Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

ADZESUA ASƐM 22

Kɔ Do Nantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ No Do

Kɔ Do Nantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ No Do

‘Kwantsempɔn bi bɛda hɔ, na wɔbɛfrɛ no Kwan Krɔnkrɔn.’—ISA. 35:8.

NDWOM 31 Oh Enye Nyankopɔn Nnantsew!

DZA YERUBOSUSU HO a

1-2. Nna ebɛn gyinae a no ho hia na ɔsɛ dɛ Jewfo a wɔwɔ Babylon no si? (Ezra 1:2-4)

 PERSIAHEN no dze amandzɛɛbɔ bi too gua! Ɔkaa dɛ Jewfo a nna wɔdze hɔn kɔ nkowaasom mu bɛyɛ mfrenhyia 70 wɔ Babylon no, afei dze nna wobotum asan akɔ hɔn man Israel mu. (Kenkan Ezra 1:2-4.) Asɛm a ɔtse dɛm dze, nna Jehovah nkotsee na obotum ama woesi. Ebɛnadze ntsi na yɛreka dɛm? Osiandɛ Babylonfo no dze, sɛ nna wɔsoa obi kɔ hɔn man mu a, wɔnntaa nngyaa no. (Isa. 14:4, 17) Naaso dɛm aber yi dze, nna woetu Babylon ahendzi no egu. Ntsi ɔyɛ ɔhen fofor bi na ɔkaa kyerɛɛ Jewfo no dɛ wobotum asan akɔ hɔn man mu. Iyi ntsi nna ɔsɛ dɛ Jewnyi biara, tsitsir mbusuatsir, si gyinae dɛ wɔbɛtsena Babylon anaadɛ wɔbɔkɔ hɔn kurow mu. Ɔbɛyɛ dɛ nna dɛm gyinaesi no nnda famu. Ebɛnadze ntsi a?

2 Hɔn mu pii wɔ hɔ a mpanyinyɛ ntsi, nna worunntum nntwa kwan nnkɔ. Afei so, wɔwoo Jewfo piinara wɔ Babylon, ntsi nna hɔ ara nye hɔn fie. Hɔn dze, dza nna wonyim ara nye dɛ hɔn nananom fi Israel. Obotum aba dɛ nna hɔn mu binom so abɛyɛ esikafo wɔ Babylon. Ntsi bi a nna ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wobegyaa hɔn ndwuma nye ahotɔ a wɔwɔ mu no hɔ na wɔakɛtsena ɔman a wonnyim mbrɛ hɔ asetsena tse.

3. Nna ebɛn mfaso na Jewfo anokwafo a wɔresan akɔ Israel no benya?

3 Jewfo a nna wɔdɔ Jehovah no dze, nna wonyim dɛ sɛ wogya ndzɛmba a wɔwɔ wɔ Babylon no hɔ, na wɔsan kɔ Israel a, wobenya mfaso pii. Nna dɛm mfaso no mu kɛse paa fa ɔsom a wɔdze bɛma Jehovah no ho. Nna abosondan bɔbor 50 na ɔwɔ Babylon, naaso nna asɔrfi kor mpo nnyi hɔ a wɔsom Jehovah wɔ mu. Afei so, nna Moses Mbra no hwehwɛ dɛ Israelfo no bɔ afɔr. Naaso, nna wonnyi afɔrmbukyia biara anaa asɔfodzi nhyehyɛɛ a ɔbɛma woetum abɔ afɔr. Bio so, nna abosonsɔrfo a wommbu Jehovah na wɔmmfa ne mbra nnyɛ hwee no dɔɔ so kyɛn hɔn a wɔsom Jehovah no. Dɛm ntsi, nna Jewfo mpempem pii a wɔdɔ Nyankopɔn no rohwɛ kwan dɛ wɔbɛsan akɔ hɔn kurow mu na wɔdze nokwar som asan esi hɔ.

4. Ebɛn bɔ na Jehovah dze hyɛɛ Jewfo a nna wɔresan akɔ Israel no?

4 Sɛ nna obi rutwa kwan efi Babylon akɔ Israel a, nna obedzi bɛyɛ abosoom anan, na no mu ɔhaw so dze, piigyan. Naaso Jehovah hyɛɛ hɔn bɔ dɛ, obeyi biribiara a obotum ahaw hɔn no efi kwan mu. Isaiah kaa ho asɛm dɛ: ‘Hom mbɔ Jehovah no kwan wɔ sar do, hom ntsen sar pradada do kwantsempɔn no mma hɛn Nyankopɔn. Na wɔatsentsen dza akyeakyea, na mbrɛ ɔyɛ kekakeka no ayɛ dɛfɛɛ.’ (Isa. 40:3, 4) Ɔwodze, twa ho mfonyin hwɛ, dɛ woetwa kwan kɛse bi a ɔda do ato sar do wɔ mbepɔw ntamu. Ɔbɛma hɔn a wɔnam dɛm kwan no do no enyi agye paa! Wɔrennhaw hɔnho mmfow nkoko, mbepɔw na dza ɔkeka ho biara, mbom wɔbɛfa kwan a ɔda famu do, na ɔbɛma hɔnho so ayɛ har.

