1. Dzé da tsini bebo-bisèñ Jehôva naa be tsini naa ba sèhane ñe afiang bo naa ba tubane mindzukh ?

 BIBLE a dzô naa bi nga ñinghang « metam me ne édedèè ndzukh a zômô » (2 Tim. 3:1). Bebo-bisèñ Jehôva besese ye si ése ngura, ba tubane mindzukh môt asese a tubane mie ntukh émo Satan wi été. Ve dèè, bia tubane fe bitsiblé amu naa bia sèhane Jehôva. Dzé é ne biè vole naa bi tsini naa bia sèhane Jehôva bi fiang tubane mindzukh misese mité ? Môra dzam dèè, ye é mam ma vole biè é ne naa, bi va yeghe a yem Jehôva « é Nzame a ne tetèè » (Jér. 10:10 ; 2 Tim. 1:12).

2. Amu dzé Jehôva éñe a ne é Nzame a ne tetèè ?

² Jehôva aa yen mindzukh misese bia tubane mie, éde a ne mban a kômô biè vole (2 Mila. 16:9 ; Bya. 23:4). Éyong bia simane naa Nzame a bis biè, ye naa a ne nkoghan naa a vole biè, da ve biè ngu’u ya zômô ndzukh ôsese bi ne tubane wô. Ntamane yen ane dzam té é mbe bebela nfa kéza David.

3. Za dzam David a nga kômô dzô éyông a nga dzô naa Jehôva a ne « é Nzame a ne tetèè » ?

³ David a mbe é yem Jehôva, é yegbe fe ébe ñe. Éyong minzizing mièñ mi nga ke mia dzirane ñe, bia lang été Kéza Saul, David a nga yaghelane Jehôva naa a vole ñe (Bya 18:6). Niène Nzame a nga yalane meyaghelane mèñ ye vole ñe, ane David a nga dzô naa : « Jehôva a ne tetèè ! » (Bya 18:46) Za dzam David a nga kômô dzô ya bifiè bité ? Abakh ézing da lere naa, ye bifiè bité, David a mbe é lere é bura mebun a bele ébe Jehôva, naa « a ne é Nzame a ne tetèè, a  bo é dzam da yiène nfa ayong dèñ. » David a mbe é yem naa é Nzame wèñ, a mbe é yem é mam a mbe é tubane me, ye naa a mbe nkoghan naa a vole ñe. Ôsiman té ô nga ve David ngu’u ya tsini naa a lughu ñe (Bya 18:28, 29, 49).

4. Za abuane bia ñong éyong bia yen Jehôva a ne é Nzame a ne tetèè?

⁴ A bele ndzi-n’nem naa Jehôva a ne é Nzame a ne tetèè é ne bia vole naa bi sèhane ñe ya ayông ésese. Bia ye bele ngu’u ya zômô meboblan, ye bele nkôman ya tsini naa bia sèhane Jehôva ya é ngu’u dèè ése. Bia ye fe bele nkôman ô ne ngu’u naa bia tsini naa bia tobe Jehôva bébéñ.

É NZAME A NE TETÈÈ A YE MINA VE NGU’U

5. Dzé é ne biè ve ngu’u éyong a ne naa bia tubane bitsiblé ? (Bephilippien 4:13)

⁵ Bi ne zômô aval meboblan mesese bi ne tubane me, éyong bia simane naa Jehôva a ne é Nzame a ne tetèè, ye naa a ye biè vole tam ésese. Bebela a ne naa, abo ndzukh ôsese bi ne tuban wô, bia yem naa Jehôva a ne bia vole amu naa, ndzukh a ndzukh ézing, wéé se ki ñe lôt nkông. A ne é Nzame a ne mengu’u mese, éde a ne biè ve é ngu’u da vole biè a zômô (A lang Bephilippien 4:13). Éde, bi bele mekalgha mesese, ma ve naa bi tobe ñe mebun, éyong bia tubane mindzukh. Avole Jehôva a ve biè éyong bia tuban boan bitsiblé, da ve biè ndzi-n’nem naa a ye fe biè vole éyong bia ye tubane bura bindaghle.

