Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

ADZESUA ASƐM 23

Jehovah Ka Woho Ntsi Ennyɛ Ankonam

Jehovah Ka Woho Ntsi Ennyɛ Ankonam

“[Jehovah] bɛn hɔn a wɔfrɛ no nyinara.”​—NDW. 145:18.

NDWOM 28 Nyia Jehovah Bɛfa No Nyɛnko

DZA YERUBOSUSU HO *

1. Ebɛnadze ntsi na ɔtɔ da a bi a Jehovah n’asomfo bɛtse nka dɛ wɔayɛ ankonam?

ƆTƆ da a, hɛn mu pii tse nka dɛ yɛayɛ ankonam. Binom dze sɛ wɔtse nka dɛm a, ɔnnkyɛr na hɔnho ayɛ hɔn hyew. Afofor so dze ɔkyɛr ana. Sɛ afofor wɔ hɛn nkyɛn mpo a, bi a yebotum atse nka dɛ yɛayɛ ankonam. Binom wɔ hɔ a, sɛ wɔkɔ asafo fofor mu a ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wɔbɛfa nyɛnko. Afofor so dze ebusua a wofi mu no mframa mmfa hɔn ntamu koraa, ntsi sɛ wofi hɔn ebusuafo nkyɛn a, wɔtse nka dɛ wɔayɛ ankonam. Binom so wɔ hɔ a wɔfe hɔn dɔfo bi a oewu no papaapa. Wɔ Christianfo binom hɔn afamu no, nkanka hɔn a wɔbaa nokwar no mu nnkyɛree no, sɛ hɔn ebusuafo a wɔnnyɛ Adasefo nye hɔn anyɛnkofo a nkan no nna wɔnye hɔn bɔ no yi hɔn tokyen anaa wɔsoɛr tsia hɔn a, bi a wɔbɛtse nka dɛ wɔayɛ ankonam.

2. Ebɛn nsɛmbisa na yebosusu ho?

2 Jehovah nyim hɛnho nsɛm nyinara, na ɔtse hɛn ase so. Sɛ yɛtse nka dɛ yɛayɛ ankonam a ohu, na ɔpɛ dɛ ɔboa hɛn ma yegyina tsebea a ɔtse dɛm ano. Jehovah si dɛn boa hɛn? Ebɛnadze na yebotum ayɛ dze aboa hɛnankasa hɛnho? Na yebesi dɛn aboa hɔn a wɔtse nka dɛ wɔayɛ ankonam wɔ asafo no mu no? Hom mma yensusu dɛm nsɛmbisa yi ho.

JEHOVAH HU ƆHAW A IRIHYIA NO

Jehovah somaa ɔbɔfo ma ɔkɛhyɛɛ Elijah nkuran dɛ ɔnnkaa no nko (Hwɛ nkyekyɛmu 3)

3. Ebɛn kwan do na Jehovah daa no edzi dɛ ɔdwen Elijah ho?

3 Jehovah dwen n’asomfo nyinara ho papaapa. Ɔbɛn hɛn mu biara, na sɛ hɛn abaw mu bu a ohu. (Ndw. 145:18, 19) Ma yensusu mbrɛ Jehovah nye no nkɔnhyɛnyi Elijah dzii no ho nhwɛ. Dɛm ɔbarimba nokwafo yi tsenaa ase wɔ mber a nna no mu yɛ dzen mu wɔ Israelfo hɔn abakɔsɛm mu. Dɛm aber no nna atamfo a wɔwɔ tum na wɔsoɛr tsia Nyankopɔn no dze ɔtaa aba Jehovah no nkorɔfo do, na Elijah mpo dze nna wonya no a woboku no. (1 Ahe. 19:1, 2) Bi a nna adze fofor so a ɔhaw Elijah nye dɛ nna ɔtse nka dɛ nankotsee nye Jehovah no nkɔnhyɛnyi a ɔaka. (1 Ahe. 19:10) Ntsɛmara na Nyankopɔn yɛɛ biribi dze boaa Elijah. Jehovah somaa no bɔfoe ma ɔkɛhyɛɛ no nkɔnhyɛnyi yi nkuran dɛ ɔnnkaa no nko, na mbom nyamesurofo pii da ho ara wɔ Israel!​—1 Ahe. 19:5, 18.

