1-2. Aval ane nten Bya 25:14 wa lere de, za dzam bia yiène bo nge bia kômô bele élat é ne ngu’u ya Jehôva ?

 MEFULU mevé, wa tem naa me ne éban, nge wa kômô baghle élat é ne ngu’u ye môt ézing ? Éyong ézing wa ye yalane naa, mbemba memvuiñ ma yiène dzinghane ye sughane mboo y’éñi mboo. Éyong ézing waa simane ki wong ane é fulu é ne éban nfa y’a baghle mbemba amvuiñ. Ve, aval ane nten ye nlô-adzô wi wa lere de, é bôt ba kômô bele élat é ne ngu’u ye Jehôva ba yiène « ñe ko wong »—A lang Bya 25:14.

² Kaa bis abim tam bi sèhaneyang Jehôva, bia be sese bia yiène baghle é wong da yiène akal dèñ. Ve, a ko Nzame wong da yili za dzam ? Aval avé bi ne yeghe a ko Jehôva wong ? Ye naa, za dzam ki bi ne yeghe nfa a ko Nzame wong ya bifônan Abdías, é fara n’nen Joiada, ye kéza Joás ?

3. Dzôôghe aval wong ô ne kame biè.

³ Bi ne wôrane wong nge bia bunu naa dzam ézing é ne ve naa bi dzukh. Aval wong té ô ne bo mbeng, amu da vole bia naa bi ñong mbemba minkighan. Wong naa bi ne ku ô ne ve naa bi taa wulu bebéñ minkepghe. Wong naa bi ne dzukh é ne ve naa bi tup mbii éyong bi tele aval étèñ é ne bia dzughu. Wong naa bi ne ndamane amvuiñ dèè y’é môt bia dzing, é ne ve naa bi taa dzô nge ki a bo é dzam é ne ñe ve n’nem mintèñ.

4. Za aval wong Satan a kômô naa bôt be bele akal Jehôva ?

⁴ Satan a kômô naa bôt be bele mbia wong akal Jehôva. Satan a ngônô ôsiman Elifaz a mbe a bele, amu a kômô naa  bôt be bunu naa Jehôva a wokh abé éyong ésese, naa kômô biè ve akira, ye naa bii se ki ñe vaghle ve n’nem mbeng môs ézing (Job 4:18, 19). Satan a kômô naa bi dzim ko Jehôva wong aval da ve naa bi sim naa bia sèhane ñe. Biaa yiène ki ko Nzame wong aval té, ndaane de bia yiène yeghe a kang ñe ye ko wong naa bi ve ñe n’nem abé.

5. A ko Nzame wong da yili za dzam ?

⁵ É môt a ko Nzame wong aval da yiène a ñeghe ñe ye naa aa kômô ki bo dzam ézing é ne ndaman élat dèñ ye ñe. Aval té éde Yésu a mbe éé « ko Nzame wong » (Behéb. 5:7). Éé mbe ki a bele é wong daa yiène ki akal Jehôva (Esaïe 11:2, 3). Ndaane de, a mbe é bira ñe dzing ye kômô ñe bo mewokh (Jean 14:21, 31). Ane Yésu, bia bira kang ye ko Jehôva wong amu a ne édzing, fakh, sôsôe, ya ngu’u. Bia yem fe naa, Jehôva a bira biè dzing ye naa a bis aval bia ñong mam éyong a yeghle bia. Bi ne ve Jehôva n’nem mintèñ nge ki a ve ñe n’nem mbeng—Bya 78:41 ; Mink. 27:11.

6. Aval avé bi ne yeghe a ko Nzame wong ? (Bya 34:11)

⁶ Biaa byale ki bii ko Jehôva wong ; bia yiène yeghe a bo de (A lang Bya 34:11). Aval évoo bi ne yeghe a ko Nzame wong é ne a bili avele dèñ. Éyong bia yen aval é mam Nzame « a nga vele » ma lere é fakh dèñ, é ngu’u dèñ, ye é môra édzing a bele akal dèè, da ve naa bi bele abuiñ ngang ye édzing akal dèñ (Bero. 1:20). Kal dzaa ézing a too éyôla naa Adrienne a nga dzô naa : « Éyong ma yen é mam mesese Jehôva a nga vele, ye yen nté mbé a ne fakh, dzam té da tsini me naa me bira kam ye vole ma a yem naa éñe a dang yem é dzam da dang mbeng akal dam. » Amu a nga bira binan ébe mam meté, éde a nga dzô naa : « Maa kômô ki veghle bo dzam ézing é ne ndaman élat dam ye Jehôva, é môt a nga ve m’éning. » Y’ô ne ñong ôyôm tam é sono ñi, naa wa binane dzam ézing y’avele ? A bo de, da ye bira wône é ngang y’édzing ô bele akal Jehôva—Bya 111:2, 3.