6. Dzé é nga lôrane David a too étong, é nga tugha veme mebun mèñ ébe Jehôva ?

⁶ Ntamane yen é mam mebèñ mézing David a nga tubane me, me nga wônô mebun mèñ ébe Jehôva. Éyong a mbe étong mbaghlé mintôma, a ne mvu ye afan, ya mbwémbwém be nga so, kada mbo ye été, a nga biñ ntôma mboo, ya mintôma ésaa. Ébe biyong bibèñ bité, David a nga dzirane betsit beté ye ayokh, ye mane kôrô mintôma. Ve, David éé dzi ki tem naa, a nga bo de ya é ngu’u dèñ émièn. A mbe é yem mbeng-mbeng naa Jehôva éñe a nga vole ñe (1 Sam. 17:34-37). David éé dzi ki vuène mam meté môs ézing. A binane mam meté, é nga vole ñe naa a wônô mebun mèñ naa é Nzame a ne tetèè a ye ñe bera vole melu ma zu.

7. Ébe za dzam David a nga bembe, ye naa, amu dzé dzam té é nga vole ñe naa a lumane Goliat ?

⁷ A kôrô ye vèè, a kuane naa David a ngen étong, kaa naa a dzale mimbu mewôm mebèñ, éde a nga ke daghe nsama bizima ya Israël nseng aluman. A nga yen naa bizima bi ya Israël, bi mbe bii bira ko wong, amu naa mura nkôm moan Filisteo nge ki Philistin, be ngaa luè naa Goliat, a nga kuiñ a nseng, ye zu « song nsama bizima ya Israël » (1 Sam. 17:10, 11). Bizima bi mbe bii ko wong amu be nga bembe ébe é mura ntéñ ye ébe bifiè a mbe é wua be (1 Sam. 17:24, 25). Ve dèè David, a nga yen dzam té aval afe. David a mbe é yem naa éyong Goliat a mbe é poghe nsama bizima ya Israël, a mbe Jehôva émién, « é Nzame a ne tetèè » éñe a mbe é tè (1 Sam. 17:26). David a mbe a bele Jehôva ôtemgha wèñ été. David a mbe a bele ndzi-n’nem naa, é Nzame a nga vole ñe a too mbaghlé mintôma, a ye fe ñe bera vole mbia étéñ té été. Amu a mbe a bele ndzi-n’nem ébe avole Jehôva, éde a nga ke lumane Goliat, éyong té a nga wun ! (1 Sam. 17:45-51)

8. Aval avé bi ne baghle Jehôva ôtemgha éyong ésese bia tubane mindzukh ? (A daghe fe évaghle).

⁸ Biè fe bi ne wun éyong bi tele meboblan été, éyong bia baghle ôtemgha wèè été naa, é Nzame a ne tetèè a ne nkoghan naa a vole biè (Bya 118:6). Bi ne wônô mebun  mèè, éyong bia binan é mam Jehôva a nga bo akal dèè melu mvus. Langhane minlang mi ya Bible mia tugha lere aval avé, Jehôva a nga kôrô bebo-bisèñ bèñ be ye melu mvus (Esaïe 37:17, 33-37). Mi ne fe ke lang a nden wèè jw.org, minlang mia lere aval avé Jehôva a nga vole bobedzang ye bekal bèè ya metam mèè. Simghane fe biyong Jehôva a so-hang a vole wa. É ne kuiñ naa wa wôran naa Jehôva aa be ki bo akal duè é dzam be ne kam, ane a kôrô wa añu mvu ye afan nge ki anu mbwémbwém. Ve bebela a ne naa, Jehôva a bo-hang abuiñ mam akal duè éñing duè été ! A nga wiè wô zen naa ô lat angom ye ñe (Jean 6:44). Amben éndagha, é ne amu avole dèñ, éde ô ngen a bebela été. Amu dzé waa sili ki ñe naa a vole wa naa ô siman, biyong bizing a nga yalane meyaghlan muè, éyong a nga ve wa avole dèñ é tam ébièn ô nga yi de, nge ki a sukh wa asi éyong ô mbe ô tele mindzukh été ? Éyong wa binan aval mam meté, da ye wônô mebun muè naa, Jehôva a ye tsini ôsu ye vole wa.

9. Aval avé bi ne yen meboblan mèè ? (Minkana 27:11)

⁹ Éyong bia yen Jehôva a ne tetèè a môt, da ye biè vole naa, bi yen bitsiblé biè aval da yiène. Aval avé ? Bia ye sum yen meboblan mèè ane ngap dèè, ye é mura ntsiè ô ne ézang Jehôva ye Satan (Job 1:10, 11 ; A lang Minkana 27:11). Éyong bia tsini naa bia tobe sôsôe ye Jehôva, bi fiang tubane meboblan, bia lere édzing bi bele akal Jehôva, ye lere fe naa Deble a ne n’nenèè. Mi taa ki vuène naa, aa ye ki biè likh naa bi tebe meboblan été, a lôt abim bi ne zômô (1 Becor. 10:13). A ye biè ve ngu’u ya zômô.

