AYEGHLE 45
ZA 138 Ñuk é n’é ngôs min’nôm
Ñonghan ayeghle ébe bifiè besôsôe be-bôr be nga sughlane dzô
« Ye se éñe fakh é ne ébe beñabôrô, ye naa, ye se éñe n’yeman wa so ébe abuiñ melu m’éning ? » (JOB 12:12)
É DZAM BIA YE YEN
Nge bi bo Jehôva Nzame mewokh, a kiagh naa, a ye borane bia éndagha, ye ve bia éning é ne mbèmbèè, melu ma zu.
1. Za ayeghle bi ne ñong ébe min’nôm ?
BIA bese, bia yi naa be ve bia melepgha naa bi ñong mbemba minkighan. Melepgha mézing me ye été, me ne bia so ébe bemvene be y’ékôan, ye ébe bekristen bevoo be ne éwôlô nfa ya nsisim. Nge be ntoo édedaa beñabôrô a lôr bia, biaa yiène ki ñong naa melepgha ba ve bia, méé se ki fe éban ému, akal dèè. Jehôva a kômô naa, bi ñong ayeghle ébe é bôr be ntoo min’nôm. Amu naa be ning-hang ayap a lôr bia, éde be mbele abuiñ n’yeman, fakh, ye n’woghane mam (Job 12:12).
2. Za dzam bia ye yen ayeghle di été ?
2 Metam me ya Biblia, Jehôva, a mbe é belane besôsôe be-bôr be ne min’nôm naa, be saghe ye wulu ayong dèñ. Ntamane yen bifônane, Moisés, David, ye ntôô Juan. Be nga ning metam ma selan, ye naa, be mbe fe be tele bitéñ bi nga bira selan. Ve, éyong a nga kuiñ naa, be ntoo amanegha ye bining bieba, be nga ve bitong melepgha me ne fakh. Mboo sese ye été, a nga ngône éban é ne naa, bi bo Nzame mewokh. Éde, Jehôva a nga baghle é mbemba melepgha meba meté, akal daa, ému. A bo naa, bi ne étong, nge ki n’nôm, bia besese bi ne buane melepgha meba (Bero. 15:4 ; 2 Tim. 3:16). Ayeghle di été, bia ye yen bifiè befam belal beté be nga sughlane dzô, ye meyeghle bi ne ñong été.
« WA YE NING AYAP »
3. Meval mevé Moisés a nga sèhane Jehôva ye ayong dèñ ?
3 Moisés a nga sèñ ngu’u akal Jehôva ye n’nem ôsese éning dèñ ngura. A nga sèñ ane, nkulu medzô, nkikh minsang, ndjié, ye ntsili-minlang. Moisés a nga yeghe abuiñ mam ébe é mam a nga tubane me éning dèñ ! A nga kulu ayong Israel, nkôm be mbe Egipto, ye yen ye é mis mèñ, abuiñ mekengha Jehôva a nga bo. Jehôva a nga belane ñe naa, a tsili mebakh metan ma tare a Biblia été, Bya 90, éyong ézing ye fe Bya 91. É ne fe bo naa, éñe a nga tsili é kalare Job.
4. Za Moisés a nga saghe, amu dzé ki ?
4 Ôyôm tam kaa naa a wu, a too mimbu 120, Moisés a nga mane kôane Bisraelitas besese, naa a simane be é dzam be nga yen, ye é mam mesese Jehôva a nga bo akal deba. Abuiñ ye été, éyong be mbe bong, be nga yen abuiñ mendem, ye mekengha Jehôva a nga bo, ye fe abuiñ minkighane minsang a nga bo asu Egipto (Akô. 7:3, 4). Be nga wulu ézizang Évele mang é nga kaneban a zang, ye yen ane Jehôva a mane wiñ nsama bizima Faraón (Akô. 14:29-31). Éyang été, be nga yen ane Jehôva a kame be, ye kale be (Deut. 8:3, 4). Atoo naa, abong té ayong é nga zuhang ñi é Si ngiagh été, éde kaa naa a wu, Moisés a nga kômô saghe ayong a.
