مراجعه به متن

مراجعه به فهرست مطالب

فصل ۱۳

‏«بحث و مشاجره»‏

‏«بحث و مشاجره»‏

هیئت اداره‌کننده موضوع ختنه را بررسی کردند

بر اساس اعمال ۱۵:‏۱-‏۱۲

۱-‏۳.‏ الف)‏ چه چیزی در قرن اول می‌توانست اتحاد جماعت را به خطر بیندازد؟‏ ب)‏ بررسی این گزارش چه فایده‌ای برای ما دارد؟‏

 پولُس و بَرنابا بعد از اولین سفر میسیونری‌شان،‏ تازه به اَنطاکیه در سوریه برگشته بودند.‏ آن‌ها خیلی خوشحال بودند،‏ چون یَهُوَه ‹در را به روی غیریهودیان هم باز کرده بود تا آن‌ها هم بتوانند ایمان بیاورند.‏› (‏اعما ۱۴:‏۲۶،‏ ۲۷‏)‏ آن‌ها در اَنطاکیه هم می‌دیدند که خبر خوش همه جا موعظه می‌شود و خیلی از غیریهودیان ایمان می‌آورند.‏​—‏اعما ۱۱:‏۲۰-‏۲۶‏.‏

۲ وقتی این خبر به گوش مسیحیان یهودیه رسید،‏ بعضی از آن‌ها خوشحال نشدند.‏ آن‌ها فکر می‌کردند هر کس که مسیحی می‌شود باید ختنه شود.‏ دید مسیحیان یهودی‌نژاد و مسیحیان غیریهودی نسبت به هم باید چطور می‌بود؟‏ آیا مسیحیان غیریهودی باید از قانون شریعت اطاعت می‌کردند؟‏ اختلاف‌نظر این برادران به قدری شدید شد که می‌توانست اتحاد جماعت را به خطر بیندازد.‏ این مشکل را باید چطور حل می‌کردند؟‏

۳ با بررسی این گزارش در کتاب اعمال درس‌های مهمی یاد می‌گیریم.‏ این درس‌ها کمکمان می‌کند که اگر اختلاف‌نظری پیش آمد اجازه ندهیم که روی اتحادمان در جماعت تأثیر بگذارد.‏

‏‹اگر کسی ختنه نشود،‏ نمی‌تواند نجات پیدا کند› (‏اعما ۱۵:‏۱‏)‏

۴.‏ بعضی از مسیحیان یهودی‌نژاد چه دید اشتباهی داشتند و چه سؤالی پیش می‌آید؟‏

۴ لوقا نوشت:‏ «چند نفر از یهودیه آمدند و شروع به تعلیم دادن برادران و خواهران کردند و گفتند:‏ ‹اگر کسی طبق آداب و رسوم موسی ختنه نشود،‏ غیرممکن است که بتواند نجات پیدا کند.‏›» (‏اعما ۱۵:‏۱‏)‏ ما واقعاً نمی‌دانیم که آن‌ها،‏ قبل از این که مسیحی بشوند،‏ فَریسی بودند یا نه.‏ اما ظاهراً طرز فکرشان مثل فَریسیانی بود که در مورد قانون شریعت خیلی سختگیر و تندرو بودند.‏ آن‌ها احتمالاً ادعا کردند که از طرف رسولان و پیران جماعت اورشلیم آمده بودند.‏ (‏اعما ۱۵:‏۲۳،‏ ۲۴‏)‏ ۱۳ سال قبل از این ماجرا،‏ یَهُوَه به پِطرُس رسول نشان داده بود که غیریهودیان را هم به جماعت مسیحی می‌پذیرد.‏ پس چرا این مسیحیان یهودی‌نژاد هنوز این قدر روی مسئلهٔ ختنه پافشاری می‌کردند؟‏ a‏—‏اعما ۱۰:‏۲۴-‏۲۹،‏ ۴۴-‏۴۸‏.‏

