Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

ADZESUA ASƐM 21

Akyɛdze A Nyankopɔn Dze Ama Wo No, Ana Ekyerɛ Ho Enyisɔ?

Akyɛdze A Nyankopɔn Dze Ama Wo No, Ana Ekyerɛ Ho Enyisɔ?

‘Jehovah, me Nyankopɔn, w’anwanwa ndwuma a ayɛ dɔɔ sõ, na w’adwen wɔ hɛn do.’​—NDW. 40:5.

NDWOM 5 Nyankopɔn Anwanwa Ndwuma

DZA YERUBOSUSU HO *

1-2. Dɛ mbrɛ Ndwom 40:5 kyerɛ no, ebɛn akyɛdze na Jehovah dze ama hɛn, na ebɛnadze ntsi na yebosusu yinom ho wɔ adzesua yi mu?

JEHOVAH yɛ Nyankopɔn a ne yamu ye. Dwendwen akyɛdze a Nyankopɔn dze ama hɛn no bi ho hwɛ: Hɛn asaase yi yɛ fie a ɔyɛ fɛw na ɔda nsew; ɔayɛ hɛn adwen no wɔ kwan a ɔyɛ nwanwa do; na ɔama hɛn n’Asɛm Bible a ɔsom bo no. Osian dɛm akyɛdze ebiasa a Jehovah dze ama hɛn yi ntsi, yɛwɔ beebi tse, yetum dwendwen ndzɛmba ho na yetum so dzi nkitaho, afei yɛwɔ hɛn nsɛmbisa a ohia hɛn papaapa no ho mbuae.​—Kenkan Ndwom 40:5.

2 Adzesua yi mu no, yebosusu dɛm akyɛdze ebiasa yi ho kakra. Dodow a yɛdwendwen akyɛdze yi ho no, dodow no ara na ɔbɛka hɛn ma yaakyerɛ ho enyisɔ, na ɔpɛ a yɛwɔ dɛ yɛbɔsɔ Jehovah, hɛn Bɔfo a ɔwɔ ɔdɔ no enyi no bɛyɛ kɛse. (Nyi. 4:11) Adzesua yi so bɔboa hɛn ma yeetum nye hɔn a wɔadaadaa hɔn ma wɔagye adandandzi nkyerɛkyerɛ ato mu no so esusu nsɛm ho yie.

HƐN ASAASE NO DA NSEW

3. Ebɛnadze ntsi na hɛn asaase yi yɛ ekyin-woraba a ɔda nsew fi ekyin-nworaba a wɔaka no ho?

3 Nyankopɔn ne nyansaa da edzi kofee wɔ kwan a ɔfaa do yɛɛ hɛn asaase yi no mu. (Rom. 1:20; Heb. 3:4) Nnyɛ hɛn asaase yi nko na ɔyɛ ekyin-woraba a okyin ewia no ho, naaso sɛ yɛdze hɛn asaase yi toto ekyin-nworaba a wɔaka no ho a, hɛn asaase yi da nsew koraa, osiandɛ biribiara a nyimpa hia ama woeetum atsena nkwa mu no, ibi wɔ do.

