1-3. Na cava e yaco nira kauta na luvedra na itubutubu vei Jisu, na cava e vakavotuya me baleti koya?

 A KILA o Jisu ni sa roro mai na siga me cava kina nona bula e vuravura. E osooso sara ni sa vo ga e vica na macawa! E vunau voli kei iratou na nona yapositolo e Peria, ena isi ni uciwai na Joritani. Eratou cakacaka yani ena sauca me yaco i Jerusalemi, na vanua ena tiko kina o Jisu ena iotioti ni Lakosivia.

² Oti e dua na nona veivosaki bibi o Jisu kei ira na iliuliu ni lotu, e yaco sara e dua na ka. Era kauta yani na luvedra na lewenivanua mera raici Jisu. E duidui na yabaki ni nodra bula, e vakayagataka o Marika na vosa vata ga a cavuta taumada me vakamacalataka e dua na gone yabaki 12, ia o Luke e vakayagataka na vosa e rawa ni vakadewataki me “gone dramidrami.” (Luke 18:15; Marika 5:41, 42; 10:13) Io, na vanua era tiko kina na gone ena levu kina na maue kei na yavavala. Eratou cudruvi ira na itubutubu na tisaipeli i Jisu, ni ratou nanuma ni sa rui osooso na Turaga me kauaitaki ira na gone. Na cava e cakava o Jisu?

³ Ni raica o Jisu na ka e yaco e cudru sara ga. A cudruvi cei? A cudruvi ira beka na gone? Ira na itubutubu? Sega​—a cudruvi iratou ga nona tisaipeli! E kaya: “Laivi ira na gone lalai mera lako mai vei au, dou kua ni tarovi ira, ni o ira va qo e nodra na matanitu ni Kalou. Au tukuna vakadodonu vei kemudou, ni o koya e sega ni ciqoma na matanitu ni Kalou me vaka e dua na gonelailai, ena sega sara ni curu kina.” E qai “mokoti” ira na gone me vosa vakalougatataki ira. (Marika 10:13-16) Na vosa e vakayagataka eke o Marika vakaraitaka ni mokoti ira vakayalololoma o Jisu,  kena irairai ni a roqota tale ga eso na gone dramidrami me vaka e tukuna e dua na daunivakadewa. E macala vakasigalevu ni taleitaki ira na gone o Jisu. Ia e dua tale na ka eda vulica eke me baleti koya​—oya na nona dau torovi rawarawa.

4, 5. (a) Na cava eda kaya kina ni dau torovi rawarawa o Jisu? (b) Na taro cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

⁴ Ke a yalodredre o Jisu, sega ni veikauaitaki, se dokadoka, era na irairai sega ni malele vua na gone qori; ena dredre tale ga mera torovi koya na itubutubu. Nida raitayaloyalotaka na ka e yaco, eda raica beka na nodra marau na itubutubu ni lomani luvedra na turaga qo, e vakadinadinataka nira yaga vua na Kalou, qai vakalougatataki ira? O Jisu duadua ga e torovi rawarawa, e dina ni vakacolati ena itavi bibi sara.

⁵ O cei tale e torovi Jisu vakarawarawa? Na cava e torovi rawarawa kina? Na cava meda cakava meda torovi rawarawa kina vakataki Jisu? Meda raica mada.

6-8. E dau veimaliwai kei cei o Jisu? E duidui vakacava nona rai ni vakatauvatani kei ira na iliuliu ni lotu?

⁶ Nida wilika na itukutuku ena Kosipeli, eda drukataka na levu ni lewenivanua era torovi Jisu. Kena ivakaraitaki, eda dau wilika nira salavata kei koya na “ilala levu.” “Era . . . muri koya e dua na ilala levu mai Kalili.” Era “torovi koya yani e dua na ilala levu.” “Era lako yani vua e dua na ilala levu sara.” “Era tomani koya tiko ena ilakolako e dua na ilala levu.” (Maciu 4:25; 13:2; 15:30; Luke 14:25) Io, era dau maliwai Jisu na ilala levu.