۵،‏ ۶.‏ الف)‏ چرا بعضی از مسیحیان یهودی‌نژاد هنوز فکر می‌کردند که قانون ختنه باید اجرا شود؟‏ ب)‏ آیا عهد ختنه جزوی از عهد ابراهیمی بود؟‏ توضیح دهید.‏ (‏پاورقی ملاحظه شود.‏)‏

۵ پافشاری این گروه از یهودیان احتمالاً دلایل زیادی داشت.‏ یک دلیل،‏ آن بود که یَهُوَه خودش قانون ختنه را گذاشته بود که نشانهٔ رابطهٔ خاصّ او با قومش بود.‏ یَهُوَه اول این فرمان را به ابراهیم و خاندانش داد و بعدها همان فرمان را به اسرائیلیان داد.‏ b (‏لاو ۱۲:‏۲،‏ ۳‏)‏ در قانون شریعت حتی بیگانگان هم قبل از این که در مراسمی مثل عید پِسَح شرکت کنند،‏ باید ختنه می‌شدند.‏ (‏خرو ۱۲:‏۴۳،‏ ۴۴،‏ ۴۸،‏ ۴۹‏)‏ در واقع از نظر یهودیان،‏ مردی که ختنه نشده بود،‏ ناپاک بود و نمی‌توانست یَهُوَه را بپرسد.‏​—‏اشع ۵۲:‏۱‏.‏

۶ پس یهودیانی که مسیحی شده بودند،‏ به فروتنی و ایمان نیاز داشتند تا دیدشان را نسبت به ختنه عوض کنند.‏ عهد جدید جایگزین عهد قدیم شده بود؛‏ یعنی دیگر کسی که در خانوادهٔ یهودی به دنیا می‌آمد،‏ خودبه‌خود جزو قوم خدا حساب نمی‌شد.‏ مسیحیان یهودی‌نژاد به شجاعت زیادی هم نیاز داشتند،‏ چون در جامعهٔ یهودی زندگی می‌کردند.‏ آن‌ها باید همراه برادران و خواهران غیریهودی‌شان که ختنه نشده بودند،‏ در مورد عیسی موعظه می‌کردند و یَهُوَه را می‌پرستیدند.‏​—‏ار ۳۱:‏۳۱-‏۳۳؛‏ لو ۲۲:‏۲۰‏.‏

۷.‏ ‹مردانی که از یهودیه آمده بودند› چه حقیقتی را درک نکرده بودند؟‏

۷ البته معیارهای یَهُوَه تغییر نکرده بود.‏ چون اصول پایه‌ای قانون شریعت هنوز در عهد جدید حفظ شده بود.‏ (‏مت ۲۲:‏۳۶-‏۴۰‏)‏ مثلاً پولُس در مورد ختنه نوشت:‏ «یهودی بودن به باطن شخص برمی‌گردد و ختنهٔ واقعی در دل شخص است و از طریق روح‌القدس انجام می‌شود و فقط بر اساس اطاعت شخص از یک سری قوانین نوشته‌شده نیست.‏» (‏روم ۲:‏۲۹؛‏ تث ۱۰:‏۱۶‏)‏ اما ‹چند نفری که از یهودیه آمده بودند› این حقیقت را درک نکرده بودند و با اصرار گفتند که خدا فقط پرستش کسانی را قبول دارد که ختنه شده‌اند.‏ آیا آن‌ها حاضر بودند طرز فکرشان را عوض کنند؟‏

