صنایع بدیع در کتاب مقدّس
صنایع بدیع در کتاب مقدّس
تصویر از هزار کلمه باارزشتر است، اما گاهی یک یا دو واژه موضوع مورد نظر را در ذهن شخص به تصویر میکشد. در کتاب مقدّس به فراوانی از صنایع بدیع استفاده شده است و مفهوم آن را در پاورقی میتوانید بخوانید. * برای مثال، حسابشده است که عیسی در خطابهٔ بالای کوه از پنجاه صنایع بدیع مختلف استفاده کرد.
چرا باید به صنایع بدیع در کتاب مقدّس توجه داشت؟ اوّلاً، درک صنایع بدیع، خواندن کتاب مقدّس را لذّتبخش ساخته، ارزش آن را برایمان دوچندان میسازد. ثانیاً، تشخیص صحیح صنایع بدیع باعث میشود که شخص موضوع را بهتر درک کند. برعکس، عدم تشخیص آن نه تنها باعث سردرگمی میشود بلکه شخص را به نتیجهگیری غلط سوق میدهد.
درک صنایع بدیع
صنایع بدیع تشبیه مطلبی به مطلبی دیگر است. مطلب تشبیهشده را موضوع مینامند و مطلبی که به موضوع تشبیه شده است تصویر مینامند. آنچه دو مطلب را به هم تشبیه میکند نکتهٔ مشابه است. پس، برای درک صحیح صنایع بدیع بسیار اهمیت دارد که این سه جزء را به خوبی تشخیص دهیم.
گاهی تشخیص موضوع و تصویر نسبتاً آسان است. اما ممکن است که بیش از یک نکتهٔ مشابهٔ بین آنها وجود داشته باشد. چگونه میتوان نکتهٔ مشابه در نظر گرفتهشده را به درستی تشخیص داد؟ جواب را اغلب میتوان در مضمون متن یا آیات قبل و بعد دریافت. *
برای مثال، عیسی به جماعت ساردِس چنین گفت: «هر گاه بیدار نباشی، مانند دزد بر تو خواهم آمد.» او در اینجا آمدنش را که موضوع است به آمدن دزد که تصویر است تشبیه میکند. نکتهٔ مشابه در اینجا چیست؟ مضمون متن، آن را روشن میسازد. عیسی گفت: «از ساعت آمدن من بر تو مطلع نخواهی شد.» (مکاشفه ۳:۳) پس، این تشبیه نه مقصود آمدن عیسی را بیان میکند و نه به این مفهوم است که میخواهد چیزی را بدزدد. بلکه نکتهٔ مشابه به این اشاره دارد که آمدن عیسی غیرمنتظره و ناگهانی است.
۱تَسّالونیکیان ۵:۲) مضمون سخنان پولُس نکتهٔ مشابه را به وضوح نشان نمیدهد. اما مقایسهٔ این صنعت بدیع با گفتهٔ عیسی در مکاشفه ۳:۳ کمک میکند که نکتهٔ مشابه را بیابیم. این صنعت بدیع به خوبی روشن میکند که مسیحیان حقیقی باید از لحاظ روحانی بیدار بمانند!
برخی اوقات صنعت بدیعی که در یک قسمت از کتاب مقدّس آمده است مفهوم صنعت بدیع همانندی را در قسمتی دیگر باز میکند. برای مثال، پولُس رسول از صنعت بدیعی استفاده کرد که عیسی آن را به کار برده بود. او گفت: «آگاهید که روز خداوند چون دزد در شب میآید.» (صنایع بدیع در توصیف خدا
بشر قادر نیست همهٔ جوانب خصوصیات و قدرت خدای متعال را دریابد. داود پادشاه در بارهٔ یَهُوَه خدا نوشت: «عظمت او را تفتیش نتوان کرد.» (مزمور ۱۴۵:۳) ایّوب نیز پس از توجه به خلقت با شگفتی گفت: «اینها تنها بخش کوچکی از کارهای عظیم اوست و زمزمهای از صدای غرّش او. پس کیست که بتواند در برابر قدرت او بایستد؟» — ایّوب ۲۶:۱۴، تفس.
