Kɔ no mu nsɛm no do

Kɔ no mu nsɛm a wɔahyehyɛ no do

ADZESUA ASƐM 40

Ibotum Akɔ Do Asom Jehovah Dɛ Mbrɛ Peter Yɛe No

Ibotum Akɔ Do Asom Jehovah Dɛ Mbrɛ Peter Yɛe No

“Ao Ewuradze, fi me nkyɛn kɔ, na meyɛ nyimpa dzebɔnyɛnyi.”—LUKE 5:8.

NDWOM 38 Ɔbɛma Ayɛ Dzen

DZA YERUBOSUSU HO a

1. Aber a Jesus nam anwanwa kwan do maa Peter paa nam pii no, Peter yɛɛ n’adze dɛn?

 NNA Peter akɔ po anadwe mu no nyina, naaso oennya hwee. Dza ɔyɛ nwanwa nye dɛ Jesus kaa kyerɛɛ no dɛ: “Kwan kɔ mbrɛ ɔdɔ, na hom nkɔtow hom mboa mfa nam.” (Luke 5:4) Nna Peter nngye nndzi dɛ obenya nam, naaso ɔyɛɛ dza Jesus kae no. Eboa a wɔtowee no paa nam araa ma ɔhyɛɛ ase mpo dɛ ɔretsetsew. Aber a Peter nye hɔn a ɔnye hɔn reyɛ edwuma no hun dɛ woehu anwanwadze no, ‘hɔnho boow hɔn.’ Peter kaa dɛ: “Ao Ewuradze, fi me nkyɛn kɔ, na meyɛ nyimpa dzebɔnyɛnyi.” (Luke 5:​6-9) Ɔbɛyɛ dɛ Peter tsee nka dɛ ɔmmfata dɛ ɔbɛbɛn Jesus.

2. Ebɛnadze ntsi na no ho hia dɛ yesua dza Peter yɛe no ho adze?

2 Asɛm a Peter kae no yɛ nokwar, osiandɛ nna ɔyɛ “nyimpa dzebɔnyɛnyi” so ampa. Kyerɛwnsɛm no ma yehu dɛ nna ɔyɛ a ɔka nsɛm anaa ɔyɛ ndzɛmba bi na ekyir no na oenu noho. Wo tsebea tse dɛ Peter anaa? Ana erobɔ mbɔdzen dɛ ibedzi mberɛwyɛ anaa suban bɔn bi do? Sɛ dɛm na ɔtse wɔ w’afamu a, ɔno sua dza Peter yɛe no ho adze, na ɔbɔboa wo ma eenya awerɛhyɛmu dɛ ɔbɛyɛ yie. Ebɛnadze ntsi na yɛreka dɛm? Ma yensusu iyi ho nhwɛ: Mfom ahorow a Peter dzii no, sɛ Jehovah pɛ a, nkyɛ ɔremma wɔnnkyerɛw nnka Bible no ho. Naaso ɔmaa wɔkyerɛwee ama yeetum esua biribi efi mu. (2 Tim. 3:​16, 17) Nna Peter wɔ mberɛwyɛ tse dɛ hɛnara, ntsi sɛ yesua noho adze a, ɔbɔboa hɛn ma yeehu dɛ Jehovah nnhwɛ kwan dɛ yɛbɛyɛ hɛn adze pɛpɛɛpɛ. Mbom dza ɔpɛ ara nye dɛ yɛbɛyer hɛnho asom no ɔmmfa ho dɛ yɛtɔ sin no.

