مراجعه به متن

مراجعه به فهرست مطالب

‏‹بایستید و نجات یَهُوَه را ببینید›‏

‏‹بایستید و نجات یَهُوَه را ببینید›‏

‏‹بایستید و نجات یَهُوَه را ببینید›‏

‏‹یَهُوَه با من است،‏ پس نخواهم ترسید.‏ انسان به من چه تواند کرد؟‏› —‏ مزمور ۱۱۸:‏۶‏.‏

۱.‏ چه واقعهٔ مهمی در انتظار بشر است؟‏

به زودی بشر با واقعه‌ای مهیب و بی‌سابقه مواجه خواهد شد.‏ عیسی خطاب به پیروانش در خصوص زمان ما و این واقعه چنین پیشگویی کرد:‏ ‹در آن زمان چنان مصیبت عظیمی ظاهر می‌شود که از ابتدای عالَم تا کنون نشده و نخواهد شد!‏ و اگر آن ایّام کوتاه نشود،‏ هیچ بشری نجات نیابد،‏ لیکن به خاطر برگزیدگان،‏ آن روزها کوتاه خواهد شد.‏› —‏ متّیٰ ۲۴:‏۲۱،‏ ۲۲‏.‏

۲.‏ چه عاملی از وقوع مصیبت عظیم ممانعت می‌کند؟‏

۲ فرشتگان در حال حاضر از وقوع مصیبت عظیم ممانعت می‌کنند.‏ البته انسان قادر به دیدن این قدرت‌های آسمانی نیست اما در مکاشفه‌ای که عیسی بر یوحنّا آشکار ساخت یوحنّا اجازه یافت دلیل این ممانعت را ببیند.‏ این رسول سالخورده مشاهدات خود را چنین نگاشته است:‏ ‹بعد از آن دیدم چهار فرشته،‏ بر چهار گوشهٔ زمین ایستاده،‏ چهار باد زمین را باز می‌دارند.‏ .‏ .‏ .‏ و فرشتهٔ دیگری دیدم که از مَطلَع [محل طلوع] آفتاب بالا می‌آید و مُهر خدای زنده را دارد.‏ و به آن چهار فرشته‌ای که بدیشان داده شد .‏ .‏ .‏ به آواز بلند ندا کرده،‏ می‌گوید:‏ «هیچ ضرری به زمین و دریا و درختان مرسانید تا بر پیشانی بندگان خدای خود مُهر زنیم.‏»› —‏ مکاشفه ۷:‏۱-‏۳‏.‏

۳.‏ مصیبت عظیم با چه رویدادی آغاز می‌شود؟‏

۳ مُهر نهادن بر پیشانی بندگان مسح‌شدهٔ خدا رو به اتمام است.‏ از این رو این چهار فرشته برآنند که بادهای ویرانگر را رها سازند و مصیبت عظیم آغاز شود.‏ در آن زمان چه روی خواهد داد؟‏ در مکاشفهٔ یوحنّا،‏ فرشته‌ای پاسخ این سؤال را روشن می‌سازد:‏ «به یک صدمه شهر بابل منهدم خواهد گردید و دیگر هرگز یافت نخواهد شد.‏» (‏مکاشفه ۱۸:‏۲۱‏)‏ زمانی که حکمرانی ادیان کاذب ریشه‌کن و منهدم شود آسمان غرق شادی خواهد شد.‏ —‏ مکاشفه ۱۹:‏۱،‏ ۲‏.‏

۴.‏ چه رویدادهایی در پیش است؟‏

۴ پس از آن تمامی ملل زمین علیه قوم خدا متحد خواهند گشت تا این مسیحیان حقیقی را از میان بردارند.‏ آیا موفق خواهند بود؟‏ شاید ابتدا چنین به نظر رسد،‏ اما ورق بر خواهد گشت و لشکرهای آسمانی به همراه عیسی این قدرت‌های بشری را نابود خواهند ساخت.‏ (‏مکاشفه ۱۹:‏۱۹-‏۲۱‏)‏ سرانجام دست شیطان و همراهانش نیز از فریب دادن انسان‌ها کوتاه می‌شود.‏ چون به مدت هزار سال به جایی انداخته خواهند شد که در آن هیچ کار و فعالیتی ممکن نیست.‏ به راستی که گروه عظیمِ نجات‌یافتگان طعم چه رهایی و آسایشی را خواهند چشید.‏ —‏ مکاشفه ۷:‏۹،‏ ۱۰،‏ ۱۴؛‏ ۲۰:‏۱-‏۳‏.‏