4. Dɛ mbrɛ Mark 10:29, 30 kyerɛ no, ebɛn kwan do na Jehovah kyerɛ dɛ ɔdwen hɔn a hɔn ebusuafo nye hɔn anyɛnkofo mmboa hɔn bio no ho?

4 Jehovah nyim dɛ aber a hɛn mu binom sii gyinae dɛ yɛbɔsom no no nna ɔsɛ dɛ yɛdze ndzɛmba pii bɔ afɔr. Dɛm ndzɛmba no bi nye mboa a nna yenya fi ebusuafo nye anyɛnkofo a wɔnnsom Jehovah no hɔ. Obotum aba dɛ nna iyi ho asɛm haw ɔsomafo Peter ntsi ber bi obisaa Jesus dɛ: “Yeegya ndzɛmba nyina na yɛabɛka wo do: ebɛnadze na yebenya?” (Matt. 19:27) Jesus fii ɔdɔ mu maa n’esuafo no awerɛhyɛmu dɛ wobenya sunsum afamu ebusua kɛse. (Kenkan Mark 10:29, 30.) Afei so Jehovah a ɔyɛ hɛn sunsum afamu ebusua yi ne Tsir no bɔ anohoba dɛ ɔbɔboa hɔn a wɔpɛ dɛ wɔsom no no. (Ndw. 9:10) Ndzɛmba a eyɛ a ɔbɛma enya Jehovah no mboa dze egyina ankonamyɛ ano no, ma yensusu no mu bi ho nhwɛ.

SƐ ETSE NKA DƐ AYƐ ANKONAM A, EBƐNADZE NA IBOTUM AYƐ?

5. Sɛ edze w’adwen si mboa a Jehovah dze rema wo no do a, ɔbɔboa wo dɛn?

5 Fa w’adwen si mboa a Jehovah dze rema wo no do. (Ndw. 55:22) Iyi bɔboa wo ma eenya wo tsebea no ho adwen pa. Akyerɛbaa sigyanyi bi a wɔfrɛ no Carol * a no busuanyi biara nnyɛ Ɔdasefo no kãa dɛ: “Sɛ modwendwen mbrɛ Jehovah aboa me ma megyina nsɔhwɛ ano no ho a ɔma metse nka dɛ mennyɛ ankonam. Iyi ma minya awerɛhyɛmu dɛ Jehovah bɔboa me daakye so.”

6. Ebɛn kwan do na 1 Peter 5:9, 10 botum ahyɛ hɔn a wɔtse nka dɛ wɔayɛ ankonam no nkuran?

6 Dwendwen mboa a Jehovah dze rema wo nuanom a wɔtse nka dɛ wɔayɛ ankonam no ho. (Kenkan 1 Peter 5:9, 10.) Onua bi a wɔfrɛ no Hiroshi baa asafo no mu mfe pii nye yi, naaso nankotsee na ɔyɛ Ɔdasefo wɔ n’ebusua mu. Ɔkãa dɛ: “Wɔ asafo no mu no, ɔnnyɛ dzen dɛ ibohu dɛ obiara wɔ haw. Sɛ yehu dɛ obiara reyɛ dza obotum dɛ ɔbɔsom Jehovah a, ɔhyɛ hɛn a hɛn busuanyi biara nnyɛ Ɔdasefo no nkuran.”

7. Ebɛn kwan do na mpaabɔ boa wo?

7 Kɔ do yɛ ndzɛmba a ɔbɛma ahyɛ ebusuabɔ a enye Jehovah wɔ no mu dzen. Bi nye dɛ ebɛkã mbrɛ isi tse nka no ho asɛm akyerɛ Jehovah wɔ mpaabɔ mu. (1 Pet. 5:7) Aber a akyerɛbaa bi a wɔfrɛ no Massiel baa nokwar no mu no, ɔtsee nka dɛ ɔayɛ ankonam osiandɛ nna nankotsee na ɔyɛ Ɔdasefo wɔ n’ebusua mu. Ɔkãa dɛ: “Ndzɛmba a ɔboaa me papaapa ma mutumii gyinaa ankonamyɛ ano no, no mu kor nye dɛ nna mifi m’akoma mu bɔ Jehovah mpaa. Nna ɔtse dɛ m’Egya ankasa, na da biara nna mobɔ no mpaa mpɛn pii kã mbrɛ metse nka no ho asɛm kyerɛ no.”

