1. Za dzam ntôô Pablo a mbe é simane nfa é bobedzang be mbe bé sèñ ane bamvene ?

 BAMVENE ba bo bisèñ bi ne édedèè éban bikôan bia été. Éde ntôô Pablo a mbe é bira dzing besôsôe befam beté. Éfônan, éyong a nga tsili bekristen be ye Filipos, a nga dang lôm mimbôlô akal bamvene ye bemvene (Beph. 1:1).

2. Za dzam Luis a simane nfa ésèñ a bo ane amvene ?

² A bo naa, be ne bitong nge ki min’nôm, abuiñ bobedzang be dubaneyang, ba wôran abuiñ mevakh a sèñ ane bamvene. Éfônan, Devan a mbe a bele mimbu 18, éyong be nga tele ñe ane amvene. Nfa mboo ki, moadzang ézing a too éyôla naa Luis, ñe a nga bo amvene a bele mimbu a lôt 50. Za dzam a simane nfa a sèñ ane amvene ? A nga dzô naa : « Me ne édedèè mevakh naa ma sèhane bobedzang ye bekal bam be ye ékôan aval té. Be nga lere ma môra édzing, éde éndagha me ne be lere édzing me bele akal deba. » Abuiñ bamvene ba wôrane fe é dzam Luis a wôran.

3. Za minsili bia ye yalane mie, ayeghle di été ?

³ Nge ô ne é moadzang a dubaneyang ye naa, wéé be ki bo amvene, ye ô ne dzeng naa ô bele nsonghane té ? Dzé é ne wô ve naa, ô bele nkômane ya bo de ? Za mefulu ma so a Biblia été, wa yiène bele naa ô bo de ? Ayeghle di été, bia ye yen biyalane bi ye minsili mité. Ve atarga, n’yeneghan, ésèñ bamvene ba bo.

 ZA ÉSÈÑ BAMVENE BA BO ÉKÔAN ÉTÉ ?

4. Za ésèñ bamvene ba bo ékôan été ? (A daghe fe évaghle).

⁴ Amvene a ne é moadzang a dubaneyang, éñi nsisim Nzame ô va tele naa a vole bemvene, é bo abuiñ boan bisèñ, ve bi too éban ékôan été. Abim bamvene, ba daghe naa, bekare fuèñ be bele abuiñ mebeng minkanghle, ye mebakh akal ésèñ minkanghle deba. Éba bevoo ba ve nfuban ye yem baghle nda ékôan. Bamvene, ba vole fe bemvene a tugha yem baghle nsama bobedzang ye abeng minkanghle deba. Ba belane fe bivole akal a lere bingengeng ye wokh baudios, éyong bisulan bi ye ékôan bi ne. Mura ngap ye bisèñ bamvene ba bo bia sili ngu’u ; ve, é bobedzang ba sèñ ane bamvene, ba tare fe bo é bobedzang be ne éwôlô a nsisim, ba dzing Jehôva, ye ning fe aval metsin metsing mèñ ma dzô de. Ye naa, ba bira dzing bobeñang ye bekal beba (Mat. 22:37-39). Aval avé é moadzang a dubaneyang a ne sèñ naa, a bo amvene ?

5. Aval avé moadzang a ne sèñ naa, a bo amvene ?

⁵ Biblia a ngônô mefulu é bôr ba kômô sèñ ane bamvene ba yiène bele (1 Tim. 3:8-10, 12, 13). Ô ne bele môra maa té, éyong wa tugha yeghe mefulu me ya Biblia meté, ye sèñ ngu’u naa ô dzale me. Ve, ôsusua, wa yiène tugha tare fas, é dzam da tsini wô naa ô bele nkômane té.

DZÉ É NE MIA VE NKÔMANE YA BO AMVENE ?

