1-2. (a) Pablo nge ki Paul a mbe a tele za étéñ, éyong a nga tsili Beefesios nge ki Beéphésien, ye naa, amu dzé a nga tsili be ? (b) Za minsili bia ye yalane mio ?

 ATOO naa a mbe a fere a mbokh a Roma nge ki Rome, ntôl Pablo nge ki Paul, a mbe éé kômô saghe bekristen bevoo. Émièn éé mbe ki be ke yen, éde a nga tsili be bekalare. A nga tsili mboo y’été akal Beefesios nge ki Beéphésien, étun mimbu 60 nge ki 61 ye metam mèè (Beéph. 1:1 ; 4:1).

² Bebéñ awôm mimbu ô mvus, Pablo nge ki Paul a nga lôt abuiñ tam Éfeso nge ki Éphèse éé kanghle ye yeghle mbemba fuèñ (Bisè mintôl 19:1, 8-10 ; 20:20, 21). A mbe éé bira dzing bobeñang, éde a nga kômô be vole naa be tsini naa ba sèhane Jehôva a sôsôe été. Ve, amu dzé a nga tsili bekristen be ne minwuan mboane nfa dzibi ye éyèè ? Éde, za meyeghle bekristen besese be ne ñong ye melepgha meté ? Bia ye yen biyalane bi ye minsili mité.

A KÔRE DZIBI SI NAA BA KE KUIÑ ÉYÈÈ ÉTÉ

3. Za bifônane Pablo nge ki Paul a nga belane bio é kalare a nga tsili Beefesios nge ki Beéphésien ?

³ Pablo nge ki Paul a nga tsili bekristen be y’Éfeso nge ki Éphèse naa : « Metam ô mvus mii mbe ô dzibi si, ve abong di mii ntoo éyèè été » (Beéph. 5:8). E va, Paul a nga belane bifiè dzibi ye éyèè naa a lere nté mbé Beefesios nge ki Beéphésien be nga tsen. N’yeneghan amu dzé Paul a mbe dzô naa Beéphésien be mbe « ô dzibi si metam ô mvus. »

4. Nfa mbé Beefesios nge ki Beéphésien be mbe n’yebe ô mbe ô dzibi si ?

⁴ Dzibi étom évus n’yebe. Kaa naa be yem bebela ye bo bekristen, é Beefesios nge ki Beéphésien Pablo nge ki Paul  a nga tsili, be mbe minkôm, amu be mbe béé bune bivus min’yebe ye ko abuiñ mam wong. Kisoan y’Éphèse é mbe é bele é môra templo Ártemis, éñi bôt be mbe béé bune naa, a ne dzôm dèè y’é biôm zangbwa bia dang mbeng a si va. É bôt be mbe béé ke templo té, be mbe béé kang biyema. É bôt be mbe béé bo biyema Ártemis ye kuane bio a templo été, be mbe be bele abuiñ mono (Bisè mintôl 19:23-27). Ya fe naa, abuiñ bôt be y’Éfeso nge ki Éphèse be mbe béé bo magía nge ki magie (Bisè mintôl 19:19).

5. Aval avé Beefesios nge ki Beéphésien be mbe ô dzibi si nfa abo dulu ?

⁵ Ô dzibi si nfa abo dulu. Be mbe béé yem Beéphésien amu nsem évakh ye mbia abo dulu deba. Bivuiñ ye mefet meba me mbe me tsii ébe nkehane binong (Beéph. 5:3). Abong té abuiñ bôt be y’Éphèse be « vus-hang mbemba abo dulu », bifiè bité bia yili naa « baa wôrane ki fe mintèñ » a n’nem éyong ba bo é dzam é ne abé (Beéph. 4:17-19). Kaa naa be yem metsin metsing Jehôva nfa abé ye mbeng, é dzidzii Beefesios nge ki Beéphésien éé mbe ki é ndaghle be, éyong ba bo é dzam é ne abé. Ye naa, béé mbe ki béé bis é dzam Jehôva a wôrane nfa mimboan mieba. Pablo nge ki Paul a mbe kobe adzô deba ane é bôt be mbe « ô dzibi si nfa abo dulu ye ôyap y’éning Nzame a kômô. »

