضور یافتند ولی با اجتناب از هر گونه عمل بت‌پرستی وفاداری خود را حفظ کردند.‏ (‏ دانیال ۳:‏۱۵-‏۱۸‏)‏ سارا تصمیم گرفت با شوهر خود در آن مراسم حضور یابد ولی از هر گونه عمل مذهبی بپرهیزد.‏ سارا نیز مطابق وجدان مسیحی خود تصمیمی صحیح گرفت.‏ او به نحوی روشن ولی سنجیده به شوهر خود توضیح داد که چه عملی وجدانش را آزار می‌دهد و چه عملی نمی‌دهد.‏ سارا می‌خواهد با این عمل تفاوت مذهب واقعی و مذاهب کاذب را به شوهرش نشان دهد.‏ —‏ اَعمال ۲۴:‏۱۶‏.‏

۱۳.‏ چرا نباید تعجب کنیم که دو مسیحی در موقعیتی مشابه دو تصمیم متفاوت بگیرند؟‏

^۱۳ آیا این که دو مسیحی در موقعیتی مشابه دو تصمیم متفاوت می‌گیرند به این معنی است که در نظر یَهُوَه مهم نیست هر مسیحی چه تصمیمی می‌گیرد؟‏ آیا به این معنی است که وجدان یکی از آن دو به خوبی تعلیم نگرفته است؟‏ خیر،‏ مریم با توجه به خاطراتی که از سرودها و مراسم کلیسا داشت،‏ حس کرد که بودنش در محیط کلیسا ممکن است برای حفظ وفاداریش خطرناک باشد.‏ او همچنین از این موضوع هراس داشت که شوهرش باز هم روی برخی رسوم مذهبی شروع به بحث و جدل کند و لغزشی در این میان سبب عذاب وجدانش شود.‏ لذا به این نتیجه رسید که نبودن در کلیسا به صلاحش خواهد بود.‏

۱۴.‏ مسیحیان می‌باید در خصوص تصمیمات شخصی چه نکته‌ای را مد نظر داشته باشند؟‏

^۱۴ اما،‏ سارا چطور؟‏ سارا تصمیم گرفت در کلیسا حضور یابد،‏ ولی از انجام اَعمال مذهبی خودداری کند.‏ آیا تصمیم سارا اشتباه بود؟‏ خیر،‏ کسی نباید تصمیم او را زیر سؤال ببرد یا او را در این خصوص ملامت کند.‏ باید این پند پولُس را به خاطر آوریم که می‌گوید:‏ «آن که همه چیز می‌خورد،‏ نباید به آن که نمی‌خورد به دیدهٔ تحقیر بنگرد؛‏ و آن که همه چیز نمی‌خورد،‏ نباید آن کس را که هر غذایی را می‌خورد،‏ محکوم کند.‏ زیرا خدا او را پذیرفته است.‏ .‏ .‏ .‏ استوار ماندن یا فرو افتادن او به آقایش مربوط است.‏ و او استوار هم خواهد ماند زیرا خداوند قادر است او را استوار گرداند.‏» (‏ رومیان ۱۴:‏۳،‏ ۴‏،‏ ترجمهٔ هزاره نو ‏)‏ واضح است که هیچ مسیحی صادقی نمی‌خواهد شخصی دیگر را ترغیب کند که به ندای وجدان مسیحی خود بی‌اعتنایی کند.‏ این کار مثل آن است که شخص را مجبور کنیم به ندایی بی‌اعتنایی کند که ممکن است باعث نجات وی شود.‏

۱۵.‏ چرا بسیار مهم است که به وجدان و احساسات دیگران اهمیت بدهیم؟‏

 ^۱۵ مریم و سارا نکات دیگری را نیز از نظر گذراندند.‏ مثلاً این که تصمیمشان چه تأثیری روی دیگران می‌گذارد.‏ پولُس به ما پند می‌دهد که هرگز نباید «سنگی» در راه برادر خود بنهیم یا او را «لغزش» دهیم.‏ (‏ رومیان ۱۴:‏۱۳‏)‏ مریم شاید به یاد آورده است که تصمیمی اشتباه در موقعیتی مشابه سبب ایجاد مشکلات زیادی در جماعت یا در میان اقوام و فامیل او شده بود.‏ همچنین توجه دارد که تصمیم وی ممکن است روی فرزندانش نیز تأثیر منفی بگذارد.‏ سارا نیز به این نکات توجه کرد ولی می‌دانست تصمیم وی مشکلی در جماعت یا برای دیگران به وجود نخواهد آورد.‏ آری،‏ وجدان ما نیز باید همچون وجدان این دو خواهر به تأثیری که اَعمالمان بر دیگران می‌گذارد حساس باشد.‏ عیسی می‌گوید:‏ «هر که یکی از این صِغار [یعنی کوچکان] را که به من ایمان دارند،‏ لغزش دهد او را بهتر می‌بود که سنگ آسیایی بر گردنش آویخته،‏ در قعر دریا غرق می‌شد!‏» (‏ متّیٰ ۱۸:‏۶‏)‏ وجدان کسی که به لغزش دادن دیگران اهمیت نمی‌دهد،‏ مانند وجدان اهالی کرِیت «مُلَوّث» و آلوده محسوب می‌شود.‏

