1-2. Za dzam bi ne sili da daghe meyaghlane maa ?

 Y’É KUI-HANG wô naa, ô sili nge Jehôva a yalane meyaghlane muè ? Nge é ne aval té, wéé se ki étam. Abuiñ bobedzang ya bekal bèè ba fe be nga sili minsili nfa té, dang-dang éyong be nga tubane minzukh. Nge bia dzukh é ne fe bo ndzukh naa, bi yen aval Jehôva a yalane meyaghlane mèè.

² N’yeneghan amu dzé bi ne bele ndzi n’nem naa Jehôva a yalane meyaghlan bebo-biséñ bèñ (1 Jean 5:15). Bia ye fe fas minsili mia zu mi : Amu dzé biyong bizing é ne fônane naa, Jehôva aa yalane ki meyaghlane mèè ? Meval mevé Jehôva a yalane meyaghlan mèè ému ?

3. Amu dzé Jehôva a kômô naa bi yaghlane ñe ?

³ Mintsili mia ban bia naa, Jehôva a bira bia dzing ye naa, bi ne édedèè tang nden akal dèñ (Aggée 2:7 ; 1 Jean 4:10). Ya dzam té, éde a bane bia naa, bi dzaa ñe avole meyaghlan été (1 Pierre 5:6, 7). A kômô bia vole naa, bi tsini naa bia tobe ñe bebéñ ye zôme minzukh bia tubane mie.

4. Aval avé bia yem naa, Jehôva a yalane meyaghlan be-bo bisèñ bèñ ? (A daghe fe évaghle).

⁴ Bia bira lang a Bible été naa, Jehôva a yalane meyaghlan be-bo biséñ bèñ. Ye wa siman éfônane dèè y’été ? N’ñonghan éfônane kéza David. A nga tuban abuiñ minzizing éning dèñ ése, éde, ébe abuiñ biyong a nga dzeng avole Jehôva meyaghlan été. Éyong ézing, a nga dzaa ñe naa : « A Jehôva, bèèghe meyaghlane mam, bèèghe  aval ma dzaa wa avole. Yalane ma é sôsôe ya tetele wiè été » (Bya 143:1). Jehôva a nga yalane meyaghlane David naa a kôre ñe (1 Sam. 19:10, 18-20 ; 2 Sam. 5:17-25). David a mbe dzô ya ndzi n’nem naa : « Jehôva a ne bebéñ ya é bôt besese ba luè ñe. » Bia fe, bi ne bele aval ndzi n’nem té—Bya 145:18.

5. Metam ô mvus, ye Jehôva a nga yalane meyaghlane be-bo bisèñ bèñ éyong sese aval be nga yane de ? Vakh éfônan (A daghe fe évaghle).

⁵ É ne kuiñ naa, Jehôva a bo kaa yalane meyaghlane maa aval bia yane de. Dzam té, éde é nga bo ya ntôl Pablo. A nga dzaa Nzame naa, a vèè ñe « éyo é mbe ñe ô ñuu ». Ébe biyong bilal, a nga yaghlane ñe akal dzam té. Ye Jehôva a nga yalane meyaghlan meté ? Ôwé, ve, se ki aval Paul a nga yane de. Ndaane naa a vèè ñe ndzukh a mbe a bele, Jehôva a nga ve ñe é ngu’u a nga yi naa, a ke ôsu ya sèhane ñe ya sôsôe—2 Becor. 12:7-10.

6. Biyong bizing, amu dzé é ne fônane naa, Jehôva aa yalane ki meyaghlane maa ?

⁶ Biyon bizing, bia fe bi bele-yang éyalan da selan ya édi bi va yane. Bi ne bele ndzi n’nem naa, Jehôva a tugha yem aval a yiène bia vole. Éde « a ne bo a lôt é mam mesese bi ne dzaa, ng’a siman » (Beéph. 3:20). Ya dzam té éyalan a ve meyaghlane maa, é ne so é tam nge ki aval bii va yane de.

