درس ۲۷

تأکید بر موضوع گفتار و نکات اصلی آن

۱-‏۴.‏ منظور از موضوع گفتار را توضیح بده.‏

^۱ هر گفتاری به موضوعی نیازمند است تا به آن جهت بدهد و تمام قسمتهای آن را به صورتی مطلوب به یکدیگر مربوط سازد.‏ موضوع گفتار تو هر چه باشد باید تمام گفتار را در بر گیرد.‏ آن چکیده‌ای از گفتار توست؛‏ شاید بتوان آن را در یک جمله بیان کرد،‏ با اینحال باید هر کدام از جوانب مطلبِ ارائه‌شده را در بر بگیرد.‏ موضوع گفتار باید برای همهٔ حضار واضح باشد،‏ البته چنانچه خوب تأکید گردد.‏

^۲ موضوع یک گفتار صرفاً عنوانی کلّی از قبیل «ایمان» نیست؛‏ نقطه‌نظر یا جنبهٔ بخصوصی از مطلب است که مورد گفتگو قرار می‌گیرد.‏ برای مثال،‏ موضوع گفتار ممکن است چنین باشد،‏ «ایمان تو چقدر قوی است؟‏» و یا می‌تواند به این صورت باشد،‏ «برای خشنود کردن خدا،‏ ایمان لازم است» یا «اساس ایمان تو» و یا «به رشد کردن در ایمان ادامه بده.‏» اگر چه همهٔ این موضوعها بر ایمان متمرکز هستند،‏ امّا هر یک از آنها مطلب را از جهتی متفاوت می‌نگرد و مستلزم بسط و توسعه در مسیرهای کاملاً متفاوت است.‏

^۳ در بعضی مواقع ممکن است لازم باشد مطالب گفتار را پیش از اینکه موضوع گفتار مشخص شود،‏ جمع‌آوری کنی.‏ امّا،‏ پیش از آماده نمودن رئوس مطالب گفتار و انتخاب نکات اصلی آن،‏ موضوع گفتار باید بروشنی تعیین و مشخص گردد.‏ مثلاً متعاقب  هر مطالعهٔ خانگی کتاب مقدس شاید مایل باشی دربارهٔ سازمان شاهدان یَهُوَه صحبت کنی.‏ این مطلب وسیعی است.‏ برای اینکه بدانی دربارهٔ چه چیزی صحبت می‌کنی،‏ باید مقصود از آنچه را می‌خواهی بگویی و نیز شخص مقابلت را در نظر بگیری.‏ بر اساس این اطلاعات می‌توانی موضوعی را انتخاب کنی.‏ چنانچه سعی می‌کنی شخص جدیدی را به خدمت موعظه هدایت کنی،‏ ممکن است صلاح بدانی به او نشان دهی که شاهدان یَهُوَه با کار موعظهٔ خانه به خانه،‏ از عیسی مسیح تقلید می‌کنند.‏ آن خود یک موضوع خواهد بود.‏ هر چیزی که بگویی،‏ در جهت تشریح آن موضوعِ جامع یعنی شاهدان یَهُوَه خواهد بود.‏

^۴ چگونه می‌توانی بر موضوعی در گفتار خود تأکید کنی؟‏ ابتدا،‏ باید موضوعی را انتخاب کنی که مناسب مقصود تو باشد.‏ این مستلزم آمادگی قبلی است.‏ وقتی موضوع انتخاب شد و گفتار تو بر اساس آن بسط و توسعه یافت،‏ چنانچه از روی رئوس مطالبی که آماده کرده‌ای صحبت کنی،‏ آن موضوع تقریباً خود به خود تأکید می‌شود.‏ در هر حال،‏ هنگام ارائهٔ گفتار تکرار کلمات مهم و یا نکات اصلی گفتار،‏ تضمین بیشتری برای جای گرفتن موضوع گفتار در اذهان حضار خواهد بود.‏

۵،‏ ۶.‏ چگونه می‌توانی تعیین کنی که آیا موضوع گفتار مناسب است یا خیر؟‏

^۵ موضوع مناسب.‏ اغلب برای تکالیف مدرسهٔ خدمت تئوکراتیک،‏ داشتن موضوعی مناسب مشکل نیست،‏ زیرا در بسیاری موارد موضوعی در اختیار تو قرار داده می‌شود.‏ امّا این در مورد هر گفتاری صدق نخواهد کرد.‏ بنابراین عاقلانه است که هوشیارانه به موضوع گفتار دقت کنی.‏