3. Ebɛnadze ntsi na ɔnnsɛ dɛ yɛpa abaw?

3 Ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ yɛyer hɛnho dɛ yɛbɔsom Jehovah? Siantsir nye dɛ, sɛ yɛyer hɛnho dɛ yɛbɛyɛ biribi a, ɔma yetum yɛ no yie. Ɔwodze, ma yɛnyɛ dɛm nhwɛdo yi. Sɛ obi rusua mbrɛ wosi bɔ sanku a, bi a ɔbɛgye no mfe pii ana oehu bɔ yie. Aber a ogu do rusua no, obedzi mfom pii, naaso sɛ ɔammpa abaw na ɔyer noho a, obohu bɔ yie. Sɛ ohu bɔ mpo a, ɔwɔ mu ara a obotum edzi mfomdo kor bi. Naaso ɔremmpa abaw, mbom ɔbɔkɔ do ara ayer noho esua. Dɛmara na hɛn so, sɛ yeetum edzi mberɛwyɛ bi do a, bi a ɔwɔ mu ara a yebotum asan ayɛ bio. Naaso, sɛ ɔba no dɛm a, ɔnnsɛ dɛ yɛma hɛn abaw mu bu, mbom ɔsɛ dɛ yɛyer hɛnho dɛ yɛbɛyɛ ho edwuma. Hɛn nyina, ɔtɔ da a yɛka asɛm bi anaa yɛyɛ biribi na ekyir yi na yeenu hɛnho. Naaso ɔnnsɛ dɛ yɛpa abaw koraa, osiandɛ Jehovah bɔboa hɛn ma yeetum edzi konyim. (1 Pet. 5:10) Afei, hom mma yɛnhwɛ dza Peter yɛe a ɔkyerɛ dɛ ɔmmfa ho no mfom a odzii nyina ekyir no, ɔammpa abaw. Jesus hun Peter mbɔbɔr na iyi botum ahyɛ hɛn nkuran ma sɛ yedzi mfom mpo a, yaakɔ do asom Jehovah.

MBERƐWYƐ AHOROW A NNA PETER WƆ NYE NHYIRA A ONYAE

Sɛ Peter n’asɛm no bi to wo a, ebɛyɛ w’adze dɛn? (Hwɛ nkyekyɛmu 4)

4. Dɛ mbrɛ Luke 5:​5-10 ma yehu no, ebɛn asɛm na Peter kaa fa noho, naaso ebɛn asɛm na Jesus kae dze hyɛɛ no nkuran?

4 Bible no nnka siantsir a Peter kaa dɛ ɔyɛ “nyimpa dzebɔnyɛnyi” anaa bɔn a nna ɔreka ho asɛm no. (Kenkan Luke 5:​5-10.) Naaso obotum aba dɛ nna oedzi mfom akɛse bi. Jesus hun dɛ nna Peter suro, siantsir nye dɛ nna ɔtse nka dɛ ɔmmfata dɛ ɔbɛbɛn Jesus. Afei so, nna onyim dɛ Peter botum akɔ do edzi nokwar. Dɛm ntsi ofii n’akoma mu kaa kyerɛɛ Peter dɛ “mma nnsuro.” Jesus nyaa Peter no mu ahotodo na iyi sesaa n’asetsena koraa. Ekyir yi, Peter nye no nua Andrew gyaa hɔn afar edwuma no hɔ na wɔdze hɔn ber nyina kedzii Messiah no n’ekyir. Jehovah hyiraa hɔn pii wɔ gyinae a wosii no ho.—Mark 1:​16-18.

5. Peter amma kwan ma mbrɛ nna ɔtse nka no emmbu n’abaw dɛ obedzi Jesus n’ekyir. Ebɛn nhyira na onyae fii mu?

5 Aber a Peter kedzii Christ n’ekyir no, ohun ndzɛmba ahorow pii. Jesus saa hɔn a wɔyar yarba, otuu esunsumfi na onyaan hɔn a woewuwu mpo. Iyi nyina nna Peter n’enyi tua. b (Matt. 8:​14-17; Mark 5:​37, 41, 42) Peter sanee nyaa enyido-adzehu bi a nna ɔyɛ nwanwa paa. Nna ɔfa dwuma a Jesus bedzi aber a oridzi Nyankopɔn n’Ahendzi no do hen no ho. Peter no werɛ emmfir dɛm enyi-adzehu yi da. (Mark 9:​1-8; 2 Pet. 1:​16-18) Nokwasɛm nye dɛ sɛ Peter emmbedzi Jesus n’ekyir a, nkyɛ ndzɛmba pii wɔ hɔ a orunnhu da. Peter amma kwan ma mbrɛ nna ɔtse nka no emmbu n’abaw mu, ntsi onyaa nhyira pii. Iyi maa n’enyi gyee paa!

6. Aso nna ɔyɛ mberɛw ma Peter dɛ obedzi ne mberɛwyɛ ahorow do? Kyerɛkyerɛ mu.

6 Dza Peter hunii na ɔtsee nyina ekyir no, nna ɔda ho ara yɛ dzen ma no dɛ obedzi ne mberɛwyɛ ahorow do. Ɔwodze ma yɛnhwɛ iyi ho asɛm kakra. Aber a Jesus kyerɛkyerɛɛ mu kyerɛɛ n’esuafo no dɛ, ɔsɛ dɛ ohu amandze na owu ama Bible nkɔnhyɛ aba mu no, Peter dze Jesus kegyinaa nkyɛn na otwuuw n’enyim. (Mark 8:​31-33) Afei so, Peter nye esuafo nkaa no gyee kyim wɔ nyia ɔyɛ hom mu kɛse no ho mpɛn pii. (Mark 9:​33, 34) Bio so, anafua a adze rebɛkye ma Jesus ewu no, Peter dze ahoper twaa obi n’asowa. (John 18:10) Dɛm anafua no ara so, osian suro ntsi Peter paa Jesus mpɛn ebiasa dɛ onnyim no wɔ beebiara. (Mark 14:​66-72) Iyi ekyir no, Peter kosuu pii.—Matt. 26:75.

