Keitou kaya vei talatala de na qai mavoa o draiva. E kaya ga: “Dou vakamatei koya. Dou qai vakayagataka noqu isulu balavu mo dou qusia tani kina mai ligamudou na nona dra!” Au dau doka vakalevu na lotu Orthodox niu susugi mai kina. Ia toso na gauna, au biuta na lotu qori niu sega ni taleitaka na ka e tukuna na italatala. Na ituvaki e yaco qori, au mai kila kina na ka dina me baleti Jiova.

 Niu tubu cake tiko, dua na ka na levu ni matatamata, duidui vosa kei na lotu era tiko ena siti o Tripoli. Ra dau sakitaka na nodra isususu, qori tale ga na ka keitou dau cakava vakavuvale. Keirau lewena kei na dua na tuakaqu e dua na ilawalawa e vakatokai na Soldiers of the Faith, a era sega ni taleitaki ira na iVakadinadina i Jiova. Keirau se sega ni sotavi ira na iVakadinadina i Jiova, ia e kaya o talatala nira dua na ilawalawa e nodra iliuliu o Jiova, ra qai tusaqata na lotu Orthodox. E dau tukuna tu ga vei keirau o talatala me keirau vakacacani ira ena vanua cava ga keirau raici ira kina.

 Ia au sega ni kila ni ratou sa sotavi ira na iVakadinadina i Jiova e tolu na tuakaqu. Ratou vakadonuya me ratou vulica na iVolatabu ni ratou via vakacala na ka era tukuna. Dua na yakavi niu lesu tiko i vale, au raica nira sa tu i vale eso na tagane iVakadinadina i Jiova. Era veivosakitaka tiko na iVolatabu kei ratou noqu vuvale, kei na vica era tiko voleka e vale. Dua na ka noqu rarawa! Au sega sara ga ni vakabauta ni ratou na liumuritaka na tuakaqu na lotu Orthodox. Gauna sara ga au varau biubiu kina, e qai kerei au e dua keitou tiko veitikivi, e iVakadinadina i Jiova tale ga meu dabe qai vakarorogo. Au rogoca ni wilika tiko mai ena noqu iVolatabu e dua na neitou itokani na Same 83:18. Au vakadeitaka sara ga e keri ni lasutaki keitou tiko o talatala. O Jiova na Kalou dina, e sega ni iliuliu ni dua na ilawalawa tamata!

 Dua na ka noqu via kila e levu tale na ka me baleti Jiova. Au sega vakadua ni calata na vuli iVolatabu e dau mai cakava i vale o Brother Michel Aboud. Dua na siga e taroga e dua noqu itokani na taro au dau vaqaqa tu niu se gone, “O cei e bulia na Kalou?” E dusia sara o Brother Aboud e dua na pusi e davo tu ena neitou idabedabe. E qai kaya nira sega ni kila na pusi na ka eda tukuna, kei na ka eda vakasamataka. E va tale ga qori o keda, eda se sega ni kila e levu na ka me baleta na Kalou. Na vosa vakatautauvata rawarawa qori, e vukei au meu kila na vuna eda na sega kina ni kila eso na ka me baleti Jiova. Toso na gauna, au yalataka noqu bula vei Jiova, qai papitaiso ena 1946 niu yabaki 15.

 Ena 1948, au cakacaka ena bisinisi ni veitaba nei tuakaqu o Hanna. E tiko volekata nona bisinisi e dua na sitoa ni boro, e nona e dua na tacida tagane o Najib Salem. b E daukaulotu yaloqaqa, qai gugumatua ena vunau. E yalodina tiko me yacova nona takali ni yabaki 100. Au dau tomani koya ena cakacaka vakavunau. Dina eso na gauna e tusaqati, ia e yaloqaqa tu ga. E rawarawa tale ga me tekivutaka na veivosaki ena iVolatabu kei ira na lewenivanua se mani lotu cava era lewena. E dau uqeti vakalevu na nona vakaraitaki ni gugumatua.

 Dua na siga niu cakacaka tiko, a sikovi keirau mai o Mary Shaayah e dua na tacida yalewa mai Lepanoni e tiko e Merika. Dina ni osooso ena itavi vakatina, ia e dua na painia gugumatua. E veisautaka sara ga na noqu bula na nona veisiko mai. E sivia ni rua na aua nona wasea tiko vei keirau na ituvaki e dau sotava ena cakacaka vakavunau. Ni vakarau biubiu, e raici au qai kaya: “Milto, me vaka ni o galala tu, vacava mo tovolea mada na painia?” Au kaya niu sega ni rawa ni painia niu via cakacaka meu qaravi au kina. E tarogi au sara: “Vacava na balavu ni gauna tou veitalanoa tiko kina ena mataka qo?” Au kaya: “Rauta ni rua na aua.” E kaya sara: “Au raica ni sega ni levu na ka o cakava ena gauna kece qori. Ke va ya na balavu ni gauna o vunau kina e veisiga, o rawa ni painia. Tovolea mada me dua na yabaki, qai raica ke o via tomana se sega.”

