آیا ستارگان بر زندگی ما تأثیری دارند؟
آیا ستارگان بر زندگی ما تأثیری دارند؟
در شبی صاف و تاریک، آسمان مانند مخمل سیاهی است که با هزاران جواهر ریز، خود را در عرصهٔ گیتی پهن کرده است. تنها در ۳۵۰ ساله گذشته، بشر توانسته است که به عظمت ستارگان و فاصله‌شان با زمین پی ببرد. امروزه بیش از پیش پی می‌بریم که چه نیروهای عظیم آسمانی‌ای در جهانِ شگفت‌انگیزمان وجود دارند.
از زمان‌های گذشته، انسان‌ها، حرکات دقیق اجرام آسمانی را در شب مشاهده کرده‌اند و پی برده‌اند که آن‌ها در هر فصلی در جایی از فلک قرار می‌گیرند. (پیدایش ۱:۱۴) بسیاری همچون داود، پادشاه اسرائیل احساسات خود را بیان داشته‌اند. او حدود ۳۰۰۰ سال پیش چنین نوشت: «چون به آسمانهای تو بنگرم، که صنعت انگشتان توست، و به ماه و ستارگان که تو بر قرار داشته‌ای، گویم: انسان چیست که در اندیشه‌اش باشی؟» — مزمور ۸:۳، ۴، ترجمهٔ هزارهٔ نو.
چه پی برده باشیم و چه نه، اجرام آسمانی و حرکاتشان بر زندگی ما تأثیری آشکار دارند. خورشید، ستارهٔ زندگی‌بخش‌مان که زمین به دور آن حرکت می‌کند، به وجودآورندهٔ زمان و تعیین‌کنندهٔ طول روز و سال است. ماه نیز «برای تعیین فصلها» است. (مزمور ۱۰۴:۱۹، ترجمهٔ هزارهٔ نو) ستارگان، راهنمایی قابل اعتماد برای جهت‌یابی هستند. حتی فضانوردان برای تعیین موقعیت سفینه از ستارگان کمک می‌گیرند. به این دلیل بسیاری از خود می‌پرسند که آیا ستارگان به غیر از این که زمان و فصول را تعیین می‌کنند و قدرشناسی ما را از خلقت می‌افزایند، تأثیری فراتر دارند. آیا آن‌ها می‌توانند از پیش آیندهٔ ما را تعیین کنند یا ما را از فجایع و مصیبت‌ها بر حذر دارند؟
منشأ اختربینی و هدف از آن
در دوران بین‌النهرین باستان (بخش عمده‌ای از عراق امروزی) که حدوداً تاریخ آن به ۳۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد، اشخاصی با مشاهدهٔ آسمان‌ها، طالع و سرنوشت دیگران را پیشگویی می‌کردند. در آن زمان، اختربینان آسمان را با دقت نگاه می‌کردند. با سعی و کوشش آنان، نقشه‌هایی از حرکات اجرام آسمانی تهیه می‌شد، موقعیت ستارگان مشخص می‌گردید، زمان ماه‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی از قبل تعیین می‌شد و تقویم نیز اختراع شد. به این شکل علم اخترشناسی در جهان پا گرفت. اما امروزه اختربینی یا طالع‌بینی نجومی، تنها مشاهدهٔ حرکات طبیعی خورشید و ماه نیست. طالع‌بینان نجومی ادعا می‌کنند که موقعیت خورشید، ماه، سیّارات، ستارگان و صور فلکی نه تنها بر اتفاقات مهم روی زمین تأثیر دارند بلکه بر زندگی هر فرد نیز تأثیر می‌گذارند. به چه نحوی؟
منظور برخی از طالع‌بینان از دیدن اجرام آسمانی، یافتن نشانه‌ها و اخطارهایست که به علاقه‌مندان اختربینی، کمک می‌کند تا بتوانند از راه‌های گوناگون از آن فایده برند. برخی دیگر فکر می‌کنند که اختربینی به آنان نشان می‌دهد که چه سرنوشتی در انتظار انسان است. یا اینکه به آنان کمک می‌کند که چه زمانی برای انجام دادن فعالیتی یا شروع کاری جدید، خوش یمن است. چنین اطلاعاتی را زمانی می‌توان کسب کرد که مسیر و خط محوری اجرام آسمانی را مورد مشاهده قرار داد و تأثیرات متقابل هر یک از آنان را نسبت به یکدیگر و نسبت به زمین «محاسبه کرد.» طالع‌بینان معتقدند که وضعیت استقرار اجرام آسمانی، در زمان تولّد شخص بر او تأثیر می‌گذارد.