7. Aval avé meyaghlane me ne bia vole a bele é wong wa yiène akal Jehôva ?

⁷ Aval éfe bi ne bele wong akal Nzame é ne a yaghlane mban. Bia yeghe a tugha yem Jehôva, éyong ésese bia yaghlane ñe. Éyong ésese bia dzaa ñe ngu’u naa bi zômô ndzukh ézing, bia simane nté mbé a ne ngu’u. Éyong bia ve ñe akiba akal é das é moan wèñ a nga ve bia, bia simane nté mbé Jehôva a bira biè dzing. Ye naa, éyong bia dzaa Jehôva naa a vole biè kôm ntiè ézing, bia simane naa a ne édedèè fakh. Aval meyaghlane meté, ma vole biè naa é ngang bi bele akal Jehôva é bera tugha vem. Ye naa, ma wône nkômane wèè ô ne ngu’u naa bia saalé é dzam ése é ne ve naa élat dèè ye ñe é ndaman.

8. Za dzam bia yiène bo naa bi taa dzimle é wong bi bele akal Nzame ?

⁸ Bi ne baghle é wong bi bele akal Nzame éyong bia yeghe Biblia ye nsonghan ye naa, bia yeghe é mbemba bifônane ya mbia bifônane bi ne été. N’yenane bifônane besôsôe be-bo bisèñ bebèñ Jehôva Abdías mbaghle biôm bi ye nda kéza Acab ya é fara n’nen Jehoiadá. Éyong té bia ye yen é dzam bi ne yeghe ébe éfônane kéza Joás ya Judá, éñi a nga sum sèhane Jehôva, ve ôsu vèè ane a nga sim naa a sèhane ñe.

9. Aval avé é wong Abdías a mbe a bele ébe Jehôva é nga vole ñe ? (1 Bedjié 18:3, 12)

⁹ Éyong ôsua Biblia a tu Abdías b a dzô  naa : « Abdías a nga bira ko Jehôva wong » (A lang 1 Bedjié 18:3, 12). Aval avé wong té ô nga vole Abdías ? Ngura nfa, wong té ô nga ve naa a bo é môt a ne sôsôe ; be ne tobe ñe mebun, éde kéza a nga tele ñe ane mbaghle é biôm bi y’é nda dzèñ (A vaghan ye Néhémie 7:2). É wong Abdías a mbe a bele akal Nzame é nga ve ñe ngum aval ayokh, é fulu a nga yi. A nga ning é tam mbimbia kéza Acab, éñi « a nga bo é mam me mbe édedèè abé asu Jehôva a lôt é bôt be nga tare tobe [bekéza] ye ñe » (1 Bed. 16:30). Ya fe naa, Jézabel ngal Acab, éñi a mbe éé kang Baal, a mbe é bira vini Jehôva aval é nga ve naa a nga dzeng naa a mane tsam ña ékang é nga boban édjié y’ôkuiñ. A nga wiñ fe abuiñ bekulu medzô Nzame (1 Bed. 18:4). Kaa bisô, Abdías a nga sèhane Jehôva metam me mbe ndzukh.

10. Za dzam da lere naa Abdías a mbe édedèè ayokh ?

¹⁰ Za dzam da lere naa Abdías a mbe édedèè ayokh ? Éyong Jézabel a nga sum naa a dzeng bekulu medzô Nzame naa a wiñ be, Abdías a nga toa bekulu medzô 100 ye ke be shuale « mengap me bele bôt 50 bibèñ ôsi, éé ke be ve bidzi ye mendzim » (1 Bed. 18:13, 14). Nge Jézabel a nga yem é dzam Abdías é môt a bem ayokh a nga bo, a nga ye ñe wiñ. Bebela a ne naa, Abdías a mbe moan môt, ye naa éé nga kômô ki wu. Ve, Abdías a mbe é dzing Jehôva ye é bôt be nga sèhane ñe a lôt éning dèñ.

