1. Za aval minsili be ne bia sili ésèñ nge ki a sikôlô ?

 AVAL avé wa wôran, éyong é môt mia ñe mia sèñ nge ki éñi mia ñe mia wulu a sikôlô a sili wa nsili wa daghe mebun muè ? Ye n’nem ô kele wa ôyôp ? Abuiñ y’ébe bia, bi tebeyang aval étéñ té. Ve, aval nsili té, ô ne bia lere ôsiman nge ki mebun é môt mboo a bele, da ve bia éyong y’a kab mbemba fuèñ. Atoo naa, biyong bizing môt a ne bia sili nsili aval da ve naa ô bo ndzukh a yalane wô nge ki amu a kômô lèè minlang ya bia. Dzam té daa yiène ki bia bo éyaghan. Asughlan, abuiñ bôt baa tugha ki yem é mam ma tsinane mebun mèè (Bisè mintôl 28:22). Atoo fe naa, bia ning « metam me y’asughlan », é tam abuiñ bôt be ne « kaa kômô woghan » be too fe « ngeet »—2 Tim. 3:1, 3.

2. Amu dzé bia kômô bo évuvuèñ ?

² Ô ne sili wamièn naa : ‘Aval avé me ne bo évuvuèñ ye kobe y’akeng éyong môt a kômô lèè minlang ya ma nfa é mam ma mebun ?’ Dzé da ye wô vole ? A ne fulu évuvuèñ. É môt a ne évuvuèñ a ne tobe mvoa éyong ba song ñe nge ki éyong aa yem ki aval a ne yalan (Mink. 16:32). Bebela a ne naa, se éyong ésese éde é ne ébubu naa bi bo évuvuèñ. Aval avé ô ne yeghe a bo évuvuèñ ? Aval avé ô ne yalane y’évuvuèñ éyong môt a sili wa é mam me ne ndzukh nfa mebun muè ? Nge mi ne bésaa, aval avé mi ne vole é boan benan a  yeghe a kame mebun meba ya fulu évuvuèñ ? N’yenghane de.

3. Amu dzé bi ne dzô naa, é môt a ne évuvuèñ a ne ngu’u se ki atakh ? (2 Timothée 2:24, 25)

³ É bôt be ne évuvuèñ be ne ngu’u, se ki atakh. Da sili naa, môt a bo ngu’u nfa ya tobe mvoa éyong a tele étéñ é ne ndzukh. Évuvuèñ é ne ngap dèè « y’ébuma ya nsisim » (Begal. 5:22, 23). Éfiè griego ba konghlane a Fang naa « évuvuèñ », be nga belane de biyong bizing nfa y’a kobe adzô ékamlo y’afan be mana yeghle naa da tobe ya bôt. Tam simane ékamlo y’afan da sughlane évuvuèñ. Amben ékamlo é ntoo évuvuèñ, ve da tsini da bo ngu’u. Bia boan be-bôt, aval avé bi ne bo évuvuèñ bi too fe ngu’u étéñ dèè ? Bii se ki de bo fave amu bi bele nkômane ya bo de. Dzam avoo ye bi ne bo, é ne a yaghlan naa bi bele nsisim Nzame, bii dzaa ñe naa a vole bia a bele mbemba fulu té. Abuiñ bôt be nga yeghe a bo évuvuèñ. Abuiñ Bengaa Jehôva be nga ñong mam y’évuvuèñ éyong bôt be nga tebe be é ngam ayat. Mboane té ô nga ve naa bôt be bele mbemba asiman nfa Bengaa Jehôva (A lang 2 Timothée 2:24, 25). Aval avé fulu évuvuèñ é ne bo é ngu’u duè ?

4. Za ayeghle bi ne ñong nfa évuvuèñ ébe éfônane Isaac ?

⁴ Biblia a bele abuiñ minlang mia ngône éban fulu évuvuèñ é bele. N’ñonghane éfônane Isaac. Éyong a mbe a too é si be Filisteos nge ki Philistin a Gerar, é bôt be mbe be too ñe minfeng be nga sum ñamle bitam be bo-bisèñ ésaa be nga fa. Ndaane naa a luman amu a mbe a kale, Isaac a nga ke y’é nda bôt dzeñ ôyap, ane a nga fakh bitam bife (Atar. 26:12-18). Ve, be Filisteos be nga ban naa, mendzim meté ma fe, me mbe é meba. Amben dzam té, Isaac a nga bo mam ya mvoa (Atar. 26:19-25). Dzé é nga vole ñe a baghle fulu évuvuèñ amben éyong bôt befe be mbe be bele naa ba song ñe ? Bebela a ne naa, a nga yen éfônane b’ésaa, éé yeghe abuiñ nfa é fulu môt a mvoa Abraham ya « nsisim mvoa ya évuvuèñ » Sara—1 Pierre 3:4-6 ; Atar. 21:22-34.