5. Bifiè Moisés a nga sughlane dzô, bia yen nten Deutéronome 30:19, 20, bi nga ve Bisraelitas za ndzi-n’nem ?
5 Za dzam Moisés a nga dzô ? (A lang Deutéronome 30:19, 20). Ayong Israel é mbe é bele mbemba ôyane akal melu me nga zu. Ya biborane Jehôva, Bisraélitas be mbe ning ayap é si a nga kiagh be. Ye naa, si té é mbe édedaa mbeng, ye abuiñ bidzi ! Moisés a nga kobe be adzô Si ngiagh té, aval di : « Mimbeng ye bura bikisoan mii dzi ki long, menda me ne ndzalan ye mbemba be biôm, mii dzi ki kôan, bitam mendzim mii dzi ki fakh, bilé bivino, ye bolivas mii dzi ki béñ » (Deut. 6:10, 11).
6. Amu dzé Jehôva a nga likh naa, meyong mevoo, me wun Israel ?
6 Moisés a nga ve fe Bisraelitas mbam. Nge be nga kômô tsini naa ba ning mbemba si té, be nga yiène bo metsing Jehôva mewokh. Moisés a nga saghe be naa be « top éning » bé bèè Jehôva ye tobe « élat ye ñe. » Ve, Bisraelitas béé dzi ki tsini naa, ba bo Jehôva mewokh. Éde ôsu vèè, Jehôva a nga likh naa, Basirios ye Bebabilonios be wun be, ye ke be minkôm (2 Bed. 17:6-8, 13, 14 ; 2 Mila. 36:15-17, 20).
7. Za ayeghle bi ne ñong ébe bifiè Moisés ? (A daghe fe évaghle).
7 Za ayeghle bi ne ñong ? Mewokh ma ye bia kôre bining. Ane Bisraelitas be mbe bébéñ naa, ba ñii a Si ngiagh, bia fe, bi ntoo bébéñ naa, bi ñii nféféñ éning Nzame a kiagh bia (Esaïe 35:1 ; Luc 23:43). Debele ye mbia minsisim mièñ, baa ye ki fe bo vèè (Mel. 20:2, 3). Évus n’yebe, daa ye ki bera ve naa, bôr be ke Jehôva ôyap (Mel. 17:16). Bidjié bi ye é si ñi, biaa ye ki fe bera tsible boan be-bôt (Mel. 19:19, 20). Mbia be-bôt, baa ye ki tobe a Paraíso été (Bya 37:10, 11). Vôm asese, bôr ba ye bèè besôsôe metsing Jehôva, ma vole naa, élat ye mvoa be bo. Bôr ba ye dzinghan, ye tobe é bôr bevoo mebun (Esaïe 11:9). Kié, za mbemba éning da yane bia ! Ye fe naa, nge bi bo Jehôva mewokh, bi ne tsini naa bia ning é si é ne Paraíso, se ki fave tang mintet mimbu, ve, mbèmbèè (Bya 37:29 ; Jean 3:16)
Nge bi bo Jehôva mewokh, bi ne ning é si é venghaneyang Paraíso, se ki fave tang mintet mimbu, ve, mbèmbèè (A daghe abong 7)
8. Aval avé ngiagh ye éning é ne mbèmbèè é nga vole é moadzang a nga sèñ ane nlôman ntang abuiñ mimbu ? (Jude 20, 21)
8 Éyong bia tsini naa bia binan é ngiagh Jehôva ye éning é ne mbèmbèè, dzam té é ne bia vole naa, bi bo ñe mewokh kaa daghe ndzukh bia tubane wô (A lang Jude 20, 21). Ngiagh té é ne fe bia vole naa, bi lumane bikop bia bebién. É moadzang a nga sèñ ane nlôman tang abuiñ mimbu África, ye lumane ye ékop dèñ ézing é mbe dé ndaghle ñe, a nga dzô naa : « A yem naa, méé mbe ki ning mbèmbèè a Paraíso été, nge maa bo ki Jehôva mewokh, é nga vole me naa, me tsini naa, ma luman ékop dam, ye bira yaghlane Jehôva a lôt melu ô mvus. Ye avole dèñ, ane me nga wun ékop té. »
« MAM MA YE WÔ WULU MBENG »