11. Aval avé be-bo bisèñ Jehôva be ye metam mèè be ne ane Abdías ? (A daghe fe évaghle).

¹¹ Ému wi abuiñ be-bo bisèñ Jehôva ba ning mesi ésèñ dèè é ne nkilane. Ba lere bidjié bi y’é si ñi é ngang ba yiène de, ve, ane Abdías, bobedzang ye bekal bèè beté ba ve Jehôva é dzam da yiène ñe, da yili naa a kang fave Ñe (Mat. 22:21). Ba lere é wong be bele akal Nzame, béé bo ñe mewokh, ndaane boan be-bôt (Bisè mintôl 5:29). Ba bo de, béé tsini naa ba kanghle mbemba fuèñ ye tsini naa ba sulane nsama ashuèñ (Mat. 10:16, 28). Ba dzeng naa, bobeñang ye bekal beba be bele é dzôm ésese ba yi naa, be tsini naa ba tobe élat ye Jehôva. N’ñonghan éfônane Henri, a ning si y’Africa, é vôm ésèñ dèè é nga tobe nkilane tang ôyôm tam. Éyong ésèñ dèè é mbe  nkilan, Henri a nga meme naa, a k’a ve Bengaa bevoo bidzi bi ya nsisim. A nga tsili naa : « Me ne é môt a bira wokh ôsoan. Éde, ma bunu ya n’nem ôsese naa, a ne é môra ngang me bele akal Jehôva éde é nga ve ma ayokh me nga yi. » Ye mia yen naa, mina fe mi ne bo ayokh aval ane Henri a mbe de ? Mi ne de bo, nge mi bele é wong da yiène akal Nzame.

12. Aval avé é fara n’nen Jehoiadá ye ngal be nga lere naa ba kang fave Jehôva ?

¹² É fara n’nen Jehoiadá a nga ko Jehôva wong, éde wong té é nga tsini ñe naa a tobe sôsôe ye saghe é bôt bevoo naa be kang Jehôva. Dzam té é nga tugha lereban éyong Atalía, é ngoan Jézabel, a nga wup édjié ya Juda. Ayong é mbe é bele mbemba mekalgha naa ba ko Atalía wong. A mbe nget ye ôzang édjié aval é nga ve naa a nga dzeng aval ane mane wiñ é mvong kéza ésese da yili naa bedèñ bèñ ! (2 Mila. 22:10, 11). Moan mboo y’été, Joás a nga ning fave amu Jehoshabath, ngal Jehoiadá a nga kôre ñe. Éñe ya n’nôm be nga shuale moan té ye kale ñe. Aval té, éde Jehoiadá ye Jehoshabath be nga vole naa môt y’é mvong bôt David a ning nfa ye naa a bo kéza. Jehoiadá a nga tobe sôsôe ye Jehôva ye naa, éé dzi ki likh é wong a nga wôran akal Athalie é ve naa, a taa bo é dzam é ne sôsôe—Mink. 29:25.

13. Éyong Joás a mbe a bele mimbu zangbwa, aval avé Jehoiadá a nga bera lere naa a ne sôsôe ?

¹³ Éyong Joás a mbe a bele mimbu zangbwa, Jehoiadá a nga bera lere naa a mbe sôsôe ye Jehôva. A nga bu-fakh. Ng’é dzam a nga kômô bo é nga wulu mbeng, Joás é môt a nga yiène ñong édjié David, a nga ye bo kéza. Ve, ng’é fakh a nga bu, déé dzi ki wulu mbeng, bebela a ne naa, Jehoiadá a mbe dzimle éning dèñ. Ya avole Jehôva, é fakh a nga bu, é nga wulu mbeng. Ya avole bedjié, ya be Levitas nge ki Belévite, Jehoiadá a nga ve naa Joás a bo kéza ye likh naa be wiñ Athalie (2 Mila. 23:1-5, 11, 12, 15 ; 24:1). Éde Jehoiadá « a nga bo élat é zizang Jehôva, kéza, y’ayong, nfa ye naa be tsini naa ba bo ayong Jehôva » (2 Bed. 11:17). Jehoiadá « a nga tele fe bebaghle añii ye temple Jehôva, nfa ye naa, é môt a ne mvin aval ézing a taa ñii »—2 Mila. 23:19.

14. Aval avé Jehoiadá nge ki Joad a nga bele ôlughu amu a nga lughu Jehôva ?

¹⁴ Melu ô mvus Jehôva a nga dzô naa : « É bôt ba lughu ma, ma ye be lughu. » Éde, a nga ve Jehoiadá nge ki Joad maan (1 Sam. 2:30). Éfônan, a nga ve naa be tsili nlang Jehoiadá nge ki Joad a Bible été nfa ye naa bi ñong meyeghle (Bero. 15:4). Éyong Jehoiadá nge ki Joad a nga wu, a nga bele ngum aval ôlughu naa ba dzep ñe « é kisoan David ya bekéza, amu a nga bo é dzam é ne mbeng a Israël nfa da daghe ña Nzame y’é nda Dzèñ » 2 Mila. 24:15, 16.