5. Éfônane évé da lere naa, bebyèñ be ne bekristen be ne yeghle é boan beba éban fulu évuvuèñ é bele ?

⁵ A b’ésaa be ne bekristen, tobeghane ndzi-n’nem naa, mia fe mi ne yeghle é boan benan éban fulu évuvuèñ é bele. Fasghan éfônane Maxence, éñi a bele mimbu 17. A nga tuban é bôt be ne ôlun abé a sikôlô ya minkanghle. Y’ôdzibi, b’ésaa be nga ve mengu’u naa be vole ñe a bele fulu évuvuèñ. Ba dzô naa : « Maxence a woghang naa, éyong ba song ñe, a yiène bele abuiñ ngu’u naa a djié émièn nfa ye naa a taa yalane y’ôlun nge ki nget. » Édi é ne mbeng é ne naa, fulu évuvuèñ é venghaneyang é ngu’u Maxence.

6. Aval avé meyaghlan me ne bia vole a tugha lere fulu évuvuèñ ?

⁶ Za dzam bi ne bo éyong ba song bia, ane a waa éyôla é Nzame wa mvin, nge ki a biane Biblia ? Bia yiène dzaa Jehôva nsisim wèñ y’é fakh dzèñ nfa ya yalan ya évuvuèñ. Za dzam bi ne bo nge ôsu vèè bi yen naa, bii dzi ki yalan aval bi va yiène de bo ? Bi ne bera yaghlan akal dzam té ye fas aval bi ne de yem bo éyong éfe bi ne tubane de. Nfa wèñ, Jehôva ñ’a ye bia ve nsisim wèñ naa, bi djié bia bibièn ye lere fulu évuvuèñ.

7. Aval avé a baghle ôsiman bifus bi ya Biblia bizing é ne bia vole éyong bi tele bitèñ bi ne minzukh ? (Minkana 15:1, 18)

⁷ Abuiñ bifus bizing bi ya Biblia bi ne bia vole a kobe y’évuvuèñ éyong bi tele bitèñ  bi ne ndzukh. Nsisim Nzame ô ne ve naa bi siman aval bifus bité (Jean 14:26). Éfônan, metsin metsing bia yen nten Minkana été, me ne bia vole a bo évuvuèñ (A lang Minkana 15:1, 18). Nten Minkana té, wa lere fe amu dzé é ne mbeng naa bi baghle mvoa bitèñ bi ne ndzukh—Mink. 10:19 ; 17:27 ; 21:23 ; 25:15.

8. Amu dzé bia yiène fas ébe é dzam é ne tsini môt naa a sili bia nsili nfa mebun mèè ?

⁸ A yem fas mam é ne bia vole (Mink. 19:11). É môt a yem fas mam a yem djié émièn éyong ba sili ñe minsili nfa é mam a bunu. Ébe abuiñ metam, éyong môt a sili bia nsili, aa dzô ki bia amu dzé a sili nsili té. Éde, kaa naa bi yalan, bia yiène yebe naa, éyong ézing biaa yem ki dzé é va tsini môt té naa a sili nsili té—Mink. 16:23.

9. Aval avé Gedeón a nga lere naa a yem fas mam ya naa a ne évuvuèñ asu befam Efraim ?

⁹ N’yenghan aval Gedeón a nga yalane befam be ye Efraim. Y’ôlun be nga sile ñe amu dzé éé dzi ki be luè éyong a nga ke lumane minzizing mi ye Israel. Ve, za dzam ébièn é nga ve be ôlun ? Y’éyong ézing be nga wokh abé akal be mbe éngung ? A bo aval sese é mbe bo, Gedeón a nga lere naa, a yem fas mam. A nga dzeng naa, a wokh  amu dzé be mbe béé wokh édedèè ôlun, éde a nga yalane be y’évuvuèñ. Asughlan é mbe ya ? Biblia a dzô bia naa, « éyong a nga yalan be aval té, be nga tobe mvoa »—Bekô. 8:1-3.