7. Jesus no wusoɛr ekyir no, ebɛn hokwan na ɔdze hyɛɛ Peter ne nsa?

7 Jesus ammpa abaw wɔ Peter a nna no werɛ ahow paa noho. Jesus no wusoɛr ekyir no, ɔdze hokwan bi hyɛɛ Peter ne nsa dze kyerɛɛ dɛ ɔda ho ara dɔ no. Jesus kaa kyerɛɛ Peter dɛ ɔnhwɛ no nguan. (John 21:​15-17) Peter so fii n’akoma mu gyee too mu. Esuafo a wodzi kan a wɔdze sunsum krɔnkrɔn seraa hɔn wɔ Pentecost da no wɔ Jerusalem no, nna Peter ka ho bi.

8. Ebɛn mfomdo kɛse na Peter dzii wɔ Antioch?

8 Aber a wɔdze sunsum krɔnkrɔn seraa Peter ekyir mpo no, nna ɔda ho ara wɔ mberɛwyɛ. Afe 36 H.B. aber a wɔdze sunsum krɔnkrɔn seraa Cornelius a nna ɔyɛ Amanaman munyi a wonntwaa no twatsia no, nna Peter wɔ hɔ bi. Iyi maa ɔdaa edzi pefee dɛ “Nyankopɔn nnhwɛ nyimpa enyim,” na Amanamamfo no botum aba Christianfo asafo no mu. (Andw. 10:​34, 44, 45) Iyi ekyir no, Peter nye Amanamamfo no dzidzii. Naaso mber bi a etwa mu a, nkyɛ ɔrennyɛ da. (Gal. 2:12) Naaso nna Jewfo a wɔyɛ Christianfo no mu bi tse nka dɛ ɔnnsɛ dɛ Jewfo nye Amanamamfo no bɔ mu dzidzi. Aber a nyimpa binom a wɔwɔ adwen a ɔtse dɛm baa Antioch no, Peter nye Amanamamfo no enndzidzi bio. Siantsir nye dɛ, bi a nna osuro dɛ sɛ ɔnye hɔn dzidzi a, ɔbɛhaw Jewfo a wɔyɛ Christianfo no. Ɔsomafo Paul hun dza nna Peter reyɛ no, na otwuuw n’enyim wɔ nyimpadɔm mu. (Gal. 2:​13, 14) Ɔmmfa ho mfom a Peter dzii no, ɔammpa abaw. Ebɛnadze na ɔboaa no?

EBƐNADZE NA ƆBOAA PETER MA ƆAMMPA ABAW?

9. Ebɛn asɛm na Peter kae wɔ John 6:​68, 69 a ɔma yehu dɛ odzii Jesus nokwar?

9 Peter kɔr do dzii Jesus nokwar. Ɔamma biribiara ennsiw no kwan dɛ obedzi Jesus n’ekyir ekesi ase. Dɛ nhwɛdo no, mber bi Jesus kaa asɛm bi a n’esuafo no anntse ase. (Kenkan John 6:​68, 69.) Hɔn mu pii anntweɔn ma Jesus annkyerɛkyerɛ mu mpo na wogyaa n’ekyir dzi. Naaso Peter dze, oenngyaa n’ekyir dzi. Nna onyim dɛ Jesus nkotsee na ɔwɔ “onnyiewiei nkwa ho nsɛm.”