9. Za mindzukh, David a nga tubane mie éning dèñ ?
9 David a mbe é kéza ayong Jehôva, ye naa, a mbe sôsôe ye Nzame. A mbe n’yia bya, ntsili bya, mbo-aluman, ye nkulu medzô. A nga tubane fe abuiñ mindzukh éning dèñ. Tang ayôm mimbu, a nga ning ane é môr a sobe, é ke a tup kéza Saul a mbe é yen ñe zua. Niène a nga bo kéza, David a nga yiène bera tup naa a kôre éning dèñ, éyong ndôma dzèñ, Absalón, a nga dzeng naa, a wup ñe éto édjié. A fiang tubane mindzukh misese mité, ye bikop bièñ émién, David a nga tobe Jehôva sôsôe ya ke kuiñ amanegha ye éning dèñ. Jehôva a nga kobe a ñe ane « é fam é nga bo fave nkômane [wèñ]. » Da yiène naa, bi bèè melepgha David ému ! (Bisè mintôl 13:22 ; 1 Bed. 15:5)
10. Za melepgha David a nga ve ndôma dzèñ Salomon, éñi a nga yiène ñe tsen ane kéza ?
10 Éfônan, ntamane yen melepgha David a nga ve ndôma dzèñ Salomon, éñi a nga yiène ñe tsen ane kéza. Jehôva a nga top étong mong té, naa a tsini naa a sukh ña ékang asi, ye long templo naa a ve Jehôva ôlughu (1 Mila. 22:5). Ésèñ a nga yiène bo, é mbe édedaa abuiñ ye naa, a nga yi naa Jehôva, a vole ñe nfa ye naa a yem wulu ayong. Za dzam David a nga ye ñe dzô ? N’yeneghane de.
11. Aval ane bia lang de nten 1 Bedjié 2:2, 3, za ndzi-n’nem David a nga ve ndôma dzèñ Salomon, ye naa, aval avé bifiè bité bi nga lerebane naa, bi ne bebela ? (A daghe fe évaghle).
11 Za dzam David a nga dzô ? (A lang 1 Bedjié 2:2, 3) David a nga dzô ndôma dzèñ naa, nge a tsini ôsu ye bo Jehôva mewokh, mam ma ye ñe wulu mbeng éning dèñ. Ébe abuiñ mimbu, mam me nga wulu Salomon mbeng (1 Mila. 29:23-25). A nga long mbemba templo, a tsili, ye vole naa abuiñ mebakh me ye a Biblia, me tobe ntsilan. Be nga bira ñe yem, amu é fakh dèñ ye akum dèñ (1 Bed. 4:34). Ve, ane David a nga dzô de, mam me nga ye tsini naa, ma wulu Salomon mbeng fave nge a nga tsini naa, a bo Jehôva, é Nzame wèñ, mewokh. Ve, édi é ne éngôngoo é ne naa, éyong a nga bo naa, Salomon a ntoo ñamôrô, a nga sum kang benzame befe. Ane Jehôva a nga vaa ñe ayebe dèñ, éde Salomon a nga dzimle é fakh dzèñ, nfa ye a djié a sôsôe ya tetele été (1 Bed. 11:9, 10 ; 12:4).
Bifiè David a nga sughlane dzô moan wèñ Salomon, bia vole bia a yebe naa, nge bia bo Jehôva mewokh, a ye bia ve é fakh da ye bia vole naa, bi ñong mbemba minkighan (A daghe mebong 11-12) b
12. Za ayeghle bi ne ñong ébe bifiè David ?
12 Za ayeghle bia ñong ? Éyong bia bo Jehôva mewokh, a ye bia vole, ye borane fe bia (Bya 1:1-3). Bebela a ne naa, Jehôva éé dzi ki bia kiagh naa, a ye bia ve abim akum ye duma Salomon a mbe a bele. Ve, nge bi bo é Nzame waa mewokh, a ye bia ve é fakh da ve bia naa, bi ñong mbemba minkighane (Mink. 2:6, 7 ; Jacq. 1:5). Metsin metsing mèñ, me ne bia yem lep nfa, ésèñ, sikôlô, bivuiñ, ye fe mono. Nge bi béé melepgha mèñ, bia ye kame élat bi bele ye ñe, ye naa, bia ye bele éning é ne mbèmbèè (Mink. 2:10, 11). Bia ye bele mbemba mengom. Ye naa, bia ye bele melepgha bia yi, naa é nda-bôr dzèè é tobe a mvom été.
