1. Aval avé mong a nga lere mebun a mbe a bele ébe ngiagh ye awômô bewu ?

 MONG ézing a too éyôla naa, Matthieu, a mbe a bele ôkoan ô nga sili naa, be bira ñe sè. Niène a nga dzale mimbu zangbwa, éñe y’é nda-bôt dzèñ be nga yen JW Éwala bingengeng^® ye ngoan. Éyong éngengeng é nga bo naa, é nga zua man, be nga yen éngengeng mezikh da lere é mbemba nsoane ba ye ve é bôt ba ye wômô b. Niène éngengeng té é nga man, ane Matthieu a nga yit béésaa bebéñ, a ñong é mo meba, ye dzô be naa : « A pa, a ma, ke mi va yen naa, amben ma wu, ma ye véé awômô bewu nga ! Mi ne me yane ; awômô da ye boban. » Tamane siman, aval mevakh béésaa be nga yiène wôrane, amu be nga yen naa, é moan wôba a mbe a bele mebun me ne ngu’u ébe awômô bewu !

2-3. Amu dzé é ne mbeng akal daa naa, bi binan ébe ngiagh ye awômô bewu ?

² Biyong bizing, é ne mbeng akal dèè naa, bi binan ébe é ngiagh ya Bible da daghe awômô bewu da zu (Jean 5:28, 29). Amu dzé ? Amu naa, biaa yem ki, ôden bi ne tuban aval ôkoan ô ne ke bia awu, nge ki a dzimle é môt waa (Eccl. 9:11 ; Jacq. 4:13, 14). Ôyane waa ébe awômô bewu, é ne bia vole a dang aval mindzukh mité (1 Beth. 4:13). Mintsili mia bane bia naa, Ésaa waa a ne a dzôp été, a tugha bia yem, ye naa, a bira bia dzing (Luc 12:7). Simane nté mbé Jehôva Nzame a yiène bia yem naa, a bera bia vele aval bi mbe ye mesimane mèè, kaa naa, bia dzimle mboo  ye été. Ye nté mbé Jehôva a dzing bia nfa ye naa, a ve bia maa ye naa, bia ning éning é ne mbèmbèè, amben dzam té da sili naa, a wômô bia !

³ Ayeghle di été, bia ye tare fas, amu dzé bi ne bele mebun ébe ngiagh ye awômô bewu. Bia ye fe yen, nlang ya Bible wa wône mebun maa ébe bifiè bi : « Ndôm duè da ye wômô » (Jean 11:23). Asughlan, bia ye yeghe aval avé ngiagh ye awômô bewu é ne bo bebela akal daa.

4. Naa bi bele mebun ébe ngiagh ézing, za ndzi-n’nem bia yiène bele ? Vakh éfônan.

⁴ Naa, bi bele mebun ébe ngiagh ézing, bia yiène bele ndzi-n’nem naa, é môt a bo ngiagh té, a bele nkôman ya ngu’u, nge ki naa, a ne dzale ngiagh té. Naa bi ve éfônan : Tame simane naa, ôkôs ô va mane tsam é nda duè. Ane mvuiñ duè da zu wô yen ye kiagh wô naa, ‘Ma ye wô vole a bera long é nda duè.’ A kobe ye n’nem ôsese, éde ô bele ndzi-n’nem naa, a bele nkômane ya vole wa. Nge a ne nlong menda a ne akeng, ye naa, a bele bivol bia yiène, wa yem naa, a ne fe bo é dzam a dzô. Éde wa bunu é ngiagh a bo wa. Za dzam ki bi ne dzô nfa è ngiagh ye awômô bewu Nzame a nga bo ? Ya bele faa nkôman ya ngu’u naa, a dzale de ?

5-6. Amu dzé bi ne bele ndzi-n’nem naa, Jehôva a bele nkôman y’a wômô bewu ?

⁵ Ye Jehôva a bele nkômane y’a wômô bewu ? Bebela a ne naa, a bele wô. A nga ve betsili Bible nsisim wèñ nfa ye naa, be tsili é ngiagh da daghe awômô bewu, a kiagh bia akal melu ma zu (Esaïe 26:19 ; Osée 13:14 ; Mel. 20:11-13). Éde, éyong Jehôva a bo ngiagh ézing, a dzale de éyong ésese (Jos. 23:14). Bebela a ne naa, Jehôva a bele nkôman ô ne ngu’u naa, a wômô é bôt be wu-hang. Amu dzé bi ne de dzô ?

