1-3. (a) Na cava me vakadeitaka kina o tina me savasava o luvena? (b) Na cava e vinakata kina o Jiova mera savasava na nona tamata?

VAKASAMATAKA mada ni vakarautaki luvena tiko me lai vuli e dua na tina dauloloma. Ena raica me sili, me savasava qai maqosa na nona isulu. Ena bulabula kina o gone, ena kilai tale ga ni qaravi koya vinaka na nona itubutubu.

² Na Tamada o Jiova e vinakata meda savasava. (Same 18:26) E kila ni na yaga vei keda na noda savasava. Nida savasava gona, ena rokovi kina o koya.—Isikeli 36:22; wilika 1 Pita 2:12.

³ Na cava na ibalebale ni savasava? Na cava na kena yaga? Nida dikeva na taro qori, de dua eda na raica eso na ka meda vakavinakataka.

4, 5. (a) Na cava eda via savasava kina? (b) Eda kila vakacava na rai i Jiova me baleta na savasava?

⁴ Eda vuli ga ena ivakaraitaki ni savasava i Jiova. (Vunau ni Soro 11:44, 45) Eda na savasava gona nida via “vakatotomuria na Kalou.”—Efeso 5:1.

⁵ Eda vulica ena veika buli na rai i Jiova me baleta na savasava. E bulia o Jiova na italetale me vakasavasavataka na cagi kei na wai. (Jeremaia 10:12) Vakasamataka na kena rawa ni vakasavasavataki koya ga na vuravura, ni oti mada ga noda vakadukara na tamata. Me kena ivakaraitaki e bulia o Jiova na manumanu somidi e vakatokai na microbe, e laurai rawa ga ena iloilo ni vakalevutaki ka. Na manumanu somidi qo e rawa ni vakasavasavataka na benu e dau veivagagai. Qori e vakatubuqoroqoro dina. Era vakayagataka mada ga na saenitisi mera veisautaka kina na revurevu ni ka e veivagagai.—Roma 1:20.

6, 7. E vakaraitaka vakacava na Lawa e soli vei Mosese ni dodonu mera savasava na sokaloutaki Jiova?

⁶ Eda dikeva tale ga na bibi ni savasava ena Lawa e solia vei Mosese o Jiova ena vukudra na Isireli. Me kena ivakaraitaki, mera savasava vakayago ke ra vinakata me vakadonuya o Jiova na nodra sokalou. Ena sili vakarua na bete levu ena Siga ni Veisorovaki. (Vunau ni Soro 16:4, 23, 24) Ni bera tale ga nira  vakacaboisoro na vo ni bete, mera savata na ligadra kei na yavadra. (Lako Yani 30:17-21; 2 Veigauna 4:6) Ena so na ituvaki ena totogi mate o koya e sega ni muria na lawa ni savasava.—Vunau ni Soro 15:31; Tiko Voli Mai na Lekutu 19:17-20.

⁷ Vakacava nikua? Eda rawa ni vulica na ivakatagedegede savasava i Jiova mai na Lawa e soli vei Mosese. (Malakai 3:6) E tukuni kina vakamatata mera savasava o ira na dausokaloutaki Jiova. Se sega ni veisau na ivakatagedegede i Jiova. E se namaka tiko ga nikua mera savasava na nona dauveiqaravi.—Jemesa 1:27.

8. Sala cava meda savasava kina?

⁸ Ena rai i Jiova, e levu tale na ka e okati ena savasava ni yagoda, noda isulu kei na vale. Qo e vauca na noda bula taucoko. Na noda sokalou, itovo kei na vakasama. Me raica o Jiova nida savasava, me savasava na ka kece e vauca na noda bula.

9, 10. Na cava na ibalebale ni sokalou savasava?

⁹ Sokalou savasava. Eda sega ni rawa ni tiki kei lotu lasu. Nira vesu tu e Papiloni na Isireli, era bula tu kei ira na sokalou butobuto vakasisila. E parofisaitaka o Aisea nira na lesu mera tauyavutaka tale na sokalou savasava. E tukuna vei ira o Jiova: “Moni lako tani mai kea, ni kua ni tara na ka e sega ni savasava! Ni lako tani mai vua, moni savasava tiko ga.” Era na sega gona ni bosoka vata na nodra qaravi Kalou kei na ivakavuvuli, itovo, se ivakarau ni lotu lasu kei Papiloni.—Aisea 52:11.

 ¹⁰ Nikua, era na tawasei ira tani vei lotu lasu na lotu vaKarisito. (Wilika 1 Korinica 10:21.) Levu na ivakarau vakavanua kei na vakabauta e veiyasa i vuravura e yavutaki ena ivakavuvuli ni lotu lasu. Me kena ivakaraitaki, levu na ivakarau vakavanua, e vakabauta ni bula tale tiko e dua na ka nida sa mate, levu gona era yavutaka e keri na nodra vakabauta. (Dauvunau 9:5, 6, 10) Mera kua ni vakaitavi kina na lotu vaKarisito. De ra na saga na nodra lewenivuvale mera vakaitavi kina. Koya gona, nida vinakata me raici keda o Jiova nida savasava, eda na sega ni vakamalumalumu vei ira.—Cakacaka 5:29.