‏«بحث و مشاجره» (‏اعما ۱۵:‏۲‏)‏

۸.‏ چرا هیئت اداره‌کننده باید به موضوع ختنه رسیدگی می‌کرد؟‏

۸ در ادامهٔ این گزارش می‌خوانیم که پولُس و بَرنابا در این رابطه با مردانی که از یهودیه آمده بودند «بحث و مشاجره کردند.‏» پس ترتیبی داده شد که پولُس و بَرنابا و بعضی از برادران دیگر به اورشلیم پیش رسولان و پیران جماعت بروند و این موضوع را با آن‌ها در میان بگذارند.‏ c (‏اعما ۱۵:‏۲‏)‏ «بحث و مشاجره» بین آن‌ها نشان می‌داد که ختنه برای هر دو طرف موضوع خیلی حساسی شده بود و نمی‌توانستند در مورد آن با هم به توافق برسند.‏ برای همین از رسولان و پیران جماعت اورشلیم که هیئت اداره‌کنندهٔ قرن اول بودند،‏ خواستند که به این موضوع رسیدگی کنند تا صلح و اتحاد جماعت‌های مسیحی به هم نخورد.‏ ما از پیران جماعت اَنطاکیه چه یاد می‌گیریم؟‏

چند نفر اصرار داشتند که «همهٔ غیریهودیانی که مسیحی شده‌اند باید ختنه شوند و به شریعت موسی عمل کنند.‏»‏

۹،‏ ۱۰.‏ چرا برادران در اَنطاکیه و پولُس و بَرنابا نمونهٔ خوبی برای ما هستند؟‏

۹ یک درس مهم این است که به سازمان یَهُوَه اعتماد کنیم.‏ به این موضوع فکر کنید:‏ برادران در اَنطاکیه می‌دانستند که هیئت اداره‌کننده،‏ یهودی‌نژاد هستند.‏ پس چرا به آن‌ها اعتماد کردند و از آن‌ها خواستند به این موضوع رسیدگی کنند؟‏ چون آن‌ها مطمئن بودند که یَهُوَه از طریق روح مقدّسش و عیسی مسیح،‏ سر جماعت آن‌ها را راهنمایی می‌کند.‏ (‏مت ۲۸:‏۱۸،‏ ۲۰؛‏ افس ۱:‏۲۲،‏ ۲۳‏)‏ امروزه هم وقتی مسئله‌ای جدی پیش می‌آید،‏ می‌خواهیم مثل برادران و خواهرانمان در اَنطاکیه به سازمان یَهُوَه و هیئت اداره‌کننده اعتماد کنیم.‏

۱۰ ما همین طور یاد می‌گیریم که صبر و فروتنی چقدر مهمند.‏ روح مقدّس یَهُوَه،‏ پولُس و بَرنابا را برای خدمت به غیریهودیان انتخاب کرده بود.‏ با این حال،‏ آن‌ها فکر نکردند که خودشان می‌توانند در مورد این مسئله تصمیم بگیرند.‏ (‏اعما ۱۳:‏۲،‏ ۳‏)‏ پولُس بعدها نوشت:‏ «این مسیح بود که به من نشان داد باید به اورشلیم بروم.‏» این نشان می‌داد که روح‌القدس،‏ او را راهنمایی کرده بود.‏ (‏غلا ۲:‏۲‏)‏ امروزه هم وقتی مسئله‌ای به وجود می‌آید که می‌تواند صلح و اتحاد جماعت را به هم بزند،‏ پیران جماعت سعی می‌کنند صبور و فروتن باشند.‏ آن‌ها به جای جرّوبحث و پافشاری روی نظرشان،‏ تلاش می‌کنند ببینند که کتاب مقدّس در مورد آن مسئله چه چیزی می‌گوید و هیئت اداره‌کننده چه راهنمایی‌هایی دربارهٔ آن داده است.‏​—‏فیلیپ ۲:‏۲،‏ ۳‏.‏

۱۱،‏ ۱۲.‏ چرا مهم است که همیشه منتظر یَهُوَه بمانیم؟‏

۱۱ در بعضی موارد،‏ باید منتظر بمانیم تا یَهُوَه کمکمان کند موضوعی را بهتر درک کنیم.‏ برای مثال،‏ کُرنِلیوس سال ۳۶ م.‏ از طریق روح‌القدس مسح شد.‏ اما تقریباً ۱۳ سال بعد یعنی سال ۴۹ م.‏ یَهُوَه به قومش کمک کرد که ببینند لازم نیست غیریهودیان ختنه شوند.‏ چرا یَهُوَه اینقدر صبر کرد؟‏ شاید می‌خواست به مسیحیان یهودی‌نژاد وقت کافی بدهد تا بتوانند طرز فکرشان را با دید او هماهنگ کنند.‏ این تغییر کوچکی نبود،‏ چون یهودیان ۱۹۰۰ سال از قانون ختنه اطاعت می‌کردند.‏ یعنی از وقتی که یَهُوَه این قانون را به جدّشان ابراهیم داده بود؛‏ کسی که آن‌ها خیلی دوستش داشتند و برایش احترام قائل بودند.‏​—‏یو ۱۶:‏۱۲‏.‏