5. Nna wɔfrɛ asɛnkyerɛdze kwan do kwantsempɔn a ofi Babylon kɔ Israel no dɛn?

5 Ndɛ, kwan pii wɔ hɔ a wɔatoto no dzin. Asɛnkyerɛdze kwan do kwan a Isaiah kaa ho asɛm no so, nna ɔwɔ dzin. Ɔkaa dɛ: ‘Kwantsempɔn bɛda hɔ, na wɔbɛfrɛ no Kwan Krɔnkrɔn; obi a noho nntsew nnkɛfa do.’ (Isa. 35:8) Bɔhyɛ yi fa Israelfo a nna wɔwɔ hɔ dɛm aber no ho dɛn? Na ndɛ so ɛ, ɔfa hɛnho dɛn?

‘KWAN KRƆNKRƆN’ A NNA ƆWƆ ISRAELFO NO ABER DO NYE DZA ƆWƆ HƆ NDƐ

6. Nna ebɛnadze ntsi na wɔfrɛ kwan yi krɔnkrɔn?

6 Kwantsempɔn a wɔfrɛ no ‘Kwan Krɔnkrɔn’​—kwan yi ne dzin yɛ dɛw papa! Ebɛnadze ntsi na wɔfrɛ kwan yi krɔnkrɔn? Nna wɔremma ‘obi a noho nntsew’ nntsena hɔ. Iyi kyerɛ dɛ Jewnyi biara a nna ɔayɛ n’adwen dɛ ɔbɔbɔ ɔbrabɔn, ɔbɔsom bosom anaa ɔbɛyɛ bɔn kɛse bi no, nna wɔremma ɔnnsen hɔ koraa. Nna Jewfo a wɔresan akɔ Israel no bɛyɛ “ɔman krɔnkrɔn” ama hɔn Nyankopɔn. (Deut. 7:6) Naaso nna iyi nnkyerɛ dɛ ɔnnsɛ dɛ Jewfo a wobefi Babylon akɔ hɔn kurow mu no yɛ nsesa a ɔbɛma Jehovah agye hɔn ato mu.

7. Nna ebɛn nsesa na ɔsɛ dɛ Jewfo no mu bi yɛ? Ma ho nhwɛdo.

7 Dɛ mbrɛ yeedzi kan ehu no, wɔwoo Jewfo no mu pii wɔ Babylon, ntsi nna hɔn mu pii hɔn adwen na hɔn abrabɔ tse dɛ Babylonfo no ara. Jewfo no bi dzii kan kɔr Israel, na mfe pii ekyir no, Ezra hunii dɛ hɔn mu bi awarwar mbaa a wɔsom abosom. (Ex. 34:15, 16; Ezra 9:1, 2) Ekyir yi, aber a Ambrado Nehemiah hunii dɛ mbofra a wɔawo hɔn wɔ Israel no nntse Hebrew kasa no, noho goow no paa. (Deut. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Hebrew nye kasa tsitsir a nna wɔdze akyerɛw Nyankopɔn n’Asɛm no. Ntsi sɛ mbofra yi nntse dɛm kasa no a, nna wobesi dɛn esua mbrɛ wobotum adɔ Jehovah na wɔasom no? (Ezra 10:3, 44) Iyi ma yehu dɛ nna ɔsɛ dɛ Jewfo no yɛ nsesa akɛse bi wɔ hɔn asetsena mu. Naaso, osiandɛ nna wɔahyɛ ase rema nokwar som do bio wɔ Israel ntsi, nna ɔbɛyɛ mberɛw ama hɔn dɛ wɔbɛyɛ dɛm nsesa yi.​—Neh. 8:8, 9.