 Ena neimami itovo vakavanua e sega ni dau rogoci nodra ivakasala na yalewa, ia au taleitaka na ka e tukuna o Mary. Oti ga e rua na vula au painia sara ena Janueri 1952. Oti e 18 na vula, au sureti meu tiko ena ika22 ni kalasi e Kiliati.

 Oti na vuli, au lesi sara ena Tokalau e Loma. Ni bera ni oti e dua na yabaki noqu veiqaravi, keirau vakamau kei Doris Wood e dua na daukaulotu mamarau e gole mai Igiladi, e veiqaravi tale ga ena Tokalau e Loma.

 Oti neirau vakamau, keirau lesi sara i Aleppo e Siria. E vakatabui tu e kea na noda cakacaka, ia keirau kunei ira e levu na vuli iVolatabu ena nodra veivuke na mataveitacini.

 Dua na siga, keirau sikova e dua na marama e tataleitaki. Ni dolava na katuba, dua na ka nona rere qai kaya vei keirau: “Drau qaqarauni! Era vaqarai kemudrau mai na ovisa. Era via kila na vanua drau tiko kina.” Keirau kidava sara nira sa kila na ovisa vakalecaleca na vanua keirau dau caka vuli iVolatabu kina. Keirau mani veitaratara kei ira na tacida era qarava tiko na cakacaka ena Tokalau e Loma. Era kaya me keirau biubiu ena kena gauna totolo duadua. Keirau rarawataka nira sa na biu tu mai neirau vuli iVolatabu, ia keirau vakila nona veitaqomaki vakayalololoma o Jiova.

 Ena 1955, keirau lesi tale i Baghdad e Iraki. Ena vinakati me keirau qaseqasetaka neirau vunau vei ira na lewenivanua e kea, vakabibi vei ira na vakabauta na ivakavuvuli ni lotu ni vaKarisito.

 Keirau saga tale ga me keirau veitalanoa kei ira na Musulomani ena makete, se gaunisala. E dau vakamacalataka o Doris na ulutaga era na rawa ni taleitaka na lewenivanua. Kena ivakaraitaki ena tukuna: “E kaya o tamaqu nida na dui saumitaro vua na noda Dauveibuli.” (Roma 14:12) Oti e tomana: “Qori e dau vukei au vakalevu. Cava o nanuma me baleta na tikina ya?”

 Keirau marautaka neirau veiqaravi e Baghdad me voleka ni tolu na yabaki. Keirau vukei ira tale ga na tacida e kea ena kena tuvanaki lo na cakacaka vakaitalatala. E dau caka na soqoni ena vosa vakaArapea ena vale ni daukaulotu keirau tiko kina. Keirau dau marautaka na kidavaki ira na tataleitaki era kai Siria. Qori e dua na matatamata era dau vakatokai tu mera lotu vaKarisito. Ia era vakadinata nida tisaipeli dina i Jisu, nira raica na noda veilomani kei na duavata ena soqoni.—Joni 13:35.

 Dua vei ira na ciqoma na itukutuku vinaka o Nicolas Aziz, e dua na tama yalomalumalumu, era tiko tale ga na wekana e Armenia kei Asiria. Totolo ga nodrau vakabauta vakaveiwatini na ka e kaya na iVolatabu ni rau duidui o Jiova kei Jisu. (1 Korinica 8:5, 6) Au se nanuma vinaka na siga e papitaiso kina, kei ira na le 20 tale ena uciwai na Uferetisi.

 Ena ika14 ni Julai 1958, keirau kau vakaukaua i Irani ni oti vakalailai na vuaviri a vakamatei kina o King Faisal II, e Iraki. Na ono na vula neirau tiko e kea, keirau qaqarauni tiko ga qai tomana neirau vunau vei ira na vulagi.

 Ni bera ni keirau gole i Tehran na koroturaga kei Irani, au kau ena siteseni ni ovisa meu lai vakatarogi. Au kila sara ga e kea nira vakaraici keirau lo tiko na ovisa. Oti noqu vakatarogi au qiri vei Doris, qai kaya vua na ka era cakava lo tiko na ovisa. Me rawa ni keirau taqomaki, keirau mani nanuma meu kua ni lesu i vale me keirau duitutu ga me yacova ni keirau biubiu e Irani.