6. Dzé da yiène mia ve nkômane ya sèñ ngu’u akal bobeñong ye bekal benan ? (Matthieu 20:28 ; a daghe fe atarga).

⁶ Tamane siman, é môra éfônane dèè, Yésu Krist. É dzam ésese a mbe é bo, a mbe é bo de, akal é môra édzing a mbe a bele akal Ésaa wèñ, ye akal é bôr bevoo. Édzing té, éde é mbe dé tsini ñe naa, a sèñ ngu’u, ye bo akal é bôr bevoo, é mam bôr bézing be mbe bé ñong ane bisèñ bi ne zeze (A lang Matthieu 20:28 ; Jean 13:5, 14, 15). Nge édzing éde da tsini mia, Jehôva a ye borane mia ye vole mia naa, mi dzale nsonghane wônan ya sèñ ane amvene (1 Becor. 16:14 ; 1 Pierre 5:5).

7. Amu dzé é ne abé naa, moadzang a dzeng naa a tobe amvene, fave amu a kômô naa é bôr bevoo be lughu ñe ?

⁷ Bôr be ye émo ba bira dzing ba yen, é bôr ba dzeng naa, be bo bura be-bôt. Ve  daa, déé se ki aval daa Ékôan Jehôva été. É moadzang édzing da tsini naa, a bo mam ane Yésu, aa kômô ki djié é bôr bevoo, nge ki naa be yen ñe ane môra môt. Nge ba tele aval môr té amvene ékôan été, a ye tep naa a bo boan bisèñ, ve, bi too éban akal a baghle é boan mintôma Jehôva. A ne ñong bisèñ bité ane é mam aa yiène ki bo. A ne simane naa, a dang édedèè éban naa, a dzale aval bisèñ bité (Jean 10:12). Jehôva éé se ki boran aval môt, éngung éde da tsini ñe naa a bo mam (1 Becor. 10:24, 33 ; 13:4, 5).

8. Za melepgha Yésu a nga ve mintôô mièñ ?

⁸ Biyong bizing, amben menvuiñ Yésu, me mbe ñe édedèè bébéñ, baa fe, be mbe bé kômô dzale bisèñ bizing, ve, tam té, se ki mbemba nkôman éwô ô mbe wé tsini be. Ntamane yen é dzam ézing, é mbe dé daghe mintôô mibèñ Yésu, bia dzô vèè, Santiago nge ki Jacques ye Juan. Be nga sili Yésu naa, a kee bo bito bia dang mbeng Édjié dèñ été. Yésu éé dzi ki be dzô naa, é dzam be nga kômô alé, é mbe mbemba dzam. Ndaane de, a nga lere mintôô 12 bèñ besese naa : « É môr ase a kômô bo môra môt, a yiène bo mbo-ésèñ wônan, ye naa éñi sese a kômô tebe ôsu ézizang denan a yiène bo nkôm akal bôr besese » (Marc 10:35-37, 43, 44). É bobedzang be bele mbemba nkôman, da yili naa, a sèhane é bôr bevoo, ba ye vole ékôan abuiñ meval (1 Beth. 2:8).

DZÉ É NE MIA VOLE NAA, MI KÔMÔ SÈÑ AKAL BOBEÑONG YE BEKAL BENAN ?

9. Dzé é ne mia vole naa, mi kômô sèhane bobeñong ye bekal benan ?

⁹ Bebela a ne naa, mia dzing Jehôva ye kômô sèhane é bôr bevoo. Amben aval té, ngeng ézing mii bele ki nkôman ya bo bisèñ ba sili bamvene naa be bo. Dzé é ne mia vole naa, mi kômô sèhane é bôr bevoo ? Tamane siman mevakh mia ye bele éyong mia ye bo mam akal bobeñong ye bekal benan ! Yésu a nga dzô naa : « Mevakh ma dang éyong bia ve, ndaan éyong bia ñong » (Bisè mintôl 20:35). Yésu émién a mbe é dzale é dzam a nga dzô. A mbe é wôrane bura mevakh a sèhane é bôr bevoo, éde, mia fe, mi ne wôran aval dèè.