4. Sɛ yɛhwɛ mbrɛ Nyankopɔn sii bɔɔ asaase no a, ebɛnadze ntsi na yebotum akã dɛ onyim nyansa? Ma ho nhwɛdo.

4 Kwan bi do no, hɛn asaase yi tse dɛ hɛmba bi a ɔnam po do. Naaso, nsonsonee etsitsir bi wɔ hɛmba a nyimpa ayɛ mu mã nye hɛn asaase yi ntamu. Dɛ nhwɛdo no, fa no dɛ nsu, mframa, nye edziban a wobehia wɔ hɛmba no mu no, nyimpa a wɔwɔ hɛmba no mu no ankasa na wɔbɛyɛ ne nyina wɔ hɛmba no mu, na wowie a, woeegya mframa bɔn, nsu fĩ nye nwura biara a wɔbɛyɛ no egu hɛmba no mu. Ehwɛ a, ber tsentsen ahen na hɔn a wɔwɔ hɛmba no mu no botum atsena nkwa mu? Ɔnnkɛkyɛr koraa na hɔn a wɔwɔ hɛmba no mu no eewuwu. Naaso, hɛn asaase yi tum kora nyimpa na mbowa ɔpepepem pii hɔn nkwa do. Asaase no ara na ɔma hɛn oxygen, edziban, nye nsu a yehia, na dɛm ndzɛmba etsitsir yi a nyimpa hia no, ɔnnsãe wɔ asaase no do da. Ɔwɔ mu dɛ mframa a yennhia, nsu fĩ, nye nwura biara a yɛyɛ no, yɛdze gu asaase yi do dze, naaso asaase no da ho ara yɛ kama, na ɔyɛ bea a nyimpa tum tsena. Iyi si dɛn yɛ yie? Osian mbrɛ Jehovah esi abɔ asaase no ntsi, ndzɛmba a yennhia bio no, asaase no tum siesie dze yɛ adze fofor ma yɛsan nya do mfaso bio. Yebosusu akwan a ɔyɛ nwanwa yi mu ebien ho kakra. Iyinom nye kwan a oxygen dzi kyinhyia nye kwan a nsu dzi kyinhyia.

5. Ebɛn kwan do na oxygen dzi kyinhyia, na ebɛnadze na iyi si do dua?

5 Oxygen yɛ mframa a ɔma nyimpa na mbowa tum tsena nkwa mu. Afe biara, oxygen a nyimpa na mbowa hom kɔ hɔn mu no, sɛ wɔse woriker a, ɔbɛyɛ kilogram ɔpepepem pii. Sɛ nyimpa na mbowa gu ahom so a, wɔdze mframa a yennhia a wɔfrɛ no carbon dioxide gu mframa mu. Naaso mframa a wɔfrɛ no oxygen yi nnsã wɔ wimu, na dɛmara so na mframa a yennhia a ɔyɛ carbon dioxide no mmbor do wɔ wimu. Ebɛnadze ntsi a? Osiandɛ Jehovah bɔɔ nduadzewa ahorow pii, ofi ndua akɛse do kesi nkakraba do. Dɛm ndua yinom gye carbon dioxide a yennhia no na wɔdze oxygen gu mframa mu. Dɛm kyinhyia a ɔtse dɛm a ɔkɔ do no na ɔma yenya mframa a yɛhom no. Iyi si asɛm a ɔwɔ Asomafo Ndwuma 17:24, 25 no do dua. Ɔkã dɛ, ‘Nyankopɔn na ɔma nyimpa nyina nkwa nye ahom.’

6. Ebɛn kwan do na nsu dzi kyinhyia, na ebɛnadze na ɔma yehu? (Hwɛ adakaba a wɔato dzin “ Nsu Kyinhyia Yɛ Akyɛdze A Jehovah Dze Ama Hɛn.”)

6 Osiandɛ kwan a ɔda asaase no na ewia no ntamu yɛ dza oye ntsi, yɛwɔ nsu pii wɔ asaase do. Sɛ asaase no bɛɛn ewia no kakraabi mpo a, nkyɛ asaase no bɛyɛ hyehyeehyew, na nsu a ɔwɔ do nyina bɔwew ma ntsi abɔdze biara runntum nntsena do. Dɛmara na sɛ asaase no kɔr ekyir kakra fii ewia no ho a nkyɛ nsu a ɔwɔ asaase do nyina bɛdan brɔg, na asaase no do nyina aayɛ esukwankyɛba. Osiandɛ Jehovah dze asaase no sii bea a oye ntsi, nsu tum dzi kyinhyia wɔ asaase do ma abɔdze tum tsena nkwa mu. Sɛ ewia bɔ a, ne hyew no twe ehubɔhubɔw fi asaase do nye po mu kɔ sor na ɔdan mununkum. Afe biara, nsu a ewia no twe kɔ sor no, ɔdɔɔ sõ sen nsutaae a ɔwɔ wiadze nyina a wɔaka abɔ mu. Nsu a ɔkɔ sor yi kegyina wimu bɛyɛ ndafua du ansaana wɔatɔ dɛ nsu anaa esukwankyɛba egu asaase no do. Ewiei koraa no, dɛm nsu yi san kɔbɔ po, nsutaae, nye esutsen ahorow no mu. Afei, kyinhyia no san hyɛ ase bio. Jehovah yɛɛ dɛm kyinhyia yi ama da biara nsu aatsena asaase no do. Iyi ma yehu dɛ Jehovah nyim nyansa na ɔwɔ tum so.​—Job 36:27, 28; Ɔsɛnk. 1:7.

