Qo na vakauitukutuku, itaba, se vidio veivagarogaroi ena talevoni. E kaya e dua na turaga, “Sa vaka me matau tu ena gauna qo na ivakarau qori. Ni wasoma nomu vakauitukutuku, lakolako ga o sa na vakauta na itaba veivagarogaroi.”

 Na cava era cakava kina qo e levu? E tabaki ena New York Times na ka e tukuna e dua na ivukevuke levu ni loya me baleta na nodra rai eso na itabagone, “ni tiko ena nomu talevoni na kena itaba o koya o domona ni luvawale tu, e vakaraitaka ni o sa dau veiyacovi.” E vakatoka e dua na itabagone, me “veiyacovi e vakayagataki kina na itatarovi.” E kaya tale, “o na sega ni bukete kina, o na sega ni vakadewa na mate ca ni veiyacovi.”

 So tale na vuna era vakauitukutuku vakasisila kina na itabagone:

•   Mera wedeva kina e dua era taleitaka.

•   Baleta ni dua e vakauta yani vei ira na itaba vakasisila, era mani vakamurimuria mera vakauta lesu e dua.

  Ni o vakauta na itaba ena talevoni, o sa solia na itaba qori, o sega ni qai lewa na kena ivakavakayagataki, se na vakacava na kemu irogorogo. E kaya o Amanda Lenhart, e daunivakadidike liu, e vola tale ga na ivola na Pew Research Center me baleta na vakauitukutuku veivagarogaroi, “E sega toka ni rawarawa me vakau se maroroi na itukutuku ni itovo vakasisila mera raica eso tale.”

 Ena so na gauna

•    E dau vakauta o koya e ciqoma na itaba ni luvawale mera raica na nona itokani.

•    Era vakauta na itaba ni luvawale na cauravou, mera sauma lesu na nodra biuti ira na nodra itau.

 O BAU KILA? Ena levu na gauna, sa okati na vakau itaba ni luvawale ena talevoni me vaka ga na nodra vakasagai na gonelalai se na kena veisoliyaki na itaba vakasisila ni nodra vaqaseni na gone. Era veilewaitaki eso na gone ena cala ni veivakasagai tawakilikili (e cavuti se caka vua na tagane se yalewa), nira dau vakauitukutuku veivagarogaroi ena talevoni.

  E tukuna na iVolatabu me marautaki na veiyacovi ena lomanibai ni vakawati. (Vosa Vakaibalebale 5:18) E vakacala gona na nodra veiyacovi na se bera ni vakawati. Raica mada eso na tikinivolatabu qo:

•   “Me kua mada ga ni cavuti ena kemuni maliwa na veiyacovi tawadodonu, na ka dukadukali kece se kocokoco, me kua tale ga na itovo vakamadua, na veivosaki e vakasisila, se na veiwali ca.”​—Efeso 5:3, 4.

•   “Moni vakamatea . . . na gagadre ni veitikiniyagomuni vakavuravura, na veiyacovi tawadodonu, na ivalavala dukadukali, na garogaro vakasisila, na gagadre ca, kei na kocokoco.”​—Kolosa 3:5.

 E sega wale ga ni veivakasalataki na tikinivolatabu qori meda cata na “veiyacovi tawadodonu” (veiyacovi ena taudaku ni vakamau) ia e cata tale ga na “ivalavala dukadukali” (e dusia na itovo duka kece) kei na “garogaro vakasisila” (sega ni dusia na nodra veidomoni na veiwatini, ia e dusia ga na garogaro ena rawa ni tini ena cala bibi).

 Mo taroga:

•   E okati vakacava me “ivalavala dukadukali” na vakau itaba ni luvawale ena talevoni?

•   Ena uqeta vakacava na “garogaro vakasisila”?

•   Na cava e “ca” kina na gagadre mo sarava se vakauta na itaba ni luvawale?

 E dusia na tikinivolatabu e toka e ra na vuna mo kua sara ni vakauta na itukutuku, itaba, se vidio veivagarogaroi.

•   “Gumatua sara mo vakaraitaka ena mata ni Kalou ni ganiti iko na nona veivakadonui, na tamata cakacaka e sega ni dua na ka e maduataka.”​—2 Timoci 2:15.

•    “Vakasamataka vinaka na ivalavala moni muria moni savasava kina, moni qarava tale ga na Kalou!”​—2 Pita 3:11.