15. Za ayeghle bi ne ñong ya nlang Jehoiadá nge ki Joad ? (A daghe fe évaghle).

¹⁵ Nlang Jehoiadá nge ki Joad é ne bia vole naa bia besese bi bele wong akal Nzame. Bemvene be ne vu é fônane Jehoiadá nge ki Joad éyong ba dzeng meval mesese naa be kame ékôane Nzame (Bisè mintôl 20:28). Beñabôrô be ne yeghe ébe Jehoiadá naa éyong be bele wong akal Jehôva ye tobe sôsôe ye ñe, a ne belane be naa a dzale nkômane wèñ. Jehôva aa vuène ki be. Bitong bi-bôt be ne fe ñong ayeghle ye aval Jehôva a nga belane Jehoiadá nge ki Joad, béé lere ngang akal bobeñang ye bekal beba be ne min’nôm,  dang-dang éba be sèhaneyang Jehôva tang abuiñ mimbu (Mink. 16:31). Asughlan, bia besese bi ne ñong ayeghle y’aval bedjié, ye be Levitas nge ki Belévite be nga sukh Jehoiadá nge ki Joad asi. N’sughane ya sôsôe « é bôt be tele biè ôsu » bii bo be mewokh—Behéb. 13:17.

16. Zé é nga lere naa kéza Joás a mbe ntetakh ?

¹⁶ Jehoiadá nge ki Joad a nga vole kéza Joás naa a bo mbemba môt (2 Bed. 12:2). Asughlan é mbe naa, étong kéza té a nga kômô ve Jehôva n’nem mbeng. Ve ôsu vèè, niène Jehoiadá a nga wu, Joás a nga bèè é boan bekéza be mbe b’apostatas. Asughlane é mbe yè ? Ôsu vèè, éñe ya é bôt a nga djiè « be nga sum naa ba sèhane minfufup minkum ye biyema » (2 Mila. 24:4, 17, 18). Amben Jehôva a nga wokh édedèè n’nem mintéñ akal dzam té, « a nga tsini naa a lôm bebekulu medzô nfa ye naa a vole be a dzoghe mbimbia abo-dulu deba [. . .], ve, be nga tep naa ba bèè. » Ya fe naa, béé dzi ki bèè Zacarías é moan Jehoiadá nge ki Joad, éñi a mbe se ki fave nkulu medzô y’é fara Jehôva, a mbe fe é moan ésang Joás. Éde, ndaane naa a lere naa a yem mbeng é nda-bôt dèñ é nga bo ñe, amu ane kéza, Joás a nga wiñ Zacharie—2 Mila. 22:11 ; 24:19-22.

17. Aval avé mam me nga wulu akal Joás ?

¹⁷ Joás éé dzi ki baghle é wong da yiène akal Jehôva, éde mam me nga wulu ñe édedèè abé. Jehôva a nga dzô naa : « É bôt ba biane ma, ma ye belane be y’abian » (1 Sam. 2:30). Ôyôm moan nsama bizima be Sirios nge ki Besirien ô nga wun « môra  nsama bizima » Joás « ye baa ñe môra aveng. » Niène Besirien be nga ke, ane be-bo bisèñ Joás be nga wiñ ñe, amu a nga wiñ Zacharie. Bôt be nga tem naa, amu kéza té a mbe édedèè mbiè fulu, éde béé dzi ki ñe dzep « é vôm ba dzep bekéza. »—2 Mila. 24:23-25 ; a daghe « é moan Baraquías nge ki Barakia » atoan akal ayeghle ye nten Matthieu 23:35.

18. Aval ane nten Jérémie 17:7, 8 da lere de, aval avé bi ne saalé naa bia bo ane Joás ?

¹⁸ Za ayeghle bi ne ñong ya éfônane Joás ? A mbe ane élé mindzi miaa ke ki ôyap a si été, édi be nga yiène sukh ya élé éfe. Éyong Jehoiadá nge ki Joad, é môt a nga sukh ñe asi, a nga wu, Joás a nga sum naa a bèè b’apostatas, ane a nga sim naa a sèhane Jehôva ya sôsôe. Éfônane té da lere bia naa, biaa yiène bo Nzame mewokh fave amu é nda-bôt dzèè, ye bôt befe be y’ékôan ba lere bia éfônane naa bi bo de. Naa bi tsini naa bia tobe élat ye Jehôva, bia yiène tsini naa bia wône édzing dèè y’é ngang bi bele akal dèñ ngalane ayeghe Bible bia bo mban, a binan, ye meyaghlan—A lang Jérémie 17:7, 8 ; Becol. 2:6, 7.

19. Za dzam Jehôva a kômô naa bi bo ?

¹⁹ Bebela a ne naa, Jehôva aa dzaa ki bia abuiñ mam. É dzam a kômô naa bi bo, ba ve de moan akighe bes nten Ecclésiaste 12:13, da dzô naa : « Kooghe ña Nzame wong, ye baghle metsing mèñ, amu naa dzam té éde moan môt a yiène bo. » Éyong bia ko Nzame wong, bia ye dang meveghle mesese bia ye tubane me, ye baghle é sôsôe dèè ye Jehôva amben é dzam ésese da ye boban ôsu ane Abdías ye Jehoiadá. Dzam ézing daa ye ndaman élat dèè ye Jehôva.