1. Za dzam kada môt y’ébe bia a lumane de ?

 Y’ÉYONG ézing wa song ngura dzam, ve, é ne wô ayèñ naa ô dzale de b ? Nge éñe é ne nèè, wéé se ki étam. Éfônan, Philippe a mbe éé kômô kôm aval a yaghlan, y’abim tam a bo de, ve, é mbe ñe ayèñ naa a biñ tam naa a yaghlan. Erika ña mbe éé kômô kuiñ ya tam bisulan minkanghle ; ve, éyong ésese, a mbe éé kuiñ ésulan minkanghle a kuène naa ésulan é sumang ôyôm tam. Tomáš a nga vakh abuiñ biyong naa a lang Bible ngura. A dzô naa : « Me mbe kaa buane nlanghane Bible wom. Me nga vakh naa ma bo de biyong bilal, ve, méé bo méé sughu é kalare Lévitique. »

2. Amu dzé biaa yiène ki sili mo ôsi nge biaa be ki dzale é mam bia song nfa ya nsisim ?

² Nge waa be ki dzale é dzam ô va song nfa ya nsisim, éngôngoo ô taa vuat. Amben a dzale moan nsonghan, daa fe é wôla sili tam y’abuiñ ésèñ. Nkômane ô bele naa wa kômô dzale é dzam ô va song, da lere naa wa bira dzing élat duè ya Jehôva, ye naa wa kômô ñe ve é dzam da dang mbeng. Jehôva a bira dzing mengu’u wa ve. Bebela a ne naa, aa yane ki naa bi bo é dzam bii se ki bo (Bya 103:14 ; Michée 6:8). Éde, bia yiène song é dzam bi ne bo, é dzam étéñ dèè da likh naa bi bo. Nge é ne aval té, za dzam mi ne bo naa mi dzale wô ? N’yeneghan é mam mézing me ne bia vole.

3. Amu dzé é ne édedèè éban naa ô bele nkômane ô ne ngu’u ya dzale nsonghane ya nsisim wiè ?

³ É ne édedèè éban naa ô bele nkômane ô ne ngu’u ya dzale  minsonghane mi ya nsisim muè. É môt a bele nkômane ô ne ngu’u ya dzale nsonghane wèñ, a sèñ ngu’u naa a dzale wô. Nkômane wèè ya dzale é dzam bia song, ô ne ane évung da tsini é byè a wulu ya évung, naa a ke é vôm a yiène ke. Ng’évung é tsini ôsu, é byè a wulu ya évung a ye ke kuiñ é vôm a yiène ke. Éde é ne naa, éyong évung é ne ngu’u, a ne kuiñ avôô. Aval daa fe, éyong nkômane ya dzale nsonghane wèè ô ne ngu’u, bi ne fe dzale nsonghane wèè. David, moadzang ye Salvador a dzô naa : « Éyong mi bele nkômane ô ne ngu’u naa mia bo dzam, mia ve mengu’u mesese naa mi bo de. Mine taa likh naa dzam ézing, é ve naa mi bo kaa dzale é dzam mia song. » Éde, za dzam mi ne bo naa mi bele nkômane ô ne ngu’u naa mi dzale é dzam mia song ?

4. Akal dzé bi ne yaghlane de ? (Bephilippien 2:13) (A daghe fe évaghle).

⁴ Yaghlane naa nkômane wiè ô bo ngu’u. Ngalane nsisim wèñ, Jehôva a ne wô ve nkôman ô ne ngu’u naa ô dzale é dzam wa song (A lang Bephilippien 2:13). Metam mézing ma kuiñ naa bia ñong minsonghane fave amu bia yem naa bia yiène de bo, éde déé se ki abé. Ve éyong ézing, kaa ki tugha bele nkômane ya dzale de. Dzam té éde é nga biane kal dzaa ye Uganda a too éyôla naa Norina. A nga song naa a kômô bele ayeghe Bible, ve, nkômane ya dzale nsonghane té wéé mbe ki ñe édedèè ngu’u, amu a nga tem naa, éé mbe ki mbemba n’yeghle. Dzé é nga vole ñe ? A dzô naa : « Me nga sum naa ma dzaa Jehôva éyong ésese naa a vole m’a veme nkômane wom ya bele ayeghe Bible. Éde, aval ane me nga yaghlan, me nga sèñ naa me kôm akeng dam nfa ayeghle. Ayôm mengaon ôsu vèè, me nga wôrane naa nkômane wom ô vemang. Mbu té ôbién, me nga sum yeghle bôt bebèñ Bible. »

