فصل ۱۲

پیام‌آور خدا دانیال را تقویت می‌کند

۱.‏ دانیال به دلیل علاقهٔ شدیدش به انجام مقصود یَهُوَه چگونه برکت یافت؟‏

علاقهٔ شدید دانیال به انجام مقصودِ یَهُوَه،‏ پاداش فراوانی برای وی داشت.‏ چرا که نبوت هیجان‌انگیز هفتاد هفته دربارهٔ زمان ظهور مسیح به وی داده شد.‏ او همچنین بازگشت قومش را به وطنشان به چشم خود دید.‏ این واقعه در سال ۵۳۷ ق.‏د.‏م.‏،‏ یعنی اواخر «سال اوّل کورش،‏ پادشاه فارس» روی داد.‏ —‏ عزرا ۱:‏⁠۱-‏۴‏.‏

۲،‏ ۳.‏ دلیل اینکه دانیال به همراه باقیماندهٔ یهودیان به سرزمین یهودا بازنگشت چه بود؟‏

^۲ دانیال در میان کسانی که به سرزمین یهودا بازگشتند نبود.‏ شاید به دلیل سالخوردگی‌اش مسافرت برایش دشوار شده بود.‏ در هر صورت،‏ خدا هنوز در نظر داشت که وظایف دیگری در بابل بر عهدهٔ وی بگذارد.‏ دو سال سپری شد.‏ پس از آن،‏ روایت برایمان می‌گوید:‏ «در سال سوم کورش پادشاه فارس،‏ امری بر دانیال که به بَلْطَشَصَّر مسمّیٰ بود کشف گردید و آن امر صحیح و مشقّت عظیمی بود.‏ پس امر را فهمید و رؤیا را دانست.‏» —‏ دانیال ۱۰:‏۱‏.‏

^۳ ‏«سال سوم کورش» برابر بود با سالهای ۵۳۶/‏۵۳۵ ق.‏د.‏م.‏ از آن هنگام که دانیال را به همراه فرزندان پادشاهان و جوانان اشرافِ یهودا به بابل آوردند،‏ بیش از هشتاد سال گذشته بود.‏ (‏ دانیال ۱:‏۳‏)‏ اگر او در هنگام رسیدن به بابل،‏ در اوان نوجوانی به سر می‌برد،‏ پس باید حالا حدود ۱۰۰ سال داشته باشد.‏ حقیقتاً که چه سابقه‌ای از خدمت وفادارانه!‏

۴.‏ با وجود سالخوردگی،‏ دانیال چه نقش مهمی را هنوز در خدمت به یَهُوَه بر عهده داشت؟‏

^۴ با وجود سالخوردگی،‏ هنوز خدماتش به یَهُوَه پایان نیافته بود.‏ خدا  از طریق او قصد اعلام پیام نبوی دیگری را داشت که مفهومی بسیار وسیع داشت.‏ دامنهٔ این نبوت تا زمان ما و حتی پس از آن ادامه می‌یافت.‏ یَهُوَه برای اینکه دانیال را برای انجام این وظیفه آماده سازد،‏ لازم دید که او را یاری و تقویت کند.‏

اخبار نگران‌کننده

۵.‏ به احتمال زیاد چه اخباری باعث نگرانی دانیال شده بود؟‏

^۵ با اینکه دانیال به همراه باقیماندهٔ یهودیان به سرزمین یهودا نرفت،‏ اما به وقایع وطن عزیزش علاقهٔ بسیاری داشت.‏ از اخباری که به او می‌رسید دریافته بود که اشکالاتی وجود دارد.‏ مذبح دوباره برپا و بنیاد ساختمان معبد در اورشلیم نهاده شده بود.‏ (‏ عزرا،‏ باب ۳‏)‏ اما ملتهای همسایه مخالف برنامهٔ بازسازی بوده،‏ مشغول توطئه‌چینی بر ضد یهودیانِ بازگشته به وطن بودند.‏ (‏ عزرا ۴:‏⁠۱-‏۵‏)‏ حقیقتاً که نگرانی دانیال بیمورد نبود.‏