7. Ebɛn akwan na yebotum afa do akyerɛ dɛ hɛn enyi sɔ akyɛdze a wɔakã ho asɛm wɔ Ndwom 115:16 no?

7 Ebɛnadze na obotum aboa hɛn ma yaakyerɛ hɛn asaase a ɔyɛ nwanwa yi nye ndzɛmba papa a ɔwɔ do nyina ho enyisɔ? (Kenkan Ndwom 115:16.) Kwan kor nye dɛ yɛbɔdwendwen ndzɛmba a Jehovah abɔ ho. Iyi bɔboa hɛn ma yaada Jehovah ase da biara wɔ ndzɛmba pa a ɔdze ma hɛn no ho. Afei, beebi a yɛtse no, sɛ yedzi hɔ nyi a, ɔno bɛkyerɛ dɛ hɛn enyi sɔ asaase no.

HƐN ADWEN NO YƐ NWANWA

8. Ebɛnadze ntsi na yebotum akã dɛ woesiesie hɛn adwen no wɔ anwanwa kwan do?

8 Wɔayɛ hɛn adwen no wɔ anwanwa kwan do. Ber a nna ehyɛ wo maame ne yafun mu no, w’adwen no hyehyɛɛ noho nkakrankakra bɛyɛɛ dɛ mbrɛ Nyankopɔn ahyehyɛ dɛ ɔnyɛ no; wɔ mintsi kor biara ntamu no, nna adwen no nya nkwambowa afofor pii ka ho. Nhwehwɛmu kyerɛ dɛ, sɛ efa nyimpa a oenyin n’adwen a, nkwambowa bɛyɛ ɔpepepem 100 a wɔfrɛ hɔn neurons na wɔwɔ mu. Wɔahyehyɛ dɛm nkwambowa yi pɛpɛɛpɛr, na ɔno na ɔka bɔ mu yɛ adwen no; adwen no mu dur bɛyɛ kilogram 1.5 (pounds 3.3). Dza adwen no tum yɛ a ɔyɛ nwanwa no, hom mma yensusu no mu kakraabi ho nhwɛ.

9. Ebɛnadze na ɔda edzi ma ihu dɛ, mbrɛ yesi kasa no yɛ akyɛdze a ofi Nyankopɔn hɔ?

9 Mbrɛ yesi kasa no yɛ nwanwa. Sɛ yɛrekasa a, dza ɔkɔ do no, dwendwen ho kakra hwɛ. Asɛm biara a ebɛkã no, ɔwɔ dɛ w’adwen no nye ntsin bɛyɛ 100 a ɔwɔ wo tɛkyerɛma, wo meneba, w’anofamfa, w’adadaw, nye w’akoko mu no dzi nkitaho. Mbrɛ ɔbɛyɛ a ibotum abɔ nkasafua dzin yie no, ɔwɔ dɛ dɛm ntsin ahorow yi nyina bɔ mu yɛ edwuma wɔ kwan pɔtsee bi do. Ɔdze fa mbrɛ yetum kã kasa ahorow ho no, nhwehwɛmu bi a wɔdze too gua wɔ afe 2019 no kyerɛ dɛ, mbofra a wɔawo hɔn fofor botum ahyɛ nkasafua ankorankor nsew na wɔaatse ase. Dɛm nhwehwɛmu yi, ɔnye nsɛm a nhwehwɛmufo afofor akã hyia; wɔkã dɛ, mbrɛ yetum hu nsonsonee a ɔwɔ kasa ahorow mu na yetum sũa kasa bi no, ɔyɛ biribi a wɔdze wo hɛn. Nokwasɛm nye dɛ, mbrɛ yesi kasa no yɛ akyɛdze a ofi Nyankopɔn hɔ.​—Ex. 4:11.