⁶ Fasghe bifiè Job. A mbe a bele ndzi-n’nem naa, amben a wu, Jehôva a fep a n’nem naa, a bera ñe yen a tèè (Job 14:14, 15, atoan). Jehôva a bele nkômane mboo té akal be-bo bisèñ bèñ besese be wu-hang. A fep a n’nem naa, a bera be ve éning é ne mvoa ya mevakh. Za dzam Jehôva a wôran akal é bôt besese be nga wu, kaa bele maa ya yeghe a yem é bebela a daghe ñe ? É Nzame wèè a ne édzing, a kômô fe be wômô (Bisè mintôl 24:15). A kômô naa, be bele maa ya venghane memvuiñ mèn, ye ning mbèmbèè a si (Jean 3:16). Da yene faa naa, Jehôva a bele nkômane ô ne ngu’u y’a wômô bewu.

7-8. Amu dzé bi ne bele ndzi-n’nem naa, Jehôva a bele ngu’u y’a wômô bewu ?

⁷ Ye Jehôva a bele fe ngu’u y’a wômô bewu ? Ôwé ! Éñe a ne « Mengu’u mesese » (Mel. 1:8). Éde, a bele é ngu’u da yiène nfa ye naa, a tsam nzizing ôsese ô ne bo, amben awu (1 Becor. 15:26). A yem dzam té, da ve bia ngu’u ye afongha. N’fasghan éfônan kal daa Emma Arnold. Mebun mèñ ye éma é nda-bôt dzèñ, me nga tubane bura meboblan é Môra alumane II. Nfa ya fong ngoan dzèñ akal é bôt be nga dzimle be campos de concentración Nazis, Emma a nga dzô naa : « Ng’a bo naa, awu da biñ bia mbèmbèè, ng’é ne ngu’u a lôt Nzame, nga ? » Bebela a ne naa, dzôm ézing déé se ki ngu’u a lôt Jehôva ! É Nzame a ne mengu’u mese, a nga vele éning, a ne fe ve naa, é bôt be wu-hang be bera so éning.

⁸ Akalgha éfe ye amu dzé bia yem naa, Nzame a ne wômô bewu, é ne naa, ôsimane wèñ ô ne kaa beniè. A luè atétéñ ése ya  éyôla dèñ (Esaïe 40:26). Ya fe naa, a simane é bôt besese be wu-hang (Job 14:13 ; Luc 20:37, 38). É ne ébubu naa, a siman é boan be-mam mesese ma daghe, é bôt a ye wômô, a lang été, aval é ñuu deba é mbe, mefulu meba, é mam be nga yen éning, ya mesimane meba.

9. Amu dzé mi bele mebun ébe é ngiagh Jehôva ye awômô bewu da zu ?

⁹ Bebela a ne naa, bi ne bele mebun ébe é ngiagh Jehôva ye awômô bewu da zu, amu bia yem naa, a bele nkôman ye ngu’u ya dzale ngiagh té. Fasghe akalgha éfe da ve naa, bi bele mebun ébe é ngiagh Nzame ye awômô bewu di : Jehôva a bo é dzam a dzô, éyong ésese. Metam me ya Biblia, a nga ve besôsôe befam bézing, a lang été Yésu, ngu’u ya wômô bewu. N’fasghane nlang mboo ye mewômô bewu Yésu a nga bo, bia yen nten Jean abong 11.

10. Za dzam da lôt a Betania nté Yésu a kanghle nfa mboo ye Jordán nge ki Jourdain, za dzam ki a bo ? (Jean 11:1-3)

¹⁰ A lang Jean 11:1-3. Tame siman é dzam da lôt a Betania bebéñ amanegha ye mbu 32 ye melu mèè. Yésu a bele memvuiñ me too bebéñ dzèè té, a ne Lázaro nge ki Lazare ya bekal bèn bebèñ, María ba Marta (Luc 10:38-42). Ve, Lázaro nge ki Lazare a ku nkôkoan, éde min’nem mi kele bekal bèñ ôyôp. Ba lôm Yésu mbana, a too naa, a ne nfa mboo ye Jordán nge ki Jourdain. Ékena té, é ne ñong melu mebèñ atéé ya Betania (Jean 10:40). É dzam é ne éngôngoo é ne naa, Lázaro a wu été ébièn é môt a nga kee fuèñ a kuiñ é vôm Yésu a ne. Amben Yésu a yem naa, mvuiñ é ndeme wu, a bera tobe wéñ melu mebèñ, éde a ke ékena a Betania. Éde é ne naa, éyong Yésu a zu siène vèè, é ntoo melu menii a ve Lázaro a wu. Yésu a bele nkôman ya bo é dzam da ye ve naa, memvuiñ mèñ me bele abuane, ye ve Nzame duma—Jean 11:4, 6, 11, 17.