6. Amu dzé Pablo nge ki Paul a mbe dzô naa Beéphésien be ntoo « éyèè été abong di » ?

⁶ Ve, abim Beefesios nge ki Beéphésien bézing, béé dzi ki lighi ô dzibi si. Paul a nga tsili naa, « abong di be ntoo éyèè é ne élat ye Nti » (Beéph. 5:8). Abong di, be nga ninghang béé kang Nkobe Jehôva, éwi ô mbe ane éyèè ô mbe wéé lere be zen (Bya 119:105). Beéphésien beté be nga lame bivus meyeghle meba ye mbia abo dulu deba. Abong té be nga « vuhang Nzame » ye bo é dzam ésese be ne bo naa ba kang Jehôva ye ve ñe n’nem mbeng (Beéph. 5:1).

7. Aval avé étéñ dèè da fônan ye édi abuiñ bekristen be y’Éfeso nge ki Éphèse ?

⁷ Aval dèè fe, kaa naa bi yem bebela, bi  mbe ô dzibi si nfa n’yebe y’abo dulu. Bevoo y’ébe bia, be mbe béé dzemle mefet ma tsinane n’yebe ; éba bevoo be mbe be bele mbia abo dulu. Ve, niène bi nga yem metsin metsing Jehôva nfa abé ye mbeng, bi nga mane tsen ye ning aval a kômô naa bi ning. Asughlane y’été, bi nga bele abuiñ biboran (Esaïe 48:17). Ve, ému, bia tubane minzukh éyong ésese. Éde, bia yiène ve mengu’u naa bi tebe ôyap y’é dzibi bi va likh ô mvus ye « tsini naa bia wulu ane boan be y’éyèè. » Aval avé bi ne de bo ?

A SAALÉ DZIBI

8. Aval ane bia lang de nten Beéphésien 5:3-5, za dzam Beefesios be nga yiène saalé ?

⁸ A lang Beéphésien 5:3-5. Nfa ye naa be tebe ôyap y’abo dulu é ne dzibi, bekristen be y’Éfeso nge ki Éphèse, be nga yiène tsini naa ba tep mbimbia mimboan misese mi ne ve Jehôva n’nem abé. Dzam té é nga daghe, se ki fave nsem évakh, ve ya fe bifiè bi ne mvîn. Pablo nge ki Paul a nga simane Beéphésien naa, be nga yiène saalé aval mam meté, nge be nga kômô bele « ngap Édjié Christ ye Nzame été. »

9. Amu dzé bia yiène saalé é mam mesese me ne ve naa bi bo nsem évakh ?

⁹ Bia fe, bia yiène tsini naa bia bo nkee, naa bi taa bo « zeze mam me y’émo é ne ô dzibi si » (Beéph. 5:11). Ébe abuiñ biyong, é lerebaneyang naa, éyong môt a bira daghe, a bèè, ye kobe é mam ma tsinane nsem évakh, da ye bo ébubu naa a bo é mam me ne abé (Atar. 3:6 ; Jacq. 1:14, 15). Si ézing, môra ngap bobedzang ye bekal bèè be nga sum naa ba bo « mengom » ngalane metubane me ya nden. Atarga, abuiñ y’été be nga sum kobe mam me ya nsisim. Ve, niène tam é nga lôt ane be nga sum tsiè é mam me ne mvîn. Minlang mivoo mi y’été mi nga tsinane nkehane binong. Abuiñ y’été be nga yebe naa minlang mité mi nga tsini be nsem évakh été.

10. Aval avé Satan a dzeng naa a dukh bia ? (Beéphésien 5:6)

¹⁰ Émo Satan da kômô bia tsini a yebe naa, é mam Jehôva a dzô naa me ne mvîn y’abé, me ne mbeng (2 Pierre 2:19). Biaa yaghane ki de ! É fekh daa ézing Satan a bira a so a belane de, é ne a zamane bôt, naa be taa yem bo nkane ézang é dzam é ne mbeng y’édi é ne abé (Esaïe 5:20 ; 2 Becor. 4:4). Éde biaa yaghane ki naa, bingengeng, be programas nge ki b’émission, ye mam me ya nden, ma ngône mesiman ma selane ye metsin metsing me ne sôsôe Jehôva ! Satan a dzeng naa a dukh bia naa bi bune naa mimboan, y’abo dulu me ne mvîn, me ne é mam bi ne yebe, me too fe mbeng, kaa ki mbia dzam (A lang Beéphésien 5:6).