É NZAME A NE TETÈÈ A YE BORANE MIÈ

10. Za dzam é Nzame a ne tetèè a ye bo akal bebo-bisèñ bèñ ?

¹⁰ Jehôva a ne é môt a boran é bôt besese ba sèhane ñe (Behéb. 11:6). A ve biè mvoa ye mevakh ya tobe ya abim bi bele éndagha, a ye fe biè ve éñing é ne mbèmbèè melu ma zu. Bi ne ve mebun  mèè ébe Jehôva, ye bele ndzi-n’nem naa a bele nkôman ye ngu’u ya borane biè. Ndzi-n’nem té da ye biè tsini naa bi bele abuiñ mam me ye abo, nfa ékang bia ve ñe, aval ane besôsôe bebo-bisèñ Nzame be ye melu mvus be nga bo de. Dzam té, éde Timothée a nga bo ntet mimbu ôsua (Behéb. 6:10-12).

11. Dzé é nga tsini Timothée naa a sèñ ngu’u ékôan été ? (1 Timothée 4:10)

¹¹ A lang 1 Timothée 4:10. Timothée a nga ve mebun mèñ ébe é Nzame a ne tetèè. Dzam té, éde é nga ve ñe naa a bira sèñ, ye ve mengu’u mèñ mesese. Za dzam a nga bo ? Ntôl Pablo nge ki Paul a nga saghe ñe naa, a vem nfa ye abo mbemba n’yeghle ye ve mbemba mintun. Timothée a nga yiène fe ve mbemba éfônan, nfa bebunu bevoo, abo bitông nge ki min’nôm. Be nga ve ñe meyem me mbe ndzukh a dzale, bia lang été, a ve é bôt be nga yiène de melepgha me ne tetele, ve, ya édzing (1 Tim. 4:11-16 ; 2 Tim. 4:1-5). Timothée a mbe tobe ndzi-n’nem naa Jehôva a ye borane ñe amben biyong bizing, bôt be mbe ki bé yen ésèñ a mbe é bo (Bero. 2:6, 7).

12. Amu dzé bemvene ba tsini naa ba sèñ ngu’u ékôan été ? (A daghe fe évaghle).

¹² Bemvene be ye ému be ne fe tobe ndzi-n’nem naa, Jehôva a yen ye saghe e mbemba ésèñ ba bo. Bemvene be fiang kale mintôma, a yeghle ye fe a kanghle, abuiñ ye bebe ba bera fe sukh bisèñ melong asi, ye ve avole deba éyong ébubua é va boban. Éba bevoo, be ne minsama mia ke mia daghe minkôkoan nge ki be comité de enlace con los hospitales nge ki becomités de liaison hospitaliers. Bemvene ba ke ba sèñ aval té ba yem mbeng-mbeng naa ékôan é ne akal Jehôva, se ki akal môan môt a binam. Dzam té da likh naa be dzale meyem meba ye n’nem ôsese, ye bele ndzi-n’nem naa Jehôva a ye boran be akal bisèñ ba bo (Becol. 3:23, 24).

13. Za dzam Jehôva a wôran nfa mengu’u bia ve ésèñ dèñ ?

 ¹³ Bôt besese béé se ki bo bemvene. Ve biè besese, bi bele dzôm ye a ve Jehôva. É Nzame wèè a dzing, éyông bia sèhane ñe ya mengu’u mèè mesese. A yen bivevee bia ve akal ésèñ minkanghle, amben étéñ dèè daa ve ki biè naa bi ve ñe abuiñ. A ne mesan éyong a yen naa bia sèñ ngu’u naa bi dang é wong bia wôran, ye bere énam naa bia ve éyalan. A ne fe mesan éyong bia dang bikop, ye dzame fe é bôt bevoo. Amben wa simane naa, abim wa ve é ne avitsang, tobghe ndzi-n’nem naa Jehôva, a yen de môra dzam. A dzing wa, éde akal té, a ye boran wa (Luc 21:1-4).