Nna Jesus wɔ Peter no mu awerɛhyɛmu. Ebɛn ahotodo na iyi ma inya? (Hwɛ nkyekyɛmu 10)

10. Ebɛnadze na Jesus yɛe dze kyerɛɛ dɛ nna ɔwɔ Peter no mu ahotodo? (Hwɛ mfonyin no so.)

10 Jesus so ammpa abaw wɔ Peter ho. Anafua a adze rebɛkye ma Jesus ewu no, nna onyim dɛ Peter nye asomafo nkaa no boguan egya no. Naaso asɛm bi a Jesus kae no ma yehu dɛ nna ɔwɔ Peter no mu ahotodo dɛ ɔbɛsan aba na ɔakɔ do edzi no nokwar. (Luke 22:​31, 32) Nna Jesus nyim dɛ ‘sunsum no pɛ, naaso honam no yɛ mberɛw.’ (Mark 14:38) Ntsi, aber mpo a Peter kaa ntam dzii nsew dɛ onnyim Jesus no, Jesus ammpa abaw wɔ noho. Jesus no wusoɛr ekyir no, oyii noho edzi kyerɛɛ Peter. Ɔbɛyɛ dɛ dɛm aber no nna obiara nnyi ne nkyɛn. (Mark 16:7; Luke 24:34; 1 Cor. 15:5) Ɔbɛyɛ dɛ dza Jesus yɛe no hyɛɛ ɔsomafo a nna no werɛ ahow no nkuran paa!

11. Ebɛnadze na Jesus yɛe a ɔmaa Peter hun dɛ Jehovah bɔhwɛ no?

11 Jesus maa Peter awerɛhyɛmu dɛ Jehovah bɛma ne nsa aka dza ohia no. Jesus no wusoɛr ekyir no, ɔsanee faa anwanwa kwan do maa Peter nye asomafo a nna wɔka no ho no paa nam. (John 21:​4-6) Ekyingye biara nnyi ho dɛ dɛm anwanwadze yi maa Peter hun dɛ Jehovah bɔhwɛ no. Nna Jesus edzi kan aka dɛ ‘hɔn a wodzi kan hwehwɛ Ahenman’ no, Jehovah bɔhwɛ hɔn. Obotum aba dɛ Peter kaa dɛm asɛm a Jesus kae no. (Matt. 6:33) Dɛm ntsi, Peter dze asɛnka edwuma no dzii kan wɔ n’asetsena mu na nnyɛ afar edwuma no. Pentecost 33 H.B. no, Peter dze akokodur kaa asɛmpa no kyerɛɛ nyimpa mpempem pii na ɔboaa hɔn ma wɔbɛyɛɛ agyedzifo. (Andw. 2:​14, 37-41) Ɔno ekyir no, ɔboaa Samariafo nye Amanamamfo ma wosuaa Christ ho adze na wodzii n’ekyir. (Andw. 8:​14-17; 10:​44-48) Ɔda edzi dɛ Jehovah dze Peter dzii dwuma paa dze boaa nyimpa ahorow nyina ma wɔbaa Christianfo asafo no mu.

DZA YESUA FI MU

12. Sɛ ɔyɛ dzen ma hɛn dɛ yebedzi hɛn mberɛwyɛ bi do a, ebɛn kwan do na Peter n’asɛm no botum aboa hɛn?

12 Jehovah botum aboa hɛn amma yaammpa abaw mbom yeetum akɔ do asom no. Ɔwɔ mu, ɔnnyɛ aber nyina na ɔyɛ mberɛw dɛ yɛbɛyɛ dɛm nkanka aber a yɛabɔ mbɔdzen ber tsentsen bi dɛ yebedzi mberɛwyɛ pɔtsee bi do no. Ɔtɔfabi a, sɛ yɛdze hɛn mberɛwyɛ toto Peter dze no ho a, bi a yebenya adwen dɛ Peter dze no mmba koraa. Naaso mbrɛ ɔtse biara no, Jehovah botum ama hɛn ahoɔdzen ma yɛdze ako etsia hɛn mberɛwyɛ. (Ndw. 94:​17-19) Dɛ nhwɛdo no, ansaana ɔbarimba bi rubohu nokwar no, nna ɔdze noho ahyɛ ɔbarimba na ɔbarimba nda mu mfe pii. Naaso ɔsesaa n’abrabɔ koraa na ɔdze Bible no bɔɔ ne bra. Ɔmmfa ho dɛ nna ɔasesa n’abrabɔ no, ɔwɔ mu ara a, nna ɔtse nka dɛ ɔnsan nkɔ ne dadaw mu. Ebɛnadze na ɔboaa no ma odzii ne mberɛwyɛ no do? Ɔkaa dɛ: “Jehovah na ɔhyɛ hɛn dzen.” Ɔdze kaa ho dɛ: “Mebohu dɛ Jehovah no sunsum krɔnkrɔn no botum aboa me ma [maakɔ] do abɔ me bra dɛ mbrɛ ɔsɔ n’enyi . . . Jehovah dze me edzi dwuma wɔ no som mu, na me mberɛwyɛ nyina ekyir no, ɔkɔ do hyɛ me dzen.”