۵.‏ کسانی که به یَهُوَه خدا وفادار بمانند چه شادی‌ای نصیبشان خواهد شد؟‏

۵ این رویدادهای مهیب و فوق‌العاده با به حق بودن حاکمیت یَهُوَه خدا بر عالَم مرتبط است.‏ فکرش را بکنید،‏ چیزی تا وقوع این وقایع نمانده است،‏ از این رو هر کدام از ما این فرصت را دارد که با وفاداری به یَهُوَه خدا و استواری در طرفداری از حاکمیت او،‏ در تقدّس نامش و تحقق مقصودش سهیم باشد.‏ به راستی که هیچ شادی‌ای بالاتر از این نیست.‏

۶.‏ با توجه به رویدادهایی که در شرف وقوع است به بررسی چه گزارشی از کتاب مقدّس می‌پردازیم؟‏

۶ آیا برای این رویدادهای بسیار مهم آمادگی داریم؟‏ آیا به قدرت یَهُوَه برای نجات خادمانش ایمان داریم؟‏ آیا اطمینان داریم که یَهُوَه خدا در وقت مناسب و به بهترین روش به کمک ما می‌آید؟‏ آنچه هر یک از ما را در پاسخ به این سؤالات یاری می‌کند یادآوری سخن پولُس به مسیحیان روم است که گفت:‏ «زیرا همهٔ چیزهایی که از قبل مکتوب شد،‏ برای تعلیم ما نوشته شد تا به صبر و تسلّی کتاب امیدوار باشیم.‏» (‏رومیان ۱۵:‏۴‏)‏ گزارش آزادی اسرائیلیان از جمله وقایعی است که در کتاب مقدّس برای تعلیم،‏ تسلّی و امید ما به ثبت رسیده است.‏ یَهُوَه خدا قوم اسرائیل را از یوغ ستمگران مصری و اسارتی بی‌رحمانه آزاد ساخت.‏ بررسی دقیق این رویدادِ هیجان‌انگیز و تفکّر روی تدابیر یَهُوَه در رهایی اسرائیلیان،‏ برای ما که مشتاق رهایی و در انتظار وقوع مصیبت عظیم هستیم بسیار دلگرم‌کننده و نیروبخش است.‏

یَهُوَه قومش را رهایی می‌بخشد

۷.‏ در سال ۱۵۱۳ ق.‏م.‏ در مصر چه وضعیت دلهره‌آوری پیش آمده بود؟‏

۷ در سال ۱۵۱۳ ق.‏م.‏ زمانی که یَهُوَه مصریان را به نُه بلا دچار کرده بود فرعون با این سخنانِ تند موسی را از خود راند:‏ «از حضور من برو!‏ و باحذر باش که روی مرا دیگر نبینی،‏ زیرا در روزی که مرا ببینی خواهی مرد.‏» موسی چنین پاسخ داد:‏ «نیکو گفتی،‏ من هم روی تو را دیگر نمی‌خواهم ببینم.‏» —‏ خروج ۱۰:‏۲۸،‏ ۲۹‏،‏ ترجمهٔ دنیای جدید.‏