۶.‏ چرا وضعیت اورشلیم دانیال را آزار می‌داد؟‏

^۶ دانیال با نبوت ارمیا آشنایی داشت.‏ (‏ دانیال ۹:‏۲‏)‏ او می‌دانست که بازسازی معبد در اورشلیم و برپایی مجدد پرستش حقیقی در آنجا با مقصود یَهُوَه برای قومش رابطهٔ نزدیک دارد و همچنین آگاه بود که اینها همه پیش از ظهور مسیح موعود رخ خواهند داد.‏ دانیال حتی به این افتخار بزرگ نائل شده بود که نبوت «هفتاد هفته» را از یَهُوَه دریافت دارد.‏ بنا بر این نبوت می‌دانست که مسیح ۶۹ «هفته» پس از صدور فرمان تعمیر و بازسازی اورشلیم خواهد آمد.‏ (‏ دانیال ۹:‏⁠۲۴-‏۲۷‏)‏ اما وضعیت وخیم اورشلیم و تأخیراتی که در ساختمان معبد به وجود آمده بود،‏ عواملی بودند که می‌توانستند دانیال را دلسرد،‏ اندوهگین،‏ و افسرده سازند.‏

۷.‏ دانیال به مدت سه هفته چه کرد؟‏

 ^۷ روایت به این شکل ادامه می‌یابد:‏ «در آن ایّام من دانیال سه هفتهٔ تمام ماتم گرفتم.‏ خوراک لذیذ نخوردم و گوشت و شراب به دهانم داخل نشد و تا انقضای آن سه هفته خویشتن را تدهین ننمودم.‏» (‏ دانیال ۱۰:‏⁠۲،‏ ۳‏)‏ «سه هفتهٔ تمام» یا ۲۱ روز،‏ روزه و ماتم گرفتن،‏ مدت طولانیی بود و امری معمول نبود.‏ ظاهراً این دوره در «روز بیست و چهارم ماه اول» پایان گرفت.‏ (‏ دانیال ۱۰:‏۴‏)‏ از اینرو،‏ دوران روزهٔ دانیال عید فِصح را که در چهاردهمین روز ماه نیسان برگزار می‌شد و عید هفت‌روزهٔ نان فطیر را که به دنبال آن می‌آمد،‏ در بر می‌گرفت.‏

۸.‏ پیش از این در چه زمانی دانیال صادقانه از یَهُوَه طلب راهنمایی کرده بود،‏ و نتیجهٔ آن چه بود؟‏

^۸ پیش از این نیز دانیال با چنین وضعیتی روبرو شده بود.‏ در آن هنگام،‏ نبوت یَهُوَه در مورد ویرانی هفتادسالهٔ اورشلیم او را گیج و حیران کرده بود.‏ دانیال در مقابل چه کرد؟‏ خود می‌گوید:‏ «روی خود را به سوی خداوند خدا متوجه ساختم تا با دعا و تضرّعات و روزه و پلاس و خاکستر مسألت نمایم.‏» یَهُوَه به دعای دانیال پاسخ داد و به وسیلهٔ جِبرائیل فرشته برای وی پیامی فرستاد که باعث دلگرمی بسیار او شد.‏ (‏ دانیال ۹:‏⁠۳،‏ ۲۱،‏ ۲۲‏)‏ آیا این بار نیز یَهُوَه به همان طریق عمل خواهد کرد و تشویق و دلگرمیی را که دانیال بشدت بدان نیازمند است در اختیار وی خواهد نهاد؟‏

رؤیایی حیرت‌آور

۹،‏ ۱۰.‏ الف)‏ دانیال هنگامی که رؤیا به او داده شد کجا بود؟‏ ب)‏ آنچه را که دانیال در رؤیا دید توصیف کنید.‏

^۹ دانیال این بار نیز مأیوس نشد.‏ در ادامه آنچه را که گذشت برایمان نقل کرده می‌گوید:‏ «من بر کنار نهر عظیم یعنی دجله بودم.‏ و چشمان  خود را برافراشته دیدم که ناگاه مردی ملبّس به کتان که کمربندی از طلای اوفاز بر کمر خود داشت.‏» (‏ دانیال ۱۰:‏⁠۴،‏ ۵‏)‏ دجله (‏ یا حدَّقل)‏ یکی از چهار رودی بود که از باغ عدن سرچشمه می‌گرفت.‏ (‏ پیدایش ۲:‏⁠۱۰-‏۱۴‏)‏ این رود در زبان فارسی قدیم تیگرا نامیده می‌شد که نام یونانی تیگریس نیز از آن گرفته شده است.‏ منطقهٔ مابین این رود و رود فرات بین‌النهرین نامیده می‌شود که به معنی «سرزمین بین رودها» است.‏ این امر تأییدکنندهٔ آن است که دانیال در هنگام دریافت این رؤیا شاید نه در خود شهر بابل اما هنوز در کشور بابل به سر می‌برد.‏