11. Nlang té wa yeghle bia za dzam nfa amvuiñ ?

¹¹ Bia ñong ayeghle ébe nlang té nfa amvuiñ. Tame fas : Éyong María ba Marta be nga lôm Yésu mbana, béé dzi ki ñe dzaa naa, a zu a Betania. Be nga dzô ñe fave naa, mvuiñ dzéñ é mbe nkôkoan (Jean 11:3). Éyong Lázaro a nga wu, Yésu a mbe ñe wômô a too ôyap. Ve, Yésu a nga top naa, a ke a Betania naa, a ke tobe ya memvuiñ mèñ María ba Marta. Ye ô bele mvuiñ ézing a ne wô zu vole, kaa naa, ô dzaa ñe de ? Éde, wa yem naa, ô ne tobe ñe mebun akal avole, éyong ô ne « minzukh été » (Mink. 17:17). Aval ane Yésu, bia fe mboane ña memvuiñ akal é bôt bevoo ! Éndagha, n’tamane bulane nlang été, ye yen é dzam é nga boban ôsu vèè.

12. Za ngiagh Yésu a bo Marta, ye naa, amu dzé déé se ki zeze ngiagh ? (Jean 11:23-26)

¹² A lang Jean 11:23-26. Marta a wokh naa, Yésu a ntoo bebéñ Betania. A ne, a téé mbii a ke kôane ñe, ye dzô ñe naa : « A Nti, nga bo naa, ô bo va, nge ndôm dzam  déé dzi wu » (Jean 11:21). É ne été naa, a mbe séñ Lázaro. Ve, Yésu a nga kômô bo é dzam é ne édedèè éyaghan. A kiagh naa : « Ndôm duè da ye wômô. » A ve fe Marta akalgha éfe naa, a bele mebun ébe ngiagh té, éé dzô ye ñe naa : « Ma me ne awômô ya éning. » Ôwé, a bele é ngu’u da so ébe Nzame nfa, éning ye awu. Ô mvus, a nga wômô étong mominenga, ôyôm tam niène a nga wu, a nga bo fe de akal étong moan fam, éyong ézing, é môs moan té a nga wu (Luc 7:11-15 ; 8:49-55) Ve, y’a ne wômô é môt a wuang é ntoo melu menii, éñi ñuu é sum-hang naa, da buèñ ?

13. Aval ane bia yen de nten Jean 11:32-35, aval avé Yésu a ñong mam éyong a yen María ya é bôt bevoo béé yi ? (A daghe fe évaghle).

¹³ A lang Jean 11:32-35. Tame simane é dzam da boban ôsu vèè. María, é kal mboo Lázaro, a téé naa, a ke kôane Yésu. A baalé ñe é dzam moañang a va dzô fe ñe : « A Nti, nga bo naa, ô bo va, nge ndôm dzam déé dzi wu. » Éñe, ya é bôt bevoo ba bira wokh n’nem mintéñ akal dzam té. A yen ye wokh ane ba yi, da ve naa, Yésu a tobe édedèè éwiñ. N’nem éngôngoo a bele akal memvuiñ mèñ, wa tsini ñe naa, a yi fe. A wokh mintèñ mia so, éyong é môt wa dzing a wu. Bebela a ne naa, a fep a n’nem naa, a man zu tsam é mam ma ve naa, bôt be yi !

14. Aval Yésu a nga ñong bibii María, da yeghle bia dzé nfa Jehôva ?

¹⁴ Aval Yésu a nga ñong bibii María, da yeghle bia naa, Jehôva a ne é Nzame a bele n’nem éngôngoo. Amu dzé bi ne de dzô ? Aval ane bi nga yen de ayeghle ô mvus, Yésu a tugha vu asiman ye awôran Ésaa (Jean 12:45). Éde éyong bia lang naa, Yésu a nga yi amu naa, a mbe é yen memvuiñ mèñ méé dzukh, da ve naa bi yem naa, Jehôva ña fe a wôran n’nem éngôngoo éyong a yen bia dzukh (Bya 56:8). Bebela a ne naa, dzam té da ve bia nkômane ya yir é Nzame waa a ne édzing bebéñ !

15. Aval ane bia yen de nten Jean 11:41-44, za dzam é nga boban é song Lázaro ? (A daghe fe évaghle).

¹⁵ A lang Jean 11:41-44. Yésu a siène é  song Lázaro, éde a dzaa naa, be vèè akoa da dzip song. Marta a tep, éé dzô naa, é ñuu dzèñ é nga yièneyang num abé. Yésu a yalane naa : « Ye méé dzi wô dzô naa, nge ô bunu, wa ye yen é duma Nzame ? » (Jean 11:39, 40) Éde Yésu a daghe a yôp ye yaghlan a bôt été. A kômô ve Jehôva duma sese y’é dzam da zu boban. Éde Yésu a yônan a dzôghe naa : « Lázaro za atan ! » Ane Lázaro a kuiñ a song été ! Yésu a ndem bo é dzam abuiñ bôt be nga tem naa, déé mbe ki boban—A daghe atoan akal ayeghle nfa Jean 11:17.

