1. Za dzam angele a dzô, ye naa, dzam té da yili yè akal dèè ?

 NGE angele a nga ye kobe wa, ye ô nga ye bèè é dzam a nga ye wô dzô ? Ému wi fe, angele a kobe ye « mesi mese, memvong mese, minkobe mise ye meyong mese. » Za dzam a dzô ? « Kohane Nzame wong ye ve ñe duma [. . .] Kanghan é Môt a nga bo dzôp ye si » (Mel. 14:6, 7). Jehôva étam éñ’a ne é ña Nzame môt asese a yiène kang. Za bura mevakh bi bele naa, a nga ve bia maa ya kang ñe é môra templo y’a nsisim wèñ !

2. Dzé é ne é templo y’a nsisim Jehôva ? (A daghe fe nkaalé «  É dzam éé se ki »).

² Dzé é ne faa templo y’a nsisim, ye naa, vôm mbé bi ne yen é mam mefe ma daghe ayilgha ye templo té ? Templo y’a nsisim éé se ki ña nda nfa y’a nsôn. A ne Ntaane Jehôva nfa ékang a yebe, édi é tsii ébe atunegha Yésu. Ntôl Paul a nga tugha lere ntaane té, é kalare a nga tsili bekristen Behébreu be nga ning ntet mimbu ôsua a Judea nge ki Judée b.

3-4. Za meyep Paul a mbe a bele nfa bekristen Behébreu be ya Judea nge ki Judée, aval avé ki a nga vole be ?

³ Amu dzé Paul a nga tsili bekristen Behébreu be ya Judea nge Judée ? Éyong ézing, akal bôra meyilgha mebèñ. Ôsusua, a nga bo de naa a saghe be. Kaa naa be bo bekristen, abuiñ y’été be mbe n’yebe Bejuif été. Éyong ézing betebe ôsu be ye n’yebe be mbe, be nga poghe be akal be nga venghane bekristen. Amu dzé ? Amu béé mbe ki be bele temple akal ékang, kaa altar nge ki autel é vôm be ne  ke ve Nzame metunegha, kaa ki bele befara ba lere be zen. Dzam té éé mbe sulu betông Christ ye ve naa mebun meba me mane takh (Behéb. 2:1 ; 3:12, 14). Bevoo be y’été be mbe bele ôsiman ya bulane n’yebe Judaísmo nge ki Judaïsme été.

⁴ Édi bèè, Paul a nga dzô bekristen Behébreu naa béé mbe ki béé ve mengu’u naa be tugha wokh meyeghle me y’a nsisim me mbe minféféñ y’édokh, « bidzi bi yeme » bia yen Nkobe Nzame été (Behéb. 5:11-14). Bebele a ne naa, bevoo be y’été be nga tsini naa ba bembe ébe Atsing Moisés. Ve, Pablo nge ki Paul a nga lere naa, metungha Atsing é nga sili, méé mbe ki mane vèè nsem. Akal dzam té, éde be nga « tsam » Atsing. Éde Paul a nga tsini naa a yeghle be, be bebela bézing be ne édokh. A nga simane bekristen bevoo « ôyane wa dang mbeng » ô tsii ébe atunegha Yésu é mbe be vole a yir « Nzame bebéñ »—Behéb. 7:18, 19.

5. Za dzam bia yiène wokh nfa é kalare Behébreu, amu dzé ki ?

⁵ Paul a nga lere bobeñang Behébreu bèñ, amu dzé aval bekristen be nga ve ékang tam té, é nga dang mbeng y’aval be nga so ba bo metam ô mvus. É mam me mbe méé boban n’yebe Bejuif été, mee mbe « évaghle y’é mam ma zu, ve bebela a ne édi Christ » (Becol. 2:17). Évaghle, é ne éfônane da lere ane ña dzôm é ne. Aval té fe, n’nôm mboane nfa ékang Bejuif, ô mbe fave évaghle y’é mam me ne bebela ma zu ôsu. Bia yiène wokh ntaane Jehôva a nga tele naa minsem miè mi tobe n’dzaman, ye naa bi ve ñe ékang a yebe. N’tamane vaghan « évaghle » (aval be Judíos nge ki Bejuif be nga kang Nzame) ya « bebela » (aval bekristen ba kang Nzame), aval bia yen nten Behébreu. Éyong bia ye de bo, bia ye tugha wokh ayilgha ye templo y’a nsisim, y’aval a name bia.