۱۲ واقعاً قدردانیم که یَهُوَه با صبر و مهربانی کمکمان می‌کند تا طرز فکرمان را اصلاح کنیم و مسائل را از دید او ببینیم.‏ هر چیزی که یَهُوَه به ما یاد می‌دهد به نفع خودمان است.‏ (‏اشع ۴۸:‏۱۷،‏ ۱۸؛‏ ۶۴:‏۸‏)‏ پس هیچ وقت نمی‌خواهیم مغرور باشیم و روی چیزی که خودمان فکر می‌کنیم درست است،‏ پافشاری کنیم.‏ همین طور هیچ وقت نمی‌خواهیم از دستورالعمل‌ها یا درک جدیدی که سازمان یَهُوَه به ما می‌دهد،‏ انتقاد کنیم.‏ (‏جا ۷:‏۸‏)‏ اگر حس می‌کنید که باید طرز فکرتان را در یکی از این موارد عوض کنید،‏ روی اصولی که در اعمال باب ۱۵ آمده تعمّق کنید و از یَهُوَه بخواهید به شما کمک کند.‏ d

۱۳.‏ ما چطور می‌توانیم در خدمت موعظه مثل یَهُوَه صبور باشیم؟‏

۱۳ ما هم باید مثل یَهُوَه صبور باشیم.‏ شاید با کسی مطالعه می‌کنیم که برایش سخت است رسم و رسوم و اعتقادات قبلی‌اش را کنار بگذارد.‏ در چنین موقعیت‌هایی می‌خواهیم وقت لازم را به شاگرد بدهیم تا با کمک روح مقدّس یَهُوَه تغییرات لازم را در خودش بدهد.‏ (‏۱قر ۳:‏۶،‏ ۷‏)‏ همین طور می‌توانیم برای او دعا کنیم.‏ یَهُوَه به موقع به ما نشان می‌دهد که چطور به او کمک کنیم.‏​—‏۱یو ۵:‏۱۴‏.‏

گزارش‌های تشویق‌کننده با جزئیات (‏اعما ۱۵:‏۳-‏۵‏)‏

۱۴،‏ ۱۵.‏ الف)‏ جماعت اَنطاکیه چطور نشان دادند که برای پولُس،‏ بَرنابا و همراهانشان ارزش و احترام قائلند؟‏ ب)‏ پولُس و همراهانش چطور هم‌ایمانانشان را در فینیقیه و سامره تقویت کردند؟‏

۱۴ لوقا در ادامه نوشت:‏ «اعضای جماعت،‏ آن‌ها را تا مسافتی بدرقه کردند و بعد برگشتند.‏ پولُس و بَرنابا و همراهانشان به سفرشان ادامه دادند و در بین راه در فینیقیه و سامره به مسیحیان سر زدند و برایشان با جزئیات تعریف کردند که چطور غیریهودیان مسیحی شده‌اند.‏ همهٔ برادران از شنیدن این خبر شاد شدند.‏» (‏اعما ۱۵:‏۳‏)‏ اعضای جماعت با بدرقهٔ پولُس و بَرنابا و همراهانشان نشان دادند که چقدر آن‌ها را دوست دارند و برایشان ارزش قائلند.‏ همین طور با این کار نشان دادند که از یَهُوَه می‌خواهند به آن‌ها برکت بدهد.‏ برادران اَنطاکیه در این زمینه هم الگوی خوبی برای ما هستند.‏ آیا شما هم برای هم‌ایمانانتان به خصوص پیران جماعت که «در سخنرانی کردن و تعلیم دادن زحمت زیادی می‌کشند،‏» ارزش و احترام قائلید؟‏​—‏۱تیمو ۵:‏۱۷‏.‏