^۶ چه چیزی تعیین می‌کند که آیا موضوع گفتار مناسب است یا خیر؟‏ چندین عامل.‏ باید حضار،‏ هدف خود و مطلبی را که به تو برای ارائه دادن محول شده است در نظر داشته باشی.‏ چنانچه متوجه شوی گفتاری که ارائه می‌دهی بر هیچ موضوعی تأکید نمی‌کند،‏ ممکن است علتش در واقع این باشد که آن را پیرامون هیچ نکتهٔ اصلی بنا نکرده‌ای.‏ ممکن است نکات بسیاری را در گفتارت جا داده باشی که در واقع از موضوع آن پشتیبانی نمی‌کنند.‏

۷،‏ ۸.‏ طریقهایی را نشان بده که شخص می‌تواند با آن بر موضوع تأکید کند؟‏

^۷ تکرار کلمات یا نکتهٔ اصلی موضوع گفتار.‏ یک طریق که بتوان همهٔ قسمتهای یک گفتار را طوری تنظیم کرد تا موضوع آن جلوه کند،‏ این است که کلمات مهم یا نکتهٔ اصلیِ موضوعِ گفتار تکرار شود.‏ در موسیقی،‏ یک موضوع یک نغمه است،‏ که آنقدر تکرار می‌شود تا کلّ آهنگ مشخص گردد.‏ در واقع،‏ فقط چند میزان کافی است تا نغمه مشخص گردد.‏ نغمه همیشه به یک شکل ظاهر نمی‌شود.‏ بعضی اوقات فقط یک یا دو قطعهٔ آن نواخته می‌شود،‏ و گاهی اوقات به اشکال مختلف اجرا می‌شود.‏ امّا آهنگساز بنحوی ماهرانه نغمه‌اش را طوری در ساختار آهنگ جای می‌دهد که سراسر آن را فرا گیرد و مشخص‌کنندهٔ آن باشد.‏

 ^۸ در مورد موضوع گفتار نیز باید چنین باشد.‏ کلمات مهم یا نکتهٔ اصلی موضوع گفتار که تکرار می‌شود،‏ مانند نغمه‌ای است که در طول آهنگ موسیقی تکرار می‌گردد.‏ مترادف آن کلمات و یا گونهٔ دیگر نکتهٔ اصلی موضوع گفتار به عنوان عامل تنوع مورد استفاده قرار می‌گیرند.‏ چنانچه برای اجتناب از یکنواختی با بصیرت کافی از چنین امکاناتی استفاده شود،‏ آنوقت موضوع گفتار مظهر مشخص کلّ آن گفتار می‌گردد و حضار نکتهٔ اصلی را به خاطر خواهند سپرد.‏

‏**********‏

۹-‏۱۳.‏ منظور از نکات اصلی در یک گفتار را توضیح و با مثال نشان بده.‏

^۹ بعد از تعیین موضوع گفتار،‏ قدم بعدی انتخاب نکات اصلیی است که برای بسط موضوع در نظر داری.‏ این نکته در برگهٔ مدرسه تحت عنوان «تأکید بر نکات اصلی گفتار» منظور شده است.‏

^۱۰ نکات اصلیِ یک گفتار کدامها هستند؟‏ آنها فقط افکار جالب و یا نکاتی نیستند که به اختصار در جریان گفتار بیان می‌شوند.‏ آنها بخشهای اصلی گفتار هستند.‏ افکاری هستند که به طور گسترده‌تری توضیح داده می‌شوند.‏ آنها مثل برچسبها یا نشانهای قفسهٔ یک فروشگاه خواربارفروشی هستند که به شخص کمک می‌کنند تا بداند که آن بخش از قفسه شامل چیست،‏ و نیز تعیین می‌کنند که چه چیز در آن قفسه می‌باشد یا نمی‌باشد.‏ تحت برچسب حبوبات‏،‏ در قفسه نباید ژله و مرباجات قرار بگیرند،‏ زیرا باعث سردرگمی مشتری می‌شود.‏ جای برنج در قفسه‌ای با نشان قهوه و چای نیست.‏ چنانچه برچسبها به علت تراکم و انباشته شدن بیش از حدّ کالا مخفی یا پوشیده بمانند،‏ در آن صورت پیدا کردن چیز بخصوصی مشکل خواهد بود.‏ امّا اگر برچسبها یا نشانها بوضوح قابل‌رؤیت باشند،‏ شخص می‌تواند سریعاً تشخیص دهد که در معرض دیدش چه چیزی قرار دارد.‏ همچنین است وضعیت نکات اصلی گفتار تو.‏ مادام که آنها را بتوان درک کرد و به خاطر سپرد،‏ حضار به اشاره‌های بسیار کمی احتیاج خواهند داشت که تا پایان گفتار همراه تو باشند.‏