^۱۰ رؤیایی که دانیال در آنجا دید بسیار حیرت‌انگیز بود!‏ بی‌تردید،‏ مردی که هنگام برافراشتن چشمانش دید،‏ مردی معمولی نبود.‏ دانیال او را با این کلمات پرشور توصیف می‌کند:‏ «جسد [یا بدن] او مثل زبرجد و روی وی مانند برق و چشمانش مثل شعله‌های آتش و بازوها و پایهایش مانند رنگ برنج صیقلی و آواز کلام او مثل صدای گروه عظیمی بود.‏» —‏ دانیال ۱۰:‏۶‏.‏

۱۱.‏ این رؤیا چه تأثیری بر دانیال و همراهانش گذارد؟‏

^۱۱ به گفتهٔ دانیال با وجود درخشش این رؤیا،‏ ‹ کسانی که همراه [او] بودند رؤیا را ندیدند.‏› به دلیل ذکرنشده‌ای،‏ «لرزش عظیمی بر ایشان مستولی شد و فرار کرده،‏ خود را پنهان کردند.‏» از اینرو،‏ دانیال در ساحل رودخانه تنها ماند.‏ منظرهٔ آن «رؤیای عظیم» بقدری توانفرسا بود که او خود اعتراف می‌کند:‏ «قوّت در من باقی نماند و خرّمی من به پژمردگی مبدّل گردید و دیگر هیچ طاقت نداشتم.‏» —‏ دانیال ۱۰:‏⁠۷،‏ ۸‏.‏

۱۲،‏ ۱۳.‏ از این دو نکته چه می‌توان در مورد پیام‌آور دریافت؟‏ الف)‏ لباس وی.‏ ب)‏ ظاهر وی.‏

^۱۲ بگذارید به این پیام‌آور شگفت‌انگیز که این چنین موجب هراس دانیال شد،‏ نظری دقیقتر بیندازیم.‏ او «ملبّس به کتان» بود و «کمربندی از طلای اوفاز بر کمر خود داشت.‏» در اسرائیل باستان،‏ کمربند (‏ زُنّار)‏،‏  ایفُود،‏ سینه‌بند کاهن اعظم،‏ و همچنین پیراهن کاهنان دیگر،‏ از کتانِ تابیدهٔ ظریف تهیه می‌شد و با طلا زینت می‌یافت.‏ (‏ خروج ۲۸:‏⁠۴-‏۸؛‏ ۳۹:‏۲۷-‏۲۹‏)‏ از اینرو،‏ لباس این پیام‌آور نشانگر تقدس مقام و شأن وی بود.‏

^۱۳ دانیال از ظاهر این پیام‌آور به حیرت افتاده بود،‏ چرا که بدن گوهرگونه‌اش می‌درخشید،‏ چهرهٔ درخشانش پرتویی تابناک داشت،‏ و چشمان آتشینش قدرتی نافذ،‏ و بازوها و پاهای نیرومندش برق می‌زدند.‏ حتی صدای آمرانه و محکم وی هراس‌انگیز بود.‏ اینها همه بروشنی نشان می‌دهند که او موجودی فوق‌انسانی بود.‏ این ‹مرد ملبّس به کتان› در واقع فرشته‌ای والامقام بود و در حضور مقدس یَهُوَه خدمت می‌کرد،‏ و از آنجا برای آوردن این پیام آمده بود.‏ *

تقویت ‹مردی بسیار محبوب›‏

۱۴.‏ دانیال برای دریافت پیام فرشته به چه کمکی نیاز داشت؟‏

^۱۴ پیامی که فرشتهٔ یَهُوَه برای دانیال آورد سنگین و پیچیده بود.‏ دانیال پیش از دریافت آن نیاز داشت که از درماندگی جسمی و ذهنیی که بدان دچار بود بهبود یابد.‏ فرشته که ظاهراً از این موضوع آگاه بود،‏ دانیال را با مهر و محبت یاری و تشویق کرد.‏ بگذارید آنچه را که گذشت از زبان خود دانیال بشنویم.‏