Horst Henschel hyɛɛ ber nyina som edwuma no ase wɔ January 1, 1950. Ehwɛ a, onuu noho dɛ ɔdze ne nkwa nda nyina soom Jehovah? (Hwɛ nkyekyɛmu 13, 15) d

13. Dɛ mbrɛ Asomafo Ndwuma 4:​13, 29, 31 ma yehu no, ebɛnadze na yebotum ayɛ dze esuasua dza Peter yɛe no? (Hwɛ mfonyin no so.)

13 Dɛ mbrɛ yeehu no, nyimpa ho suro ntsi, Peter dzii mfom ahorow bi. Naaso ɔbɔɔ mpaa serɛɛ Jehovah hɔ akokodur, na iyi boaa no ma otumii daa akokodur edzi. (Kenkan Asomafo Ndwuma 4:​13, 29, 31.) Hɛn so, yebotum edzi nyimpa ho suro biara a yɛwɔ no do. Ma yɛnhwɛ dza ɔtoo hɛn nua bi a wɔfrɛ no Horst wɔ Germany aber a nna Wiadze Ko II rokɔ do no. Dɛm aber no, nna wɔhwɛ kwan dɛ hɔn a wɔwɔ Germany bɛka “Heil Hitler!” Nna ɔyɛ nkyia bi a ɔkyerɛ dɛ Hitler na ɔbɛgye hɔn. Ɔwɔ mu dɛ nna Horst nyim dɛ ɔnnyɛ papa dɛ obekyia bi. Naaso nna osuro dza n’akyerɛkyerɛfo nye no skuulfo no bɛyɛ, ntsi ɔtɔ da a nna ɔka bi. Horst n’awofo enntwuw n’enyim, mbom wɔnye no bɔɔ mpaa na wɔkaa kyerɛɛ Jehovah dɛ ɔmma no akokodur. Osiandɛ Horst dze noho too Jehovah do, na n’awofo so boaa no ntsi, otumii nyaa akokodur dze dzii nyimpa ho suro do. Ekyir yi ɔkaa dɛ: “Jehovah ammpa abaw wɔ moho da.” c

14. Ebɛnadze na asafo mu mpanyimfo botum ayɛ dze aboa enuanom a hɔn abaw mu ebu no?

14 Jehovah na Jesus remmpa abaw wɔ hɛnho. Aber a Peter yii Christ mae ekyir no, nna no ho ebehia paa dɛ osi gyinae tsitsir bi. Nna ɔsɛ dɛ osi gyinae dɛ ɔbɔkɔ do edzi Christ n’ekyir anaa ɔbɔkɔ no kwan. Nna Jesus edzi kan aserɛ Jehovah dɛ ɔmma Peter ne gyedzi nyɛ dzen amma ɔammpa abaw. Jesus kaa adzeserɛ a ɔdze too Jehovah n’enyim no kyerɛɛ Peter, na ɔmaa ohun dɛ ɔwɔ no mu ahotodo dɛ ekyir yi ɔbɛsan egyina ne nan do na ɔaahyɛ no nuanom no dzen. (Luke 22:​31, 32) Ekyingye biara nnyi ho dɛ sɛ nna Peter kaa asɛm a Jesus aka akyerɛ no no a, ɔbɛhyɛ no dzen paa! Dɛmara na hɛn so, sɛ hɛn abaw mu bu na ɔyɛ hɛn dɛ yengyaa Jehovah som a, Jehovah botum afa asafo mu mpanyimfo do ama hɛn nkuranhyɛ a yehia no ma yeetum akɔ do edzi no nokwar. (Eph. 4:​8, 11) Onua bi a ɔdze mfe pii asom dɛ asafo mu panyin a wɔfrɛ no Paul bɔ mbɔdzen dɛ ɔbɛhyɛ enuanom a wɔakɔ tsebea a ɔtse dɛm mu no nkuran. Ɔyɛ a ɔka kyerɛ dɛm enuanom no dɛ wɔndwendwen siantsir a Jehovah twee hɔn baa nokwar no mu no ho. Afei, ɔma hɔn awerɛhyɛmu dɛ nokwar dɔ a Jehovah da no edzi kyerɛ n’asomfo no ntsi, ɔremmpa abaw wɔ hɔnho da. Ɔkaa dɛ, “Mehu enuanom pii a hɔn abaw mu ebu a Jehovah aboa hɔn ma yaakɔ do asom no.”