10. Dzé da ye bia vole a yem aval bi ne yalan é bôt ba sili bia minsili nfa é mam bia bunu ? (1 Pierre 3:15)

¹⁰ Éyong ézing é bôt bia bebe bia sèñ nge ki éba bia bebe bi ne nsama mboo a sikôlô ba sili bia amu dzé bia kang menvena me y’a Biblia. Bia ye be dzô amu dzé bia bunu naa, a ning bii kang é dzam Biblia a dzô éde da dang mbeng, ve bia ye de bo ya ngang akal é môt bia bebe bia kobe (A lang 1 Pierre 3:15). Abuiñ biyong, é ne mbeng naa bi yen nsili be va sili bia ane aval bi ne yem é dzam é tsii môt a n’nem, ndaane naa bia ñong de ane môt té a lumane bia nge ki a té bia asi. A bo é dzam sese da tsini môt naa a sili nsili, é ne mbeng naa bi yalane y’évuvuèñ n’nem ya mbemba fulu. Éyalan dèè é ne ñe tsini naa a tsen aval a yen mam. Amben aval a sili nsili da yene ane a bian nge ki a poghe bia, nsonghane wèè wa yiène bo a yalane ñe ya mbemba n’nem—Bero. 12:17.

11-12. (a) Za dzam bia yiène fas kaa naa bi yalan nsili ô ne ndzukh ? (A daghe fe évaghle). (b) Lereghan aval nsili ô ne ve naa minlang mi tare.

¹¹ Éfônan, ng’é môt mia bebe mia sèñ a sili amu dzé biaa dzemle ki ésesang abyale, fasghe é dzam di : Y’a ne bo naa, a kômô yem nge bi ne lôt mbemba tam ya bôt befe ? Nge ki, y’a wôrane naa, amu biaa dzemle ki ésesang abyale é ne likh naa bôt be taa yem woghane ésèñ ? Éyong ézing bi ne ñe sili n’nem ôsi nge bi tare ñe dzô nté mbé bia yen n’nem mbeng naa a bis é bôt ba bebe ba bo ésèñ, ye ban ñe naa, bia fe, bia kômô lôt mbemba tam y’é bôt bevoo ésèñ. Dzam té é ne ve naa, mbemba minlang mi tare ébe é dzam Biblia a lere nfa ésesang abyale.

¹² Bi ne fe belane fekh té éyong ba sili bia mam mefe. É mong bia bebe bia bo sikôlô a ne dzô naa, Bengaa Jehôva ba yiène tsen n’yenane mam wôba nfa homosexualidad nge ki homosexualité. Y’a dzô dzam té amu aa tugha ki wokh é dzam Bengaa Jehôva ba bune nfa homosexualidad nge ki homosexualité ? Nge ki, ya ne bo naa, a bele mvuiñ nge ki môt y’é nda-bôt dzèñ a ne homosexual ? Y’a tem naa, bia vini é bôt be ne homosexuales nge ki homosexuels ? Éyong ézing é ne kuiñ naa, bia yiène ñe bane naa, bia dzing bôt meval mesese ye naa, ya ngang bia yebe naa, kada môt a ne top é dzam a kômô bo b (1 Pierre 2:17). Éyong té, éde bi ne ñe lere ôsimane Biblia a bele nfa dzam té y’aval a tong é dzam Biblia a dzô, é ne bia vole a bele éning da dang mbeng.

13. Aval avé bi ne vole é môt aa kang ki é mam bia bunu nfa Nzame ?

¹³ Éyong ôsimane môt ézing wa selan y’é wèè, bi taa dzigha tem naa bia yem é dzam a bunu (Tite 3:2). Éfônan, dzé da lôt nge é mong mia ñe mia bo sikôlô a dzô naa, a bunu Nzame déé se ki éban ? Ye wa yiène sia kikh naa, a dzô de amu a bunu ye yem abuiñ mam nfa evolución ? Bebela a ne naa, éyong ézing a baale é mam a so a wokh. Ndaane naa ô sum kè ya ñe nfa evolución, ô ne dzeng naa ô ve ñe ôsiman a ne lighi a fas. Ngeng ézing ô ne ñe lep minlô medzô mia daghe avele bia yen é nden wèè jw.org. Éyong ézing ôsu vèè, a ye kômô lèè minlang nfa nlô-adzô ézing nge ki éngengeng a va yen ô wéñ. Ôwé, a  yalane môt ya ngang é ne ve naa a tsen ôsimané wèñ.

14. Aval avé Niall a nga yem belane nkoo nden waa nfa ye naa a vole é mong sikôlô mboo naa a dang bivus mesiman ma daghe Bengaa Jehôva ?

¹⁴ Étong moan fam ézing a too éyôla naa, Niall a nga yem belane nkoo nden waa naa a dang bivus mesiman ma daghe Bengaa Jehôva. A dzô naa : « Abuiñ biyong, é mong bia ñe bi nga wulu a sikôlô a nga bo éé dzô me naa, maa bunu ki evolución amu me bele mebun ébe abakh ‘be va té’ ndaane mimboan. » Éyong é mong ba ñe be mbe a sikôlô a nga tep naa Niall a kobe ñe adzô mebun mèñ, a nga lep ñe a nden wèè jw.org étun « La Biblia y la ciencia nge ki La Bible et la science. » Ôsu vèè, Niall a nga yen naa, é ne bo naa, mong sikôlô té a nga lang étun té ye naa, a mbe nkoghane naa a kobe adzô é vôm éning da so. Mina fe, mi ne bo aval dzam té.