۱۵.‏ فرشته برای کمک به دانیال چه کرد؟‏

^۱۵ ‏«چون آواز کلام او را شنیدم به روی خود بر زمین افتاده،‏ بیهوش گردیدم.‏» به احتمال زیاد،‏ ترس و تشویش باعث بی‌حسی و  بی‌هوشی دانیال شد.‏ فرشته برای کمک به او چه کرد؟‏ دانیال می‌گوید:‏ «دستی مرا لمس نمود و مرا بر دو زانو و کف دستهایم برخیزانید.‏» فرشته در ضمن با این سخنان به نبی خدا دلگرمی بخشید:‏ «ای دانیال مرد بسیار محبوب!‏ کلامی را که من به تو می‌گویم فهم کن و بر پایهای خود بایست زیرا که الآن نزد تو فرستاده شده‌ام.‏» دست یاری‌کننده و سخنان تسلی‌بخش،‏ دانیال را به هوش آورد.‏ با اینکه هنوز «لرزان» بود اما برپا ‹ایستاد.‏› —‏ دانیال ۱۰:‏⁠۹-‏۱۱‏.‏

۱۶.‏ الف)‏ چگونه می‌توان مشاهده کرد که یَهُوَه بسرعت به دعاهای خادمانش گوش فرا می‌دهد؟‏ ب)‏ چرا فرشته در آمدن به یاری دانیال تأخیر کرد؟‏ (‏ لطفاً به کادر نیز مراجعه کنید.‏)‏ پ)‏ فرشته چه پیامی برای دانیال داشت؟‏

 ^۱۶ فرشته گفت که بویژه برای تقویت دانیال آمده است.‏ او خطاب به دانیال گفت:‏ «ای دانیال مترس زیرا از روز اول که دل خود را بر آن نهادی که بفهمی و به حضور خدای خود تواضع نمایی سخنان تو مستجاب گردید و من به سبب سخنانت آمده‌ام.‏» فرشته پس  از آن،‏ دلیل تأخیر خود را توضیح داد و گفت:‏ «امّا رئیس مملکت فارس بیست و یک روز با من مقاومت نمود و میکائیل که یکی از رؤسای اولین است به اعانت من آمد و من در آنجا نزد پادشاهان فارس ماندم.‏» فرشته به یاری میکائیل توانست مأموریت خود را به انجام رسانیده و این پیام بسیار فوری را برای دانیال بیاورد:‏ «من آمدم تا تو را از آنچه در ایّام آخر بر قوم تو واقع خواهد شد اطّلاع دهم زیرا که این رؤیا برای ایّام طویل است.‏» —‏ دانیال ۱۰:‏۱۲-‏۱۴‏.‏

۱۷،‏ ۱۸.‏ چگونه برای بار دوم به دانیال کمک شد،‏ و این کمک او را قادر به انجام چه کاری کرد؟‏

^۱۷ ظاهراً دانیال به جای آنکه از امید دریافت چنین پیام جالبی به شور و شوق آید،‏ از آنچه شنید سست شد.‏ در روایت آمده است:‏ «چون اینگونه سخنان را به من گفته بود به روی خود بر زمین افتاده،‏ گنگ شدم.‏» ولی فرشتهٔ پیام‌آور آماده بود که برای بار دوم از روی مهر به دانیال کمک کند.‏ دانیال گفت:‏ «ناگاه کسی به شبیه بنی‌آدم لبهایم را لمس نمود و من دهان خود را گشوده،‏ متکلم شدم.‏»‏ * —‏ دانیال ۱۰:‏۱۵،‏ ۱۶الف‏.‏

^۱۸ دانیال هنگامی قدرت یافت که فرشته لبهای او را لمس کرد.‏ (‏ با اشعیا ۶:‏۷ مقایسه شود.‏)‏ وقتی قدرت تکلم خود را باز یافت،‏ توانست به فرشتهٔ پیام‌آور محنتی را که تحمل می‌کرد توضیح دهد.‏ دانیال گفت:‏ «ای آقایم از این رؤیا درد شدیدی مرا درگرفته است و دیگر هیچ قوّت نداشتم.‏ پس چگونه بندهٔ آقایم  بتواند با آقایم گفتگو نماید و حال آنکه از آن وقت هیچ قوّت در من برقرار نبوده،‏ بلکه نفس هم در من باقی نمانده است.‏» —‏ دانیال ۱۰:‏۱۶ب،‏ ۱۷‏.‏