11. Na cava na ibalebale ni itovo savasava?

¹¹ iTovo savasava. Me raica o Jiova nida savasava, e bibi meda cata na veiyacovi tawadodonu kece. (Wilika Efeso 5:5.) E tukuna o Jiova ena iVolatabu meda “dro tani mai na veiyacovi tawadodonu.” E vakamatatataka ni o ira na ivalavala dukadukali ra qai sega ni veivutuni “era na sega ni rawata na Matanitu ni Kalou.”—1 Korinica 6:9, 10, 18; raica na iKuri ni iVakamacala 22.

12, 13. Na cava me savasava kina noda vakanananu?

¹² Vakanananu e savasava. Eda dau cakava na ka eda vakasamataka. (Maciu 5:28; 15:18, 19) Ena savasava na ka eda cakava ni savasava noda vakasama. Nida sega ni uasivi, so na gauna dau cala noda vakanananu. Ke yaco qori, meda vuki totolo sara ni cavuraka laivi. Ke sega, ena yaco na gauna eda na vakila ni sa sega ni savasava na lomada. Eda na tini cakava sara na ka eda dau vakasamataka. Koya gona meda  vakasinaita na noda vakasama ena veika savasava. (Wilika Filipai 4:8.) Eda na cata na ka ni veivakamarautaki e kilai kina na ivalavala dukadukali se voravora. Eda na digia vinaka na ka eda wilika, sarava, kei na ka eda dau veitalanoataka.—Same 19:8, 9.

¹³ Meda tiko ga ena loloma ni Kalou, me savasava noda sokalou, itovo, kei na vakasama. Ia e bibi tale ga vei Jiova na noda savasava vakayago.

14. Na cava e bibi kina meda savasava vakayago?

¹⁴ Na savasava ni yagoda kei na noda itikotiko, ena yaga vei keda kei na so tale. Eda na vakila na kena vinaka, era na taleitaka tale ga na tamata mera maliwai keda. E tiko e dua tale na vuna bibi meda savasava kina vakayago. Ena rokovi kina o Jiova. Vakasamataka ga va qo: Ke o raica e dua na gone e dau duka tu ga, ena rawa ni cala na nomu rai me baleti rau na nona itubutubu. Ke da sega tale ga ni dau kauaitaka na keda irairai da qai duka, era na rawa ni dusi Jiova na tamata. E kaya o Paula: “Keitou sega sara ga ni via vakatarabetaki kemuni ena dua na ka, me kua ni beitaki kina na neitou cakacaka vakaitalatala, ia ena ka kece, keitou vakadinadinataka ni keitou italatala ni Kalou.”—2 Korinica 6:3, 4.

15, 16. Eda na savasava tiko ga vakacava?

¹⁵ Na yagoda kei na noda isulu. E bibi meda dau savasava e veisiga. Me kena ivakaraitaki, de vinaka meda sili e veisiga. Eda na vuluvulu ena sovu kei na wai, vakabibi ni bera na vakasaqa se kana, nida lesu mai valelailai se nida tara e dua na ka duka. De okati me sega soti ni bibi na vuluvulu, ia e itataqomaki mai na manumanu somidi kei na mate. E rawa mada ga ni veivakabulai. Ke sega na valelailai, e se tiko ga na sala me maroroi kina na benu. E Isireli makawa e sega na nodra valelailai, era na buluta vakayawa sara nodra benu mai na nodra itikotiko kei na vanua e drodro kina na wai.—Vakarua 23:12, 13.

¹⁶ E sega ni vinakati me sivia tale na iculacula ni noda isulu, me saulevu, se isulu vou e dau taka mai. E dodonu ga me rakorako qai savasava. (Wilika 1 Timoci 2:9, 10.) Eda dau vinakata me rokovi o Jiova ena keda irairai.—Taito 2:10.

17. Na cava me savasava tiko ga kina noda vale kei na noda lomanibai?

 ¹⁷ Noda vale kei na lomanibai. Se mani vanua cava eda tiko kina, me savasava na noda vale. Eda na raica tale ga me savasava na motoka, motopai se lori cava ga eda taukena, vakauasivi ke da dau kauta ena soqoni se cakacaka vakavunau. Nida lai vunau eda dau tukuna vei ira na tamata na bula savasava ena parataisi e vuravura. (Luke 23:43; Vakatakila 11:18) Na irairai ni noda vale kei na kena lomanibai ena vakaraitaka nida sa vakarautaki keda tiko meda bula ena vuravura vou savasava.

18. Na cava eda vinakata kina me savasava tiko ga noda vanua ni sokalou?

¹⁸ Noda vanua ni sokalou. Eda na vakaraitaka nida kauaitaka na savasava nida raica me savasava na Vale ni Soqoni se na vanua eda soqo kina. O ira na lako yani vakadua ena Vale ni Soqoni, era dau raica na kena savasava. Qo e rokovi kina o Jiova. Nida lewena na ivavakoso, eda rawa ni veivuke ena kena vakasavasavataki da qai qarauna na kena vakavinakataki.—2 Veigauna 34:10.