6. Aval avé be nga belane tabernáculo nge ki tabernacle ?

⁶ Aval be Judíos nge ki Bejuif be nga kang Nzame. Paul a nga bira kobe adzô é templo Moisés a nga tele mbu 1512 kaa naa Yésu a byale. (A daghe diagrama nge ki schéma « Aval be Judíos nge ki Bejuif be nga kang Nzame—Aval bekristen ba kang Nzame. ») Tabernáculo nge ki Tabernacle a mbe ébem be Israelitas nge ki  Bisraélite be nga wule de nté be mbe béé ke ba sanghle bitobgha. Be nga belane de bebéñ mimbu 500 ya ke kuiñ éyong ña templo a nga tobe nlonghan a Jerusalén nge ki Jérusalem (Akô. 25:8, 9 ; Nla. 9:22). « Ébem akal ésulan » té, é mbe é vôm ôsua be Israelitas nge ki Bisraélite be mbe béé yir Nzame bebéñ ye ve ñe metunegha ye ékang deba (Akô. 29:43-46). Ve, tabernaculo a mbe éfônane ye é dzam da dang n’nen é nga yiène so akal bekristen.

7. Éyong évé templo y’a nsisim a nga sum ?

⁷ Aval bekristen ba kang Nzame. N’nôm tabernáculo nge ki tabernacle ô mbe « évaghle ye mam me y’a dzôp », ye naa, é mbe éfônane y’é môra templo y’a nsisim Jehôva. Paul a nga dzô naa, « ébem [tabernáculo nge ki tabernacle] té, a ne évaghle ye mam me y‘ému » (Behéb. 8:5 ; 9:9). Éde, é tam a nga tsili Behébreu, abong té templo y’a nsisim a ntoo aval bekristen ba kang Nzame. A nga sum mbu 29 ye metam mèè. Mbu té, Yésu a nga duban, a nga tobe n’wuane ya nsisim Nzame, ye sum naa a sèñ ane é « fara n’nen » Jehôva é templo y’a nsisim wèñ été c—Behéb. 4:14 ; Bisè mintôl 10:37, 38.

8-9. Aval ane bia yen de nten Behébreu 7:23-27, za nkane ô ne ézizang befara benen be ya Israel ya Fara N’nen, Yésu Christ ?

⁸ Aval be Judíos nge ki Bejuif be nga kang Nzame. Fara N’nen a mbe a bele ayem naa a kobe éyiène ayong asu Nzame. É fara n’nen ôsua ye Israel, Aaron, be nga top ñe éyong be nga bo ésesang akal a wuè tabernáculo nge ki tabernacle. Ve, aval Paul a nga lere de, « abuiñ bôt be nga yiène tobe befara naa ba tsen éba bevoo, amu awu é nga ve naa be taa tsini ésèñ deba d » (A lang Behébreu 7:23-27). Amu be mbe be-bo minsem, befara benen beté, be nga yiène ve metunegha akal minsem mieba. Môra nkane té éwô ô ne ézizang befara benen be ya Israel ya môra Fara N’nen, Yésu Christ.

⁹ Aval bekristen ba kang Nzame. Ane é Fara N’nen wèè, Yésu Christ a ne « mbo ésèñ [. . .] ye ña ébem, éwi Jehôva, se ki moan môt a nga tele » (Behéb. 8:1, 2). Paul a nga lere naa, « amu [Yésu] a tsini naa a ning mbèmbèè, môr nfe aa ye ki ñong ésèñ fara dèñ té. » Paul a nga koghle naa, Yésu a ne « kaa mvîn ye nkanane ye bebo minsem », ye naa, édi da selane ya befara benen be ya Israel, « éé nga yiène ki ve metunegha kada môs » akal minsem mièñ. Abong di, n’yenghane nkane ô ne ézizang be altar nge ki bautel ye metunegha n’nôm mboane Bejuif nfa ékang ye aval bekristen ba kang Nzame.

10. Metunegha be mbe béé ve altar nge ki autel ô mbe mboane ya cobre nge ki cuivre, be mbe éyiène za dzam ?

¹⁰ Aval be Judíos nge ki Bejuif be nga kang Nzame. A tabernacle atan, altar nge ki autel a too mboane ya cobre nge ki cuivre a mbe vèè akal a ve Jehôva metunegha betsit (Akô. 27:1, 2 ; 40:29). Ve, metunegha meté méé mbe ki mane buru minsem misese ayong (Behéb. 10:1-4). Metunegha betsit be nga tsini naa ba ve a tabernacle mee mbe méé daghe fave nfa atunegha évoo, éwi wa ye mane dzame minsem misese boan be-bôt.