۱۹.‏ چگونه برای بار سوم به دانیال کمک شد،‏ و نتیجهٔ آن چه بود؟‏

^۱۹ دانیال نه شکایتی داشت و نه بهانه‌جویی می‌کرد،‏ بلکه فقط موقعیت دشوار خود را بیان کرد،‏ و فرشته نیز آن را پذیرفت.‏ از اینرو فرشتهٔ پیام‌آور برای سومین بار دانیال را مدد کرد.‏ دانیال نقل می‌کند:‏ «پس شبیه انسانی بار دیگر مرا لمس نموده،‏ تقویت داد.‏» پیام‌آور پس از این تماس توانبخش این کلمات تسلی‌بخش را به زبان آورد:‏ «ای مرد بسیار محبوب مترس!‏ سلام بر تو باد و دلیر و قوی باش!‏» این تماس مهرآمیز و عبارات دلگرم‌کننده ظاهراً درست همان چیزی بود که دانیال احتیاج داشت.‏ نتیجهٔ آن چه بود؟‏ دانیال خود اظهار داشت:‏ «چون این را به من گفت تقویت یافتم و گفتم:‏ ‹ای آقایم بگو زیرا که مرا قوّت دادی.‏› » دانیال حال آماده بود که وظیفهٔ دشوار دیگری را بپذیرد.‏ —‏ دانیال ۱۰:‏۱۸،‏ ۱۹‏.‏

۲۰.‏ چرا فرشتهٔ پیام‌آور برای آنکه وظیفهٔ خود را به انجام رساند باید تلاش و کوشش می‌کرد؟‏

^۲۰ فرشته حال که دانیال را تقویت کرده،‏ قوای ذهنی و جسمی‌اش را به وی بازگردانده بود،‏ بار دیگر دلیل مأموریت خود را ذکر کرد و گفت:‏ «آیا می‌دانی که سبب آمدن من نزد تو چیست؟‏ و الآن برمی‌گردم تا با رئیس فارس جنگ نمایم و به مجرّد بیرون رفتنم اینک رئیس یونان خواهد آمد.‏ لیکن تو را از آنچه در کتاب حق مرقوم است اطّلاع خواهم داد و کسی غیر از رئیس شما میکائیل نیست که مرا به ضدّ اینها مدد کند.‏» —‏ دانیال ۱۰:‏۲۰،‏ ۲۱‏.‏

۲۱،‏ ۲۲.‏ الف)‏ از آنچه برای دانیال پیش آمد،‏ چه موضوعی را می‌توانیم در مورد رفتار یَهُوَه با خادمانش دریابیم؟‏ ب)‏ دانیال حال برای چه کاری تقویت یافته بود؟‏

 ^۲۱ یَهُوَه چقدر پرمهر و باملاحظه است!‏ او همیشه با خادمان خود مطابق توانایی‌ها و محدودیتهایشان رفتار می‌کند.‏ از یک سو،‏ به آنها وظایفی محول می‌کند که می‌داند از عهدهٔ آنها برمی‌آیند،‏ اگر چه ممکن است گاهی خود احساس ناتوانی کنند،‏ و از سوی دیگر آماده است که به خواسته‌های آنان گوش فرا دهد و هر آنچه برای انجام وظایفشان نیاز دارند برایشان فراهم آورد.‏ باشد که ما نیز همواره پدر آسمانی‌مان را سرمشق قرار دهیم و هم‌ایمانان خود را تشویق و تقویت کنیم.‏ —‏ عبرانیان ۱۰:‏۲۴‏.‏

^۲۲ پیام تسلی‌بخش فرشته باعث دلگرمی فراوان دانیال شد.‏ دانیال با وجود سالخوردگی،‏ حال تقویت یافته و آماده بود که نبوت شگرف دیگری را دریافت و ضبط کند،‏ تا ما از آن بهره‌مند شویم.‏

‏[پاورقی‌ها]‏

چه آموختیم؟‏

‏• چرا فرشتهٔ یَهُوَه در طی سالهای ۵۳۶/‏۵۳۵ ق.‏د.‏م.‏ در رساندن کمک به دانیال تأخیر کرد؟‏

‏• لباس و ظاهر فرشتهٔ پیام‌آور خدا گویای چه بود؟‏

‏• دانیال به چه کمکی نیاز داشت،‏ و فرشته چگونه سه بار این کمک را فراهم آورد؟‏

‏• فرشته چه پیامی برای دانیال داشت؟‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏

‏[کادر در صفحهٔ ۲۰۴،‏ ۲۰۵]‏

فرشته‌های نگهبان یا دیوهای فرمانروا؟‏

اطلاعاتی که کتاب دانیال در مورد فرشتگان در اختیار ما قرار می‌دهد بسیار آموزنده است.‏ این کتاب دربارهٔ نقشی که آنها در انجام کلام یَهُوَه ایفا می‌کنند و همینطور تلاششان در راه عمل کردن به وظایفشان سخن می‌گوید.‏