Ofi afe 1919 H.B. reba no, nyimpa ɔpepem pii na wɔatwe hɔnho efi Babylon Kɛse no ho, na wɔrenantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do (Hwɛ nkyekyɛmu 8)

8. Ebɛnadze ntsi na asɛm a osii mfe pii a etwa mu no fa hɛnho ndɛ? (Hwɛ mfonyin a ɔwɔ Ɔweɔn-Aban yi enyim no.)

8 Bi a binom bɛka dɛ, ‘Asɛm yi yɛ enyika paa. Naaso Jewfo hɔn asɛm a osii tsetse yi dze, ndɛ ɔfa hɛnho dɛn?’ Ɔfa hɛnho paa, osiandɛ kwan bi do no, hɛn so yɛnam ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do. Sɛ yɛka hɔn a wɔasera hɔn no ho o, sɛ yɛka ‘nguan fofor’ no ho o, ɔsɛ dɛ yɛkɔ do nantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do. Sɛ yɛyɛ dɛm a, ɔbɔboa hɛn ma yaakɔ do dze enyigye asom Jehovah ndɛ, na daakye so sɛ Nyankopɔn n’Ahendzi no ba asaase do a, hɛn enyi bɛgye. b (John 10:16) Ofi afe 1919 H.B. reba no, nyimpa pii na woefi Babylon Kɛse a ogyina hɔ ma ator som a ɔwɔ wiadze nyina no mu, na wɔrenantsew dɛm ‘Kwan Krɔnkrɔn’ yi do. Ekyingye biara nnyi ho dɛ woara so nam dɛm kwan no do bi. Wɔhyɛɛ ase siesiee dɛm kwantsempɔn yi akyɛr paa. Naaso bɛyɛ mfe 100 nye yi na nyimpa binom hyɛɛ ase faa do.

WOSIESIEE KWAN NO MU

9. Dɛ mbrɛ Isaiah 57:14 ma yehu no, ebɛnadze na wɔyɛe dze siesiee ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do?

9 Jewfo a worifi Babylon no, Jehovah hwɛe ma woyii biribiara a nna ɔbɛyɛ akwansidze no fii hɔn akwan mu. (Kenkan Isaiah 57:14.) Hɛn aber yi do so ɛ, ebɛnadze na Jehovah ayɛ dze esiesie ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no? Mfe ɔhaha pii ansaana 1919 reba no, Jehovah maa mbarimba anokwafo bi siesiee kwan mu maa hɔn a wobefi Babylon Kɛse no mu aba no. (Fa toto Isaiah 40:3 ho.) Wɔdze nhyehyɛɛ a no ho hia guu akwan mu mbrɛ ɔbɛyɛ a nyimpa a wɔpɛ biribi esua botum efi Babylon Kɛse no mu, na wɔabɛka Jehovah no nkorɔfo ho ma wɔaasom no. Ebɛn nsiesie edwuma na wɔyɛe? Hom mma yensusu no mu bi ho nhwɛ.

Mfe pii ansaana 1919 H.B. reba no, Jehovah maa mbarimba anokwafo bi siesiee kwan mu maa hɔn a wobefi Babylon Kɛse no mu aba no (Hwɛ nkyekyɛmu 10-11)

10-11. Ebɛn kwan do na Bible a wotsintsimii, na wɔkyerɛɛ ase no boae ma nyimpa pii tsee Bible no ase? (Hwɛ mfonyin no so.)

10 Wotsintsiim Bible no. Ansaana 1450 reba no, nna nkorɔfo dze hɔn nsa na wɔdze kyerɛw Bible no bi. Nna dɛm edwuma no gye mber pii. Iyi ntsi, nna nyimpa kakraabi na wɔwɔ Bible no bi, na no bo so yɛ dzen. Naaso ekyir yi a wonyaa mfir a wɔdze tsintsim Bible no, ɔboae ma wotsintsiim Bible no pii, na wɔkyekyɛe ma nyimpa pii nyaa bi.

11 Wɔkyerɛɛ Bible no ase. Ber bi a abɛsen kɔ no, nna Bible a wɔakyerɛ ase akɔ Latin kasa mu no na ɔwɔ hɔ paa. Dɛm kasa no so dze, nna abemfo nkotsee na wotum tse ase. Naaso, aber a mfir a wɔdze tsintsim nwoma buu do no, nyimpa bi a wosuro Nyankopɔn no yeer hɔnho kyerɛɛ Bible no ase kɔr kasa ahorow a nna nkorɔfo pii ka no mu. Ntsi afei dze, nna hɔn a wɔkenkan Bible no botum dze dza hɔn asɔfo kyerɛkyerɛ hɔn no atoto dza Bible no ankasa ka no ho.