7. Amu dzé é ne bo éban naa, bi tsen é mam bia sili meyaghlane maa été ? Vakh éfônan.

⁷ É ne kuiñ naa, bia yiène tsen é mam bia dzaa meyaghlane maa été nté sese bia tugha ke bia wokh nkômane Jehôva. N’yeneghan éfônane moadzang Martin Poetzinger. Niène a nga lugane, be nga furu moadzang Poetzinger a campo de concentración Nazi. Ôsusua a nga sili Jehôva naa a vole ñe a kuiñ a campo de concentración nfa ye naa, a ke baghle ngal ye bera sum ésèñ minkanghle dèñ. Ve niène sono ébèñ é nga kuiñ, éé dzi ki yen é dzôm da lere ñe naa Jehôva a ye likh naa, a kuiñ. Éde a nga sum naa a yaghlane naa : « A Jehôva, éngôngoo lereghe ma é dzam wa kômô naa, me bo. » Éde a nga sum naa, a fas minzukh é bobeñang bevoo be mbe béé tubane mie a campo. Abuiñ y’ébe be, be nga yep a n’nem akal beyèè ya é boan beba. Éde moadzang Poetzinger a nga yaghlane naa : « A Jehôva, akiba akal nféféñ ayem dam. Voleghe ma naa, me wône ye saghe  bobedzang. » A nga lôt mimbu ébuu mi nga zu ôsu, be campos, éé bo é dzam a nga sili !

8. Za dzam é ne éban bia yiène baghle ôsiman éyong bia yaghlan ?

⁸ Bia yiène simane naa, Jehôva a bele nkôman a ye dzale éyong é tam dèñ da ye kuiñ. Nkômane té ô ne naa, a ye mane vèè aval é ne mbèmbèè, é mam mesese ma ve naa bi bele abuiñ minzukh ému ane bibubua bi mam, akoan ya awu. Jehôva a ye dzale nkômane wèñ ngalan Édjié dèñ (Dan. 2:44 ; Mel. 21:3, 4). Ya ke kuiñ éyong tam té da ye so, Jehôva a likh naa, Satan a djié émo di b (Jean 12:31 ; Mel. 12:9). Ng’a bo naa, Jehôva a kôm minzukh misese boan be-bôt ba tubane mie, é ne ve naa, édjié Satan é yene ane é dzam da wulu mbeng. Ve, amben bia yiène yane naa Jehôva a dzale mengiagh mézing mèñ, daa yili ki naa, a ye bia likh kaa avole. N’fasghane meval mézing Jehôva a vole bia.

9. Aval avé Jehôva a ne bia vole éyong bia kômô ñong minkighan ? Vakh éfônan.

⁹ A ve bia akeng. Jehôva a kiagh naa, a ye bia ve akeng bia yi nfa ye naa, bi ñong mbemba minkighane. Bia dang yi akeng Nzame éyong bia ñong minkighane mia ye name éning ése dèè, ane a tobe nkuèñ nge ki alughan (Jacq. 1:5). Fasghe nlang kal dèè ézing a ne nkuèñ a too éyôla naa, María c. A mbe mesan ésèñ dèñ ane mpwaghe mefan éyong a nga tubane moadzang ézing. A dzô naa : « Nté élat dèè é nga ke da vem, éde bi nga sum naa bia dzinghan. Me nga yem naa, me nga yiène ñong nkighan. Me nga ñong abuiñ tam naa, me yaghlan nfa adzô té. Me nga yi naa Jehôva a lere me zen, ve, me nga yem fe naa, se Jehôva éñe a ye ñong nkighane akal dam. » A nga wôrane naa, Jehôva a nga yalane meyaghlan a nga bo ñe naa a bo akeng. Aval avé ? Nté a nga bo mindzeng mebakh mèè été, a nga yen minlô medzô mi nga vole ñe a yalane minsili mièñ. A nga bèè fe é mbemba melepgha ñia a nga ve ñe. Melepgha meté me nga vole María a fas é mam a nga wôran. Asughlan, a mbe ñong nkighane ô ne akeng.

10. Aval ane Bephilippien 4:13 wa lere de, za dzam Jehôva a ye bo naa, a vole be-bo bisèñ bèñ ? Vakh éfônan (A daghe fe évaghle).