با این حال، صنایع بدیع در کتاب مقدّس به ما کمک میکند تا حدّی خصوصیات شگفتانگیز خدای آسمانها را در ذهن به تصویر بکشیم. در کتاب مقدّس یَهُوَه به پادشاه، قانونگذار، داور و جنگجو تشبیه شده است. این تشبیهات برای ایجاد احترام به خدا بیان شده است. همچنین او را به شخصی دوستداشتنی مانند شبان، مشاور، معلّم، پدر، شفادهنده و نجاتدهند توصیف میکند. (مزمور ۱۶:۷؛ ۲۳:۱؛ ۳۲:۸؛ ۷۱:۱۷؛ ۸۹:۲۶؛ ۱۰۳:۳؛ ۱۰۶:۲۱؛ اِشَعْیا ۳۳:۲۲؛ ۴۲:۱۳؛ یوحنّا ۶:۴۵) هر یک از این توصیفهای ساده چند خصوصیت یَهُوَه را نمایان ساخته، تصاویری خوشایند از او در ذهن ایجاد میکند. پس، استفاده از صنایع بدیع بهتر از هزاران واژه موضوع را در ذهن شخص به تصویر میکشد.
کتاب مقدّس همچنین یَهُوَه را به اجسامی بیجان تشبیه ساخته است. در آنجا آمده است که یَهُوَه خدا «صخرهٔ اسرائیل،» «قلعه» و «برج حصین» است. (۲سموئیل ۲۳:۳؛ مزمور ۱۸:۲؛ امثال ۱۸:۱۰) از چه لحاظ این اجسام با خصوصیات یَهُوَه مشابهت دارد؟ همان گونه که صخرهای عظیم استوار و پابرجاست یَهُوَه خدا نیز پناهگاهی امن و مستحکم است.
کتاب مزمور پُر از صنایع بدیع است که جنبههای مختلف خصوصیات یَهُوَه را نشان میدهد. برای مثال، از آنجایی که یَهُوَه سرچشمهٔ نور، زندگی، انرژی و امنیت است مزمور ۸۴:۱۱ او را به «آفتاب و سپر» تشبیه میکند. در حالی که در مزمور ۱۲۱:۵ آمده است که یَهُوَه به «دست راستت سایهٔ تو است،» زیرا که سایه، شخص را از گرمای سوزان خورشید حفاظت میکند. یَهُوَه نیز به همان شکل خادمانش را از گرمای سوزان مصیبت محافظت مینماید. او با «دست» یا «بالهای» خود سایهای برای حفاظت آنان فراهم میسازد. — اِشَعْیا ۵۱:۱۶؛ مزمور ۱۷:۸؛ ۳۶:۷.
صنایع بدیع در توصیف عیسی
کتاب مقدّس بارها عیسی را «پسر خدا» خوانده است. (یوحنّا ۱:۳۴؛ ۳:۱۶-۱۸) درک این موضوع برای برخی از غیرمسیحیان دشوار است، چرا که خدا زنی ندارد و ماهیت او همچون بشر نیست. واضح است که خدا به مانند انسانها صاحب فرزند نمیشود. پس عبارت «پسر خدا» صنعتی بدیع است. این صنعت بدیع رابطهٔ خدا و عیسی را به رابطهٔ پدر و پسر تشبیه میکند. همچنین تأکید میکند که عیسی به دست خدا در آسمان آفریده شده است. آدم، اوّلین مخلوق انسانی نیز به طور مشابه «پسر خدا» نامیده شده است. — لوقا ۳:۳۸.
عیسی برای توصیف نقشهای مختلفی که در تحقق مقصود خدا به عهده دارد از صنایع بدیع استفاده کرد. برای مثال، او گفت: «من تاک حقیقی هستم و پدر من باغبان است.» سپس شاگردانش را به شاخههای تاک تشبیه نمود. (یوحنّا ۱۵:۱، ۴) از این تشبیه چه نکاتی میآموزیم؟ شاخههای تاک برای آن که زنده و پرمیوه باشند باید به تنهٔ آن متصل بمانند. به طور مشابه، شاگردان مسیح نیز باید پیوسته در اتحاد با او باشند چون که عیسی گفت: «جدا از من هیچ نمیتوانید کرد.» (یوحنّا ۱۵:۵) درست همان طور که باغبان انتظار دارد تاکِ تاکستانش میوه آورد یَهُوَه نیز انتظار دارد کسانی که با عیسی متحدند میوهٔ روحانی بیاورند. — یوحنّا ۱۵:۸.