10. Aval avé Yésu a nga lere naa a mbe mevakh éyong a nga sèhane é bôr bevoo ? (Marc 6:31-34)

¹⁰ N’ñonghane éfônan da lere, aval Yésu a nga lere naa, a mbe mevakh éyong a mbe é sèhane é bôr bevoo (A lang Marc 6:31-34). Môs ézing, Yésu ye mintôô mièñ, mi mbe mvoaran. Ane be nga ke é vôm be mbe tobe étam, naa be bo naa ba waghe. Ve, ane nkuna bôt be mbe bé tem naa Yésu a ye be yeghle, be nga tare ke siane é vôm éñe ya beyeghe bèñ be mbe bé ke. Yésu a mbe tep naa, a yeghle be. É mbe yiène, amu naa, éñe ye beyeghe bèñ, « béé dzi ki bele amben tam, naa ba dzi. » Nge ki naa, Yésu a mbe dzô bôr beté naa, be bulane niène a man be yeghle ayôm boan bebebela bézing. Ve, amu naa édzing éde é mbe dé tsini ñe, « a nga sum naa a yeghle be abuiñ mam. » Ane a nga tsini naa, a yeghle be « ya ke kuiñ ngoghe asese » (Marc 6:35). A nga bo de, se ki amu a nga yiène de bo, ve amu « a nga yen be éngôngoo. » A mbe é kômô be yeghle, amu a mbe é dzing be. A sèhane é bôr bevoo, é nga ve Yésu bura mevakh.

11. Aval avé Yésu a nga ve bôt avole da yiène ? (A daghe fe évaghle).

¹¹ Éyong Yésu a nga sèhane môr nsama bôt, éé dzi ki sughu fave a yeghle be é mam ma tsinane Nzame. A nga dzale fe mekômgha me ya nsôn meba. Y’akengha a nga ve naa bidzi bi bo, ye kee bio beyeghe bèñ naa be ke ba kap bôr bidzi bité (Marc 6:41). Aval té, éde a nga yeghle beyeghe bèñ ane be ne sèhane é bôr bevoo. A nga lere fe  naa, aval boan bisèñ bité, ane ébi bamvene ba bo, bi ne éban. Tamane siman mevakh mintôô mi nga wôran, naa ba kap bidzi Yésu a nga ve ye akengha, ya ke kuiñ « bôr besese be nga mane dzi, ye dzèñ ! » (Marc 6:42) Bebela a ne naa, se ki éyong té étam, éde Yésu a nga tele minkôman é bôr bevoo ôsu, a lôt émièñ. Éning ésese dèñ a nga lôt a si va, a nga belane de naa, a sèhane é bôr bevoo (Mat. 4:23 ; 8:16). Yésu a mbe édedèè mevakh naa, a yeghle é bôr bevoo, ye kale be. Mia fe, mia ye bele abuiñ mevakh, nge mi ne nkoghane naa, mia sèhane é bôr bevoo ane bamvene.

12. Amu dzé biaa yiène ki simane naa, bii bele ki abim akeng bi ne belane de, naa bi vole é bôr bevoo ékôan été ?

¹² Nge wa simane naa, wéé bele ki ngura akeng ézing, ô taa sili mo ôsi. Kaa bisô naa, ô bele mefulu me ne bo éban akal ékôan. Tame fas é dzam Pablo a nga dzô nten 1 Becorinthien 12:12-30, éyong té wa dzaa Jehôva avole naa, a lere wa, ane dzam té da dzaleban ébe wa. Bifiè Pablo bia tugha lere naa, ane bebo-bisèñ Jehôva besese, bi ne bo ésèñ é ne édedèè éban ye tang nden ékôan été. Nge abong di, waa be ki bele mefulu me ne wô ve naa, ô sèñ ane amvene, ô taa sili mo ôsi. Ndaane de, dzenghe naa, ô bo é dzam ésese ô ne bo, naa ô éban akal Jehôva ye akal bobeñong ye bekal buè. Tobe ndzi-n’nem naa, bemvene ba ye bis mekeng ô bele éyong ba ye wô ve, ésèñ ô ne bo ékôan été (Bero. 12:4-8).