5. Za dzam bi ne binane naa nkômane wèè ô bo ngu’u ?

⁵ Binan ébe é mam Jehôva a bohang akal duè (Bya 143:5). Ntôl Paul a mbe éé binan ébe añep é ne kaa niè Jehôva a mbe éé lere ñe, dzam té é nga likh ñe naa a sèñ ngu’u akal Jehôva (1 Becor. 15:9, 10 ; 1 Tim. 1:12-14). Aval daa fe, nté sese wa ye bira binan ébe é mam Jehôva a bohang akal duè, aval té fe, nkômane wiè ya dzale é mam wa song, wa ye vem (Bya 116:12). Fasghe é dzam é nga vole kal dzaa ya Honduras naa a dzale nsonghane wèñ ya bo mpwaghe mefan. A dzô naa : « Me nga fas nté mbé Jehôva a dzing ma. A nga vole ma a yen ayong dèñ. A bis ma, ye kame ma. A binan aval té, é nga wône édzing dam akal dèñ. »

6. Za dzam afe é ne bia vole a wône nkômane wèè ya dzale minsonghane miè ?

⁶ Bemeghe mis ébe abuane wa ye ñong éyong wa ye dzale nsonghane wiè. Simghan é dzam é nga vole Érika bi va tu ôyô naa a dzale nsonghane wèñ ya kang awala bisulan. A dzô naa : « Me nga yen naa, me mbe méé dzimle abuiñ mam éyong méé mbe ki méé kang awala bisulan minkanghle. Ve, éyong me mbe méé so kaa naa ésulan minkanghle é sum, me mbe ve bobedzang mbôlô ye lôt tam ya be. Me mbe fe tugha wokh é mbemba  melepgha me nga ye me vole a buane ye tugha kôm minkanghle miam. » Érika a nga mbembe ébe abuan a ñong éyong a kang awala bisulan minkanghle, éde a nga dzale nsonghane wèñ. Ébe za biboran ô ne bem ôsimane wiè ? Nge é dzam wa song é ne a lang Bible nge ki a yaghlan, temeghe aval dzam té da ye wône élat duè ya Jehôva (Bya 145:18, 19). Nge é dzam wa song é ne a bele fulu kristen ézing, bemeghe ôsimane wiè ébe aval dzam té da ye kôm élat duè ya é bôt bevoo (Becol. 3:14). Amu dzé waa tsili ki nlong mekalgha mesese ma tsini wô naa ô kômô dzale nsonghane té ? Beleghe fulu ye naa wa bo wéé daghe nlong mekalgha meté. Tomáš, éñi bi va tu ôyô a dzô naa : « Éyong me bele abuiñ mekalgha ma tsini me naa me kômô dzale nsonghane ézing, ma ye sèñ ngu’u naa me dzale de. »

7. Dzé nga vole Julio baa ngal naa be dzale é dzam be nga song ?

⁷ Lôreghe tam ya é bôt ba ye wô saghe naa ô dzale nsonghane wiè (Mink. 13:20). Fasghe é dzam é nga vole Julio baa ngal a dzale nsonghane wôba naa ba veme ésèñ minkanghle deba. A dzô naa : « Bi nga top memvuiñ me nga sukh nsonghane wèè asi, ye fas ya be nsonghane té. Abuiñ y’ébe be, a ke kuè be dzaleyang aval minsonghane mité, éde be mbe bia ve mbemba melepgha. Memvuiñ mèè, me nga sili fe bia aval minsonghane miè mi nga ke mia wulu, ye saghe bia éyong bi nga yi de. »