11. Ébe za altar nge ki autel Yésu a nga ve émièn ane atunegha ? (Behébreu 10:5-7, 10)

 ¹¹ Aval bekristen ba kang Nzame. Yésu a mbe éé yem naa Jehôva a nga lôm ñe a si va naa a zu ve éning moan môt dèñ ane ntang akal boan be-bôt (Mat. 20:28). Éde, niène a nga duban, Yésu émièn a nga yebe naa a bo é dzam Jehôva a nga kômô (Jean 6:38 ; Begal. 1:4). Yésu a nga ve é ñuu dzèñ altar nge ki autel ya nsisim a mbe éfônane « nkômane » Nzame naa é Moan wèñ a ve é ñuu moan môt dèñ é ne kaa nsem ane atunegha. Yésu a nga ve éning dèñ ane atunegha « fave éyong dèè » naa a tsam, nge ki a buru aval é ne mbèmbèè, minsem é bôt besese ba lere mebun ébe Christ (A lang Behébreu 10:5-7, 10). Abong di, n’yeneghan éban é biôm bi ne a tabernacle été bi bele.

12. Za a mbe ñii kada édzina ye tabernáculo nge ki tabernacle ?

¹² Aval be Judíos nge ki Bejuif be nga kang Nzame. Tabernáculo nge ki tabernacle, ye betemplo be nga sughlane long a Jerusalén be mbe béé bira fônan été y’éba be y’ôkua. A mbe nkabane tang bidzina bibèñ, « Nfufup Vôm » ye « é vôm wa Dang Nfufup », môra san-étô a mbe éé kane bo (Behéb. 9:2-5 ; Akô. 26:31-33). Nfufup vôm été, bii mbe yen bura belam be too mboane ya kông, altar nge ki autel be nga dzighi incienso nge ki encens, ye é tebele ba bwi minfem. Fave « befara be mbe n’topban » ébe be mbe ñii Nfufup vôm été naa be ke dzale minfufup meyem meba (Nla. 3:3, 7, 10). É vôm wa  Dang Nfufup ô mbe ô bele arca nge ki arche y’élat a too mboane ya kông, a mbe éfônan é dzam é nga lere naa Jehôva a mbe vèè (Akô. 25:21, 22). Fave fara n’nen éñ’a mbe kighane san-étô naa a ñii é vôm wa Dang Nfufup été, éyong daa ébe mbu é Môs ba kôm élat (Lév. 16:2, 17). Mimbu misese, a mbe éé ñii ya mekî betsit naa a dzaa ndzamane minsem mièñ y’émi ayong ngura. Asughlan, Jehôva ngalane nsisim wèñ, a nga tugha ve naa be wokh ayilgha y’é biôm bii mbe a tabernacle été—Behéb. 9:6-8 e.

13. Dzé é ne éyiène Nfufup vôm ye é vôm wa Dang Nfufup ye tabernacle nfa da daghe aval bekristen ba kang Nzame ?

¹³ Aval bekristen ba kang Nzame. Fave moan nsama ye beyeghe Christ ébe be nga tobe n’wuane ya nsisim Nzame, ye bele ngum aval élat ya Jehôva. Bôt tang 144 000 be ne befara ya Yésu a dzôp été (Mel. 1:6 ; 14:1). Nfufup vôm ye tabernacle a ne éyièn étéñ é bôt be ne ntopban a nsisim atéé ya si naa be bo é boan Nzame (Bero. 8:15-17). É vôm wa Dang Nfufup ye tabernacle ô ne éyiène dzôp, é vôm Jehôva a tobe. « É san-étô » a kane Nfufup vôm y’é vôm wa Dang Nfufup, ane éyièn é ñuu ya nsôn Yésu ô mbe ôngôô ô mbe wéé yè añii dèñ a dzôp ane Fara N’nen ye templo y’a nsisim. Éyong a nga ve é ñuu moan môt dèñ ane atunegha akal boan be-bôt, Yésu a nga wuè zen y’éning a dzôp akal bekristen be ne min’wuan. Ba yiène fe likh é ñuu ya nsôn deba naa be bele é maane wôba a dzôp été (Behéb. 10:19, 20 ; 1 Becor. 15:50). Niène Yésu a nga wôme, a nga ñii é vôm wa Dang Nfufup ye temple y’a nsisim, é vôm min’wuane misese mia ke tubane ñe.

14. Aval ane bia yen de nten Behébreu 9:12, 24-26, amu dzé aval ba kang Jehôva é templo y’a nsisim wèñ da dang mbeng y’aval Bisraélite be nga ve Jehôva ékang ?