10. Yebesi dɛn akyerɛ dɛ kasa a ɔyɛ akyɛdze a Nyankopɔn dze ama hɛn no, hɛn enyi sɔ?

10 Kwan kor a yebotum afa do akyerɛ dɛ hɛn enyi sɔ akyɛdze a ɔyɛ kasa no nye dɛ, yɛbɛkyerɛkyerɛ hɛn gyedzi mu akyerɛ hɔn a wɔgye adandandzi dzi no, ama woeehu siantsir a yɛgye dzi dɛ Nyankopɔn na ɔbɔɔ adze nyina. (Ndw. 9:1; 1 Pet. 3:15) Hɔn a wɔgye adandandzi dzi no kã dɛ, asaase yi na nkwa a ɔwɔ do no wɔammbɔ. Sɛ yɛdze Bible no nye nsɛm a yeesusu ho wɔ adzesua yi mu no yɛ edwuma a, yebotum edzi hɛn sor Egya no ho dase; afei so, obiara a ɔpɛ dɛ ohu siantsir a yɛkã dɛ Jehovah na ɔbɔɔ ɔsor na asaase no, yebotum akyerɛkyerɛ nsɛm mu akyerɛ no.​—Ndw. 102:25; Isa. 40:25, 26.

11. Siantsir kor ntsi a hɛn adwen no yɛ nwanwa nye dɛn?

11 Mbrɛ yesi kaakaa asɛm no yɛ nwanwa. Mber bi a etwa mu no, nwomakyerɛwfo bi kyerɛɛ dɛ nsɛm a hɛn adwen no botum akaa no, sɛ wɔrekyerɛw a, obotum ayɛ nwoma ɔpepem 20 mu mã. Naaso seseiara dze, wɔkyerɛ dɛ hɛn adwen botum akaa nsɛm pii a ɔbor dɛm mpo. Osian mbrɛ hɛn adwen no tse ntsi, ebɛn adze soronko na nyimpa tum yɛ?

12. Ɔdze fa mbrɛ ɔsɛ dɛ yɛbɔ hɛn bra ho no, ebɛnadze na ɔma nyimpa da nsew fi mbowa ho?

12 Sɛ yɛhwɛ abɔdze a wɔwɔ asaase do nyinara a, nyimpa nkotsee nye abɔdze a yetum kaakaa dza woesi wɔ hɛn asetsena mu, yewie a yaadwendwen ho esũa biribi efi mu, ma ntsi yetum hu suban a ɔsɛ dɛ yɛda no edzi wɔ abrabɔ mu. Dza ofi iyi mu ba nye dɛ, ɔma yetum sesa hɛn adwen nye hɛn suban na ɔma yɛyɛ nyimpa papa. (1 Cor. 6:9-11; Col. 3:9, 10) Nokwasɛm nye dɛ, yebotum atsetse hɛn tsibowa no ama woeehu papa na bɔn mu nsonsonee. (Heb. 5:14) Yebotum ada ɔdɔ, ayamuhyehye nye ehumbɔbɔr edzi. Afei, yebotum ada Jehovah n’atsɛntsenenee no bi edzi.