8. Dzé é ne boban nge bia sèñ ébe nsonghane ézing fave éyong bia kômô de bo ? (A daghe fe évaghle).

⁸ Bebela a ne naa, bia besese bi bele metam biaa kômô ki bo dzam ézing. Ye dzam té da yili naa, bii se ki sèñ nfa ya dzale nsonghane waa ? Momo. Ntamane ve évaghlé : Nfungha ô ne ngu’u, ô ne tsini é byè a wulu y’évung naa a ke é vôm a yiène ke. Ve, nfungha wéé se ki ngu’u tam ésese, ye naa, melu mézing me ne bo kaa nfungha. Ye dzam té da yili naa, é môt a duru byè éé se ki tsini naa a duru é byè wèñ ? Se ki tam ésese. Éfônan, be byè bézing be bele éngini, éba bevoo be bele bilé bi ne ébap ôsu, bia vole ndure byè naa a tsini byè. Ndure byè a ne belane évole évoo y’été naa a ke kuiñ é vôm a ke. Nkômane wèè ô ne ane nfungha té ; melu m’ézing ô ne édedèè ngu’u a lôt melu mevoo. Éde melu mézing bi ne wôrane naa biaa kômô ki bo dzam ézing nfa ya dzale nsonghane waa. Éde, nge bia sèñ nfa ye naa bi dzale nsonghane waa fave éyong bi bele nkômane ya bo de, é ne bo naa biaa ye ki wô dzale môs ézing. Aval ane ndure byè a ne belane mam mefe naa a ke kuiñ é vôm a ke, bia fe, éyong ésese bi ne sèñ naa bi dzale nsonghane waa, amben éyong biaa bele ki nkômane ya bo de. Da ye sili naa bi djiè bia bebièn, ve, bia ye tobe mevakh éyong bia dzale nsonghane waa. Kaa naa bi fas é dzam bi ne bo, ntarghane yen nsili ôzing ô ne kuiñ.

9. Y’é ne abé naa bi tsini naa bia sèñ nfa ya dzale nsonghane waa, éyong bia kômô ki de bo ? Vakh ayilgha.

 ⁹ Jehôva a kômô naa bi sèhane ñe mevakh été ya n’nem ôsese (Bya 100:2 ; 2 Becor. 9:7). Éde, ye bia yiène tsini naa bia sèñ nfa ya dzale nsonghane ya nsisim wèè, nge biaa bele ki nkômane ya bo de ? Fasghe éfônane ntôl Pablo. A nga dzô naa : « Ma yit é ñuu dzam ye kee de ane nkôm » (1 Becor. 9:25-27, atoan akal ayeghe y’éfus 27). Amben éyong Pablo éé mbe ki a bele nkômane naa a bo é dzam Jehôva a nga kômô naa a bo, a nga yemle émièn naa a bo de. Ye Jehôva a nga yebe ésèñ Pablo ? Ôwé a nga yebe de ! Ye naa, Jehôva a nga ve fe ñe maane, akal mengu’u a nga ve—2 Tim. 4:7, 8.

10. Za abuan bia ñong éyong bia sèñ ngu’u naa bi dzale é mam bia song, amben éyong biaa bele ki nkômane ya bo de ?

¹⁰ Aval té fe, Jehôva a dzing a yen ane bia sèñ nfa ye naa bi dzale nsonghane ézing bi bele, amben éyong biaa bele ki nkômane ya bo de. A ne mevakh été, amu amben biaa bo ki de amu bia dzing ésèñ té, a yem naa, bia bo de amu édzing bi bele akal dèñ. Éde, aval ane Jehôva a nga borane Pablo, a ye borane bia akal mengu’u bia ve (Bya 126:5). Éde, nge bia worane naa Jehôva a borane bia, é ne ve naa bi sum bele nkômane ya dzale nsonghane waa. Kal dzaa ézing ya Polonia a too éyôla naa Lucyna a dzô naa : « Biyong bizing maa kômô ki ke minkanghle, a dang-dang éyong ma wokh atakh ô ñuu. Ve, mevakh ma wôran éyong ma kuiñ minkanghle, a ne é das é ne édedèè mbeng. » Éde, n’yenan é dzam bi ne bo, nge bii bele ki nkômane ya bo dzam ézing.

