A tuvanaki e vica na soqo ena Internet e Moldova, Rusia kei Ukraine, e vakananumi kina na ka e caka ena 70 na yabaki sa oti ena 1951, e vakatokai na Operation North. Qori na nodra vakavodoki vakaukaua ena sitima e 9,793 na iVakadinadina i Jiova mera vakau i Siberia.

Ena vica na soqo qori, e tukuni vei ira na tiko kina mera rai ina website na 1951deport.org, e vakamacalataki kina na Operation North. Na website qori era vakarautaka na iVakadinadina i Jiova qai vakadewataki ina vosa vakavalagi, vakaRusia kei vosa vakaUkraine. E vakamacalataki vakavinaka kina na nodra vakau vakaukaua i Siberia na iVakadinadina i Jiova.

E kaya o Dr. Lidia Padureac e qasenivuli ena Alecu Russo State University of Balti: “E vakatalai ira na iVakadinadina i Jiova o Soviet Union ena 1951 ni via totogitaki ira, me tarova tale ga na nodra vakatetea na nodra ivakavuvuli vakalotu. Era vinakata me kilai duadua ga na ivakavulivuli vakominisi.”

Ia e kaya o Dr. Nicolae Fustei, e dua na dauvakadidike ena Institute of History: “E sega sara ga ni yaga na nodra vakatalai ira tani na iVakadinadina i Jiova. . . . Ni sega ni vakaleqai na nodra isoqosoqo, nira tusaqati era sa qai doudou ga ni vunau.”

E vosa tale ga kina o Dr. Virgiliu Birladeanu, e daunivakadidike ena Institute of History qai jeameni ni soqo qo. Ena nona vakadidike, e vakatarogi ira eso na iVakadinadina i Jiova era vakatalai i Siberia. E kaya: “Au qoroya vakalevu nira lomavakacegu qai marau tu ga. Era sega vakadua nira yalocataka na ka e cakava vei ira na matanitu o Soviet Union.”

E kaya o Brother Victor Dornicenco, ena gauna qo sa vakacacani ira tale tiko ga na iVakadinadina i Jiova o Rusia me vaka ga e cakava o Soviet Union. E kaya: “Ka ni rarawa ni sega ni vuli o Rusia ena veika sa yaco oti. Ena 2017, e vakatatabutaki na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova, dina ga ni sega na kena yavu vakalawa. E lai tarai ira e 175,000 na iVakadinadina i Jiova. Nira vakaduiduitaki qai vakaucacataki na iVakadinadina i Jiova, e beci sara ga kina na galala e vauca na nodra nanuma, lewaeloma kei na sokalou.”

Me vaka e sa cavuti oti, era tiko ena soqo qo e lima na daunivakadidike kei Brother Yaroslav Sivulskiy, e mata ni iVakadinadina i Jiova ena yasayasa vakaUrope. Ratou vakamacalataka vei ira na daunitukutuku na nodra a vakatalai i Siberia na iVakadinadina i Jiova. A saravi ena Internet na bose qo ena gauna sara ga e yaco tiko kina ena vosa vakavalagi kei na vosa vakaRusia

Me vaka sa tukuni oti, e saravi na bose qo ena gauna sara ga e caka tiko kina ena vosa vakaRusia.

Ratou dui vakamacala vakalekaleka kina e tinikava na daunivakadidike mai na ono na vanua. E vosa tale ga kina o Brother Ivan Riher mai na valenivolavola ni tabana e Ukraine. Ratou a vakatarogi ira na tacida era vakatalai i Siberia na daunivakadidike. Qai vakaraitaki vakalekaleka na vidio qori vei ira na tiko ena soqo.

E kaya o Dr. Tomasz Bugaj, e daunitukutuku makawa ena Institute of Culture Sciences ena University of Silesi e Poladi: “E dredre vakalevu na ituvaki era sotava na iVakadinadina i Jiova e Siberia, ra qai vakacakacakataki vakaukaua. Ia era yalodina tu ga, ra qai muria tu ga na ivakatagedegede dodonu. Era sega vakadua ni via cakitaka na nodra vakabauta me soli kina vei ira na kakana se cakacaka vinaka.” E kaya o Dr. Bugaj nira duatani na iVakadinadian i Jiova, ni sega ni vakamalumalumutaki nodra vakabauta ena veiliutaki vaKominisi, ra qai dei tu ga ena nodra sokalou.

E kaya o Professor Liudmyla Fylypovych, e ivukevuke ni peresitedi ena Ukrainian Association of Religious Studies, ni o ira na iVakadinadina i Jiova e Ukaraine era dau veisoliyaka na nodra ivola vakaivolatabu ena 36 vosa. E kaya: “E yaga raraba na nodra cakacaka vei ira na lewenivanua. Era vakavulica e levu na iwali ni leqa e tu e Ukraine.” Kena ivakaraitaki, era vunau vei ira na mataboko kei ira na didivara. Era uqeti ira mera vulica na iVolatabu, mera vakila tale ga nira mareqeti ena vanua era tiko kina.

E saravi ena Internet na soqo qo ena vosa vakavalagi, vakaRusia kei na vosa vakaUkaraine.

E vakamacalataka o Professor Fylypovych: “Era vakaraitaka na iVakadinadina i Jiova ni rawa nira dei tu ga se mani ituvaki cava era sotava. Dina ga nira vakacacani, ia era vunau tiko ga. Era vakayagataka na nodra vakatalai ina dua tale na vanua, me rawa nira vunau kina. Ni veiliutaki tu na matanitu na Soviet, era vakaraitaka na iVakadinadina i Jiova vei ira eso tale na nodra yalodina tu ga ena nodra vakabauta.”

E kaya o Professor Igor Kozlovskyy, na peresitedi ni Center of Religious Science Research and International Spiritual Relations e Ukraine: “Me rawa nida kila vinaka na keda itukutuku nikua, e dodonu meda kua ni guilecava na veika esa yaco ena veigauna sa oti. . . . Meda dau veivosakitaka vakalevu na nodra a vakatalai na iVakadinadina i Jiova i Siberia. E dodonu me okati ena volaitukutuku makawa kei Ukraine. E nodra itavi na iliuliu ni lotu mera tarova na nodra vosataki kei na nodra vakaucacataki na iVakadinadina i Jiova, okati kina eso tale na lotu.”

E saravi ena Internet na soqo qo ena vosa vakavalagi kei na vosa vakaUkraine.