Sɛ hɔn a wɔtse nka dɛ wɔayɛ ankonam no tsie Bible akenkan nye Bible ho nwoma a wɔbɔ tsie no a, bi a ɔbɛma hɔnho ayɛ hɔn hyew (Hwɛ nkyekyɛmu 8) *

8. Ebɛn kwan do na Nyankopɔn n’Asɛm no a ebɛkenkan na adwendwen ho no bɔboa wo?

8 Kenkan Nyankopɔn n’Asɛm no da biara, na dwendwen kyerɛwtohɔ ahorow a ɔma ihu dɛ Jehovah dɔ wo no ho. Nna ɔsɛ dɛ akyerɛbaa bi a wɔfrɛ no Bianca gyina nsɛm a n’ebusuafo kã dze bu n’abaw mu no ano. Ɔkãa dɛ: “Ɔyɛ a mekenkan Bible mu kyerɛwtohɔ nye asetsena mu nsɛm a ɔfa Jehovah n’asomfo a wohyiaa tsebea a ɔtse dɛ medze no ho na modwendwen ho. Dɛm a meyɛ no boa me papaapa.” Enuanom binom kyer kyerɛwnsɛm a ɔma awerɛkyekyer gu hɔn tsir mu, tse dɛ Ndwom 27:10 nye Isaiah 41:10. Afofor so ehu dɛ sɛ worisiesie hɔnho ama asafo nhyiamu anaa wɔreyɛ hɔn Bible akenkan na wɔbɔ nsɛm no tsie a, ɔma hɔnho yɛ hɔn hyew.

9. Ebɛn kwan do na asafo nhyiamu a ekɔ no boa wo?

9 Bɔ mbɔdzen kɔ asafo nhyiamu da biara. Sɛ ekɔ a dwumadzi no bɛhyɛ wo nkuran na ibohu wo nuanom yie. (Heb. 10:24, 25) Massiel a yeedzi kan akã noho asɛm no kãa dɛ: “Ɔwɔ mu dɛ nna mefɛr adze papaapa dze, naaso medze yɛɛ mo botae dɛ meremma asafo nhyiamu kor mpo mmpa me tsir do, na sɛ mokɔ so a nna mema mbuae. Dɛm a meyɛe no maa metsee nka dɛ moho hia wɔ asafo no mu.”

10. Ebɛnadze ntsi na no ho hia dɛ yɛfa enuanom a wɔwɔ asafo no mu no nyɛnko?

10 Fa Christianfo anokwafo nyɛnko. Hwehwɛ anyɛnkofo a ibotum esũasua hɔn wɔ asafo no mu. Wobotum ayɛ mpanyin anaa mbofra a ɔsor beebi a wofi. Bible no ma yehu dɛ nyansa wɔ “nkɔdaa mu.” (Job 12:12) Hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no so botum esũa ndzɛmba pii efi mbabun no hɔ. Ɔwɔ mu dɛ nna Jonathan enyin sen David dze, naaso ɔno ennsiw hɔn kwan dɛ wɔnye hɔnho bɔbɔ dzendzenndzen. (1 Sam. 18:1) Ɔmmfa ho nsɛndzendzen a David na Jonathan hyiae no, wɔboaa hɔnho ma wɔsoom Jehovah. (1 Sam. 23:16-18) Akyerɛbaa bi a wɔfrɛ no Irina a nankotsee na sesei ɔyɛ Ɔdasefo wɔ n’ebusua mu no kãa dɛ: “Hɛn mfɛfo Christianfo botum abɛyɛ hɛn awofo nye hɛn nuanom ankasa wɔ asafo no mu. Jehovah botum afa hɔn do ma hɛn nsa aaka dza yehia no.”

11. Sɛ yɛpɛ dɛ yɛnye afofor nya anyɛnkofa a no mu yɛ dzen a, ebɛnadze na ɔwɔ dɛ yɛyɛ?

11 Bi a ɔyɛ dzen ma binom dɛ wɔbɛfa anyɛnkofo afofor, nkanka hɔn a wɔfɛr adze no. Akyerɛbaa bi a ɔfɛr adze a wɔfrɛ no Ratna bɛgyee nokwar no ɔmmfa ho ɔsoɛrtsia a ohyiae no. Ɔkãa dɛ: “Nna ɔsɛ dɛ megye to mu dɛ mihia enuanom no hɔn mboa.” Obotum ayɛ dzen dɛ ebɛkã mbrɛ isi tse nka no ho asɛm akyerɛ obi, naaso sɛ eyɛ dɛm a obotum ama enye nyimpa no eenya anyɛnkofa a no mu yɛ dzen. Wo nuanom pɛ dɛ wɔhyɛ wo nkuran na wɔboa wo, naaso ɔwɔ dɛ ema wohu dza wobotum ayɛ dze aboa wo.