11. Aval avé Jehôva a ne bia vole a wône é fulu ndjièn-n’nem wèè ?

¹¹ Yaghlane nfa ye naa ô bele ndjièn-n’nem. Fulu ndjièn-n’nem é ne a djiè mesimane ye mimboane muè. Éfiè té da bira laran a bo kaa bo é dzam é ne abé. Ve, fulu ndjièn-n’nem da sili fe naa ô djiè wamièn nfa ya bo é dzam é ne mbeng, a dang-dang nge a ne é dzam é ne ayèñ, nge ki naa, wéé bele ki nkômane ya bo de. Simghane naa ndjièn-n’nem a ne ngap y’ébuma ya nsism, éde, dzaaghe Jehôva nsisim wèñ naa a vole wa a bele mbemba fulu té (Luc 11:13 ; Begal. 5:22, 23). David, éñi bi va tare tu ô mvus, a nga dzô aval meyaghlan me nga vole ñe. A mbe éé kômô bo ayeghe dèñ émièn mban. A dzô naa : « Me nga dzaa Jehôva naa a vole ma a bele fulu ndjièn-n’nem. Y’avole dèñ, me nga sum mbemba ntaan ayeghe ye bo de mban. »

12. Aval avé é tsin atsing bia yen nten Ecclésiaste 11:4, da vole bia naa bi dzale minsonghane mi ya nsisim ?

¹² Mi taa yane naa mi bele étéñ da dang mbeng. É ne bo naa, biaa ye ki bele étéñ da dang mbeng émo di. Nge bi yane de, éyong ézing biaa ye ki vaghgle dzale nsonghane wèè. (A lang Ecclésiaste 11:4). Moadzang wèè a too éyôla naa Daniel a dzô naa : « Bitéñ bia dang mbeng bii se ki. Éde, bi taa yane naa tam é bo mbeng naa bi bo dzam, bia yiène bo é dzam bia kômô. » Moadzang waa ya Uganda a too éyôla naa Pablo, a tu akalgha afe bi bele naa bi taa likh é dzam bi ne bo éndagha akal den : « Éyong bia sum naa bia dzale minsonghane miè, amben é ne bia ayèñ, bia ve Jehôva é dzam é ne ve naa a borane bia »—Mal. 3:10.

13. Amu dzé é ne bo mbeng naa bi sum bo é boan be-mam me me ne ve naa bi dzale é môra nsonghane bi bele ?

¹³ Sumeghe avitsang avitsang. Bi ne bo kaa bele nkôman amu bia yen naa, nsonghane waa ô ne ayèñ a dzale. Nge wa tubane fe aval ndzukh té, amu dzé waa sum ki bo é boan be-mam ma ye ve naa ô dzale é môra nsonghane ô bele ? Nge nsonghane wiè ô ne a bele mbemba fulu ézing, amu dzé waa sum ki lere fulu té avitsang avitsang ? Nge nsonghane wiè ô ne a lang Bible ngura, amu dzé waa  sum wéé ñong ôyôm tam éyong ésese naa wa lang ? Tomáš, éñi bi va tare tu atarga ye ayeghle di, é mbe ñe ayèñ naa a dzale nsonghane wèñ ya lang Bible ébe mbu. A dzô naa : « Me nga yen naa aval me nga top naa ma lang Bible, é mbe édedèè avôô akal dam. Éde, me nga ñong nkighane naa, ma bera sum nlanghane Bible, ve, éyong di, me nga takh naa ma lang fave ayôm bifus, melu mesese, ye binan ébe bifus bité. Asughlan y’été, me nga sum buane ya nlanghane wom. » Amu Tomáš a nga sum dzing nlanghane Bible, éde a mbe é kômô ñe lang éyong ésese. Éde é nga ve naa a mane lang Bible ngura c.

14. Za minzukh bi ne tubane mio ?

¹⁴ Édi é ne éngôngoo é ne naa, a bo naa bi bele nkômane ya bo dzam, nge ki naa bi ne é bôt ba djié bebièn, é ne kuiñ naa bia bera tubane minzukh. Éfônan, bi ne tubane « é mam bii va yane ki » me ne bia ñong abuiñ tam aval da ve naa é tam bi ne dzale nsonghane wèè éwô bo avitsang (Eccl. 9:11). Bi ne tubane ndzukh ô ne ve naa bi sili mo ôsi, ye ve bia atakh ô ñuu (Mink. 24:10). Akal bi ne be-bo minsem, bi ne bo bikop bi ne ve naa é bo ndzukh naa bi dzale é mam bi va song (Bero. 7:23). Nge ki faa naa, bi ne wôrane naa bi ne mvuaran (Mat. 26:43). Dzé é ne bia vole naa bi dang aval ndzukh té ?