13. Dɛ mbrɛ Ndwom 77:11, 12 kyerɛ no, ebɛn kwan do na ɔsɛ dɛ yɛdze mbrɛ yesi kaakaa adze no dzi dwuma?

13 Kwan kor a yebotum afa do akyerɛ dɛ hɛn enyi sɔ mbrɛ yesi kaakaa adze no nye dɛ yɛbɔbɔ mbɔdzen akaakaa mpɛn dodow a Jehovah akyekye hɛn werɛ na ɔaboa hɛn no nyinara. Iyi bɛma yenya ahotodo dɛ daakye so Jehovah bɔboa hɛn. (Kenkan Ndwom 77:11, 12; 78:4, 7) Ndzɛmba pa a afofor yɛ ma hɛn a yɛbɛkaa na yaakyerɛ ho enyisɔ no so yɛ kwan kor a yebotum afa do ayɛ dɛm. Nhwehwɛmufo ehu dɛ, nyimpa a wɔkyerɛ ndzɛmba ho enyisɔ no wɔ enyigye. Afei so, yɛbɔ mbɔdzen dɛ yebosũasua Jehovah wɔ ndzɛmba ahorow bi a ɔma no werɛ fir no ho. Dɛ nhwɛdo no, Jehovah wɔ adwen a odzi mũ dze, naaso sɛ yenu hɛn ho a, ɔdze hɛn mfom kyɛ hɛn na oyi fi n’adwen mu tse dɛ gyama no werɛ efir. (Ndw. 25:7; 130:3, 4) Dɛmara na ɔpɛ dɛ hɛn so yɛyɛ, sɛ afofor fom hɛn ma ɔyɛ hɛn yaw mpo a, ɔsɛ dɛ yɛdze kyɛ hɔn na yɛma hɛn werɛ fir.​—Matt. 6:14; Luke 17:3, 4.

Yɛkyerɛ akyɛdze a ɔyɛ nwanwa a ɔnye hɛn adwen no ho enyisɔ dze nam hyɛ a yɛdze hyɛ Jehovah enyimnyam no do (Hwɛ nkyekyɛmu 14) *

14. Hɛn adwen no yɛ akyɛdze a ɔyɛ nwanwa. Yebesi dɛn akyerɛ ho enyisɔ?

14 Sɛ yebotum akyerɛ akyɛdze a ɔyɛ nwanwa a ɔno nye hɛn adwen no ho enyisɔ a, ɔnodze ɔsɛ dɛ yɛdze hyɛ Onyii a ɔdze maa hɛn no enyimnyam. Nyimpa binom paw dɛ wɔdze hɔn adwen no bɛyɛ dza hɔnankasa wɔpɛ; wɔpɛ dɛ hɔnankasa wɔkyerɛ dza ɔyɛ papa na bɔn. Naaso, osiandɛ Jehovah na ɔbɔɔ hɛn ntsi, nyansa wɔ mu dɛ yɛhwɛ kwan dɛ ne gyinapɛn yɛ papa kyɛn gyinapɛn biara a hɛnankasa yɛbɛhyehyɛ ama hɛnho. (Rom. 12:1, 2) Sɛ yetsie Jehovah na yɛdze ne gyinapɛn yɛ edwuma a, yenya asomdwee wɔ hɛn asetsena mu. (Isa. 48:17, 18) Afei, yehu dza Jehovah pɛ dɛ yɛyɛ ber a yɛtse nkwa mu no; ɔno nye dɛ yɛbɛhyɛ hɛn Egya nye hɛn Bɔfo no enyimnyam, na yaama n’enyi agye.​—Mbɛ. 27:11.