13. Dzé é ne bebela nfa mefulu ba sili bamvene, ye bemvene naa be dzale ?

¹³ Simghane é dzam di : Abuiñ ye mefulu Bible a sili bamvene naa be dzale a ne mefulu bekristen besese ba yiène bele. Bekristen besese ba yiène tobe élat ye Jehôva, a tobe mevakh naa ba ve é bôr bevoo, ye ning aval da ve Nzame n’nem mbeng. Éde, é ne kuiñ naa, ô nga lereyang naa wa dzale mefulu mézing me ne éban amvene a yiène dzale. Ve, za dzam wa yiène faa bo naa ô bo amvene ?

AVAL Ô NE SÈÑ NAA Ô BO AMVENE

14. A bo « édzidzin » da yili za dzam ? (1 Timothée 3:8-10, 12)

¹⁴ Abong di, n’yeneghane mefulu mézing bia kuane me nten 1 Timothée 3:8-10, 12 (A lang). Amvene a yiène bo « édzidzin. » Be ne fe konghlan éfiè té naa, « é môr ba tobe ñe mebun, » « édzidzin, » nge ki « é môr a bo mam aval da ve naa, bôr be kang  ñe. » Dzam té daa yili ki naa, miaa ye ki fe vaghle wuèñ nge ki a tsap (Eccl. 3:1, 4). Ve da yili naa, mia sèñ ngu’u naa mia dzale bisèñ bise be va kee mia. Nge mi ne mban a mane bisèñ bisese be va kee mia, ye tugha bia yem bo, bobeñong ye bekal benan be ye ékôan, ba ye yem naa, mi ne é bôr be ne tugha tobe be mebun, ye kang mina.

15. Za dzam ba kômô dzô ye bifiè « kaa bele menu mebèñ » ye « kaa dzing é mono ba wun ye mvôô ? »

¹⁵ Bifiè, « Kaa bele menu mebèñ » bia yili naa, ô ne é môr a kobe ye n’nem ôsese, éñi a ne tetele, ye éñi be ne tobe ñe mebun. Wa dzale é dzam wa kiagh naa wa ye bo, ye naa, waa kobe ki é bôr bevoo minaa (Mink. 3:32). Bifiè « kaa dzing é mono ba wun ye mvôô » bia yili naa, mii se ki mvôô éyong mia tsiè mam me ôkira, nge ki éyong mia belane mono. Miaa ye ki dzeng naa, mi buane é mbemba bilat mi bele ye bobeñong naa, mi wun mono.

16. (a) Bifiè « kaa fuène vino » bia yili za dzam ? (b) Bifiè « a bele é dzidzii a ne nfuban » bia yili ya ?

¹⁶ Bifiè « kaa fuène vino » bia yili naa, waa bira ki ñu meyokh nge ki naa, baa yem ki wa ane é môr a bira ñu meyokh. Bifiè « a bele é dzidzii a ne nfuban » bia ki, bia yili naa, wa ning wé kang metsin metsing Jehôva. Amben ô ne môr a bikop, ô bele mvoa ya nsisim da so ye é mbemba élat ô bele ye Nzame.

17. Aval avé moadzang ézing a ne lere naa be ne tobe ñe mebun, da yili ki ya, « a kee ñe bisèñ ye yen ane a bo bie ? » (1 Timothée 3:10 ; a daghe fe évaghle).