۱۶.‏ فرد مسیحی می‌باید در چه زمینه‌ای پیشرفت و تلاش کند؟‏

^۱۶ فرد مسیحی نه تنها باید مرتباً از لحاظ روحانی پیشرفت کند،‏ بلکه باید تلاش کند هر چه بیشتر به ندای وجدان خود گوش دهد.‏ بگذارید برادری به نام دانیال را فرض کنیم.‏ وجدان او به او حکم می‌کند که از هر گونه عملی که به مذاهب کاذب یا به موضوع انتقال خون مربوط می‌شود پرهیز کند.‏ (‏ اَعمال ۲۱:‏۲۵‏)‏ از آنجایی که او پیش از این در این کارها فعالیت داشته،‏ اکنون با وسواس تمام از آنچه به نظر او حتی اندکی به این اَعمال شباهت دارند پرهیز می‌کند.‏ اما،‏ از سوی دیگر دانیال نمی‌تواند بفهمد که چرا برخی مسیحیان از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی‌ای که تماشای آن‌ها از نظر او هیچ اِشکالی ندارد،‏ ایراد می‌گیرند.‏

۱۷.‏ توضیح دهید که چگونه گذشت زمان و پیشرفت روحانی می‌تواند بر وجدان و تصمیمات فردی مسیحی تأثیر بگذارد؟‏

^۱۷ با گذشت زمان معلومات دانیال از کلام خدا عمیق‌تر و دوستی او با یَهُوَه نزدیک‌تر می‌شود.‏ (‏ کُولُسیان ۱:‏۹،‏ ۱۰‏)‏ بدین ترتیب ندای وجدان او اصلاح می‌گردد و این امر تأثیر بارزی بر تصمیمات او می‌گذارد.‏ اکنون دانیال بیشتر به ندای وجدان خود که با اصول کتاب مقدّس تعلیم داده است توجه می‌کند.‏ می‌داند که برخی کارهایی که پیش از آن مطلقاً اشتباه می‌پنداشته از نظر یَهُوَه ناپسند نیستند.‏ از طرف دیگر عمیق‌تر شدن دانسته‌های او از اصول کتاب مقدّس و گوش دادن به آنچه وجدان آموزش‌دیده‌اش به او می‌گوید باعث شده است که از تماشای برخی فیلم‌ها که پیش از آن بلامانع می‌دانست بپرهیزد.‏ آری،‏ می‌توان دید که دانسته‌های دانیال وجدان او را اصلاح کرده است.‏ —‏ مزمور ۳۷:‏۳۱‏.‏

۱۸.‏ وجود چه کسانی در جماعات مسیحی مایهٔ خوشحالی ماست؟‏

^۱۸ در اغلب جماعات برادران و خواهرانی را می‌بینیم که از لحاظ پیشرفت مسیحی در سطوح مختلفی قرار دارند.‏ برخی از آنان نوایمانند و وجدانشان در برخی امور خاموش و در امور دیگر با صدای بلند در گوششان نجوا می‌کند.‏ این افراد به فرصت و کمک نیاز دارند تا بتوانند ندای وجدان خود را با راهنمایی‌های یَهُوَه هماهنگ سازند و یاد بگیرند به ندای وجدان خود گوش دهند.‏ (‏ اَفَسُسیان ۴:‏۱۴،‏ ۱۵‏)‏ جای خوشحالی است که در همان جماعات مسیحیانی نیز هستند که هم دانشی عمیق و تجربه‌ای طولانی در عمل نمودن به کلام خدا دارند و هم این که وجدانشان تا حد زیادی با دیدگاه یَهُوَه منطبق شده است.‏ چقدر باید خوشحال باشیم که چنین برادران و خواهرانی را در میان خود داریم.‏ این مسیحیان «پاک» آنچه را پسندیدهٔ یَهُوَه است از لحاظ اخلاقی و روحانی «پاک» می‌دانند.‏ (‏ اَفَسُسیان ۵:‏۱۰‏)‏ باشد که همهٔ ما با قدم‌هایی استوار در راه هر چه منطبق ساختن وجدان خود با حقایق الٰهی پیشرفت کنیم.‏ —‏ تیطُس ۱:‏۱‏.‏

‏[پاورقی]‏

مرور

‏• چرا برخی مسیحیان کرِیت وجدانی «مُلَوّث» و آلوده داشتند؟‏

‏• چرا ممکن است دو مسیحی باوجدان در موقعیتی مشابه دو تصمیم متفاوت بگیرند؟‏

‏• با گذشت زمان وجدان ما باید در چه جهتی پیشرفت کند؟‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏

‏[نقشه در صفحهٔ ۱۰]‏

‏(‏برای دیدن شکل صحیح به نشریه رجوع شود)‏

سیسیل

یونان

کرِیت

آسیای صغیر

قبرس

دریای مدیترانه

‏[تصویر در صفحهٔ ۱۲]‏

دو مسیحی در موقعیتی مشابه ممکن است دو تصمیم متفاوت بگیرند