Ena imatai ni Epereli 2021, a vakananumi mai Moscow na sasaga a caka ena 70 na yabaki sa oti ena 1951, e vakatokai na Operation North. Qori na nodra vakavodoki vakaukaua ena sitima e voleka ni 10,000 na iVakadinadina i Jiova e Rusia mera kau i Siberia. Ratou vosa kina e le ono, ratou dauvakadidike qai kenadau ena dodonu ni lewenivanua. Ratou sauma tale ga nodra taro na dauvolaitukutuku. Ratou vakamacalataka na ka me baleta na Operation North, qai vakatauvatana ina veivakacacani e yaco tiko qo mai Rusia. A saravi ena internet na bose qo ena gauna sara ga e caka tiko kina (live).

A kau tale ga vakavesu i Siberia o Yaroslav Sivulsky kei na nona vuvale, e mata ni iVakadinadina i Jiova ena yasayasa vakaUrope. E vakamacalataka na ka vakaloloma a caka vei ira: “Ni laurai na itukutuku makawa, era kau vakaukaua e 9,793 na iVakadinadina i Jiova kei na nodra vuvale. Qori e wili kina o ira na mate kei ira na sucu ena ilakolako qo.”

E vakamacalataka o Sergey Ivanenko e dau dikeva na lotu, na veitusaqati e cakava o Rusia vei ira na iVakadinadina i Jiova ena 1951 kei na gauna qo. E tukuna tale ga na nodra vosota na veitusaqati, e kaya: “Ena matewale na nodra tusaqati tiko na iVakadinadina i Jiova mai na 2017. E vakadinadinataki qori ena nodra vosota na veitusaqati mai na 1951 (Operation North), kei na gauna qo. Era dei tiko ga se mani cava e caka vei ira. Me kua gona ni vakatatabutaka o Rusia na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova.”

O Artur Artemyev e dau dikeva na lotu e Kazakhstan, e vola na ivola Jehovah’s Witnesses in Kazakhstan: A Social-Historical and Religious Analysis (vakavoutaki ena 2020). E kaya ni sega vakadua ni vakamalumalumutaki ira na iVakadinadina i Jiova na veitusaqati ni Soviet Union. Gauna e lewa tu kina na nona vanua na Soviet Union, e tubu tiko ga na kedra iwiliwili na iVakadinadina i Jiova. E kaya tale ga o Valery Borschev, e kenadau ena dodonu ni lewenivanua ena Moscow Helsinki Group: “Na veitusaqati e vakaukauataki ira ga na iVakadinadina i Jiova. Ya na ka mera kila tiko na vakailesilesi.”

O Valentin Gefter, e lewe ni Expert Council ni Commissioner for Human Rights mai Rusia, a vosa ena ulutaga “O Ira na Vesu ena Vuku ni Nodra Vakabauta e Rusia.” Era vesu na iVakadinadina e Rusia ena vuku ni nodra vakabauta, sega ni ka vakapolitiki. E vakabibitaka: “O ira na iVakadinadina i Jiova era sega ni saqata tiko na matanitu.” E vakamacalataka ni nodra vakabauta e uqeti ira mera tawaveitovaki ena ka vakapolitiki. Qori na vuna era vesu kina vakatawadodonu na iVakadinadina i Jiova.

E vosa duadua e muri o Aleksandr Verkhovsky. E lewe ni Presidential Human Rights Council, qai dairekita ni SOVA Center for Information and Analysis. E dau dikeva qai volatukutukutaka na SOVA Center na kena dau vakayagataki cala na lawa me baleta na vakavu tikoyavavala, wili kina na ka e caka vei ira na iVakadinadina ni Jiova. E vakarautaka e dua na macala ni vakadidike ni veitusaqati e Rusia. E kaya: “Vakacava ena muduki nodra vakacacani na iVakadinadina i Jiova? E taro bibi dina, ia eda sega ni kila na kena isau.” E vakabauta o Verkhovsky me dua ga na gauna qo me sa tinia o Rusia nona vakacacani ira tiko na iVakadinadina i Jiova. E vakatututaka eso na veisau ena lawa me taqomaka na matanitu vei ira na dau vakavu tikoyavavala dina. Me taqomaka tale ga nodra dodonu na lotu era sega ni vakavu leqa, me vakataki ira na iVakadinadina i Jiova.

Era vakadonui na dauvolaitukutuku mera taroga na ka e vakamacalataki.

Ena siga vata ga ya, a caka tale ga e dua na bose ena siti o Chisinau, e Moldova. E tuvanaka qori na Institute of History of the Academy of Sciences of Moldova, na Alecu Russo State University of Balti, kei na Bogdan Petriceicu Hasdeu State University of Cahul. Ena caka tale ga e dua na bose mai Ukraine ena ika9 ni Epereli.