13. Dzé é nga vole Carmen naa, a songhane éning dzèñ ?
13 Carmen, éñi a ning a Mozambique, a mbe é simane naa, a bo bura besikôlô éde da ye ve naa, mam me wulu ñe mbeng éning. A nga ke tsiliban a Universidad naa a ke yeghe arquitectura nge architecture. A nga tsili naa : « Me mbe mé dzing é dzam me mbe mé yeghe. Ve, dzam té é nga ñong ma abuiñ tam, ye abuiñ ngu’u. Me mbe a sikôlô atéé ye mewala 7:30 ye kikiri, ya ke kuiñ, mewala 6:00 ye ngogho asese. É mbe me édedèè ndzukh naa, me ke bisulan, ye naa, élar dam ye Jehôva é nga mane vuébé. N’nem wom été, me nga yen naa, me mbe mé dzeng naa, me sèhane bemasa bebèñ » (Mat. 6:24). Ane Carmen a nga yaghlan akal étéñ dèñ ye bo fe mindzeng, mebakh me ye ékôan été. A koghle naa : « Niène mema ye bemvene be ye ékôan be nga ve ma melepgha, ane me nga kikh naa, ma kôrô a Universidad, naa me sèhane Jehôva ane mpwaghe mefan. Dzam té é nga vole me naa, me ñong mbemba minkighane éning dam. Éde ému, maa dzôbane ki. »
14. Za fuèñ, Moisés ba David be nga ngônô ?
14 Moisés ba David, be mbe bé dzing Jehôva bé yem fe naa, é ne édedèè éban, naa be ke ôsu ya bo ñe mewokh. Bifiè be nga sughlane dzô kaa naa be wu, be nga saghe bebèè beba naa be tông éfônane deba, bé tobe sôsôe ye Jehôva é Nzame wôba. Bebèñ beté, be nga bame fe é bôr bevoo naa, nge be kôrô Jehôva, ba ye dzimle ayebe dèñ, ye fe biboran a kiagh bebo-bisèñ bèñ. Melepgha meba, me ne fe édedèè éban akal dèè ému. Mintet mimbu ôsu vèè, mbo-ésèñ nfe Jehôva, ñe a nga lere fe, éban é ne, a tobe Jehôva sôsôe.
« MÉÉ BELE KI MEVAKH MA DANG É MAA METÉ »
15. Za dzam ntôô Juan a nga tubane de éning dèñ ?
15 Juan a mbe ndzindzing ntôô Yésu Krist (Mat. 10:2 ; Jean 19:26). Juan a mbe ye Yésu nté sese a nga bo minkanghle mièñ a si va, a nga yen menkengha a nga bo, ye tobe ye ñe, amben metam me mbe édedèè ndzukh. A nga yen ane be nga wiñ Yésu, ye yen fe ñe niène a nga wôme. A nga yen fe ane ékôan bekristen ye ntet mimbu ôsua é nga ke da vem. Juan a nga ning fe ayap aval é nga ve naa, a yen ane mbemba fuèñ « é nga man miaman si ése ngura » (Becol. 1:23).
16. Beza be nga buane bekalare Juan a nga tsili ?
16 Éyong a nga bo naa, a nga yirhang amanegha ye éning dèñ, Juan a nga bele maa naa, a tsili mebakh mézing me ya Biblia. Bia lang été, abakh Melere (Mel. 1:1). Juan a nga tsili fe nlang y’éning Yésu abakh é bele éyôla dèñ. A nga tsili fe bekalare belal befe ngalane nsisim Nzame. A nga tsili kalare lal wèñ akal Gayo nge ki Gaïus, sôsôe kristen ézing, éñi Juan a mbe é ñong ane é moan ya nsisim wèñ a bira dzing (3 Jean 1). Tam té, Juan a mbe é ñong abuiñ bôt ane boan be ye nsisim bèñ. É dzam n’nôm sôsôe kristen té a nga tsili, é nga saghe beyeghe Yésu besese atéé ye ntet mimbu ôsua, ya zu kuiñ ému.
17. Aval ane bia lang de nten 3 Jean 4, za dzam da so bura mevakh ?
17 Za dzam Juan a nga tsili ? (A lang 3 Jean 4) Juan a nga dzô naa, mevakh ma so, éyong bia bo Nzame mewokh. É tam Juan a nga tsili é kalare lal wèñ, bôr bézing be mbe bé miamane bivus meyeghle, ye ve naa, nkane ô bo ékôan été. Ve, bôr bevoo be nga tsini naa, ba « wulu a bebela été. » Be mbe bé bo Jehôva mewokh, ye « wulu aval metsing mèñ ma dzô de » (2 Jean 4, 6). Besôsôe bekristen beté be nga ve naa, se ki fave Juan éñe a tobe mevakh été, ve, ye fe Jehôva émién (Mink. 27:11).