12. Ebɛn kwan do na asɛnka edwuma no boa hɛn ma yɛfa anyɛnkofo pa?

12 Akwan pa a yebotum afa do afa hɛn nuanom Christianfo nyɛnko no mu kor nye dɛ yɛnye hɔn bɔbɔ mu ayɛ asɛnka edwuma no. Carol a yeedzi kan akã noho asɛm no kãa dɛ: “Asɛnka a menye nkyerɛbaa no kɔ nye Nyankopɔn no som mu ndwuma ahorow a medze moho hyɛ mu no ama menya anyɛnkofo pa pii. Mfe pii nye yi, Jehovah afa anyɛnkofo a wɔtse dɛm do aboa me.” Sɛ yɛfa Christianfo anokwafo nyɛnko a yennkonu hɛnho da. Jehovah bɛfa anyɛnkofo a wɔtse dɛm no do aboa wo ma eetum egyina tsebea a obu abaw mu tse dɛ ankonamyɛ ano.​—Mbɛ. 17:17.

BOA AFOFOR MA WONHU DƐ WƆKA HƐN EBUSUA NO HO

13. Ebɛn asodzi na enuanom a wɔwɔ asafo no mu nyina wɔ?

13 Obiara a ɔwɔ asafo no mu no wɔ asodzi dɛ ɔbɛma ɔdɔ nye asomdwee akɔ do atsena asafo no mu amma obiara aanntse nka dɛ ɔayɛ ankonam. (John 13:35) Hɛn nsɛm nye hɛn ndzeyɛɛ botum ahyɛ afofor nkuran papaapa! Hom mma yɛnhyɛ asɛm a akyerɛbaa bi kãe no nsew. Ɔkãa dɛ: “Aber a mubohun nokwar no, enuanom a wɔwɔ asafo no mu no bɛyɛɛ dɛ m’ebusuafo. Sɛ ɔnnyɛ hɔn mboa a nkyɛ menntum ammbɛyɛ Jehovah Adasefo no mu kor.” Ebɛnadze na ibotum ayɛ dze aboa hɔn a hɔn ebusuafo nnyɛ Adasefo no ma woeehu dɛ wɔka asafo no ho?

14. Ibesi dɛn afa hɔn a wɔaba asafo no mu fofor no nyɛnko?

14 Dzi kan fa hɔn nyɛnko. Yebotum efi ɔdɔ mu ama enuanom a wɔaba asafo no mu fofor, Bible esuafo a wɔahyɛ ase ba asafo nhyiamu nye adawurbɔfo a woenuma hɔn fofor no enyi aka. (Rom. 15:7) Naaso, nnyɛ ɔdɔ mu a yebefi ekyia hɔn no nye asɛm no, ɔsɛ dɛ yɛyɛ pii ka ho. Ber rokɔ do no, ɔsɛ dɛ yɛnye hɔn nya anyɛnkofa a no mu yɛ dzen. Dɛm ntsi, da ayamuyie edzi na da no edzi dɛ edwen hɔnho. Bɔ mbɔdzen dɛ ibohu ɔhaw a bi a worihyia no, naaso mma mmfeefee hɔn nsɛm mu. Hɔn mu binom wɔ hɔ a, bi a ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wɔbɛkã mbrɛ wosi tse nka ho asɛm akyerɛ afofor, ntsi sɛ ibisa hɔn asɛm bi a, yɛ ahwɛyie na aannhyɛ hɔn dɛ wɔnkasa. Mbom no, fi ayamuyie mu bisa hɔn nsɛm a ɔnnkɛma hɔn enyi ato na sie abotar tsie dza wɔbɛkã no. Dɛ nhwɛdo no, ibotum ebisa hɔn mbrɛ ɔyɛe a wohun nokwar no.