Jehovah maa mbarimba anokwafo bi siesiee kwan mu maa hɔn a wobefi Babylon Kɛse no mu aba no (Hwɛ nkyekyɛmu 12-14) c

12-13. Ma nhwɛdo bi a ɔkyerɛ mbrɛ nkorɔfo bi a wɔdze nsi sua Bible no paa ator nkyerɛkyerɛ ho tam wɔ 1835 mu.

12 Wɔyɛɛ nwoma ahorow a wɔdze sua Bible no. Nyimpa a nna wɔdze enyidahɔ sua Bible no suaa ndzɛmba pii fii Nyankopɔn n’Asɛm mu. Naaso, dɛm nkorɔfo no ammfa dza wosuae no annhyɛ hɔnho, ntsi asɔfo no hɔn bo fuwii. Dɛ nhwɛdo no, wɔ bɛyɛ 1835 mu no, mbarimba anokwafo binom hyɛɛ ase tsintsiim nkrataaba dze paa ator nkyerɛkyerɛ a nna asɔfo no dze kyerɛkyerɛ hɔn asɔrmba no ho tam.

13 Bɛyɛ 1835 mu no, ɔbarimba nyamesuronyi bi a wɔfrɛ no Henry Grew tsintsiim krataaba bi. Nna dɛm krataaba no ka tsebea a ewufo wɔ mu no ho asɛm. Ofii Kyerɛwnsɛm no mu kyerɛkyerɛɛ mu wɔ ne krataaba no mu dɛ, asetsena a owu nnyi mu yɛ akyɛdze a ofi Nyankopɔn hɔ, mbom wɔammfa annwo hɛn dɛ mbrɛ nna asɔrasɔr no kyerɛkyerɛ no. Afe 1837 mu no, ɔsɔfo bi a wɔfrɛ no George Storrs hun dɛm krataaba no bi aber a nna ɔtsena keteke mu. Aber a ɔkenkaan krataaba no, ɔbɛgyee too mu dɛ oehu nokwasɛm tsitsir bi. Dɛm ntsi, osii gyinae dɛ ɔbɛka dza oehu no ho asɛm akyerɛ afofor. Ɔmaa ɔkasa ahorow bi a nna ɔka akoma toatoaa do wɔ 1842 mu. Nna ne kasa no asɛntsir nye, “Nhwehwɛmu​—Aso Ndzebɔnyɛfo Nnwu Da?” Mbuukuu ahorow a George Storrs kyerɛwee no boaa ɔbarimba bi a wɔfrɛ no Charles Taze Russell paa.

14. Edwuma a mbarimba anokwafo bi yɛe dze siesiee kwan mu no, ebɛn kwan do na ɔboaa Onua Russell nye hɔn a wɔka noho no? (Hwɛ mfonyin no so.)

14 Edwuma a mbarimba anokwafo bi yɛe dze siesiee kwan mu no, ebɛn kwan do na ɔboaa Onua Russell nye hɔn a wɔka noho no? Sɛ worusua adze a, nna wɔdze mbuukuu ahorow nye Bible nkyerɛase ahorow yɛ nhwehwɛmu. Dɛm mbuukuu yi nyina, nna binom ayɛ dada. Afei so, Bible mu nhwehwɛmu a mbarimba bi tse dɛ Henry Grew, George Storrs nye afofor yɛe no boaa hɔn paa. Onua Russell nye hɔn a wɔka noho no so tsintsiim mbuukuu nye nkrataaba pii a ogyina Bible do dze boaa nsiesie edwuma no.

15. Ebɛnadze tsitsir na ɔkɔr do wɔ 1919?

15 Nyankopɔn no nkorɔfo gyee hɔnho fii Babylon Kɛse no nsamu wɔ 1919 mu. Dɛm afe no ara mu na “akowaa nokwafo nye nyansafo” no so yii ne tsir mbrɛ ɔbɛyɛ a ɔbɔboa nyimpa a wɔwɔ akoma pa no ma wɔaahyɛ ase anantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do. (Matt. 24:45-47) Edwuma a hɔn a wodzii kan siesiee kwan no mu yɛe ntsi, aboa hɔn a wɔnam ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do no ma wosua dza Jehovah bɛyɛ ama adasamba no ho adze pii. (Mbɛ. 4:18) Afei so, nna obotum aboa hɔn ma wɔdze Jehovah ne mbra abɔ hɔn bra. Ofi tsetse besi ndɛ nyina, Jehovah nnhwɛ kwan dɛ n’asomfo bɛyɛ nsesa biara a ohia dɛ wɔyɛ no prɛko pɛ. Mbom ɔtsew no nkorɔfo ho nkakrankakra. (Hwɛ adakaba a wɔato dzin “ Jehovah Tsew N’asomfo Ho Nkakrankakra.”) Yɛdze enyigye rohwɛ ber a hɛn nyina botum asɔ Jehovah n’enyi wɔ biribiara mu no kwan dzendzenndzen!​—Col. 1:10.

