Era qara tiko na turaganilewa e Korea e levu tale na sala mera kua ni vesu wasoma kina na iVakadinadina i Jiova ena vuku ni nodra sega ni via curu ina mataivalu. Eso vei ira na turaganilewa qori era sa vakasamataka tiko na yavu ni nodra sega ni curu kina ina mataivalu eso, oya ni sega ni donu ina nodra lewaeloma vakavulici vakaivolatabu, nira sega tale ga ni via veivakamavoataki. * Eso na mataveilewai era sa vakatulewataka mera kua ni vesu eso na tagane, era yavutaka nodra vakatulewa ena nodra dodonu ni sega ni via curu ina mataivalu. Me tekivu mai na Me 2015, era vakatulewataka na turaganilewa mera kua ni vesu e 66 na iVakadinadina era sega ni via curu ina mataivalu—na iwiliwili qo e tubu cake mai na 4 ena vicasagavulu na yabaki sa oti.

A sega ni dau muria na Mataveilewai e cake na Busan appellate court na yavu ni lawa ni Mataveilewai Cecere kei na Mataveilewai ni Yavu ni Vakavulewa (Constitutional Court) oya mera kua ni vesu na sega ni via curu ina mataivalu, ia ena Feperueri na imatai, 2018, e vakatulewataka na Mataveilewai me tokona tale ga na vakatulewa qori. E rua na vuna e vakatubuqoroqoro kina na vakatulewa qori—kena imatai ni sega ni dau veiveisau na vakatulewa ni Yasana o Busan, dua tale ya ni se qai tauca oti ga o Jong-du Choi e dua na turaganilewa ni mataveilewai qori, na itotogi me curu i valeniveivesu e dua vei ira na sega ni via curu ina mataivalu.

Ratou dikeva matua e tolu na turaganilewa na lawa kei Sauca Korea me salavata kei na lawa sa muri tiko e vuravura raraba—qo na kena ciqomi na nodra dodonu na sega ni via curu ina mataivalu ena veidinadinati e tauyavutaka na matabose kei vuravura (International Covenant on Civil and Political Rights) (Covenant). E kaya na mataveilewai ni nodra totogitaki tiko na sega ni via curu ina mataivalu e sega ni duavata kei na article 18 ni veidinadinati qo, sa na rawa gona ni tukuni ni nona sega ni via curu ina mataivalu e dua ena vuku ni nona vakabauta e yavu vinaka mera kua ni curu ina mataivalu. A tukuni raraba na itukutuku qo, era vakabauta kina e levu ni na vinaka na veisau ena vakilai kina, vakabibi ena tabana vakalawa.

Ena veiyabaki sa oti, era dau curu i valeniveivesu e rauta ni 500-600 na gonetagane e veiyabaki ena vuku ni nodra vakatulewa na turaganilewa, ia qo sa veisau e levu na nodra vakatulewa. Qo sa 700 na kisi e se sega ni vakatulewataki rawa, e tubu tale tiko ga na kena iwiliwili, era waraka tiko gona na turaganilewa na vakatulewa ni Mataveilewai ni Yavu ni Vakavulewa. Me tekivu mai na ika31 ni Tiseba, 2017, era sa le 267 ga na iVakadinadina era vesu tu e valeniveivesu—na iwiliwili lailai duadua mai na 10 na yabaki sa oti.

Ena vakatulewataka na Mataveilewai ni Yavu ni Vakavulewa ke rawa vei ira na turaganilewa mera muria na ka e tukuni ena Military Service Act, era na totogitaki kina o ira na sega ni via curu ina mataivalu se mera taqomaki ena nodra dodonu vakalawa, me salavata kei na ivakatagedegede e sa muri tiko e vuravura raraba. Era nuitaka tu e levu e Sauca Korea ni na kunea na Mataveilewai e dua na iwali ena vukei ira na gonetagane mera vakaitavi ena veiqaravi raraba ena yaga vei ira na lewenivanua.

Ke na walia rawa na Mataveilewai na leqa qo me baleti ira na sega ni via curu ina mataivalu, sa na duavata kina o Sauca Korea kei na veika sa vakatulewataka na Komiti e dau valataka na nodra dodonu na lewenivanua (UN Human Rights Committee), ena wali tale ga kina na nodra kisi e drau vakacaca. Sa vakaroti Sauca Korea na Komiti me tarova nodra vesuki ira tiko na sega ni via curu ina mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta, mera doka tale ga na nodra dodonu ni galala ni lewaeloma.