11. Aval avé nlang Angela wa lere éban é ne naa bi dzale melepgha me ne fakh bia yen nten Beéphésien 5:7 ? (A daghe fe évaghle).

¹¹ Satan a kômô naa bi bo élat y’é bôt ba kômô ve naa bi taa kang metsin metsing Jehôva. Akal dzam té, éde Pablo nge ki Paul a nga bame Beefesios nge ki Beéphésien naa : « Mi taa bo élat ye be » da yili naa, y’é bôt ba bo é mam me ne abé é mis Nzame (Beéph. 5:7). Bia yiène simane naa, a bo élat ye môt, daa yili ki fave naa, bia lôt tam ya môt té éyong bi ne vôm mboo. Da daghe fe, é bôt bia be bo bia tuban a nden, ve, Beefesios nge ki Beéphésien be ye metam ô mvus, béé dzi ki bele ndzukh té. Angela a, éñi a ning Asia, a  nga yen naa, a kobe ye bôt a nden é ne mbia dzam. A yebe naa : « Ôtetak-ôtetak, dzam té é nga tsen ôsimane wom. Déé nga ndaghle ki fe ma naa ma bele ‘memvuiñ’ maa kang ki metsin metsing me ya Bible. Asughlan, me nga sum simane naa, a ning aval Jehôva aa kômô ki, déé se ki abé. » Édi é ne mbeng é ne naa, Angela a nga dzeng avole bemvene, ane a nga tsen. A dzô naa : « Abong di, ma dzale ôsimane wom ye mbemba bemam me ya nsisim, ndaane naa ma lôt tam naa ma kobe ye bôt a nden. »

12. Dzé da ye bia vole a dzale metsin metsing Jehôva ?

¹² Bia yiène lumane ye ôsimane ye naa, a bele mbia abo dulu déé se ki abé. Bia yem é dzam é ne abé (Beéph. 4:19, 20). Amben aval té, é ne mbeng naa bi sili bia bebién naa : ‘Ye é ne atsing ébe ma naa ma saalé zeze bilat, y’é bôt bia be bo bia sèñ, éba bia be bo bi ne a sikôlô, nge ki éba baa kang ki metsin metsing me ne sôsôe Jehôva ? Ye ma kang y’ayokh metsin metsing Jehôva, amben bôt bézing ba simane naa me ne éto abé ?’ Ane bia yen de nten 2 Timothée 2:20-22, é ne fe éban naa bi tobe nkee éyong bia top é bôt bia be bo bi ne élat ékôan été. Bia baghle ôsimane naa, bevoo be y’été be ne ve naa, é bo bia ndzukh naa bi tsini naa bia sèhane Jehôva a sôsôe été.

WULEGHAN « ANE BOAN BE YE ÉYÈÈ »

13. A « wule ane boan be ye éyèè » da yili za dzam ? (Beéphésien 5:7-9)

¹³ Pablo nge ki Paul a nga saghe bekristen be yÉfeso nge ki Éphèse naa, be taa bo va tep dzibi, ve naa, be tsinighe naa ba « wule ane boan be ye éyèè » (A lang Beéphésien 5:7-9). Dzam té da yili yè ? Da yili fave naa, bia yiène bo mam ane ña bekristen éyong asesee. Naa bi bo de, bia yiène tugha lang ye yeghe Bible ye mebakh mèè me tsii a Bible été. É ne édedèè éban naa bi tugha bili éfônan ye meyeghle Yésu christ, « ña éyèè y’émo » (Jean 8:12 ; Mink. 6:23).

14. Aval avé nsisim Nzame ô ne bia vole ?

¹⁴ Bia yi fe avole nsisim Nzame, naa bi  tsini naa bia wule « ane boan be ye éyèè. » Amu dzé ? Amu naa, é ne ayèñ naa bi tobe nfufup é mvînvina émo bi too ñi (1 Beth. 4:3-5, 7, 8). Nfufup nsisim Nzame ô ne bia vole a luman mesiman me y’émo, ye fe befilosofía nge ki bephilosophie, ya fe n’yenane mam wéé se ki élat ye mesimane Nzame. Nfufup nsisim Nzame ô ne fe bia vole naa bi « bele mbemba abo dulu ya fe sôsôe » (Beéph. 5:9).