۱۵ پولُس و همراهانش در مسیر اورشلیم،‏ به هم‌ایمانانشان در فینیقیه و سامره سر زدند و «با جزئیات» برایشان تعریف کردند که چطور خیلی از غیریهودیان مسیحی شدند.‏ بعضی از این مسیحیان،‏ یهودی‌نژاد بودند و به احتمال زیاد بعد از مرگ استیفان به این شهرها فرار کرده بودند.‏ امروزه هم وقتی گزارش‌های موعظه را می‌شنویم و می‌بینیم که یَهُوَه چطور به این فعالیت برکت داده،‏ تشویق می‌شویم؛‏ به خصوص وقتی با سختی‌ها روبروییم.‏ آیا در جلسه‌ها،‏ مجمع‌ها و کنگره‌ها به چنین گزارش‌هایی با دقت گوش می‌کنید؟‏ آیا زندگی‌نامهٔ هم‌ایمانانمان را در نشریات و وب‌سایتمان می‌خوانید؟‏

۱۶.‏ چه چیزی نشان می‌دهد که موضوع ختنه یک مسئله جدی شده بود؟‏

۱۶ بعد از حدود ۵۵۰ کیلومتر سفر از اَنطاکیه به سمت جنوب،‏ پولُس و همراهانش بالاخره به اورشلیم رسیدند.‏ لوقا نوشت:‏ «وقتی به اورشلیم رسیدند،‏ اعضای جماعت و رسولان و پیران جماعت با آغوش باز از آن‌ها استقبال کردند.‏ پولُس و بَرنابا هم برایشان تعریف کردند که خدا از طریق آن‌ها چه کارهایی کرده است.‏ اما چند نفر از مسیحیان که قبلاً از فرقهٔ فَریسیان بودند،‏ از جای خودشان بلند شدند و گفتند:‏ ‹همهٔ غیریهودیانی که مسیحی شده‌اند باید ختنه شوند و به شریعت موسی عمل کنند.‏›» (‏اعما ۱۵:‏۴،‏ ۵‏)‏ واضح بود که موضوع ختنه یک مسئلهٔ جدی بود که باید به آن رسیدگی می‌شد.‏

‏«رسولان و پیران جماعت در جلسه‌ای دور هم جمع شدند» (‏اعما ۱۵:‏۶-‏۱۲‏)‏

۱۷.‏ هیئت اداره‌کننده در اورشلیم از چه کسانی تشکیل شده بود و چرا «پیران جماعت» هم جزو آن‌ها بودند؟‏

۱۷ در امثال ۱۳:‏۱۰ آمده:‏ «شخص دانا به دنبال پند و نصیحت است.‏» هماهنگ با این اصل،‏ «رسولان و پیران جماعت در جلسه‌ای دور هم جمع شدند تا به این موضوع رسیدگی کنند.‏» (‏اعما ۱۵:‏۶‏)‏ در آن زمان،‏ «رسولان و پیران جماعت» در مورد مسائل مهم،‏ برای همهٔ جماعت‌های مسیحی تصمیم‌گیری می‌کردند؛‏ همان کاری که امروزه هیئت اداره‌کننده می‌کند.‏ چرا رسولان،‏ همراه با «پیران جماعت» به مسئلهٔ ختنه رسیدگی کردند؟‏ اگر یادتان باشد،‏ یعقوب رسول اعدام شده بود و پِطرُس رسول هم قبل از این،‏ برای مدتی زندانی شده بود.‏ ممکن بود برای بقیهٔ رسولان هم این اتفاق بیفتد.‏ پس مهم بود که برادران مسح‌شدهٔ دیگری هم در این جلسه حضور داشته باشند تا در صورت لزوم به سرپرستی جماعت‌ها ادامه دهند.‏