18. Za ayeghle bi ne ñong ébe bifiè Juan ?
18 Za ayeghle bia ñong ? Éyong bia tobe sôsôe ye Jehôva bia ye bo mevakh, bia ye fe ve naa, é bôr bevoo be bele mevakh (1 Jean 5:3). Éfônan, bi ne mevakh a yem naa, bia ve naa Jehôva a tobe a mvom été. A ne mevakh éyong a yen ane bia dang meboblane me ye émo di, ye yebe bebela (Mink. 23:15). Bangele fe ba vakh fe a dzôp été (Luc 15:10). Bia fe, bi ne tobe mevakh été éyong bia yen ane bobedzang ye bekal bèè, ba tsini naa ba tobe sôsôe dang-dang, éyong be ne bitsible ye meboblan été (2 Beth. 1:4). Éyong ntukh émo wi wa ye dzang, bia ye bele mevakh a yem naa, bi nga tobe sôsôe ye Jehôva amben Satan éñe a mbe é djié émo.
19. Za dzam kal dzaa ézing a too éyôla naa Raquel a dzô nfa a yeghle é bôr bevoo bebela ? (A daghe fe évaghle).
19 Éyong bia yeghle é bôr bevoo bebebela ba tsinane Jehôva, da so bia bura mevakh. Raquel, éñi a ning a República Dominicana, a wôrane naa, a yeghle é môr mboo, bebebela ba tsinane é Nzame bia sèhane ñe, a ne mura maa. Éyong a siman abuiñ bôr a voleyang naa be sèhane Jehôva, a dzô naa : « É ne édedèè ndzukh naa me dzô mevakh ma wôran, éyong ma yen ane édzing é bôr me va yeghle be bele akal Jehôva, da tugha ke da vem, ye yen ane ba yeghe a ve mebun meba ébe ñe, ye songhane fe bining bieba naa be ve ñe n’nem mevakh. Awôrane té, da dang mengu’u mesese me mbe ve, ye é mam mese me mbe dzimle naa, me yeghle be. »
Bi bele mevakh ye a yeghle é bôr bevoo a dzing Jehôva ye bo ñe mewokh ane bia (A daghe abong 19)
A ÑONG ABUAN ÉBE BIFIÈ BESÔSÔE BEFAM BE NGA SUGHLANE DZÔ
20. Minfa mivé bia fônane Moisés, David, ye Juan ?
20 Moisés, David, ye Juan, be nga ning metam, ye bitéñ bia selane ye é mèè. Ve, bi bele é mam ma fônane ye é meba. Be nga sèhane ña Nzame, bia fe. Ane ébe, bia yaghlane Jehôva, bia yagbe ébe ñe, ye dzeng fe melepgha mèñ. Ye naa, ane befam be ye metam meté, bi bele ndzi-n’nem naa, Jehôva a ye bira boran, é bôr ba bo ñe mewokh.
21. Za biboran, é bôr ba bèè melepgha besôsôe be-bôr ane Moisés, David, ye Juan be nga ve, ba ye bele ?
21 Édeeng, mbèèghane bifiè min’nôm befam beté be nga sughlane dzô, bi bo metsing Jehôva mewokh. Ndamben, é mam mesese bia ye bo, ma ye wulu mbeng. Bia ye bele mbemba éning, ye « ning ayap », ôwé, bia ye bele éning é ne mbèmbèè ! (Deut. 30:20) Éde, bia ye bele mevakh ye a ve ndzindzing Ésaa waa a ne a dzôp été, n’nem mevakh, éñi a dzale menghiah mesese a bo bia, a lôt é dzam ésese bi ne tem, nge ki a simane (Beéph. 3:20).
ZA 129 Bia tsine ôsu ya zôme minzukh
a Môra ngap ye Bisraelitas be nga yen mekengha Jehôva a nga bo Évele mang, béé dzi ki ning ayap naa be yen Si ngiagh (Nla. 14:22, 23). Amu naa Jehôva a nga kikh naa, éba be mbe be bele mimbu 20 ye lôt, be nga ye mane wu éyang été (Nla. 14:29). Ve, abuiñ ye é bôr béé mbe ki be bele mimbu 20, ye Josué ba Caleb, ye fe bôr be ye é nda bôr Leví, be nga kighane Jordán, ye ñii a Canaán, é Si ngiagh Jehôva a nga kiagh be (Deut. 1:24-40).
b AYILGHA FÔRÔ : Meyèè : David a sughlane kobe ye ndôma dzèñ Salomon. Meyôm : Bong besikôlô be ye Sikôlô bempwaghe mefan, ba ñong mbemba ayeghle da so ékôan.