اوّلین اختربینان، تصوّر می‌کردند که زمین مرکز عالم است و سیّارات و ستارگان از کوچک به بزرگ روی مداری مستقرند و به دور زمین می‌چرخند. همچنین فکر می‌کردند که در طی یک سال، خورشید مسیر مشخصی را بین ستارگان و صور فلکی طی می‌کند. آنان این مسیر را دایره‌البُروج خواندند و آن را به ۱۲ بخش تقسیم کردند. هر بخش به نام صورتِ فلکی‌ای که در آن قرار داشت و خورشید از آن عبور می‌کرد، خوانده می‌شد. به این شکل ۱۲ نشانهٔ منطقه‌البُروج به وجود آمد. آنان این مناطق یا «خانه‌های آسمانی» را اقامتگاه خدایان می‌دانستند. البته بعدها دانشمندان پی بردند که خورشید به دور زمین حرکت نمی‌کند، بلکه زمین به دور خورشید حرکت می‌کند. پس از این کشف، اختربینی دیگر علم محسوب نمی‌شد و جایگاه خود را از دست داد.
از زمان آغاز اختربینی در بین‌النهرین تا به امروز، طالع‌بینی نجومی تقریباً در تمام نقاط دنیا گسترش یافته است و می‌توان گفت که به شکل‌های گوناگونی جزوی از تمدن‌های بزرگ جهان گشته است. پس از تسخیر بابل به دست پارسیان، طالع‌بینی نجومی تا مصر، یونان و هند گسترش یافت. میسیونرهای بودایی آن را از هند به آسیای مرکزی، چین، تبت، ژاپن و آسیای جنوب شرقی بردند. شکل راه یافتن اختربینی در تمدن مایا به درستی مشخص نیست، اما در این تمدن نیز همانند تمدن بابل، به صورت گسترده‌ای از طالع‌بینی نجومی استفاده می‌شد. شکل «کنونی» اختربینی، از قرار معلوم در مصر که تحت تأثیر فرهنگ یونان باستان بود، رفته‌رفته گسترش یافت و بر جنبه‌هایی از اعتقادات یهودی، اسلامی و مسیحی نیز تأثیر گذاشت.
حتی پیش از اسارت قوم اسرائیل به دست بابلیان در قرن هفتم قبل از میلاد، آنان نیز از نفوذ و تأثیرات اختربینی مصون نبودند. کتاب مقدّس به تلاش‌های یوشیا، پادشاه وفادار یهودا اشاره می‌کند. او هر گونه قربانی گذراندن برای «آفتاب و ماه و بروج [صور فلکی در منطقه‌البُروج] و تمامی لشکر آسمان» را از میان مردم دور ساخت. — ۲پادشاهان ۲۳:۵.
اختربینی بر چه پایه‌ای استوار است؟
اختربینی بر پایهٔ تصوّراتی اشتباه، در مورد ساختمان و حرکات اجرام آسمانی استوار شده است. پس روشن است که اختربینی نمی‌تواند از طرف خدا باشد. از آنجا که اختربینی بر اساس واقعیات تنظیم نشده است، به هیچ وجه منبع دقیقی برای پیشگویی آینده نیست. عدم موفقیت اختربینی را می‌توان در دو گزارش شگفت‌انگیز تاریخی زیر به وضوح دید.