^۱۱ یک عامل دیگر:‏ انتخاب و استفاده از نکات اصلی با توجه به حضار و مقصود گفتار متفاوت خواهد بود.‏ به همین دلیل،‏ سرپرست مدرسه باید آن نکات اصلی را که شاگرد انتخاب کرده است،‏ بر اساس نحوهٔ استفادهٔ شاگرد از آنها مورد ارزیابی قرار دهد،‏ و نَه بر اساس انتخاب نکات دلخواهانهٔ خود و آن هم از قبل.‏

^۱۲ در گلچین کردن نکات اصلی فقط ضروریات را انتخاب کن.‏ بنابراین،‏ از خودت بپرس چه چیز این نکته را ضروری می‌سازد؟‏ نکته‌ای ضروری است که تو بدون آن نتوانی مقصود گفتار خود را به انجام برسانی.‏ مثلاً،‏ وقتی با شخصی دربارهٔ فدیه صحبت  می‌کنی و او با آن تعلیم آشنایی ندارد،‏ مهم است که دربارهٔ انسان بودن عیسی بر روی زمین استدلال کنی،‏ در غیر این صورت محال خواهد بود که ارزش برابری قربانی او را نشان بدهی.‏ بنابراین،‏ این را به عنوان یکی از نکات اصلی گفتگویت در نظر بگیر.‏ امّا چنانچه به شخص ثابت کرده‌ای که تثلیث عقیده‌ای کاذب است،‏ آنگاه گفتگوی تو از جهتی که عیسی وضعیت یک انسان را پذیرفت،‏ در درجهٔ دوم اهمیت قرار می‌گیرد،‏ زیرا این نکته قبلاً پذیرفته شده بود.‏ از اینرو،‏ ثابت کردن ارزش معادل فدیهٔ عیسی نسبتاً ساده خواهد بود.‏ در این حالت،‏ انسان بودن عیسی نکتهٔ اصلی گفتگو نخواهد بود.‏

^۱۳ بنابراین از خودت بپرس:‏ حضار تاکنون چه چیز را می‌دانند؟‏ چه چیز را باید ثابت کنم تا مقصود خودم را به انجام برسانم؟‏ چنانچه جواب سؤال اول را می‌دانی،‏ می‌توانی با جمع‌آوری مطلب جواب سؤال دوم را داشته باشی،‏ موقتاً همهٔ مطالبی را که شناخته‌شده می‌باشند کنار بگذاری و نکات باقیمانده را در چند گروه با کمترین تعداد ممکن مرتب کنی.‏ این گروهها در خصوص اینکه چه نوع خوراک روحانی به حضار ارائه می‌دهی برای تو علامات مشخصه خواهند بود.‏ این برچسبها و نکات اصلی نباید هرگز پوشیده یا پنهان باشند.‏ آنها نکات اصلی گفتار تو هستند که باید تأکید شوند.‏

۱۴-‏۱۷.‏ دلایلی را ارائه بده که نباید نکات اصلی بیش از حدّی در گفتار وجود داشته باشند.‏

^۱۴ بیش از حد نبودن نکات اصلی.‏ برای هر موضوع فقط چند نکتهٔ ضروری وجود دارند.‏ آنها در اکثر موارد انگشت شمارند و باید چنین باشند،‏ علیرغم زمانی که برای ارائهٔ آنها داری.‏ مواظب باش در دام معمول که سعی می‌شود نکات زیادی تأکید گردند نیفتی.‏ وقتی که فروشگاه خواربارفروشی بیش از حد بزرگ باشد و در آنجا طبقه‌بندیهای زیادی وجود داشته باشند،‏ مشتری ممکن است احتیاج به راهنمایی داشته باشد.‏ حضار می‌توانند به طور منطقی فقط چند نکتهٔ متفاوت را در یک جلسه جذب کنند.‏ هرچه گفتار طولانی‌تر باشد باید ساده‌تر تنظیم گردد،‏ و نکات اصلی و مهم باید قویتر و دقیقتر بیان شوند.‏ بنابراین سعی نکن که حضار مطالب بسیاری را به خاطر بسپارند.‏ آن نکاتی را انتخاب کن که حتماً می‌خواهی شنوندگان به خاطر بسپارند و آنگاه تمام وقت را صرفِ گفتگو دربارهٔ آنها بکن.‏

^۱۵ چه چیزی تعیین می‌کند که آیا نکات بیش از حد هستند یا خیر؟‏ به عبارت ساده،‏ اگر نکته‌ای حذف گردد و در عین حال مقصود گفتار به انجام برسد آن نکته،‏ نکتهٔ مهمی نیست.‏ برای کامل کردن گفتار،‏ ممکن است تصمیم بگیری نکته‌ای را به عنوان رابط یا یادآوری بگنجانی،‏ امّا نباید همانند نکاتی که احتمالاً نمی‌توانی آنها را حذف کنی مورد تأکید قرار گیرد.‏