¹⁰ A ve bia ngu’u ya zôme. Aval ane a nga bo de ya ntôl Paul, Jehôva a ye bia ve é ngu’u bia yi naa bi zôme minzukh miè (A lang Bephilippien 4:13). Fasghe aval Jehôva a nga vole moadzang ézing  a too éyôla naa, Benjamin a zôme minzukh a nga tubane mie. Ébe môra nfa y’é tam a mbe étong, Benjamin ba é nda-bôt dzèñ be nga ning ane besobe be campos África. Benjamin a dzô naa : « Me nga bira yaghlane Jehôva, méé dzaa ñe naa, a ve me ngu’u nfa y’a bo mam aval é ne mbeng é mis mèñ. Jehôva a nga yalane meyaghlane mam, éé ve ma mvoa ya nsisim, ayokh ya tsini minkanghle, ye naa, mebakh me y’ékôan me nga vole ma a tobe ngu’u nfa ya nsisim. » A tsini éé dzô naa : « A lang minlang Bengaa befe ya yeghe aval Jehôva a nga vole be naa be zôme, é nga wône nkighane wom naa, ma baghle é sôsôe dzam. »

11-12. Aval avé Jehôva a top naa, a belan é nda-bôt ya nsisim dzaa naa a yalane meyaghlane maa ? (A daghe fe évaghle).

¹¹ A belan é nda-bôt ya nsisim dzaa. Alu kaa naa a ve éning déñ ane atunegha, Yésu a nga bira yaghlan. A nga dzaa Jehôva naa a taa likh naa bôt be tem naa, ba kikh ñe nsang amu a nga tè ñe. Ndaane de, Jehôva a nga vole Yésu éé lôm angele nfe naa, a zu ñe ve ngu’u (Luc 22:42, 43). Jehôva a ne fe bia vole ngalane nluèn nge ki nfebane bobedzang ya bekal baa be y’ékôan. Kada môt y’ébe bia a yiène dzeng biyong naa, a dzô bekristen bevoo « mbemba bifiè » bia wône bo—Mink. 12:25.

¹² N’yeneghan éfônan kal dzèè ézing a too éyôla naa Miriam. Ayôm besono ôsu niène n’nôm a nga wu, Miriam a mbe étam a nda, éé wôrane éwiñ ya n’nem mintèñ. A mbe éé yi kaa naa a ne sim, ye kômô kobe ya môt. A dzô naa : « Méé mbe ki me bele ngu’u ya luè môt, éde me nga yaghlane Jehôva. Nté me mbe méé yi ye yaghlan, ane teléfono a nga long. A mbe é mvuiñ dzam é ne mvene. » Miriam a nga ñong afongha ébe Mvene té ba ngal. A bele ndzi n’nem naa, Jehôva éñe a nga tsini moadzang té naa a luè ñe.

13. Vakh éfônane da lere aval Jehôva a ne belan é bôt baa sèhane ki ñe naa a yalane meyaghlane maa.

¹³ A ne belan é bôt baa sèhane ki ñe (Mink. 21:1). Biyong bizing, Jehôva a yalane meyeghlan ayong dèñ é tsini é  bôt baa sèhane ki ñe naa be bo mam akal ayong dèñ. Éfônan, a nga tsini kéza Artajerjes nge ki Artaxerxès naa, a yebe éyong Nehemías a nga sili ñe naa, a kômô bulane a Jerusalén nfa ye naa, a ke vole a bera long kisoan (Néh. 2:3-6). Ému fe, Jehôva a ne tsini é bôt baa sèhane ki ñe naa be zu bia vole éyong bia yi de.

14. Aval avé éfônane Soo Hing da saghe wa ? (A daghe fe évaghle).

¹⁴ Kal dzèè a too éyôla naa Soo Hing a nga wôrane naa, Jehôva a nga vole ñe ngalane é dokira wèñ. Ndôma dzèñ a mbe a bele mbimbia ôkoan wa name nlô. Mimbu ôsu vèè, niène ndôma dzeba té a nga bera dzukh, ane éñe ya n’nôm be nga kôre bisèñ bieba naa ba kale ñe. Asughlane y’été be nga tubane minzukh mi mono. Éde Soo Hing a mbe éé wôrane naa, ndzukh té wa dang ñe. A nga wiè Jehôva n’nem wèñ éé dzaa ñe avole. É dokira a nga séñ ñe a nga kikh naa, a dzeng aval a ne be vole éñe ya é nda-bôt dzèñ. Dzam té é nga ve naa, ngoman a vole be, ye ve be vôm ya tobe. Ôsu vèè, Soo Hing a nga dzô naa : « Bi nga yen é wo Jehôva, dzam té été. ‘A ne faa é môt a bèè meyaghlan’ »—Bya 65:2.