 E lai tiko o Doris ena dua na vanua e taqomaki vinaka me yacova neirau sota ena raraniwaqavuka. Ia cava ena cakava mera kua ni kila na ovisa nona lako ena raraniwaqavuka? E masulaka vei Jiova na kena ituvaki.

 E vakasauri ga na kena tau e dua na uca bi, vakavuna mera qara ivakaruru na lewenivanua kei na ovisa. E lala na gaunisala qai vakarawarawataka nona veitosoyaki o Doris, e kaya: “Vaka ga e dua na iloloma mai vei Jiova na waluvu qo!”

 Ni keirau biubiu e Irani, keirau lesi ena dua tale na yalava. Keirau vunau rawa kina vei ira na duidui matatamata kei na lotu. Ena 1961, keirau lesi me keirau veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka me keirau sikovi ira na mataveitacini ena duidui vanua ena Tokalau e Loma.

 Au vakadinata e levu na sala e veivakaduavatataki kina na yalo tabu ni Kalou ena neirau cakacaka vakaitalatala ena Tokalau e Loma. Au se nanuma vinaka tu na bulabula ni neitou veivosakitaka na iVolatabu kei Eddy kei Nicolas, rau turaga ni Palesitaina. Rau marautaka vakalevu na tiko ena soqoni, ia rau sega ni via tomana nodrau vuli iVolatabu ni sa rui kaukaua na rai vakapolitiki e tu vei rau. Au kerei Jiova ena masu me vukei rau me rawa ni rau ciqoma na ka dina. Ni rau kila ni Kalou ga ena walia na noda leqa, rau tomana tale nodrau vuli. (Aisea 2:4) Rau cavuraka laivi na rai ni boletaki vanua, rau papitaiso sara. E qai dua na ivakatawa ni tabacakacaka gugumatua o Nicolas.

 Na duidui vanua keirau veiqaravi kina kei Doris, dua na ka neirau dau qoroya nodra yalodina na mataveitacini se ituvaki cava era sotava. E levu na ka dredre era sotava, au dau saga gona meu vakacegui ira niu sikovi ira. (Roma 1:11, 12) Au na biuti au sara ga ena kedra ituvaki me rawa niu vakacegui ira. (1 Korinica 9:22) Au dau vakila na lomavakacegu niu vakayaloqaqataki ira ena gauna sara ga era vinakata kina.

 Keirau marautaka tale ga nira sa mai qaravi Jiova ena yalodina e levu neirau vuli iVolatabu. Eso era sa toki i vanuatani ena vuku ni ivalu ena nodra vanua. Ia era sa lai veivuke sara ena yalava vosa vakaArapea e Ositerelia, Kenada, Urope, kei Merika. Ena vica tiko ga na yabaki sa oti, era lesu ena Tokalau e Loma eso na luvedra mera lai veiqaravi ena vanua e vinakati vakalevu kina na veivuke. Keirau marautaka kei Doris ni keirau maliwai ira e levu na luvei keirau, kei na makubui keirau vakayalo!

 Keirau vakila nona veitaqomaki kei na nona veidusimaki o Jiova ena neirau bula taucoko. Au marautaka ni vukei au meu cavuraka laivi na veivakaduiduitaki, kei na boletaki vanua a tu vei au niu se itabagone. Na nodra veivakavulici tale ga na tacida yaloqaqa ra qai sega ni veivakaduiduitaki, e rawa kina niu wasea na ka dina vei ira na duidui matatamata. Levu na ituvaki dredre kei na veika tawanamaki keirau sotava ni keirau veiqaravi ena duidui vanua. Ia qori e vukei keirau me keirau nuitaki Jiova, qai kua ni vakararavi ena neirau kaukaua.—Same 6:8.

 Niu vakasamataka lesu na balavu ni gauna keirau qaravi Jiova tu mai kina, au kila e se vo tale tu e levu na ka meu cakava vua na Tamada vakalomalagi o Jiova. Keirau dau tukuna kei Doris me kua ni dua na ka me tarova noda veiqaravi vakatabakidua vei Jiova, ke da mani vakarerei meda vakamatei kina! Keirau na vakavinavinakataka tu ga vei Jiova ni vakayagataki keirau me keirau wasea na itukutuku vinaka e veivakacegui ena Tokalau e Loma. (Same 46:8, 9) Keirau vakanamata tu ena nuidei ena gauna se bera mai, ni keirau kila o Jiova ena dusimaki ira qai taqomaki ira tiko ga na vakararavi vua.—Aisea 26:3.