¹⁴ Va, bi ne tugha yen nté mbé ntaane Jehôva akal nfufup ékang ngalane ntang ye ésèñ fara Yésu Christ wa dang n’nen. Fara n’nen ye Israel a mbe éé ñii é vôm wa Dang Nfufup ô too mboane moan môt ye mekî metunegha betsit, ve, Yésu a nga ñinghlé « émièn a dzôp été », é vôm wa dang mam mesese nfufup naa a ke lereban asu Jehôva. A nga lere éban y’éning é mbe kaa nsem a nga ve akal dèè, « naa a vèè minsem ngalan atunegha dèñ » (A lang Behébreu 9:12, 24-26). Atunegha Yésu é ne é sugha atunegha da mane tsam minsem misese miè mbèmbèè. Aval bia ye de yeghe ôsu, a bo naa bia ning a dzôp nge ki a si va, bia besese bi ne lughe Jehôva é templo y’a nsisim wèñ été.

15. Za a mbe éé sèñ nseng tabernacle ?

¹⁵ Aval be Judíos nge ki Bejuif be nga kang Nzame. Tabernáculo nge ki tabernacle a mbe a bele nseng, a mbe môra vôm ô mbe ôngôô été, é vôm befara be mbe dzale meyem meba. Môra altar nge ki autel ô too mboane ya cobre nge ki cuivre ô mbe nseng té, ye ntseng mendzing ô too mboane ya cobre nge ki cuivre, é vôm befara be mbe béé fubu bebién kaa naa be dzale nfufup ésèñ deba (Akô. 30:17-20 ; 40:6-8). Ve, be templo be nga long ôsu vèè, be mbe fe be bele nseng atan, é vôm é bôt béé mbe ki befara be mbe tebe ye lughu Nzame.

16. Beza ba sèñ minfa mi ye minseng mi ye templo y’a nsisim ?

¹⁶ Aval bekristen ba kang Nzame. Kaa naa ba ke a dzôp été naa be ke sèñ ane befara  ya Yésu, min’wuane mboan mi ne a si va, ba sèñ ya sôsôe nseng été ye templo y‘a nsisim. É môra ntseng mendzim ô mbe a tabernacle ye be templo été, ô mbe môra ôsiman akal deba naa, bekristen besese ba yiène tobe nfuban nfa ya nsôn ya nfa ya nsisim. Vôm mbé, é « môra nsama » wa sukh é bobeñang Christ be ne minwuan ba tebe naa be ve ékang deba ? Ntôl Jean a nga yen be « tele asu éto ndjié », nfa ô ne éyièn a si va ye nseng atan, é vôm « ba ve [Nzame] nfufup ékang alu ya ô môs é templo wèñ été » (Mel. 7:9, 13-15). Ke bia bira dzing étéñ bi bele ntaane Jehôva nfa nfufup ékang nga !

17. Za metunegha bi bele maa naa bia ve Jehôva ?

¹⁷ Ému, bekristen besese be bele maa naa ba ve Jehôva metunegha, béé belan é tam deba, é ngu’u dzeba ye é biôm bi y’ô mo bieba naa ba sukh Édjié Nzame asi. Aval ane ntôl Paul a nga dzô bekristen Behébreu, bi ne « ve Nzame atunegha ôlughu éyong ésese, da yili naa, bifiè bia kuiñ bia añu, naa bia kanghle éyôla dzèñ a bôt été » (Behéb. 13:15). Bi ne lere naa bia dzing é maa bi bele naa bia kang Jehôva, éyong bia ve ñe é mam ma dang mbeng ye metunegha mèè.

18. Aval ane bia yen de nten Behébreu 10:22-25, za dzam biaa yiène ki bian, za dzam ki biaa yiène ki vuèn ?

¹⁸ A lang Behébreu 10:22-25. Amanegha y’é kalare a nga tsili Behébreu, Paul a lere abuiñ y’é mam ma tsinan ékang dèè, biaa yiène ki vaghle bian. Bia lang été, a yaghlane Jehôva, a kanghle bôt ôyane wèè, a bo mban a ke bisulan ye saghe bevoo ya éba bevoo, « a dang-dang nté [bia] yen é môs [Jehôva] wa yir bebéñ. » Amanegha ye nlang Melere, é angele Jehôva a dzô ébe biyong bibèñ naa : « Kanghane Nzame ! » (Mel. 19:10 ; 22:9) Bi taa vaghle vuèn é mam mesese bi va yeghe ma daghe é môra templo y‘a nsisim Jehôva, ye dzing é maa bi bele naa bia ve é Môra Nzame wèè ékang !