¹⁷ « A kee ñe bisèñ ye yen ane a bo bie » da yili naa, bemvene be yenang ane wa tugha yem a dzale bisèñ be va kee wa, ye naa, be ne tobe wa mebun. Éde, éyong bemvene ba kee wa ésèñ ézing, tugha bèè melepgha ba ve wa, ye melepgha Ékôan da ve wa nfa té. Dzenghe naa, ô tugha yem wokh é dzam ba dzô wô naa ô bo, ye yem éyong évé wa yiène de man. Éyong wa ye tugha yem bo ésèñ ba kee wa, bôr befe be ye ékôan ba ye de yen, ye naa, ba ye yen naa, ô ne mbemba môt a yem bo bisèñ bièñ. A bemvene, tughane yeghle é bobedzang be dubaneyang, mia ve bisèñ (A lang 1 Timothée 3:10). Ye é bobedzang be dubaneyang amben be ne bitong nge ki bong be ne ékôan denan ? Ye ba tugha yem bo ayeghe Biblia deba, ye yem kôman akal bisulan ? Ye be ne mban a ve biyalane bisulan, ye ñong ngap ésèñ minkanghle ? Nge é ne aval té, vahane be bisèñ  bia yiène mimbu ye étéñ deba. Nge mi bo de, bitong bité bi ne lere naa, bi ne tugha yem dzale bisèñ bité. Éyong da ye bo naa, be nga kôreyang étéñ bitong, ngeng ézing vèè, ba ye tobe nkoghane naa, ba bo bamvene.

18. Bifiè « a bo kaa naa ba bôre ñe dzam » bia yili ya ?

¹⁸ Bifiè « a bo kaa naa ba bôre ñe dzam » bia yili naa, môr ézing éé se ki ñe tsini naa, a va bo é dzam é ne abé é too bebela. Bebela a ne naa, be ne bôre kristen dzam ézing. Be nga bôre fe Yésu é mam éé dzi ki bo, éde a nga dzô naa, ba ye fe bo aval dèè ye beyeghe bèñ (Jean 15:20). Ve dzam dèè, nge mi baghle abo-dulu é ne nfuban, aval ane Yésu a nga bo de, mia ye bele mbemba éwogha ékôan été (Mat. 11:19).

19. Bifiè « n’nôm minenga mboo » bia yili ya ?

¹⁹ « N’nôm minenga mboo. » Nge mi ne nlughan, mia yiène kang atsing Jehôva a nga takh nfa té, atarga. Da yili naa, fam da yiène lukh fave minenga mboo, nge ki naa minenga, a yiène lukh fave fam dzèè (Mat. 19:3-9). Moan kristen aa yiène ki vaghle bo, nsem évakh (Behéb. 13:4). Ve, daa sughu ki vèè. Wa yiène tobe sôsôe ye ñu ngal, kaa vaghle daghe minenga nfe, aval daa yiène ki (Job 31:1).

20. Aval avé n’nôm, a ne « yem wulu » é boan bèñ ye é nda-bôr dzèñ ?

²⁰ « A yem wulu é boan bèñ ye é nda-bôr dzèñ. » Nge ô ne nlô ye nda-bôt, wa yiène yem dzale meyem muè. A bo ayeghe ye nda-bôr mban. A kanghle ye ñu ngal, ye fe é boan buè éyong ésese ô ne de bo. Voleghe é boan buè naa, bebién be bele élat é ne ngu’u ye Jehôva (Beéph. 6:4). É fam da yem belane é nda-bôr dzèñ, da lere naa, é ne yem baghle ékôan (A vaghane ye 1 Timothée 3:5).

21. Nge waa be ki amvene, za dzam ô ne bo ?

²¹ A bobedzang, nge miaa be ki bo bamvene, éngôngoo, tughane fas meyaghlan, é dzam bi va yen ayeghle di été. Yeghane mefulu, ye ésèñ bamvene ba yiène bo, mii sèñ ngu’u naa, mi dzale me. Simeghane nté mbé mia dzing Jehôva, bobeñong ye bekal benan. Vemeghane fe nkômane wônan ya sèhane be, sèghane ngu’u naa mi bo bamvene (1 Pierre 4:8, 10). Éyong té mia ye bele mevakh naa, mia sèhane bobeñong ye bekal benan, ékôan été. Jehôva, a boarghane mina, ébe mengu’u mesese mia ve, naa mi bo bamvene ! (Beph. 2:13)