۸.‏ چه راهنمایی‌هایی به اسرائیلیان داده شده بود و نتیجهٔ آن چه بود؟‏

۸ یَهُوَه موسی را آگاه ساخت که به فرعون و تمام مصر ضربهٔ نهایی را خواهد زد.‏ در روز ۱۴ اَبیب (‏نیسان)‏ پسران اوّل خانواده‌های مصری و همین طور نخست‌زادهٔ حیواناتشان کشته می‌شدند.‏ اما خانواده‌های اسرائیلی می‌توانستند با به کار بستن دقیق راهنمایی‌هایی که خدا به موسی داده بود در امان باشند.‏ آنان باید خون برّهٔ نری را به دو طرف چهارچوب و سردرِ خانه‌شان می‌پاشیدند و در خانه می‌ماندند.‏ در آن شب چه روی داد؟‏ موسی خود چنین شرح می‌دهد:‏ ‹و واقع شد که در نصف شب،‏ یَهُوَه همهٔ نخست‌زادگان زمین مصر را .‏ .‏ .‏ زد.‏› فرعون فوراً عکس‌العمل نشان داد و موسی و هارون را در شب خواست و به آنان چنین گفت:‏ ‹برخیزید!‏ و از میان قوم من بیرون شوید .‏ .‏ .‏ رفته،‏ یَهُوَه را عبادت نمایید،‏ چنانکه گفتید.‏› اسرائیلیان بی‌درنگ حرکت کردند،‏ احتمالاً تعداد آنان بیش از سه میلیون نفر بود و تعداد زیادی غیراسرائیلی نیز همراه آنان عازم شدند.‏ —‏ خروج ۱۲:‏۱-‏۷،‏ ۲۹،‏ ۳۱،‏ ۳۷،‏ ۳۸‏.‏

۹.‏ یَهُوَه اسرائیلیان را به چه مسیری راهنمایی کرد و چرا؟‏

۹ نزدیک‌ترین مسیر برای رسیدن اسرائیلیان به سرزمین موعود مسیر کنارهٔ دریای مدیترانه و عبور از سرزمین فلسطیان بود.‏ اما آن منطقه،‏ منطقهٔ دشمن بود.‏ از این رو احتمالاً یَهُوَه برای این که قوم را از درگیری و جنگ حفظ کند آنان را به سمت دریای سرخ و مسیر بیابان راهنمایی کرد.‏ با این که سه میلیون نفر در حرکت بودند هیچ بی‌نظمی و اغتشاشی وجود نداشت.‏ در این گزارش آمده است:‏ «بنی‌اسرائیل با آرایش جنگی،‏ از زمین مصر بیرون آمدند.‏» —‏ خروج ۱۳:‏۱۷،‏ ۱۸‏،‏ دج.‏

‏«نجات یَهُوَه را ببینید»‏

۱۰.‏ چرا خدا از اسرائیلیان می‌خواهد که در برابر فَمُ‌الحیروت اردو زنند؟‏

۱۰ خروج از مصر آغاز وقوع وقایع شگرف دیگری برای اسرائیلیان بود.‏ یَهُوَه خطاب به موسی می‌گوید:‏ ‹به بنی‌اسرائیل بگو برگردند،‏ برابر فَمُ‌الحیروت در میان مَجْدَل و دریا و در مقابل بَعَل صَفُون اردو زنند.‏› اسرائیلیان به راهنمایی یَهُوَه عمل کردند و در پی آن این جمعیت عظیم در میان کوه و قسمتی از دریای سرخ محصور شدند.‏ به نظر می‌آمد در دام افتاده‌اند و هیچ راه فراری ندارند.‏ اما یَهُوَه خوب می‌دانست که چه می‌کند.‏ او به موسی چنین می‌گوید:‏ «دل فرعون را سخت گردانم تا ایشان را تعاقب کند،‏ و در فرعون و تمامی لشکرش جلال خود را جلوه دهم،‏ تا مصریان بدانند که من یَهُوَه هستم.‏» —‏ خروج ۱۴:‏۱-‏۴‏.‏

۱۱.‏ الف)‏ فرعون چه کرد و اسرائیلیان چه عکس‌العملی نشان دادند؟‏ ب)‏ موسی با اعتراض اسرائیلیان چگونه برخورد کرد؟‏

۱۱ فرعون با تصوّر این که آزاد کردن اسرائیلیان از مصر خطا بود به همراه ۶۰۰ ارابهٔ جنگی و با شور و شدّت آنان را تعقیب می‌کند.‏ وقتی اسرائیلیان هجوم سپاه مصریان را از دور می‌بینند وحشت‌زده بر سر موسی فریاد می‌زنند:‏ «آیا در مصر قبرها نبود که ما را برداشته‌ای تا در صحرا بمیریم؟‏» موسی با اطمینان به قدرت نجات یَهُوَه به قوم می‌گوید:‏ ‹مترسید!‏ بایستید و نجات یَهُوَه را ببینید،‏ که امروز آن را برای شما خواهد کرد.‏ .‏ .‏ .‏ یَهُوَه برای شما جنگ خواهد کرد و شما خاموش باشید.‏› —‏ خروج ۱۴:‏۵-‏۱۴‏.‏