^۱۶ یک موضوع دیگر:‏ باید وقت کافی داشته باشی تا هر نکته را به طور موفقیت‌آمیز و قطعی بسط دهی.‏ اگر قرار است در مدتی کوتاه مطالب زیادی گفته شود،‏ آن مطالبی  را که حضار می‌دانند به حداقل برسان.‏ همهٔ عوامل ناآشنا را جدا کن و آنها را طوری توضیح بده که حضار مشکل بتوانند آنها را فراموش کنند.‏

^۱۷ سرانجام،‏ باید از گفتارت چنین استنباط شود که ساده است.‏ این موضوع همیشه بستگی به مقدار مطلب ارائه‌شده ندارد.‏ ممکن است موضوع تنها روش و سبکی باشد که با آن افکارت دسته‌بندی شده‌اند.‏ برای مثال،‏ اگر می‌بایست در فروشگاهی قدم بزنی که همه چیز روی هم در وسط آن محل انباشته شده است،‏ بسیار شلوغ و گیج‌کننده به نظرت خواهد رسید.‏ در پیدا کردن هر چیزی مشکل خواهی داشت.‏ امّا وقتی هر چیز درست مرتب شده باشد و همهٔ اجناس مربوطه طبقه‌بندی شده باشند و هر قسمت به وسیلهٔ نشان شناسایی شود،‏ اثر بسیار خوشایندی دارد و هر یک از اجناس را می‌توان بسادگی یافت.‏ گفتار خود را با طبقه‌بندی کردن افکار خود تحت چند نکتهٔ اصلی ساده بساز.‏

۱۸.‏ نکات اصلی چگونه باید بسط داده شوند؟‏

^۱۸ بسط جداگانهٔ نکات اصلی.‏ هر نکتهٔ اصلی باید مستقل باشد.‏ هر یک را باید به طور جداگانه بسط داد.‏ امّا این کار مانع اشاره‌ای کوتاه به رئوس مطالب و عنوانهای اصلی در مقدمه یا در نتیجه‌گیری گفتارت نیست.‏ امّا در متن گفتار باید هر دفعه دربارهٔ یک نکتهٔ اصلی آنهم یکبار صحبت کنی،‏ و فقط هنگامی مطلبی را تکرار کنی یا به مطالبی که قبلاً گفته‌ای بازگردی که برای ارتباط یا تأکید ضروری باشد.‏ یاد گرفتن تنظیم رئوس مطالب عنوانی تا حدّ زیادی در تعیین اینکه نکات اصلی باید به طور جداگانه بسط داده شوند یا نَه،‏ کمک خواهد کرد.‏

۱۹-‏۲۱.‏ نکات فرعی را چگونه باید به کار گرفت؟‏

^۱۹ متمرکز کردن نکات فرعی بر نکات اصلی.‏ دلایل،‏ آیه‌ها،‏ یا مطالب دیگری که ارائه می‌شوند باید توجه را بر نکات اصلی متمرکز کنند و آنها را تقویت نمایند.‏

^۲۰ در تهیهٔ گفتار،‏ همهٔ نکاتی را که در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارند تجزیه و تحلیل کن و آنچه را که مستقیماً به نکات اصلی کمک می‌کند نگه‌دار،‏ چه برای توضیح و اثبات،‏ و چه برای توسعه دادن آن نکات.‏ هر چیزی که بی‌ربط باشد باید حذف گردد.‏ در غیر این صورت موضوع را فقط مغشوش خواهد کرد.‏

^۲۱ هر نکته‌ای که به یک نکتهٔ اصلی مربوط است باید مستقیماً به آن ارتباط داده شود.‏ این کار را به حضار خود واگذار نکن.‏ رابطهٔ آن را مشخص کن.‏ از خودت بپرس،‏ ربط آن چیست.‏ به طور کلّی آنچه توضیح داده نشود فهمیده نمی‌شود.‏ این رابطه را می‌توان گهگاهی با تکرار کلمات مهم که نکات اصلی را ابراز می‌کند و یا با تکرار فکر هر نکتهٔ اصلی،‏ نشان داد.‏ وقتی که تو در هنر متمرکز کردن همهٔ نکات فرعی بر نکات اصلی گفتار و در ربط دادن هر نکتهٔ اصلی با موضوع گفتار مهارت به دست آوردی،‏  گفتار تو از سادگی لذتبخشی برخوردار خواهد بود که ارائهٔ آن را آسان و فراموش کردنش را دشوار می‌گرداند.‏

‏[سؤالات مقالهٔ مطالعه‌ای]‏