16. Aval avé nlang bia kôane wô nten Jean abong 11, wa wône mebun maa, ébe ôyane ye awômô bewu ?

¹⁶ Nlang bia kôane wô nten Jean abong 11 da wône mebun maa ébe ôyane ye awômô bewu. Aval avé ? Simane é ngiagh Yésu a nga bo Marta : « Ndôm duè da ye wômô » (Jean 11:23). Aval ane Ésaa, Yésu a bele nkôman ya ngu’u y’a dzale ngiagh té. É mighe mèñ me nga lere naa, a bele nkôman ô ne ngu’u naa, a mane ye awu, ya mintèñ awu da so de. Éde, éyong Lázaro a nga kuiñ ô song ôsi, Yésu a nga bera lere naa, a bele ngu’u y’a wômô bewu. Baghle fe é dzam Yésu a nga simane Marta : « Ye méé dzi wô dzô naa, nge ô bunu, wa ye yen é duma Nzame ? » (Jean 11:40) Bi bele mbemba mekalgha ya bunu naa, é ngiagh Nzame ye awômô bewu da ye dzalban. Ve, za dzam bi ne bo nfa ye naa, ngiagh té é tugha bo bebela akal daa ?

17. Za dzam bia yiène baghle ôsiman éyong bia lang minlang mi ya Bible mia tsinan awômô bewu ?

¹⁷ Langhan ye binan ébe mewômô bewu me nga boban metam ô mvus. Bible a kôbe adzô bôt muom be nga wômô a si va c. Tugha yeghe minlang mité. Éyong wa bo de, simane naa, a mbe é bôt be nga ning faa a  si va, befam, binenga ya boan. Dzenghe meyeghle ô ne ñong été. Tame tem aval kada éfônane ye été da lere nkôman ya é ngu’u Nzame a bele naa, a bera wômô bewu. A dang-dang, fasghe awômô bewu da dang éban, éwi Yésu. Simane naa, mintet bengañiè be nga ban awômô dèñ, ye naa, awômô dèñ é ne tsîn ye mebun maa—1 Becor. 15:3-6, 20-22.

18. Aval avé ô ne yem belane é bya biè, bia kobe adzô awômô bewu ? (Daghe fe atoan).

¹⁸ Yemeghane belane « bya bi ya nsisim » bia kobe adzô ôyane ye awômô bewu d (Beéph. 5:19). Bya bité bia bo naa, awômô bewu é bo é dzam é ne bebela akal daa, ye wône mebun maa ébe mbemba ôyane té. Bèèghe bie. Yeghane a yiè bya bité, ye fas ayilgha bifiè bi ye bya bité bi bele, ayeghe ya nda bôt dzenan. Baghle ye tugha tem bifiè bité nfa ye naa, bi wône mebun muè, ye name n’nem wiè. Éyong té, nge wa tubane aval nzukh ô ne ve naa ô dzimle éning duè nge ki a dzimle é môt wa dzing, nsisim Jehôva wa ye wô vole a simane bya bité, ya bele afongha ya ngu’u ngalane bya bité.

19. Za dzam bi ne simane nfa awômô bewu ? (A daghe nkaalé «  Za dzam mi ne dzing mia sili be ? »)

¹⁹ A belane ôsimane wiè. Jehôva a nga ve bia ngu’u ya yen bia bebièn nféféñ éning. Kal dzaa ézing a dzô naa : « Me nga lôt abuiñ tam méé yen mamièn nféféñ éning, aval da ve naa, a mbe ane me ne wôrane énum mesam a paraíso. » Tame simane aval da ye bo, a tubane befam ye binenga be mbe be bele mebun be nga ning metam me ya Bible. Za wa kômô dzigha yen ? Minsili mivé wa ye be sili ? Tame fe simane naa, wa bera tubane é bôt buè be nga wu. Yeneghe a nlô été, aval dzam té da ye boban. Bifiè wa ye tare dzô, aval mia ye wuban, ye é mighe mevakh mia ye kulu.

20. Za nkighane bia yiène ñong ?

²⁰ Bia ve Jehôva édedèè akiba akal ngiagh ye awômô bewu ! Bi ne bele ndzi-n’nem naa, ngiagh té da ye dzalban, amu naa, Jehôva a bele nkôman ya ngu’u naa, a dzale de. N’ñonghane nkighane naa, bia tsini naa bia wône mebun maa ébe mbemba ngiagh té. A bo de, da ve naa, bi tugha ke bia yir Nzame bebéñ, éñi a bo bia é ngiagh ñi, ‘É bôt benan ba ye wômô !’