فرشتهٔ خدا گفت که در حالی که برای صحبت با دانیال می‌آمد،‏ «رئیس مملکت فارس» سد راه او شد.‏ پس از بیست و یک روز مبارزه،‏ فرشتهٔ پیام‌آور بالاخره با کمک «میکائیل که یکی از رؤسای اولین است،‏» توانست به راه خود ادامه دهد.‏ این فرشته همچنین گفت که دوباره باید با این دشمن و شاید «رئیس یونان» نیز روبرو شود.‏ (‏ دانیال ۱۰:‏۱۳،‏ ۲۰‏)‏ حتی یک فرشته نیز براحتی از عهدهٔ این کار برنمی‌آمد!‏ ولی رئیس فارس و یونان اصلاً چه کسانی هستند؟‏

نخست آنکه می‌بینیم میکائیل «یکی از رؤسای اولین» و «رئیس شما» نامیده می‌شود.‏ بعدها او ‹ امیر عظیمی که برای پسران قوم دانیال ایستاده است،‏› خوانده می‌شود.‏ (‏ دانیال ۱۰:‏۲۱؛‏ ۱۲:‏۱‏)‏ در اینجا اشاره به میکائیل است که از جانب یَهُوَه مأموریت یافته بود فرشتهٔ راهنمای اسرائیلیان در بیابان باشد.‏ —‏ خروج ۲۳:‏۲۰-‏۲۳؛‏ ۳۲:‏۳۴؛‏ ۳۳:‏۲‏.‏

گفتهٔ یهودای شاگرد که می‌گوید «میکائیل،‏ رئیس ملائکه،‏ .‏ .‏ .‏ دربارهٔ جسد موسی با ابلیس منازعه می‌کرد،‏» نیز این نتیجه‌گیری را تأیید می‌کند.‏ (‏ یهودا ۹‏)‏ مقام،‏ قدرت،‏ و اختیارات میکائیل حقیقتاً او را «رئیس ملائکه» یا «مدیر فرشتگان» می‌سازند.‏ چنین مقام والایی را تنها می‌توان به عیسی مسیح،‏ پسر خدا،‏ پیش و پس از زندگی‌اش بر روی زمین،‏ نسبت داد.‏ —‏ ۱تسالونیکیان ۴:‏⁠۱۶؛‏ مکاشفه ۱۲:‏⁠۷-‏۹‏.‏

آیا این امر بدان معنی است که یَهُوَه برای ملتهایی همچون پارس‌ها و یونانیان نیز فرشتگانی گماشته است تا امور ایشان را هدایت کنند؟‏ عیسی مسیح،‏ پسر خدا،‏ با صراحت اظهار داشت:‏ «رئیس این جهان .‏ .‏ .‏ در من چیزی ندارد.‏» عیسی همچنین گفت:‏ «پادشاهی من متعلق به این جهان نیست.‏ .‏ .‏ .‏ پادشاهی من پادشاهی دنیوی نیست.‏» (‏ یوحنا ۱۴:‏۳۰؛‏ ۱۸:‏۳۶‏،‏ انجیل شریف ‏)‏ یوحنای رسول اعلام کرد که «تمام دنیا در شریر خوابیده است.‏» (‏ ۱یوحنا ۵:‏⁠۱۹‏)‏ روشن است که ملتهای دنیا هرگز تحت رهبری یا فرمانروایی خدا یا مسیح نبوده و نیستند.‏ درست است که یَهُوَه اجازه می‌دهد «قدرتهای برتر» وجود داشته باشند و به امور دولتهای زمینی رسیدگی کنند،‏ اما فرشتگانش را بر این دولتها نگمارده است.‏ (‏ رومیان ۱۳:‏⁠۱-‏۷‏)‏ هر «امیر» یا «رئیسی» که بر آنها گمارده می‌شود تنها به دست «رئیس این جهان» یعنی شیطان ابلیس،‏ به این قدرت رسیده است.‏ اینان به طور حتم دیوهای حکمران هستند نه فرشتگان نگهبان.‏ از اینرو،‏ نیروهای دیویِ نادیدنی یا «رؤسا،‏» پشت سر حکمرانان مرئی هستند،‏ و در زد و خوردهای بین ملتها فقط انسانها درگیر نیستند.‏

 ‏[تصویر تمام‌صفحه در صفحهٔ ۱۹۹]‏

 ‏[تصویر تمام‌صفحه در صفحهٔ ۲۰۷]‏