در زمان حکومت نَبُوکَدْنَصَّر، پادشاه بابل، رهبران مذهبی و اختربینان قادر نبودند خواب پادشاه را تعبیر کنند. دانیال، پیامبری از طرف خدای واقعی یَهُوَه، به دلیل این موضوع اشاره کرد: «رازی را که پادشاه می‌طلبد، نه حکیمان و نه جادوگران و نه مجوسیان و نه منجّمان می‌توانند آن را برای پادشاه حل کنند. لیکن خدایی در آسمان هست که کاشف اسرار می‌باشد و او نَبُوکَدْنَصَّر پادشاه را از آنچه در ایّام آخر واقع خواهد شد اعلام نموده است.» (دانیال ۲:۲۷، ۲۸) آری، دانیال به یَهُوَه خدا «کاشف اسرار» پناه برد، نه به خورشید، ماه و ستارگان. او خواب پادشاه را به درستی تعبیر کرد. — دانیال ۲:۳۶-۴۵.
در قرن نهم، محاسبهٔ بسیار دقیق اختربینان نتوانست تمدن مایا را از خطر نابودی حفظ کند. بیهوده بودن اختربینی در بسیاری از تمدن‌ها، نه تنها نشانگر فریب و تقلّب است بلکه نشانگر آن است که طالع‌بینان قادر به پیشگویی درست نیستند. عدم موفقیت اختربینی همچنین نقاب از چهرهٔ واقعی آن برمی‌دارد؛ اختربینی مقصودی جز آن ندارد که مردم را از خدا که منبع اطلاعات دقیق است، دور سازد.
این حقیقت که اختربینی بر پایهٔ ناراستی استوار است، به ما کمک می‌کند که چهرهٔ واقعی بانی آن را تشخیص دهیم. عیسی در مورد شیطان چنین گفت: «از راستی بی‌خبر است، چون در او هیچ راستی نیست. وقتی دروغ می‌گوید مطابق سرشت خود رفتار می‌نماید؛ زیرا دروغگو و پدر تمام دروغ‌هاست.» (یوحنا ۸:۴۴، مژده برای عصر جدید) شیطان ادعا می‌کند که «فرشتهٔ نور» است و فرشتگان شریر نیز وانمود می‌کنند که «خدمتگزاران عدالت» هستند. در حقیقت آنان فریبکارند و قصد دارند مردم را به دام حیله و شرارت خود اندازند. (۲قُرِنتیان ۱۱:۱۴، ۱۵، مژده برای عصر جدید) کلام خدا «معجزات و آیات و عجایبِ گمراه‌کننده» را عمل «شیطان» می‌خواند. — ۲تِسالونیکیان ۲:۹.
چرا باید از اختربینی دوری جست؟
از آنجا که اختربینی بر پایهٔ دروغ و ناراستی بنا شده است، از دیدگاه یَهُوَه، خدای حق مردود است. (مزمور ۳۱:۵) به همین علّت، کتاب مقدّس اختربینی را قاطعانه محکوم می‌کند و مردم را بر می‌انگیزد که با آن هیچ گونه ارتباطی نداشته باشند. در کتاب مقدّس، خدا به روشنی می‌گوید: «هیچ یک از شما نباید به جادوگری بپردازد یا غیبگویی و رمالی و فالگیری کند و یا ارواح مردگان را احضار نماید. خداوند از تمام کسانی که دست به چنین کارها می‌زنند متنفر است.» — تثنیه ۱۸:۱۰-۱۲، ترجمهٔ تفسیری.