۱۲.‏ یَهُوَه چگونه قومش را نجات داد؟‏

۱۲ موسی به قوم گفت که یَهُوَه برای آنان جنگ خواهد کرد و چنین نیز شد چرا که فرشتگان با پشتیبانی یَهُوَه وارد عمل شدند.‏ (‏خروج ۱۳:‏۲۱،‏ ۲۲؛‏ ۱۴:‏۱۹،‏ ۲۰‏)‏ فرشتهٔ خدا ستون ابری را که تا آن زمان راهنمای اسرائیلیان بود در میان آنان و مصریان قرار داد.‏ این ستون ابر به طریقی معجزه‌آسا در عین حال که ناحیهٔ مصریان را تاریک کرده بود برای اسرائیلیان چشمهٔ نور بود.‏ موسی با اطاعت از فرمان یَهُوَه دست خود را دراز کرد.‏ در ادامهٔ این گزارش چنین می‌خوانیم:‏ ‹پس موسی دست خود را بر دریا دراز کرد و یَهُوَه دریا را به باد شرقی شدید،‏ تمامی آن شب برگردانیده،‏ دریا را خشک ساخت و آب مُنْشَق [شکافته] گردید.‏ و بنی‌اسرائیل در میان دریا بر خشکی می‌رفتند و آب‌ها برای ایشان بر راست و چپ،‏ دیوار بود.‏› مصریان همچنان به دنبال آنان می‌تاختند اما یَهُوَه پشتیبان قومش بود.‏ او سپاه مصریان را آشفته ساخت و سپس به موسی چنین گفت:‏ ‹دست خود را بر دریا دراز کن،‏ تا آب‌ها بر مصریان،‏ بر ارابه‌ها و سواران ایشان برگردد.‏› پس از این عملِ موسی سپاه مصریان کاملاً نابود شدند طوری که حتی یک سرباز هم زنده باقی نماند.‏ —‏ خروج ۱۴:‏۲۱-‏۲۸؛‏ مزمور ۱۳۶:‏۱۵‏.‏

از نجات اسرائیلیان درس بگیریم

۱۳.‏ نجات قوم اسرائیل چه تأثیری روی آنان گذاشت؟‏

۱۳ این رهایی خارق‌العاده چه تأثیری در نجات‌یافتگان داشت؟‏ موسی و قوم اسرائیل با دیدن عظمت یَهُوَه هیجان‌زده و با دلی پرشور سرودِ حمد و ستایش سر دادند،‏ و چنین خواندند:‏ ‹یَهُوَه را سرود می‌خوانم زیرا که با جلال مظفر شده است.‏ .‏ .‏ .‏ یَهُوَه سلطنت خواهد کرد تا ابدالآباد.‏› (‏خروج ۱۵:‏۱،‏ ۱۸‏)‏ آری،‏ اوّلین کاری که آنان به انجام آن برانگیخته شدند این بود که یَهُوَه را جلال دهند و حاکمیت او را اعلام نمایند.‏ چرا که قدرت و عظمت یَهُوَه خدا به نمایش گذاشته شده بود.‏

۱۴.‏ الف)‏ اَعمال یَهُوَه خدا برای اسرائیلیان چه چیز از او به ما می‌آموزد؟‏ ب)‏ آیهٔ سال ۲۰۰۸ چیست؟‏

۱۴ در این گزارش فوق‌العاده چه تعلیم،‏ تسلّی و امیدی نهفته است؟‏ قطعاً با تفکّر در این گزارش به این نتیجه می‌رسیم که قوم یَهُوَه با هر سختی و مشکلی که روبرو شوند،‏ یَهُوَه خدا حاضر به مقابله با مشکلات آنان است.‏ همچنین قوم یَهُوَه در هر موقعیتی که قرار گیرند،‏ یَهُوَه خدا آمادهٔ نجات آنان است.‏ زمانی که یَهُوَه باد شرقی شدید را وزاند دریای سرخ دیگر مانعی در راه اسرائیلیان نبود و به قدرت یَهُوَه همان دریای سرخ گور سپاه مصریان گشت.‏ وقتی در عمق این گزارش تفکّر می‌کنیم این سخن مزمورنویس از دل و زبان ما نیز جاری می‌شود که می‌گوید:‏ ‹یَهُوَه با من است،‏ پس نخواهم ترسید.‏ انسان به من چه تواند کرد؟‏› (‏مزمور ۱۱۸:‏۶‏)‏ همچنین این گزارش اثباتی است بر گفتهٔ اطمینان‌بخش و تسلّی‌دهندهٔ پولُس رسول در رومیان ۸:‏۳۱ که می‌گوید:‏ «هر گاه خدا با ما است کیست به ضدّ ما؟‏» به راستی که این سخنان الهام‌شده چه قوّت‌قلب و اطمینانی به ما می‌بخشد،‏ هر ترس و شکی را از دلمان می‌زداید و آن را از امید و اطمینان پر می‌سازد.‏ آیهٔ سال ۲۰۰۸ ‹بایستید و نجات یَهُوَه را ببینید› بسیار مناسب این احساس است.‏ —‏ خروج ۱۴:‏۱۳‏.‏