15. Ebɛn kwan do na Christianfo a hɔnho akokwaa no botum aboa afofor wɔ asafo no mu?

15 Sɛ Christianfo a hɔnho akokwaa nkanka asafo mu mpanyimfo da no edzi dɛ wɔdwen hɔn a wɔwɔ asafo no mu no nyina ho a, ɔbɛma obiara nye Jehovah enya ebusuabɔ a no mu yɛ dzen. Akyerɛbaa bi a wɔfrɛ no Melissa a ne maame tsetsee no wɔ nokwar no mu kãa dɛ: “Mfe pii nye yi, enuanom mbarimba a wɔwɔ asafo no mu no ada no edzi dɛ wɔyɛ m’egyanom na m’enyi sɔ papaapa. Aber biara a mihia obi akã m’asɛm akyerɛ no no, minya obi kã kyerɛ no.” Onua aberantsɛ bi so a wɔfrɛ no Mauricio tsee nka dɛ ɔayɛ ankonam na no werɛ howee aber a obi a ɔnye no sũaa Bible no fii nokwar no mu no. Ɔkãa dɛ: “Mbrɛ asafo mu mpanyimfo no sii daa no edzi dɛ wɔdwen moho no boaa me papaapa. Nna wɔtaa nye me bɔ nkɔmbɔ. Nna wɔnye me bɔ mu kɔ asɛnka, wɔkã esuadze a wonya fi hɔn Bible akenkan mu no kyerɛ me na wɔnye me dzi agor mpo.” Melissa nye Mauricio nyina akɔ do ayɛ ber nyina som edwuma no.

Ana inyim onua bi wɔ w’asafo mu a n’enyi bɛgye ho dɛ ibefi ayamuyie mu na enye no abɔ fɛkuw? (Hwɛ nkyekyɛmu 16-19) *

16-17. Ebɛn ndzɛmba na yebotum ayɛ dze aboa afofor?

16 Yɛ biribi boa hɔn. (Gal. 6:10) Leo som dɛ asɛmpatserɛwnyi wɔ ɔman bi a ɔmmbɛn beebi a n’ebusuafo wɔ koraa. Ɔkãa dɛ: “Mpɛn pii no dza ohia ara nye dɛ obi befi ayamuyie mu ayɛ biribi kakra dze aboa wo wɔ ber a ɔfata mu. Mekaa dɛ ber bi minyaa kaar akwanhyia. Na ber a meperee dur fie no, nna mabrɛ twom. Dɛm aber no ara mu na awarfo bi frɛɛ me kɔr hɔn fie na yɛtoo nsa dzidzii. Mennkaa edziban a yedzii no naaso mekaa dɛ wosiee abotar tsiee me. Owiee ase no, metsee nka dɛ m’ahom aka moho papaapa!”

17 Sɛ yɛkɔ ɔmansin nye ɔmantɔw ehyiadzi a hɛn enyi gye papaapa osiandɛ yɛgye mber nye enuanom bɔ na yɛbɔ dwumadzi no ho nkɔmbɔ. Naaso, Carol a yeedzi kan akã noho asɛm no kãa dɛ: “Sɛ yɛkɔ ɔmansin nye ɔmantɔw ehyiadzi a, nna metse nka dɛ mayɛ ankonam papaapa.” Ebɛnadze ntsi a? Ɔtoaa do dɛ: “Ɔwɔ mu dɛ muhu enuanom pii wɔ dwumadzi a ɔtsetse dɛm ase dze, naaso mpɛn pii no ebɔhwɛ no nna wɔnye hɔn ebusuafo tse hɔ. M’afamu dze metse ankonamyɛ nka dodow.” Binom so wɔ hɔ a, sɛ hɔn ahokafo wu a ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wɔbɔkɔ ɔmansin nye ɔmantɔw ehyiadzi a odzi hɔ no. Ana inyim onua bi a orihyia nsɛndzendzen a ɔtse dɛm? Sɛ dɛm a, ɔmansin anaa ɔmantɔw ehyiadzi a odzi hɔ no ibotum ayɛ nhyehyɛɛ ato nsa afrɛ no dɛ ɔmbɛka w’ebusua ho ma hom mfa enyigye nkɔ ehyiadzi no.