۱۸،‏ ۱۹.‏ پِطرُس چه گفت و برادران باید از گفته‌های او چه نتیجه‌ای می‌گرفتند؟‏

۱۸ لوقا در ادامهٔ گزارش نوشت:‏ «بعد از کلّی بحث و گفتگو،‏ پِطرُس بلند شد و گفت:‏ ‹برادران،‏ شما خوب می‌دانید که از مدت‌ها قبل خدا مرا از بین خودتان انتخاب کرد که خبر خوش را به غیریهودیان برسانم تا آن‌ها هم آن را بشنوند و ایمان بیاورند.‏ خدایی که از دل مردم باخبر است،‏ روح‌القدس را همان طور که به ما داد،‏ به غیریهودیان هم داد تا به این شکل تأیید کند که آن‌ها را هم می‌پذیرد.‏ پس خدا بین ما و غیریهودیان هیچ فرقی نگذاشت،‏ چون دل آن‌ها را هم به خاطر ایمانشان پاک کرد.‏›» (‏اعما ۱۵:‏۷-‏۹‏)‏ مطابق با کتابی مرجع،‏ واژهٔ یونانی‌ای که در آیهٔ ۷ «کلّی بحث و گفتگو» ترجمه شده،‏ به معنی پرسش و تحقیق هم است.‏ از قرار معلوم برادران با هم اختلاف نظر داشتند،‏ اما نظرشان را راحت به همدیگر گفتند.‏

۱۹ پِطرُس به برادران یادآوری کرد که وقتی اولین غیریهودیان یعنی کُرنِلیوس و خانواده‌اش در سال ۳۶ م.‏ با روح مقدّس یَهُوَه مسح شدند،‏ خودش در آنجا بود.‏ پس اگر یَهُوَه دیگر بین یهودیان و غیریهودیان فرق نمی‌گذاشت،‏ انسان‌ها هم نباید این کار را می‌کردند.‏ حرف‌های پِطرُس همین طور نشان داد که یک شخص وقتی از دید خدا درستکار شمرده می‌شود که به عیسی ایمان داشته باشد،‏ نه این که از قانون شریعت اطاعت کند.‏​—‏غلا ۲:‏۱۶‏.‏

۲۰.‏ کسانی که روی موضوع ختنه پافشاری می‌کردند،‏ چطور ‹خدا را ناراحت کردند؟‏›‏

۲۰ پِطرُس،‏ هم واضح و روشن خواست یَهُوَه را فهمیده بود و هم دیده بود که او چطور با روح مقدّسش غیریهودیان را مسح کرده است.‏ برای همین به برادران گفت:‏ «حالا چرا می‌خواهید باری سنگین روی دوش این شاگردان بگذارید و به این شکل خدا را ناراحت کنید؟‏ باری که نه اجدادمان می‌توانستند حمل کنند و نه ما می‌توانیم.‏ از طرف دیگر،‏ ما ایمان داریم که آن‌ها هم مثل ما از طریق لطف سَرورمان عیسی نجات پیدا می‌کنند.‏» (‏اعما ۱۵:‏۱۰،‏ ۱۱‏)‏ کسانی که روی موضوع ختنه پافشاری می‌کردند،‏ ‹خدا را ناراحت کردند.‏› در واقع آن‌ها با این کار صبر خدا را لبریز کردند.‏ آن‌ها می‌خواستند مسیحیان غیریهودی را مجبور کنند که از قانون شریعت اطاعت کنند.‏ کاری که خودشان هیچ وقت نتوانستند کاملاً انجام دهند.‏ برای همین محکوم به مرگ شده بودند.‏ (‏غلا ۳:‏۱۰‏)‏ پس به جای این که روی موضوع ختنه پافشاری کنند،‏ باید به خاطر لطفی که یَهُوَه از طریق عیسی به آن‌ها نشان داده بود،‏ قدردان می‌بودند.‏