15. Dzé é nga vole kal dzèè ézing a yem naa, Jehôva a yalaneyang meyaghlane mèñ ?

¹⁵ S’éyong ésese éde Jehôva a bo éyaghane dzam naa a yalane meyaghlane maa. Ve, biyalan a ve bia, bi ne é dzam bia yi nfa ye naa, bi ke ôsu ya sèhane Ésaa wèè a ne a dzôp, ya sôsôe. Éde bia yiène tugha yem bili nfa ye naa, bi yem aval Jehôva a yalane meyaghlane maa. Kal dzèè ézing a too éyôla naa Yoko a nga wôrane naa, Jehôva éé dzi ki yalane meyaghlane mèñ, ane a nga sum naa a fas abim mam a nga dzaa Jehôva. Niène ôyôm tam ô nga lôt ye bera daghe é vôm a nga tsili mam meté, a nga yen naa, biyong abuiñ, Jehôva a nga yalane meyaghlane mèñ amben a ke kuè naa, a vuèneyang mevoo me y’été. Biyong bizing, bia yiène tebe ye fas aval Jehôva a so a yalane meyaghlane maa—Bya 66:19, 20.

16. Aval avé bi ne lere naa, bi bele mebun nfa meyaghlan ? (Behéb. 11:6)

¹⁶ Bia lere naa, bi bele mebun se fave éyong bia yaghlane Jehôva, ve, ya fe éyong bia yebe biyalan a ve meyaghlane  maa a bo aval ésese a ne de bo (A lang Behébreu 11:6). N’yeneghan éfônane Mike ba ngal, Chrissy. Be mbe béé kômô ke sèñ a Bethel. Mike a dzô naa : « Bi nga tsili naa, bia kômô ke a Bethel ane minlughane tang abuiñ mimbu, ye bira yaghlane Jehôva akal dzam té, ve, béé dzi ki bia vaghle bane. » Mike ba Chrissy be nga tsini naa ba bele mebun ébe Jehôva naa, éñe a dang yem aval a ne tugha belane bo ésèñ dèñ. Be nga dzeng naa, ba bo é dzam ésese be mbe bo béé sèñ ane be mpwaghe mefan é vôm ba yi avole ye sukh bisèñ melong bi y’ékôan. Ému, ba ke ba fep bikôan. Mike a dzô naa : « S’éyong ésese éde Jehôva a nga yalane meyaghlane maa aval bi nga yane de, ve, a nga yalane aval da dang mbeng a lôt aval bi nga siman. »

17-18. Aval ane nten Bya 86:6, 7 wa dzô de, bi ne bele ndzi n’nem ya dzé ?

¹⁷ A lang Bya 86:6, 7. N’tsili Bya David a mbe a bele ndzi n’nem naa, Jehôva a bèè ye yalane meyaghlane mèñ. Wa fe, ô ne bele aval mebun meté. Bifônane bi va yen ayeghle di été, bi va lere bia naa, Jehôva a ne bia ve akeng ya é ngu’u bia yi, naa bi zôme minzukh. A ne belane é nda bôt dzaa ya nsisim, a ne fe belan é bôt baa sèhane ki ñe naa a vole bia ngum aval.

¹⁸ Amben Jehôva aa yalane ki meyaghlane maa éyong ésese aval bia yane de, bia yem naa, a ye yalan. A ye bia ve é dzôm ébién bia yi, ya éyong ébién bia yi de. Éde tsinighane naa, mia yaghlane ya mebun, mii bele ndzi n‘nem ébe Jehôva naa, a ye mina kale éndagha ye « dzale nkôman é dzôm ésese da ning » nféféñ éning da zu—Bya 145:16.