 Na tikinivolatabu qori e vakamacalataka na yaga ni kena bulataki na ivakatagedegede vakaiVolatabu. Ni vinaka na nomu ivakarau, o na sega ni via veivutunitaka na nomu vakatulewa.​—Kalatia 6:7.

 Mo taroga:

•    Na cava e kilai me baleti au?

•    Au dau kauaitaka na kedra irogorogo eso tale?

•    Au via raica na ka e vakararawataki ira?

•    Ena vakacava na kequ irogorogo niu vakauitukutuku, itaba, se vidio veivagarogaroi?

•    Ena rawa ni vakaleqa nodrau nuitaki au na noqu itubutubu na vakauitukutuku vakasisila?

 ITALANOA DINA E kaya e dua na goneyalewa yabaki 23, “Dua na noqu itokani e vakaitau lo tiko, mani vakauta e dua na kena itaba ni luvawale vei cauravou, e vakauta tale ga e dua o cauravou. Se sega mada ga ni oti e 48 na aua, e nanuma sara o tamai goneyalewa me raica mada na nona talevoni. Dua na ka na nona kurabui, lako vata kei na rarawa ni raica na itukutuku qori. Rau mani veivosakitaka vakaveitamani qai talaucaka na ka kece o goneyalewa. Au kila ni veivutunitaka na ka e cakava, ia rau se kurabui tiko ga na nona itubutubu, rau rarawa tale ga vakalevu! Rau sega ni vakadeitaka me rau nuitaki koya tale se sega.”

 Kena dina: Na vakauitukutuku, itaba, se vidio vakasisila erau beci kina o koya e vakauta kei koya e sarava. “E velavela qai vakararawataki au,” e kaya e dua na goneyalewa yabaki 18, e vakasaurarataki koya o nona itau me vakauitukutuku veivagarogaroi yani vua.

 Ni o vakasamataka na itinitini ca ni vakauitukutuku, itaba se vidio vakasisila, ena vinaka ga mo muria na ivakasala vakaiVolatabu qo:

•   “Mo dro tani . . . mai na gagadre vakaitabagone.”​—2 Timoci 2:22.

•   “Ni vagolea tani na mataqu meu kua ni raica na ka tawayaga.”​—Same 119:37.

  Muria na ivakasala vakaiVolatabu ena nomu bula. Wilika na ka e tukuna o Janet, qai digia na digidigi o nanuma ni vinaka.

 “Keirau sota kei na dua na cauravou, mani kerea na noqu naba, au taura tale ga na nona. Ena loma ga ni dua na macawa, e kerea mai meu vakauta yani na kequ itaba niu vakaisulu ni sili tu.”​—Janet.

 Na cava o nanuma me cakava o Janet? Na cava o na cakava?

•  DIGIDIGI A De o na kaya: ‘E sega ni dua na kena ca ya. Ke keirau na gade i matasawa, ena raici au ga niu vakaisulu ni sili.’

•  DIGIDIGI B De o na kaya: ‘Au sega ni kila na cava e lomana. Meu vakauta mada na itaba e sega ni vakaraitaki vakalevu kina na yagoqu, meu raica na cava ena yaco.’

•  DIGIDIGI C De o na kaya: ‘Na cauravou qo e vinakata ga na veiyacovi. Au na bokoca na nona itukutuku.’

 E vinaka toka na Digidigi C, se vakaevei? Rogoca mada na ka e tukuna na iVolatabu: “O koya sa yalomatua sa kunea na ca, ka sa vunitaki koya: Ia ko ira sa sega ni vuku era sa lako tu yani, a ra sa kunea na rarawa.”​—Vosa Vakaibalebale 22:3.

 Na ivakaraitaki qo e dusia na ka e dau vakavuna na vakauitukutuku, itaba, se vidio veivagarogaroi, kei na so tale na itovo ca: Vakacava, o dau digitaka vinaka na nomu itokani? (Vosa Vakaibalebale 13:20) E kaya o Sera, sa yabaki 27: “Mo vakailala ga kei ira o kila nira na sega ni vakawalena na itovo ca.” E duavata kina o Delia, e dua na goneyalewa yabaki 24, e kaya:“Eso na itokani era vinakata ga mera vakaleqai iko, era sega ni vinakata me vinaka na nomu itovo. Ke sega ni salavata na nodra itovo kei na lawa ni Kalou, era uqeta tiko ga mo kua ni cakava na ka o kila ni dodonu. O vinakata me yaco qori?”