15. Ebɛn kwan do na Peter na Horst hɔn asɛm no ma yehu dɛ asɛm a ɔwɔ Matthew 6:33 yɛ nokwar paa?

15 Jehovah hwɛɛ Peter nye asomafo nkaa no. Hɛn so sɛ yɛdze Ahendzi no dzi kan wɔ hɛn asetsena mu a, Jehovah bɔhwɛ hɛn. (Matt. 6:33) Aber a Wiadze Ko II no baa ewiei no, Horst a yeedzi kan aka noho asɛm no yɛɛ dɛ ɔdze noho bɛhyɛ akwampaa edwuma no mu. Naaso nna ne sikasɛm nnkɔ yie. Ntsi onyaa adwen dɛ sɛ ɔdze noho hyɛ akwampaa edwuma no mu a, orunntum nnkɔ do nnyɛ osiandɛ orinnya sika a ɔdze bɔhwɛ noho. Nna ebɛnadze na obotum ayɛ? Aber a ɔmansin do hwɛfo bɛseraa hɔn no, osii gyinae dɛ ɔdze noho bɛhyɛ asɛnka edwuma no mu dapɛn no nyina dze ahwɛ dɛ Jehovah bɛma ne nsa aka dza ohia a. Aber a dapɛn no baa n’ewiei no, ɔmansin do hwɛfo no maa no envelope bi a nna sika wɔ mu. Naaso ɔannka obi a ɔdze sika no maa no dɛ ɔmfa mma no no annkyerɛ no. Nna sika no mu yɛ dur, na obotum aboa no ma ɔaayɛ akwampaa edwuma no abosoom pii. Horst hun dɛ Jehovah paa na ɔama ne nsa aka akyɛdze a ɔtse dɛm no, na ɔrema oenya awerɛhyɛmu dɛ ɔbɔhwɛ no. Enyigyesɛm nye dɛ, ofi dɛm aber no rokɔ no ɔdze Ahendzi no dzii kan wɔ n’asetsena mu no nkwa nda nyina.—Mal. 3:10.

16. Ebɛnadze ntsi na ɔsɛ dɛ yesua nsɛm a Peter kyerɛwee nye dza ɔyɛe no ho adze?

16 Peter kaa dɛ ɔyɛ nyimpa dzebɔnyɛnyi ntsi Jesus mfi ne nkyɛn nnkɔ, naaso Jesus ammpa abaw wɔ noho. Ɔbɛyɛ dɛ iyi maa Peter n’enyi gyee paa! Christ kɔr do tsetsee Peter ma ɔbɛyɛɛ ɔsomafo a odzi nokwar nye obi a Christianfo botum esuasua no. Yebotum esua ndzɛmba pii efi ntsetsee a Jesus dze maa Peter no mu. Nyankopɔn maa Peter kyerɛɛw nkrataa ebien kɛmaa asafo ahorow a nna ɔwɔ tsetse Christianfo hɔn aber do no. Ɔkaa dɛm esuadze no mu bi ho asɛm wɔ ne nkrataa no mu. Adzesua a odzi hɔ mu no, yebosusu afotusɛm bi a ɔwɔ ne nkrataa mu no ho, na yaahwɛ mbrɛ yebesi dze abɔ hɛn bra ndɛ.

NDWOM 126 Kɔ Do Weɔn, Gyina Hɔ Pintsinn

a Woesiesie adzesua asɛm yi dɛ ɔmboa hɔn a ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wobedzi hɔn mberɛwyɛ ahorow do no. Ɔbɛma woehu dɛ wobotum edzi hɔn mberɛwyɛ no do na wɔaakɔ do dze nokwardzi asom Jehovah.

b Kyerɛwnsɛm a ɔwɔ adzesua yi mu no, woyii no mu dodow no ara fii Asɛmpa a Mark kyerɛwee no mu. Obotum aba dɛ dza ɔtsee fii Peter hɔ no na ɔkyerɛwee no. Siantsir nye dɛ Peter dze n’enyiwa hun nsɛm a osisii no.

c Hwɛ video a wɔato dzin Horst Henschel: M’abandzendzen Nye Jehovah no wɔ jw.org.

d MFONYIN NO HO NKYERƐKYERƐMU: Horst Henschel n’awofo nye no bɔɔ mpaa na wɔhyɛɛ no nkuran ma otumii nyaa akokodur dze dzii nyimpa ho suro do.