تشخیص نکتهٔ مشابه
اگر نکتهٔ مشابه به درستی تشخیص داده نشود اشتباه برداشت خواهد شد. برای مثال، به سخنانی که در رومیان ۱۲:۲۰ آمده است توجه کنید: «اگر دشمن تو گرسنه باشد، او را سیر کن و اگر تشنه است، سیرابش نما زیرا اگر چنین کنی اخگرهای آتش بر سرش خواهی انباشت.» آیا انباشتن اخگرهای آتش بر سر شخص به مفهوم انتقام گرفتن است؟ اگر نکتهٔ مشابه را به درستی تشخیص دهیم متوجه میشویم که چنین نیست. این صنعت بدیع به روش ذوب فلزات در ایّام قدیم اشاره میکند. در آن دوران، برای گداختن سنگ معدن، آن را بر روی ذغال میگذاشتند و مقداری ذغال را نیز بر روی آن قرار میدادند. این روش ذوبِ سنگ معدن باعث میشد که فلز از ناخالصیها جدا شود. به طور مشابه، نیکویی کردن نیز مانند اخگرهای آتش دل شخص را نرم و خصوصیات خوب وی را شکوفا میسازد.
درک صحیح صنایع بدیع نه فقط بر ذهن بلکه بر دلمان نیز اثر میگذارد. برای مثال، تشبیه گناه به قرض به ما کمک میکند که سنگین بودن بار گناه را حس کنیم. (لوقا ۱۱:۴) وقتی یَهُوَه گناهان ما را میبخشد مانند این است که بدهیهای ما را باطل میسازد و با این کار سبک میشویم. کتاب مقدّس نشان میدهد که وقتی خدا گناهان را میبخشد به مانند این است که آن را «مَستور» و «محو» میکند، درست مانند پاک کردن تختهسیاه با ابری خیس. این موضوع به ما اطمینان میدهد که خدا از آن به بعد آن گناهان را به حساب نمیآورد. (مزمور ۳۲:۱، ۲؛ اَعمال ۳:۱۹) پی بردن به این که یَهُوَه خدا گناهان سرخ یا ارغوانی رنگ را مثل برف سفید میسازد بسیار تسلّیدهنده است! — اِشَعْیا ۱:۱۸.
اینها فقط برخی از صنایع بدیعی است که در کتاب مقدّس آمده است. پس هنگامی که کتاب مقدّس را میخوانیم باید به صنایع بدیع به خوبی توجه کنیم. سعی کنیم نکتهٔ مشابه را تشخیص دهیم و بر آن تعمّق نماییم. با این کار درکمان از کتاب مقدّس عمیقتر میشود و به ارزش آن بیشتر پی میبریم.
[پاورقیها]
^ بند 2 صنایع بدیع شامل استعاره، تشبیه یا دیگر فنون ادبی است که در زبان مجازی استفاده میشود.
^ بند 6 در دایرهالمعارف دو جلدی «بینش بر نوشتههای مقدّس،» به زبان انگلیسی، چاپ شاهدان یَهُوَه اطلاعات وسیعی وجود دارد که در بسیاری موارد نکتهٔ مشابه را روشن میسازد.
[کادر در صفحهٔ ١٣]
موارد استفاده از صنایع بدیع
صنایع بدیع در موارد مختلفی استفاده میشود. برای مثال از صنعت بدیعی ساده استفاده میشود تا درک موضوعی دشوار را ساده کرد. یا ویژگیهای مختلف یک موضوع را با چندین صنعت بدیع میتوان روشن ساخت. همچنین از این صنعت برای تأکید یا گیرا کردن مطلبی مهم نیز استفاده میشود.
[کادر در صفحهٔ ۴١]
تشخیص اجزای مختلف
صنعت بدیع: «شما نمک جهانید!» (متّیٰ ۵:۱۳)
موضوع: شما (شاگردان عیسی)
تصویر: نمک
نکتهٔ مشابه در این متن: مادهٔ حفظکننده
درس: شاگردانش پیامی را در اختیار داشتند که حفظکنندهٔ جان مردم بود.
[نکتهٔ برجستهشده در صفحهٔ ١۵]
یَهُوَه «شبان من است محتاج به هیچ چیز نخواهم بود.»