15. Amu dzé biaa yiène ki lame minsonghane miè, nge bia tubane é dzam da ve naa é bo bia ayèñ ya dzale de ? Vakh ayilgha (Bya 145:14).

¹⁵ Simghane naa, a tuban é dzam é ne ve naa ô taa dzale nsonghane wiè daa yili ki naa wa yiène de lame. Bible a dzô naa, bi ne tubane minzukh abuiñ biyong. Ve, a tugha fe lere naa, bi ne dzeng naa bi dzale nsonghane wèè, dang dang y’avole Jehôva (A lang Bya 145:14). Moadzang ézing a too éyôla naa Philippe bi va tu ô mvus, a dzô naa mam ma wulu ñe mbeng éyong ma boban aval di : « Maa bembe ki ébe biyong bisese me ne kaa dzale  nsonghane wom. Ve, ma bembe ébe abim biyong ma bera vakh naa me bo de. » David, bi va tare tu ôyô a dzô naa : « Ma dzeng naa me yen minzukh se ane é mam me ne me ve naa me taa dzale minsonghane miam, ve ane biyong me bele naa ma lere Jehôva nté mbé ma dzing ñe. » Ôwé, éyong wa ke ôsu wéé dzeng naa wa dzale minsonghane muè, amben é ne wô ndzukh, wa lere Jehôva naa wa kômô ñe ve n’nem mbeng. Jehôva a ne faa mevakh été, éyong a yen naa wa ke ôsu ya ve mengu’u naa ô dzale minsonghane muè !

16. Za dzam ô ne yeghe nge wa tuban é dzam é ne ve naa ô taa dzale é mam wa song ?

¹⁶ Ñonghe ayeghle éyong wa tuban é dzam é ne ve naa ô taa dzale nsonghane wiè aval ô va takh de. Fasghe é dzam é nga ve naa é boban, ye sili wamièn naa : ‘Za dzam me ne bo nfa ye naa é taa bera boban ?’ (Mink. 27:12) Ve, biyong bizing, minzukh mizing mi ne lere naa, nsonghane ézing wèè, wéé mbaa ki sôsôe, aval bi va tem de. Nge wa simane naa éñe é ne nèè nfa wiè, beregha fas nsonghane wiè, naa ô yen nge ô ngen sôsôe akal duè d. Jehôva aa ye ki yen naa bi va dzime bo, amu bii dzi ki dzale ntaane mam wéé va yiène ki bia—2 Becor. 8:12.

17. Amu dzé bia yiène siman é mam bi dzaleyang ?

¹⁷ Simghan é mam ô dzaleyang. Bible a dzô naa : « Nzame éé se ki ékoat-koat naa a vuène ésèñ denan » (Behéb. 6:10). Éde, wa fe, waa yiène ki de vuène. Simghane minsonghane misese ô dzaleyang, a bo, a bele mbemba élat ya Jehôva, a kanghle nge ki naa wa duban. Aval ane ô nga ke wa vem ye dzale minsonghane mi ya nsisim muè mi y’ô mvus, ô ne tsini naa wa vem ye dzale minsonghane ô bele éndagha—Bephil. 3:16.

18. Za dzam bia yiène simane naa bia bo, éyong bia sèñ naa bi dzale nsonghan ézing ? (A daghe fe évaghle).

¹⁸ Y’avole Jehôva, ô ne dzale nsonghane wiè, aval ndure byè a tugha ke kuiñ é vôm a ke ya mevakh. Ve, simghane naa, abuiñ bedure byè, baa fe ba dzing ékena deba. Aval daa fe, nté sese wa ye tsini naa wa dzale nsonghane wiè nfa ya nsisim, ô taa vuène naa ô yen aval Jehôva a so a vole ye borane wa ô zen ô zen (2 Becor. 4:7). Nge ô boo kaa sili mo ôsi, wa ye ñong bura biboran—Begal. 6:9.