18. Sɛ yɛreda ahɔhoyɛ edzi a, yebesi dɛn dze asɛm a ɔwɔ 2 Corinthfo 6:11-13 no ayɛ edwuma?

18 Gye mber na enye hɔn mbɔ. Ɔyɛ a to nsa frɛ enuanom ahorow na hom mbɔ mu ngye hom enyi, nkanka hɔn a wɔtse nka dɛ wɔayɛ ankonam no. Yɛpɛ dɛ ‘yɛtserɛw hɛn akoma mu’ kyerɛ obiara, nkanka hɔn a wɔtse nka dɛm no. (Kenkan 2 Corinthfo 6:11-13.) Melissa a yeedzi kan akã noho asɛm no kãa dɛ: “Aber biara a nna enuanom bɔto nsa afrɛ hɛn ma yɛnye hɔn mbusua akɛgye hɛn enyi anaa yɛbɔkɔ nserahwɛ wɔ beebi no nna hɛn enyi gye papaapa.” Ana inyim onua bi wɔ hom asafo mu a ibotum ada ahɔhoyɛ edzi akyerɛ no?

19. Ebɛn aber na sɛ yɛgye mber nye hɛn nuanom Christianfo bɔ a ɔbɔboa hɔn papaapa?

19 Obotum aba dɛ mber bi wɔ hɔ a hɛn nuanom Christianfo enyi bɛgye ho papaapa dɛ yɛnye hɔn bɔbɔ fɛkuw. Binom wɔ hɔ a bi a ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wɔnye hɔn ebusuafo a wɔnnyɛ Adasefo no bɔbɔ ber a woridzi nyamesom mu afahyɛ anaa ɔman afahyɛ ahorow no. Afofor so dze, bi a odu da pɔtsee bi a wodzi yaw papaapa, tse dɛ da a hɔn dɔfo bi wui no. Sɛ yɛgye mber nye hɛn nuanom a worihyia nsɛndzendzen a ɔtse dɛm no bɔ a, yɛda no edzi dɛ ‘yɛdwen hɔnho’ papaapa.​—Phil. 2:20.

20. Sɛ yɛtse nka dɛ yɛayɛ ankonam a, asɛm a Jesus kãe wɔ Matthew 12:48-50 no besi dɛn aboa hɛn?

20 Ndzɛmba beberee na ɔtɔ da a obotum ama Christiannyi bi atse nka dɛ ɔayɛ ankonam. Naaso ɔsɛ dɛ yɛkaa dɛ Jehovah nyim dza yɛrefa mu nyina. Mpɛn pii no ɔnam hɛn nuanom Christianfo do ma hɛn nsa ka dza yehia no. (Kenkan Matthew 12:48-50.) Hɛn so, sɛ yɛyɛ dza yebotum nyina dze boa hɛn nuanom a yɛnye hɔn som no a, yɛda no edzi dɛ hɛn enyi sɔ nhyehyɛɛ a Jehovah fi ɔdɔ mu ayɛ no. Ɔmmfa ho mbrɛ yɛbɛtse nka biara no, ɔsɛ dɛ yɛkaa dɛ Jehovah ka hɛnho aber nyina!

NDWOM 46 Yɛda Wo Ase, Jehovah

^ nky. 5 Ana ɔtɔ da a etse nka dɛ ayɛ ankonam? Sɛ dɛm na etse nka a, nya awerɛhyɛmu dɛ Jehovah nyim tsebea a erefa mu no, na ɔayɛ krado dɛ ɔbɔboa wo ma eegyina ano. Wɔ adzesua yi mu no yɛbɔhwɛ dza ibotum ayɛ dze egyina ankonamyɛ ano. Yɛbɛsan so ahwɛ mbrɛ ibotum aboa enuanom a wɔtse nka dɛ wɔayɛ ankonam no.

^ nky. 5 Wɔasesa edzin ahorow no bi.

^ nky. 60 MFONYIN NO HO NKYERƐKYERƐMU: Onua bi a ne yer ewu tsie Bible akenkan nye adzesua nsɛm a wɔbɔ tsie na iyi boa no ma ɔnntse nka dɛ ɔayɛ ankonam.

^ nky. 62 MFONYIN NO HO NKYERƐKYERƐMU: Onua bi na ne ba akɛsera onua bi a ne mfe akɔ enyim a wɔnye no wɔ asafo mu na wɔreda ayamuyie edzi akyerɛ no.