از آنجا که قدرت و نفوذ شیطان و فرشتگان شریر در پس اختربینی است، هر گونه ارتباط با اختربینی، شخص را در معرض تأثیرات آنان قرار می‌دهد. برای مثال، اگر کسی تنها برای تفنن نیز، دست به استفاده از مواد مخدّر زند، می‌تواند به قاچاقچی مواد مخدّر وابسته شود. به همین شکل، اگر کسی با اختربینی خود را درگیر سازد، می‌تواند خود را به شیطان، استاد فریبکاری وابسته سازد. از این رو، آنانی که به خدا و حقیقت عشق می‌ورزند، باید از هر گونه عملی که به اختربینی مربوط است دوری جویند. در عوض، باید به این پند کتاب مقدّس توجه کنند: «از بدی نفرت کنید و نیکویی را دوست دارید.» — عاموس ۵:۱۵.
اختربینی میل و اشتیاق مردم را برای دانستن آیندهٔ خود، رونق داده است. آیا می‌توان از آینده با خبر شد؟ اگر چنین است، چگونه؟ کتاب مقدّس می‌گوید که ما نمی‌توانیم بدانیم که فردا، ماه آینده یا سال آینده چه اتفاقی برای ما خواهد افتاد. (یعقوب ۴:۱۴) حتی کتاب مقدّس، تنها تصویری کلّی از آیندهٔ نزدیکی که در انتظار ما انسان‌ها است، نشان می‌دهد. همچنین برای ما روشن می‌سازد که پادشاهی خدا که برای آن دعا می‌کنیم در آیندهٔ نزدیک روی زمین برقرار خواهد شد. (دانیال ۲:۴۴؛ مَتّی ۶:۹، ۱۰) به علاوه، کلام خدا برای ما توضیح می‌دهد که درد و رنج انسان به زودی پایان می‌یابد و دوباره تکرار نخواهد شد. (اِشَعْیا ۶۵:۱۷؛ مکاشفه ۲۱:۴) خدا بجای تعیین کردن زندگی آیندهٔ انسان‌ها، از تمام مردم دنیا تقاضا می‌کند که او را بشناسند و پی برند که خدا برای نفع آنان چه خواهد کرد. چرا می‌توان چنین گفت؟ کتاب مقدّس به روشنی نشان می‌دهد که خواست خدا این است که «همگان نجات یابند و به معرفت حقیقت نایل گردند.» — ۱تیموتائوس ۲:۴.
اجرام آسمانی شگفت‌انگیز بر سرنوشت و زندگی ما تأثیری ندارند، بلکه قدرت خالق آن را به ما نشان می‌دهند. (رومیان ۱:۲۰) بدین گونه، این خلقت ما را بر آن می‌دارد که از هر گونه دروغ و ناراستی دوری جوییم و به خدا و کلامش، کتاب مقدّس توکّل کنیم؛ کتابی که راهنمایی‌ها و معیارهای قابل اعتماد را برای زندگی‌ای موفق ارائه می‌دهد. در آنجا می‌خوانیم: «با دل و جان بر خداوند توکّل کن. بر عقل خود تکیه مکن. در تمام کارهایت خداوند را به خاطر داشته باش. او راه راست را به تو نشان خواهد داد.» — امثال ۳:۵، ۶، مژده برای عصر جدید.
[نکتهٔ برجسته‌شده در صفحهٔ ۲۷]
در تمدن مایا از اختربینی به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شد
[نکتهٔ برجسته‌شده در صفحهٔ ۲۸]
محاسبهٔ بسیار دقیق اختربینان نتوانست تمدن مایا را از خطر نابودی حفظ کند
[تصویر در صفحهٔ ۲۷]
رصدخانهٔ ال کراکُل، چیچن ایتزا، یوکاتان، مکزیکو، ۷۵۰-۹۰۰ قبل از میلاد
[صاحب امتیاز تصویر در صفحهٔ ۲۷]
Pages 26 and 27, left to right: Stars: NASA, ESA, and A. Nota )STScI(; Mayan calendar: © Lynx/Iconotec com/age fotostock; Mayan astronomer: © Albert J. Copley/age fotostock; Mayan observatory: El Caracol (The Great Conch) (photo), Mayan/Chichen Itza, Yucatan, Mexico/Giraudon/The Bridgeman Art Library