19. Na cava meda cata?

¹⁹ E sega ni tukuni kece ena iVolatabu na itovo meda cata, ia e tiko na ivakavuvuli me vukei keda meda kila kina na rai i Jiova. E sega ni vinakata meda vakatavako se vakayagataka cala na alakaolo se waigaga ni veivakamatenitaki. Ke da itokani ni Kalou, eda na cata na ka kece qori. Na vuna? Nida doka na isolisoli ni bula. Eda na sega ni bula balavu  ena itovo kece qori, ena vakaleqa noda bula, ena vakaleqai ira tale ga na tiko wavoliti keda. Levu era muduka na itovo kece qori mera bulabula vinaka kina. Nida itokani gona i Jiova, e tiko na vuna vinaka duadua meda muduka kina—nida lomana na Kalou. E tukuna e dua na marama gone: “Ena veivuke ga i Jiova, au vakasavasavataka noqu bula, au muduka tale ga na ka au bobula tu kina. . . . Au kila niu na sega ni rawata ena noqu kaukaua ga.” Meda veivosakitaka mada qo e lima na ivakavuvuli vakaivolatabu ena vukei kina e dua me muduka na nona malumalumu.

20, 21. Na itovo cava e vinakata o Jiova meda biuta?

²⁰ “Kemuni na wekaqu lomani, ena vuku ni vosa ni yalayala qo, meda vakasavasavataki keda mai na dukadukali kece vakayago kei na dukadukali vakayalo, da qai cakava tiko ga qori ena noda rerevaka na Kalou.” (2 Korinica 7:1) E vinakata o Jiova meda galala mai na itovo dukadukali ena rawa ni vakacacana na noda vakasama se yagoda.

²¹ E vakamacalataki ena 2 Korinica 6:17, 18 na vuna bibi meda ‘vakasavasavataki keda kina mai na dukadukali kece.’ E tukuna o Jiova: “Ni kua ni tara tiko na ka e sega ni savasava.” E qai yalataka: “Au na qai ciqomi kemuni. Au na qai tamamuni, oni na qai wili moni luvequ tagane, moni luvequ yalewa.” Ena lomani keda o Jiova me vaka ga e lomana na luvena e dua na tama ke da cata na ka kece e okata o koya me dukadukali.

22-25. Na ivakavuvuli vakaivolatabu cava e rawa ni vukei keda meda cata na itovo dukadukali?

²² “Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena  lomamu taucoko, ena nomu vinaka taucoko, kei na nomu vakasama taucoko.” (Maciu 22:37) Qo na ivakaro bibi duadua. (Maciu 22:38) E ganiti Jiova meda lomani koya vakatabakidua. Eda na lomani Jiova vakacava ena lomada taucoko ke da cakava tiko na ka ena tinia koso noda bula qai vakaleqa noda vakasama? Bibi meda vakaraitaka ga ena noda vinaka kece nida doka na bula e solia vei keda.

²³ “E solia [o Jiova] vei keda kece na bula, na icegu, kei na ka kece ga.” (Cakacaka 17:24, 25) Ke solia vei iko na nomu itokani e dua na iloloma, vakacava o na kolotaka laivi se vakacacana? E iloloma vakasakiti i Jiova na bula. Meda vakamareqeta mada ga. Eda na vakayagataka ga noda bula meda vakalagilagi koya kina.—Same 36:9.

²⁴ “Mo lomana na kainomu me vaka nomu lomani iko.” (Maciu 22:39) E sega ni vakaleqai keda wale ga na itovo dukadukali. Ena vakaleqai ira tale ga na tiko wavoliti keda, o ira eda lomana vakalevu. Me kena ivakaraitaki, ni dua e tiko vata kei koya na dauvakatavako ena vakaleqai koya na iboi ni tavako. Nida muduka na noda malumalumu, eda vakaraitaka kina vei ira eda vakaitikotiko vata nida lomani ira.—1 Joni 4:20, 21.

²⁵ “Tukuna tiko ga vei ira mera dau vakamalumalumu, mera talairawarawa ina matanitu kei ira na veiliutaki.” (Taito 3:1) Ena so na vanua e vakatabui vakalawa na taukeni se vakayagataki ni so na wainimate. Ni vakarota o Jiova meda doka na matanitu, eda na talairawarawa ina kena lawa.—Roma 13:1.

26. (a) Na cava meda cakava me vakadonuya noda sokalou o Jiova? (b) Na cava e bula vinaka duadua kina noda savasava tiko ga e matai Jiova?

²⁶ Ke da vinakata meda itokani i Jiova, de dua ena vinakati meda cakava eso na veiveisau. Ke dina qori, meda kua tale ni lokuyara. E sega ni rawarawa qori, ia eda rawa ni cakava! E yalataka o Jiova ni na vukei keda. E kaya: “O yau o Jiova na nomu Kalou, o koya e vakavulici iko mo vinaka kina, o koya e tuberi iko ena sala mo lakova.” (Aisea 48:17) Nida solia na noda vinaka kece meda savasava, eda rawa ni vakadeitaka nida sa rokova tiko na noda Kalou.