Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

Ana Inyim?

Ana Inyim?

Aso nna wɔdze papyrus yɛ hɛmba wɔ Bible mber mu?

Papyrus dua

NYIMPA piinara nyim dɛ mfe bi a abɛsen kɔ no, nna krataa a Egyptfo dze dzi dwuma tsitsir wɔ hɔn akyerɛw mu nye dza wɔdze dua bi a wɔfrɛ no papyrus ayɛ no. Nna Greekfo nye Romefo so kyerɛw wɔ krataa a wɔdze papyrus * ayɛ do. Naaso, nyimpa piinara nnyim dɛ nna nnyɛ krataa nko na wɔdze papyrus yɛ na mbom wɔdze yɛ hɛmba so.

Hɛmba ebien bi a wɔdze papyrus yɛe a ɔsor mbrɛ no mu biara tse a wohunii wɔ ɔbodan bi mu wɔ Egypt

Bɔbor mfe 2,500 a etwa mu no, nkɔnhyɛnyi Isaiah kyerɛɛw dɛ nyimpa a nna wɔwɔ “asaase a ɔwɔ Ethiopia nsutsen egya no” tuu ‘ahembɔfo nam po do a nna wɔtsetse ndzɛm anaa papyrus ahɛn mu wɔ nsu enyi.’ Ekyir yi nkɔnhyɛnyi Jeremiah so kãe too hɔ dɛ, sɛ Mediafo nye Persiafo tow hyɛ Babylon kurow no do a, wɔdze ogya bɛhyew Babylonfo hɔn “ndzɛmbir no,” anaa papyrus ahɛn no amma woeenntum ennguan.​—Isa. 18:1, 2; Jer. 51:32.

Nyankopɔn na ɔmaa wɔkyerɛɛw Bible no, ntsi ɔnnyɛ hɔn a wosũa Bible no nwanwa dɛ hɔn a wotutu famu hwehwɛ tsetse ndzɛmba mu no ehu ampa dɛ nna wɔdze papyrus yɛ hɛmba wɔ Bible mber mu. (2 Tim. 3:16) Ebɛnadze na hɔn a wotutu famu hwehwɛ tsetse ndzɛmba mu no ehu? Woenya dase a ɔkɔ ekyir a ɔkyerɛ dɛ nna wɔdze papyrus yɛ hɛmba wɔ Egypt.

NNA WOSI DƐN DZE PAPYRUS YƐ HƐMBA?

Abodan a nna wosie nyimpa wɔ mu wɔ Egypt no, edwindzi na ndzɛmba a wɔadrɔdrɔw wɔ ban no ho no ma yehu mbrɛ nna wosi dze papyrus yɛ hɛmba. Nna wotwitwa papyrus dua no na wɔkyekyer no efĩefi, na ɔno ekyir no, wɔkyekyer efĩefi no bɔ mu kor. Papyrus dua no finimfin yɛ ehinasa (triangle). Dɛm ntsi sɛ wɔkyekyer ndua no dzendzenndzen a, ɔboa ano ma efĩefi no mu yɛ dzen. Nwoma bi a wɔato dzin A Companion to Ancient Egypt kã dɛ papyrus hɛmba ne tsentsen botum abor anamɔn 55 (mita 17). Osian hɛmba no ne tsentsen ntsi, nna ne nkyɛnmu kor biara, nyimpa 10 kesi 12 botum dze tabon akwan.

Tsetse Egypt edwindzi nye ndzɛmba a wɔadrɔw a ɔkyerɛ mbarimba bi a wɔdze papyrus reyɛ hɛmba.

NNA EBƐNADZE NTSI NA WƆDZE PAPYRUS YƐ HƐMBA?

Nna papyrus ndua ho nnyɛ na wɔ Nile Bɔnsa no mu. Bio so, papyrus hɛmba ne yɛ nnyɛ dzen. Aber mpo a nkorɔfo hyɛɛ ase dɛ wɔdze ndua reyɛ hɛmba akɛse no, nna afarfo nye hɔn a wɔkɔ ahayɛ da ho ara dze hɛmba nkakraba a wɔdze papyrus ayɛ no dzi dwuma.

Nyimpa piinara kɔr do dze hɛmba a wɔdze papyrus ayɛ no dzii dwuma mfe pii. Greek kyerɛwfo bi a wɔfrɛ no Plutarch a ɔtsenaa ase wɔ asomafo no hɔn aber do no kãa dɛ n’aber do no nna nyimpa piinara da ho ara dze papyrus hɛmba no dzi dwuma.

^ nky. 3 Papyrus ndua nyin yie wɔ awora nye esutsen a ɔpem bɔkɔɔ mu. Dua no botum enyin ayɛ tsentsen bɛyɛ anamɔn 16 (mita 5), na n’ase ne kɛse so botum ayɛ sɛntsimita 15 (inches 6).