1 OKOTOVA, 2013
SAUCA KOREA
Vakalewai o Sauca Korea e Vuravura Raraba
Era vesu tiko vakatawadodonu e Sauca Korea e vica vata na drau na cauravou e sega nodra cala. Na vuna? Nira iVakadinadina i Jiova ra qai muria na veidusimaki ni nodra lewaeloma mera kua ni curu ena mataivalu. E sega ni dokai e Korea na dodonu ni lewenivanua ena vuku ni nodra vakabauta. Qori na vuna era bala kina e valeniveivesu na iVakadinadina i Jiova nira tawaveitovaki. Ena 60 na yabaki sa oti, era vesu e sivia na 17,000 na iVakadinadina nira sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta.
E mani vakarautaka na valenivolavola ni iVakadinadina i Jiova e Sauca Korea e dua na brochure, na kena ulutaga Conscientious Objection to Military Service in Korea ( Sega ni Via Curu ena Mataivalu e Korea ena Vuku ni Nodra Vakabauta). E vakamacalataki ena ivola qori ni beca o Korea na lawa e muri ena veiyasa i vuravura, qai sega ni dokai ira na sega ni via curu ina mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta. E tiko tale ga kina na itukutuku lekaleka ni veika era sotava na cauravou iVakadinadina i Jiova era vesu, nira dei ena vakatulewa ni nodra lewaeloma. Erau vakamacalataka vinaka na ituvaki qori o Dae-il Hong e mata ni Valenivolavola ni iVakadinadina i Jiova e Korea, kei Philip Brumley e loya ni iVakadinadina i Jiova e Niu Yoka.
Na cava nodra rai na veimatanitu ena ivakarau tawadodonu e yaco tiko e Korea?
Philip Brumley: Era saqati Korea na veivanua tale eso ni sega ni doka na nona dodonu e dua e sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nona vakabauta. A railesuvi ena dua na gauna lekaleka sa oti na veika era sa cakava tiko na veimatanitu me baleta na dodonu ni lewenivanua. Eratou qai kerea na matanitu o Hungary, Varanise, Jamani, Poladi, Slovakia, Sipeni, Merika, kei Ositerelia, me tinia o Korea na nona totogitaki ira na sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta. Me vakarautaka tale ga na cakacaka me isosomi ni nodra curu ena mataivalu. *
Dae-il Hong: E va na kisi era veilewaitaki kina e le 501 era sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta. Na nodra beitaki kei na nodra vesu o ira qori e sa beca kina o Korea na nodra dodonu. E tauca na lewa ya na Komiti ni Matabose kei Vuravura e dau valataka na dodonu ni lewenivanua. E kaya tale ga na Komiti “ni nona sega ni via curu ena mataivalu e dua ena vuku ni nona vakabauta, e vauci tiko ena nona dodonu me vakaraitaka na nona nanuma, muria nona vakatulewa ni lewaeloma, kei na nona vakabauta vakalotu. E rawa ni vagalalataki e dua mai na nona curu ena mataivalu ke veisaqasaqa kei na nona vakabauta vakalotu. E beci na dodonu qori ke vakasaurarataki e dua.” *
Dua tale na isoqosoqo ni Matabose kei Vuravura e vakaraitaka na nona kauai ena dua na itukutuku se qai vakarautaka ga qo me baleti ira na sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta. Na itukutuku qori sa na yavu vakalawa ni kena dokai e veiyasa i vuravura na nodra dodonu na sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta. Ena vakatabui tale ga kina na nodra vakasaurarataki nira veilewaitaki se totogitaki. *
Na cava sa cakava o Korea nira kudru na veimatanitu tale eso?
Philip Brumley: E se sega ni muria na matanitu o Korea na lewa e tau. Kena ibalebale sa beca na veidinadinati era rokova na veimatanitu tale eso ni sega ni doka nodra dodonu na sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta. E sega ni muria tale ga na mataveilewai e Sauca Korea na lewa sa tau, ni sega ni kauaitaka na nodra kerekere eso me rogoci tale na nodra kisi. E sega ni bau vakarautaka na cakacaka me isosomi ni veiqaravi ena mataivalu, se so tale na ituvatuva mera taqomaki kina.
E tarai ira vakacava na itabagone iVakadinadina na nodra vesu?
Dae-il Hong: Era cauravou yaloqaqa. Era kila vinaka tu nira na beitaki qai bala e valeniveivesu, ia era sega ni vuni ni kacivi ira na matanitu. Era lewenivanua vinaka ni bera nira vesu, era ivakaraitaki vinaka tale ga nira sa bala e valeniveivesu. Ia e sega ni vinaka na kedra irogorogo ena gauna era sere kina, ni sa tu na kedra ivolatukutuku nira beca na lawa. Qori e dau vakadredretaka nodra vaqara cakacaka ena veitabana eso ni matanitu e qaravi ira na lewenivanua, kei na veikabani lelevu. Era rawa ni marautaka kei na nodra vuvale na dua veimama na yabaki era lai vakayagataka tu e valeniveivesu. E sega ni dodonu me yaco na ituvaki dredre va qori.
Vakacava e donu nodra beitaki kei na nodra vesu na iVakadinadina i Jiova e Korea nira sega ni via curu ena mataivalu?
Dae-il Hong: Sega! Era sega ni daubasulawa na cauravou qo. Era kilai na iVakadinadina i Jiova e Korea kei na veiyasa i vuravura nira dau muria na lawa, era dau yalorawarawa tale ga ni cakava eso na cakacaka e lavaki ena nodra itikotiko. Era dokai ira na vakailesilesi vakamatanitu, talairawarawa ina lawa, sauma na ivakacavacava, qai tokona na sasaga ni matanitu ena veika e yaga raraba ina lewenivanua. E se qai tauca wale tiko ga qo e dua na maramanilewa e Korea me bala e valeniveivesu e dua na cauravou iVakadinadina i Jiova, ni sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nona vakabauta. E tukuna ni sega ni dua tale na ka e rawa ni caka, sa na beitaki ga o cauravou ni cala. Ni wilika oti ga na lewa ni mataveilewai, e ubia na matana ena pepa qai sorova na tagi. E luluvu na maramanilewa ni rairai kila ni cala na lewa e tau vua na cauravou iVakadinadina qo. Era tagi eso tale era tiko ena veilewai nira vakadinata ni cala na vakataulewa ni mataveilewai.
Philip Brumley: Sa dede na kena yaco tiko na leqa qo. E dodonu me cakava ena gauna qo na matanitu o Korea e dua na ka me walia kina. Me vakarautaka e dua na ituvatuva ena dokai kina na nodra dodonu o ira na sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta.
^ para. 5 Vakadidike e caka me railesuvi kina na veika sa vakayacori tiko me baleta na dokai ni dodonu ni lewenivanua, 12 Tiseba 2012, A/HRC/22/10, tabana e 7 kei na 22, parakaravu 44 kei na 124.53.
^ para. 6 Jong-nam Kim et al. v. The Republic of Korea, communication no. 1786/2008, Vakatutu sa muria na Komiti ena 25 Okotova 2012, tabana e 7, parakaravu 7.4
^ para. 7 Macala ni vakadidike e vakayacori me baleti ira na sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nodra vakabauta, 3 June 2013, A/HRC/23/22, tabana e 3-8, parakaravu 6-24; tabana e 9, 10, parakaravu 32, 33.