۱۵.‏ برای نجات اسرائیلیان از مصر اطاعت تا چه حد اهمیت داشت،‏ و اطاعت امروزه چقدر اهمیت دارد؟‏

۱۵ خروج اسرائیلیان از مصر چه درس دیگری به ما می‌آموزد؟‏ ما باید همواره و در هر امری از یَهُوَه اطاعت کنیم.‏ اسرائیلیان مطیعانه تمام دستورالعمل‌هایی را که برای نجاتشان گفته شده بود با جزئیات اجرا کردند.‏ آنان شب ۱۴ نیسان در خانه‌هایشان ماندند.‏ در آخر نیز هنگام ترک مصر طبق «آرایش جنگی» حرکت می‌کردند.‏ (‏خروج ۱۳:‏۱۸‏،‏ دج‏)‏ امروزه برای ما نیز بسیار اهمیت دارد که مطیع راهنمایی‌هایی که «غلام امین و دانا» می‌دهد باشیم.‏ (‏متّیٰ ۲۴:‏۴۵‏)‏ باید با دقت به کلام خدا توجه کنیم و به صدایی که از پشت سر به ما می‌گوید:‏ ‹راه این است،‏ در آن سلوک بنما هنگامی که به طرف راست یا چپ می‌گردیم.‏› (‏اِشَعْیا ۳۰:‏۲۱‏)‏ احتمال دارد همچنان که به وقوع مصیبت عظیم نزدیک می‌شویم دستورالعمل‌هایی با جزئیات دریافت کنیم.‏ سلامتی و امنیت ما در روزهای دشواری که در پیش داریم به همراهی و هماهنگی‌مان با دیگر خادمین وفادار یَهُوَه خدا بستگی دارد.‏

۱۶.‏ از تدبیری که یَهُوَه در رهایی اسرائیلیان به کار گرفت چه می‌آموزیم؟‏

۱۶ به خاطر آور که اسرائیلیان با اطاعت از یَهُوَه در موقعیتی قرار گرفتند که تصوّر می‌شد میان کوه و دریا در دام افتاده‌اند.‏ قطعاً در آن زمان به نظر نمی‌آمد که آن راه راهی درست بود.‏ اما یَهُوَه همه چیز را در دست داشت و سرانجام قوم نجات یافت و عظمت و قدرت یَهُوَه به نمایش گذارده شد.‏ امروزه نیز ممکن است ما دلیل انجام برخی امور سازماندهی را که به روشی خاص انجام می‌شود ندانیم،‏ اما دلایل کافی داریم که به راهنمایی‌های یَهُوَه خدا اطمینان کنیم؛‏ راهنمایی‌هایی که از طریق خادمان مسح‌شدهٔ وفادار خود به ما می‌رساند.‏ گاه شاید به نظر رسد که دشمنانمان موفقند.‏ همواره باید در نظر داشته باشیم که ما به دلیل دید محدودمان قادر نیستیم تمام جوانب امر را ببینیم.‏ اما یَهُوَه قادر است در زمان مناسب شگردی مدبّرانه به کار بندد،‏ همان طور که در گذشته برای قوم اسرائیل انجام داد.‏ —‏ امثال ۳:‏۵‏.‏