‘KWAN KRƆNKRƆN’ NO DA HO ARA DA HƆ

16. Ofi 1919 reba no, ebɛn nsiesie edwuma na wɔayɛ wɔ ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do? (Isaiah 48:17; 60:17)

16 Kwan biara hia dɛ wɔtaa siesie. Ofi 1919 reba no, wɔakɔ do ayɛ nsiesie edwuma wɔ ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do mbrɛ ɔbɛyɛ a nyimpa pii botum atwe hɔnho efi Babylon Kɛse no ho na wɔabɛfa do. Aber a wɔdze akowaa nokwafo nye nyansafo no sii hɔ ara pɛ na wɔhyɛɛ ase dɛ wɔreyɛ edwuma a wɔdze ahyɛ hɔn nsa no. Afe 1921 mu no, wotsintsiim buukuu a wɔdze sua Bible. Nna iyi bɔboa hɔn a wɔahyɛ ase rusua Bible no ama woeehu nokwasɛm a ɔwɔ Bible no mu. Wɔtoo dɛm buukuu yi dzin The Harp of God, na wotsintsiim bɛyɛ ɔpepem esia wɔ kasa 36 mu, na nyimpa pii dze suaa nokwar no. Ndaansa yi ara so, yeenya buukuu fofor kamakama a yɛdze yɛ Bible adzesua. Ɔno nye Ibotum Enya Enyigye Daa! buukuu no. Biribiara a ɔbɔboa hɛn nyina ma yaakɔ do abɛn Jehovah na yaafa ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do wɔ nda a odzi ekyir yi mu no, Jehovah nam n’ahyehyɛdze no do dze ma hɛn.​—Kenkan Isaiah 48:17; 60:17.

17-18. Sɛ yɛkɔ do nantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do a, ɔdze hɛn bɔkɔ henfa?

17 Yebotum aka dɛ aber biara a obi bɛpen do dɛ yɛnye no nsua Bible no, ɔkyerɛ dɛ ɔpɛ dɛ ɔnantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do. Binom fa kwantsempɔn yi do kakraabi a nna wɔaman efi do. Binom so dze, woesi hɔn bo dɛ wɔbɔkɔ do anantsew do ekesi dɛ wobodu beebi a wɔrokɔ no. Ma yembisa dɛ, henfa koraa na wɔrokɔ?

18 Hɔn a wɔwɔ enyidado dɛ wɔbɔkɔ sor no, ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no dze hɔn bɔkɔ “Nyankopɔn ne Paradise” a ɔwɔ sor no mu. (Nyi. 2:7) Hɔn a wɔwɔ enyidado dɛ wɔbɛtsena asaase yi do no so, dɛm kwantsempɔn yi dze hɔn bɔkɔ araa ekesi Christ ne Mfrenhyia Apem Tumdzi no n’ewiei. Dɛm aber no dze, nna wɔabɛyɛ nyimpa a bɔn biara nnyi hɔnho. Ntsi, ndɛ sɛ enam dɛm kwantsempɔn yi do a, mma nnhwɛ w’ekyir. Mma mmfi dɛm kwan yi do kesi dɛ ibodu wiadze fofor no mu! Yɛma wo “nantsew yie o.”

NDWOM 24 Bra Jehovah Ne Bepɔw Do

a Asɛnkyerɛdze kwan do kwantsempɔn a ofi Babylon kɔ Israel no, Jehovah frɛɛ no ‘Kwan Krɔnkrɔn.’ Ndɛ so ɛ, Jehovah esiesie kwan a ɔtse dɛmara ama n’asomfo anaa? Nyew! Ofi afe 1919 H. B. reba no, nyimpa ɔpepem pii atwe hɔnho efi Babylon Kɛse no ho, na wɔrenantsew ‘Kwan Krɔnkrɔn’ no do. Ɔsɛ dɛ hɛn nyina kɔ do nantsew dɛm kwan yi do kesi dɛ yebodu beebi a yɛrokɔ no.

c MFONYIN NO HO NKYERƐKYERƐMU: Onua Russell nye hɔn a wɔka noho no dze nwoma ahorow a nna mbarimba anokwafo bi edzi kan etsintsim no yɛɛ nhwehwɛmu.