15. Za mam bi ne bo naa bi bele nsisim Nzame ? (Beéphésien 5:19, 20)

¹⁵ Aval évoo bi ne bele nsisim Nzame é ne, a yaghlan akal té. Yésu a nga dzô naa, Jehôva a ye « ve é bôt ba dzaa ñe de, nsisim wèñ » (Luc 11:13). Éyong bia lughu Jehôva nsama, bisulan bi y’ékôan, bia ñong fe nsisim té (A lang Beéphésien 5:19, 20). É mbemba avole nsisim Nzame wa ve bia, wa ye bia vole naa, bi ning aval da ve Nzame n’nem mbeng.

16. Dzé da ye bia vole naa bi ñong minkighane mi ne fakh ? (Beéphésien 5:10, 17)

¹⁶ Éyong bia yiène ñong bura minkighan, bia yiène wokh « dzé é ne nkômane Jehôva », éyong té bia bo mam ane nkômane té wa sili de (A lang Beéphésien 5:10, 17). Éyong bia dzeng metsin metsing ma tsinan étéñ dèè a Bible été, é dzam bia dzeng vèè, a ne ôsimane Jehôva nfa té. Éde, éyong bia dzale metsin metsing mèñ, bia ye yem ñong minkighane mi ne fakh.

17. Aval avé bi ne yem belan é tam dèè ? (Beéphésien 5:15, 16) (A daghe fe évaghle).

¹⁷ Paul a nga lep fe bekristen be ye Éphèse naa be yem belan é tam deba ya fakh (A lang Beéphésien 5:15, 16). « Mbia môt », Satan nzizing wèè, a kômô naa bi belan é tam dèè naa bia bo mam me y’émo di, nfa ye naa bi taa bera bele tam akal ésèñ bia bo Jehôva (1 Jean 5:19). Moan kristen ane sum naa a bembe ébe mono, sikôlô, nge ki ésèñ, ndaane  naa a dzeng meval a ne tele ésèñ akal Jehôva ôsu éning dzèñ. Nge dzam té da sia boban, da ye lere naa mesiman me y’émo ma name ñe. Bebela a ne naa, mam meté méé se ki mbia bemam, ve, se ki éme ma yiène tebe ôsu éning dèè. Naa bi wule « ane boan be ye éyèè », bia yiène « tugha yem belan é tam [dèè] » bii bembe ébe é dzam da dang éban.

18. Za mam Donald a nga bo nfa ye naa a yem belan é tam dèñ ?

¹⁸ Dzenghane meval mesese mi ne tugha yem sèhane Jehôva. Dzam té, éde Donald, éñi a ning a Sur África nge ki Afrique du sud a nga bo. A dzô naa : « Me nga bira fas étéñ dam, ane me nga dzaa Jehôva naa, a vole me naa me tugha veme ésèñ minkanghle dam. Me nga dzaa ñe naa a vole ma a yen ésèñ da ye me ve abuiñ tam naa me kanghle. Y’avole Jehôva, me nga yen ésèñ da yiène. Ane ma, ye ngal wom, bi nga sum ngura aval ésèñ mpwaghe mefan ékôan été. »

19. Aval avé bi ne tsini naa bia wule « ane boan be ye éyèè » ?

¹⁹ É kalare ntôl Pablo nge ki Paul a nga tsili Beefesios nge ki Beéphésien, a nga yiène be vole naa be tsini naa ba sèhane Jehôva ya sôsôe. Éde, melepgha me nga so ébe Nzame alé, me ne fe bia vole. Ane bi va yen de, dzam té é ne bia vole a yem top bivuiñ, y’é bôt bia wule ye bo, ya fakh. É ne fe bia vole naa bi tsini naa bia wule éyèè ya bebela été, bii bele mbemba ntaane mam nfa ya yeghe Bible. Ye naa, da lere éban nsisim Nzame ô bele, éwi ô ne ve naa, bi bele mbemba mefulu. A dzale é mam Paul a nga tsili, é ne bia vole naa, bi ñong minkighane mi ne fakh, émi mia wule nsama ye ôsimane Jehôva. Éyong bia bo mam mesese meté, bia ye saalé dzibi y’émo di, ye lighi éyèè été !