15. Aval avé b’ésaa be ne vole é boan beba a yalane y’évuvuèñ éyong é bong ba bebe be ne a sikôlô, ba té é mam ba bunu asi ?

¹⁵ Bebyèñ be ne tugha yeghle é boan beba aval be ne yalan ya évuvuèñ éyong ba té é mam ba bunu asi (Jacq. 3:13). B’ésaa bézing ba bo mevaghle nté ba bo ayeghe ya nda-bôt deba. Ba fas ye tsié minlô medzô me ne kuiñ a sikôlô ye lere be aval be ne ve éyalan ye yeghle é boan beba aval be ne kobe y’évuvuèñ ya akeng—A daghe nkaale «  Mevaghle me ne vole é nda-bôt duè. »

16-17. Aval avé mevaghle ba tare bo a nda me ne vole bitong ?

¹⁶ A bo mevaghle, é ne vole bitong bekristen naa bebièn be wône mebun meba ye dzô é bôt bevoo akalgha ye mebun meba. Nlong minlô medzô « Los jóvenes preguntan nge ki Les jeunes s’interrogent » é ne a jw.org, é bele mefep biséñ  akal bitong bi bôt. Mefep bisèñ meté me ne nkôman akal a vole bitong bi-bôt a wône mebun meba ye kômane biyalan ya bifiè bieba. Éyong bia yeghe minlong medzô mité a nda-bôt, bia bese bi ne yeghe a kame mebun maa aval é ne évuvuèñ ya mbeng.

¹⁷ Étong ndôm dzaa a too éyôla naa Matthew, a lere aval mevaghle meté me nga vole ñe. Éyong be mbe béé bo ayeghe ya nda-bôt dzeba, Matthew ye bebyèñ bèñ be mbe béé bo mindzeng nfa minlô medzô a ne tubane mio a sikôlô. A dzô naa : « Bi mbe bii fas ébe aval minsili be ne bia sili ye bo mevaghle nfa aval bi ne yalan y’é mam bi nga yen mindzeng mia été. Éyong ma tugha yem akalgha ye mebun mam, ma kobe ye ndzi-n’nem, é ne fe ma ébubu naa me bo évuvuèñ éyong ma kobe y’é bôt bevoo. »

18. Za dzam é ne éban bia yen nten Becolossien 4:6 ?

¹⁸ Bebela a ne naa, a tugha kobe mam se ki éde étam é ne ve naa, é bôt ba bèè bia be yebe é dzam bia dzô. Ve, a kobe y’akeng y’évuvuèñ é ne vole (A lang Becolossien 4:6). A kap mebun maa é ne bo a ne wa lum môt ndama. Bi ne lum ndama ya évuvuèñ nge ki a lum ñe ya ngu’u. Éyong bia lum de y’évuvuèñ, é ne ébubu naa, é bôt bevoo be kas de ye tsini bivuiñ. Aval té fe, éyong bia kobe y’akeng y’évuvuèñ, é bôt bevoo ba ye tobe nkoghane naa ba bèè bia, ye tsini minlang ôsu. Bebela a ne naa, nge môt a kômô kè nge ki a poghe é mam bia bunu, déé se ki siba mekôm naa bi tsini nlang ôsu (Mink. 26:4). Ve, se ki môt asese éñe a ne aval té ; éyong ézing, abuiñ ba ye bèè.

19. Dzé da yiène bia tsini naa bi bo évuvuèñ éyong bia kam é mam bia bunu ?

¹⁹ Bebela a ne naa, bia ñong abuiñ biboran éyong bia song naa, bia bo évuvuèñ. Yaghlane Jehôva nfa y’a bele é ngu’u wa yi, naa, ô bo évuvuèñ éyong wa yalane minsili mi ne ndzukh nge ki éyong bôt ba soa wa. Simaneye naa, éyong wa ñong mam y’évuvuèñ é ne ve naa mesimane ma selan me taa venghane mewôman. Éyalane duè é ne évuvuèñ ye ngang, é ne tsini é bôt ba bèè wa naa be tsen n’yenane mam wôba nfa wèè, ya nfa be bebela be y’a Biblia. Tobeghane fe « nkoghane éyong ésese naa mia kame » mebun menan, « mii bo de y’évuvuèñ n’nem ya ngang ése » (1 Pierre 3:15). Ôwé, lighe naa, évuvuèñ é bo é ngu’u duè !