۲۱.‏ پولُس و بَرنابا چطور برای تصمیم‌گیری به برادران کمک کردند؟‏

۲۱ حرف‌های پِطرُس ظاهراً روی همه تأثیر گذاشت،‏ چون کتاب مقدّس می‌گوید:‏ «همهٔ حاضران با شنیدن سخنان پِطرُس ساکت شدند.‏» بعد،‏ بَرنابا و پولُس «برایشان تعریف کردند که خدا چطور از طریق آن‌ها معجزه‌ها و کارهای شگفت‌انگیز زیادی بین غیریهودیان انجام داده است.‏» (‏اعما ۱۵:‏۱۲‏)‏ حالا،‏ رسولان و پیران شواهد لازم را در دست داشتند تا تصمیمی بگیرند که هماهنگ با خواست یَهُوَه باشد.‏

۲۲-‏۲۴.‏ الف)‏ امروزه هیئت اداره‌کننده چطور از هیئت اداره‌کنندهٔ قرن اول الگو می‌گیرد؟‏ ب)‏ پیران جماعت چطور نشان می‌دهند که برای ترتیبات سازمان احترام قائلند؟‏

۲۲ امروزه هم هیئت اداره‌کننده برای هر تصمیمی از کلام خدا کمک می‌گیرند و دعا می‌کنند که یَهُوَه روح مقدّسش را به آن‌ها بدهد.‏ (‏مز ۱۱۹:‏۱۰۵؛‏ مت ۷:‏۷-‏۱۱‏)‏ قبل از این که آن‌ها برای تصمیم‌گیری دور هم جمع بشوند،‏ برنامهٔ جلسه به هر کدام از آن‌ها داده می‌شود تا بتوانند در موردش فکر کنند و دعا کنند.‏ (‏امث ۱۵:‏۲۸‏)‏ طی جلسه،‏ برادران نظرشان را راحت و با احترام مطرح می‌کنند و مرتب از کتاب مقدّس راهنمایی می‌گیرند.‏

۲۳ پیران جماعت هم باید از آن‌ها سرمشق بگیرند.‏ اگر آن‌ها در جلسهٔ پیران نتوانستند در مورد یک موضوع جدی به نتیجه برسند،‏ باید از دفتر شعبه یا سرپرست حوزه کمک بگیرند.‏ اگر لازم باشد،‏ دفتر شعبه هم از هیئت اداره‌کننده راهنمایی می‌گیرد.‏

۲۴ یهوه به کسانی که از ترتیبات سازمان پیروی می‌کنند و فروتن،‏ وفادار و صبورند برکت می‌دهد.‏ در فصل بعد می‌بینیم که نتیجهٔ این کار آرامش،‏ اتحاد و رشد روحانی جماعت است.‏

b عهد ابراهیمی تا امروز برقرار است و عهد ختنه جزوی از آن نیست.‏ عهد ابراهیمی موقعی شروع شد که در سال ۱۹۴۳ ق.‏م ابراهیم (‏اَبرام)‏ از رود فُرات گذشت و به سمت سرزمین کَنعان رفت.‏ ابراهیم در آن زمان ۷۵ سالش بود.‏ یَهُوَه خدا بعدها در سال ۱۹۱۹ ق.‏م عهد ختنه را با ابراهیم بست.‏ ابراهیم آن زمان ۹۹ ساله بود.‏​—‏پیدا ۱۲:‏۱-‏۸؛‏ ۱۷:‏۱،‏ ۹-‏۱۴؛‏ غلا ۳:‏۱۷‏.‏

c تیتوس،‏ یکی از مسیحیان یونانی‌نژادی بود که بعدها همسفر نزدیک و نمایندهٔ پولُس شد.‏ ظاهراً او هم با پولُس و بَرنابا به اورشلیم رفت.‏ (‏غلا ۲:‏۱؛‏ تیت ۱:‏۴‏)‏ او برادر باایمانی بود که ختنه نشده بود،‏ اما با روح‌القدس مسح‌شده بود.‏​—‏غلا ۲:‏۳‏.‏