KENGHANE ÔSU YE TOBE É NZAME A NE TETÈÈ BÉBÉÑ

14. Aval avé a tobe Jehôva bébéñ é ne bia vole naa bi ke ôsu ye tobe sôsôe ? (A daghe fe évaghle).

¹⁴ Nge bi bele élat é ne ngu’u ya Jehôva, da ye biè bo ébubu naa bi tobe ñe sôsôe. Dzam té, é nga lereban nfa Jose nge ki Joseph. Ye ngu’u ésese, a nga tep naa a bo nsem évakh. Jehôva a mbe é Nzame a ne tetèè é mis mèñ, ye naa a nga kômô ñe ve n’nem mbeng (Atar. 39:9). Naa bi bele angom é ne ngu’u ye Jehôva, bia yiène ñong tam naa bia yaghlane ñe, ye yeghe fe nkobe wèñ. Éyông té, angom bi bele ye ñe da ye tugha vem. Éyong bi bele angom é ne ngu’u ye Jehôva, ane Jose nge ki Joseph, biaa ye ki bo é dzam ézing é ne ñe ve n’nem abé (Jacq. 4:8).

15. Za ayeghle bi ne ñong nfa é dzam é nga biane bisraélite éyang été ? (Behébreu 3:12)

¹⁵ É ne ébubu naa é bôt ba vuène naa Jéhôva a ne é Nzame a ne tetèè, be ke ñe ôyap. Ntamane yen é dzam é nga lôrane ya bisraelitas, éyong be mbe éyang été. Be mbe bé yem naa Jehôva a ñing, ve dèè a ne be nga sum bele bisô naa a ye be kale. Be nga sili-sili naa : « Ye Jehôva a ne faa ézizang dèè été ? » (Akô. 17:2, 7) A kôre ye vèè, a ne be nga bo Nzame melo. Bebela a ne naa, biaa kômô ki vaghle vu é mbimbiè éfônan deba (A lang Behébreu 3:12).

16. Dzé é ne biè ve naa bi taa baghle mebun mèè ngu’u ?

 ¹⁶ Émo daa ve ki biè ébubu naa bi tobe Jehôva bébéñ. Abuiñ bôt da simane naa Nzame aa ñing ki. Biyong bizing, da fônane naa, é bôt ba tem naa Jehôva aa ñing ki, be bele mbemba éñing. Éyong bia yen dzam té, é ne ve naa mbunane wèè ô tubane meboblé. Amben biaa sôô ki naa Nzame a ñing, ve dzam té, é ne biè ve naa bi sum sili naa, ye a ye faa bo dzam akal dèè. É môt a nga tsili nten Bya 73, a nga sili aval minsili mité. A nga yen naa é bôt be ye metam mèñ, be mbe kaa béé metsing Nzame, be mbe bé buane éñing. Ane dzam té, é nga ve naa, a sum bele bisô, ye sili nge dé mbe faa éban naa a fiang sèhane Nzame (Bya 73:11-13).

17. Dzé da ye biè vole naa bi tsini ôsu ye tobe Jehôva bébéñ ?

¹⁷ Dzé é nga vole ntsili biè té naa a tsen ôsiman wèñ ? A mbe é ñong tam naa a binan, ébe é mam ma ye biane é bôt ba ye vuène Jehôva (Bya 73:18, 19, 27). A nga binane fe abuan da so éyong bia sèhane Jehôva (Bya 73:24). Bia fe, bi ne binan bibôran Jéhôva a vehang biè. Bii tem aval éñing dèè é mbe bo, nga bo naa, bii mbe ki bi sèhane Jehôva. Dzam tè, é ne biè vole naa, bi tsini naa bia tobe sôsôe, ye ñong aval nkighan ntsili bia té a nga ñong, éyong a nga dzô naa : « Nfa wom, a yir Jehôva bébéñ, é ne mbeng akal dam » (Bya 73:28).

18. Amu dzé biaa yiène ki ko é mam ma zu ôsu wong ?

¹⁸ Bi ne dang mindzukh misese bi ne tubane mie melu me ye asughlan ma, amu naa bi ne « é be alo’o é Nzame a ne tetèè ye bebela » (1 Beth. 1:9). É Nzame wèè a ne tetèè a môt, a vole é bôt besese ba sèhane ñe. A nga lere naa a mbe ya bebo-bisèñ bèñ be ye melu mvus, ye naa, a ne fe ye biè melu mèè ma. A ligheyang avitsang tam naa bitsiblé binen bi sum asi ése ngura. Ve dèè, biaa ye ki bi dang étam (Esaïe 41:10). Éde biè besese « nkeghan ôsu, ye bele ayokh ye dzô naa : ‘Jehôva a ne mvole wom ; maa ye ki ko wong’ » (Behéb. 13:5, 6).