به یَهُوَه اطمینان داشته باشید

۱۷.‏ چرا می‌توانیم مطمئن باشیم که یَهُوَه امروزه نیز راهنمای ماست؟‏

۱۷ آیا می‌توانید تصوّر کنید ستون ابر در روز و ستون آتش در شب چه اطمینان و قوّت‌قلبی به اسرائیلیان می‌داد؟‏ این نشانی بود بر اینکه «فرشتهٔ خدا» راهنمای سفر آنان است.‏ (‏خروج ۱۳:‏۲۱،‏ ۲۲؛‏ ۱۴:‏۱۹‏)‏ امروزه ما نیز اطمینان داریم که یَهُوَه خدا راهنما،‏ محافظ و نجات‌دهندهٔ قومش است.‏ می‌توانیم به این قول یَهُوَه اعتماد داشته باشیم که می‌گوید:‏ «مقدّسان خود را ترک نخواهد فرمود.‏ ایشان محفوظ خواهند بود تا ابدالآباد.‏» (‏مزمور ۳۷:‏۲۸‏)‏ هیچ گاه نباید پشتیبانی فرشتگان را که امروزه نیز همراه قوم خدا هستند فراموش کنیم.‏ با یاری آنان می‌توانیم ‹بایستیم و نجات یَهُوَه را ببینیم.‏› —‏ خروج ۱۴:‏۱۳‏.‏

۱۸.‏ چرا لازم است که تمام قسمت‌های «اسلحهٔ خدا» را بپوشیم؟‏

۱۸ چه چیز می‌تواند تک‌تک ما را قادر سازد که در راه حقیقت استوار ‹بایستیم›؟‏ با به تن کردن لباس رزمِ روحانی‌ای که پولُس در نامه‌اش به جماعت اَفَسُس به آن اشاره کرد قادر خواهیم بود استوار بمانیم.‏ توجه کنید که پولُس رسول تذکر داده است که «اسلحهٔ تمام خدا را بپوشید.‏» آیا ما نیز تمام قسمت‌های این لباس را به تن داریم؟‏ سال آتی فرصتی است که هر کدام از ما خود را امتحان نماییم و اطمینان حاصل کنیم که تمام قسمت‌های این لباس رزم را به تن داریم.‏ دشمن ما شیطان ابلیس با ضعف‌های ما آشناست و بر آن است که ما در به تن کردن قسمتی از این لباس رزم کوتاهی کنیم تا به ما حمله کند.‏ ما در حال «کشتی گرفتن» با قدرت‌های آسمانی هستیم اما با قدرت یَهُوَه می‌توانیم بر آنان پیروز شویم و وفاداریمان را به خدا نشان دهیم.‏ —‏ اَفَسُسیان ۶:‏۱۱-‏۱۸؛‏ امثال ۲۷:‏۱۱‏.‏

۱۹.‏ اگر سختی‌ها را تحمّل کنیم چه افتخاری نصیبمان می‌شود؟‏

۱۹ عیسی به پیروانش چنین گفت:‏ «جان‌های خود را به صبر دریابید.‏» (‏لوقا ۲۱:‏۱۹‏)‏ باشد که تک‌تک ما وفادارانه متحمّل هر گونه سختی و مشکل احتمالی باشیم و این افتخار نصیبمان شود که از لطف مهربانانهٔ خدا برخوردار شویم و ‹بایستیم و نجات یَهُوَه را ببینیم.‏›‏

پاسخ شما چیست؟‏

‏• چه رویدادهای هیجان‌انگیزی در شرف وقوع‌اند؟‏

‏• یَهُوَه در سال ۱۵۱۳ ق.‏م.‏ به چه شکل قدرتش را برای نجات قومش به نمایش گذاشت؟‏

‏• شما مصمم به انجام چه کاری هستید؟‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏

‏[نکتهٔ برجسته‌شده در صفحهٔ ۲۲]‏

آیهٔ سال ۲۰۰۸:‏ ‹بایستید و نجات یَهُوَه را ببینید.‏› —‏ خروج ۱۴:‏۱۳‏.‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۱۸]‏

‏«همهٔ چیزهایی که از قبل مکتوب شد برای تعلیم ما نوشته شد»‏

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۰]‏

سرسختی فرعون بر سر مصر مصیبت آورد

‏[تصویر در صفحهٔ ۲۱]‏

زمانی که اسرائیلیان هر آنچه که یَهُوَه گفته بود به انجام رساندند نجات یافتند