BIBLE NO​—AKYƐDZE A ƆSOM BO

15. Ebɛnadze ntsi na yebotum akã dɛ Bible a Jehovah dze akyɛ hɛn no kyerɛ dɛ ɔdɔ adasamba?

15 Bible no yɛ akyɛdze a Nyankopɔn efi ɔdɔ mu dze ama hɛn. Hɛn sor Egya no dze no sunsum no kaa mbarimba binom ma wɔkyerɛwee, osiandɛ ɔdɔ hɛn papaapa. Jehovah nam Bible no do ma yenya nsɛm a no ho hia papaapa a yebotum ebisa no ho mbuae. Dɛm nsɛmbisa yi bi nye: Henfa na yefi bae? Asetsena ne tsirmpɔw nye dɛn? Ebɛnadze na obesi daakye? Jehovah pɛ dɛ ne mba nyina nya dɛm nsɛmbisa yi ho mbuae. Dɛm ntsi, oekenyan mbarimba binom ma wɔakyerɛ Bible no ase akɔ kasa ahorow pii mu. Ndɛ, wɔakyerɛ Bible mũ no nyina anaa ne fã bi ase akɔ kasa bɔbor 3,000 mu! Bible no nye nwoma a wɔakyerɛ ase na wɔakyekyɛ kyɛn nwoma biara wɔ nyimpa abakɔsɛm mu. Ɔmmfa ho beebi a nyimpa fi anaa kasa a wɔkã no, hɔn mu dodowara wɔ ho kwan dɛ wobosũa Bible mu nkrasɛm no wɔ hɔnankasa hɔn kasaa mu.​—Hwɛ adakaba a wɔato dzin “ Wɔakyerɛ Bible No Ase Akɔ Africa Kasa Ahorow Mu.”

16. Sɛ yegyina asɛm a ɔwɔ Matthew 28:19, 20 no do a, yebesi dɛn akyerɛ dɛ hɛn enyi sɔ Bible no?

16 Sɛ yɛkenkan Bible no da biara da, yɛdwendwen dza ɔkyerɛkyerɛ no ho, na afei yɛbɔ mbɔdzen dze dza yesũa wɔ mu no yɛ edwuma a, ɔbɛda edzi dɛ hɛn enyi sɔ Bible no. Dza ɔka ho bio nye dɛ, sɛ yɛyer hɛnho yɛ dza yebotum nyina kã Bible mu asɛm no kyerɛ nyimpa dodow biara a yebotum a, ɔno so bɛkyerɛ dɛ dza Nyankopɔn ayɛ ama hɛn no hɛn enyi sɔ.​—Ndw. 1:1-3; Matt. 24:14; kenkan Matthew 28:19, 20.

17. Ebɛn akyɛdze na yeesusu ho wɔ adzesua yi mu? Adzesua a odzi hɔ no mu no, ebɛnadze na yebosusu ho?

17 Adzesua yi mu no, yeesusu akyɛdze ahorow bi a Nyankopɔn dze ama hɛn ho. Akyɛdze tse dɛ asaase a ɔyɛ hɛn fie no, hɛn adwen a ɔyɛ nwanwa no, nye Nyankopɔn n’Asɛm Bible a ofi no sunsum mu no. Naaso Jehovah ama hɛn akyɛdze ahorow a ɔnodze yɛmmfa hɛn enyiwa nnhu. Dɛm ndzɛmba a yɛmmfa hɛn enyiwa nnhu yi na yebosusu ho wɔ adzesua a odzi hɔ no mu.

NDWOM 12 Otumfo, Jehovah Nyankopɔn

^ nky. 5 Adzesua asɛm yi bɛma yenya enyisɔ kɛse ama Jehovah nye akyɛdze ebiasa bi a ɔdze ama hɛn. Ɔbɛsan aboa hɛn ma yɛnye hɔn a wɔnngye Nyankopɔn nndzi no eesusu nsɛm ho.

^ nky. 64 MFONYIN NO HO NKYERƐKYERƐMU: Akyerɛbaa bi rusũa kasa fofor mbrɛ ɔbɛyɛ a obotum akyerɛkyerɛ hɔn a woetu efi hɔn kurow mu aba no kurow mu no nokwasɛm a ɔwɔ Bible no mu.