⁷ Qo o ira ga na lewenivanua era dau vakatoka na iliuliu ni lotu mera “tamata tauvanua.” Era kaya e matanalevu na Farisi kei na bete: “O ira na ilala levu qo era sega ni  kila na Lawa era na cudruvi.” (Joni 7:49) E qai volai tu ena nodra ivola na rapai na rai qori. E levu na iliuliu ni lotu era beci ira na tauvanua, era sega ni via kanavata kei ira, volivoli vei ira, se mera veimaliwai mada ga. Era kaya kina eso nira na sega ni vakaturi na tauvanua baleta nira sega ni kila na lawa kei na ivakarau era bulia ga na Farisi! E levu gona na dravudravua era sa na sega tu ga ni kere veivuke se mera kerea nodra veidusimaki na iliuliu va ya. Ia a duatani sara o Jisu.

⁸ A rawarawa nona veimaliwai kei ira na tauvanua, e kana vata kei ira, vakabulai ira, vakavulici ira, qai nuitaki ira. Ia e vakaraitaka na ka dina e yaco tiko o Jisu, e tukuna nira na sega ni via qaravi Jiova e levu. (Maciu 7:13, 14) E sega ni qiqo nona rai me baleti ira eso tale, e kila ni levu era na rawa ni cakava na ka dodonu. E veibasai sara ga kei ira na bete, kei ira na Farisi domoqa! Ia e kurabuitaki nira torovi Jisu tale ga na bete kei na Farisi, ra qai veisau eso mera muri Jisu. (Cakacaka 6:7; 15:5) Era raica tale ga eso na vutuniyau era vakaitutu ni torovi rawarawa o Jisu.​—Marika 10:17, 22.

9. Na cava era torovi Jisu vakarawarawa kina na yalewa?

⁹ E rawarawa tale ga mera torovi Jisu na yalewa. E tarai ira vakalevu na nodra itovo veibeci na iliuliu ni lotu. Era sega ni dau tokona na rapai na nodra vakavulici na yalewa. Era sega ni vakadonui na yalewa mera ivakadinadina ena mataveilewai, e dau tukuni nira sega ni ivakadinadina nuitaki. Era dau vakavinavinakataka tale ga na rapai ena nodra masu vua na Kalou nira sega ni yalewa! Ia o ira na yalewa era sega ni rogoci Jisu me vosabeci ira va ya. Levu era torovi koya ra qai via vuli vua. Kena ivakaraitaki o Meri na ganei Lasarusa, e dabe voleka toka ga e yavai Jisu me rogoci koya, ia o Marica, na tacina a ogaoga ga ena nona vakarautaka na kakana. E vakavinavinakataki Meri kina o Jisu ni vakabibitaka na ka e dodonu me liu.​—Luke 10:39-42.

10. E duidui vakacava na ka e cakava o Jisu vei ira na tauvimate ni vakatauvatani kei ira na iliuliu ni lotu?

 ¹⁰ Era tabili tale ga vei Jisu na tauvimate, dina nira dau vakalolomataki vei ira na iliuliu ni lotu. E tukuni ena Lawa a soli vei Mosese mera dau korotinitaki na vukavuka me kua ni dewa na mate, e sega ni kena inaki mera vakalolomataki. (Vunau ni Soro, wase 13) Ia e qai buli e muri eso nodra lawa na rapai e tukuni kina nira vakasisila me vaka na benu na vukavuka. Eso mada ga na iliuliu era dau vakaviriki ira ena vatu mera kua ni toro voleka yani! Ke vakalolomataki tiko va qori e dua, sa na dredre dina me torova e dua na qasenivuli, ia era torovi Jisu na vukavuka. E tukuna kina e dua na vukavuka na vosa vakairogorogo qo ena nona vakabauti Jisu: “Turaga, ke oni vinakata, ni vakasavasavataki au mada.” (Luke 5:12) Eda na veivosakitaka ena wase tarava na ka e qai cakava o Jisu. Ia e matata ena ka eda veivosakitaka eke ni dau torovi rawarawa o koya.

11. Na ivakaraitaki cava e laurai kina ni torovi Jisu vakarawarawa o ira na orataka tu nodra cala, na cava e bibi kina?

¹¹ Era torovi Jisu tale ga o ira na ora tu na lomadra ena nodra cakacala. Vakasamataka mada na gauna a kana tiko kina o Jisu ena nona vale e dua na Farisi. A curu yani e dua na yalewa e kilai levu tu nona ivalavala vakasisila, e tekiduru ena yavai Jisu qai tagicaka na nona cala. E vakasuasuataka na yavai Jisu ena wainimatana, qai vakamamacataka ena drauniuluna. E kidroa na Farisi a sureti Jisu qai vakalewai koya ni sega ni tarova na yalewa qori. Ia a vakacaucautaki koya vakayalololoma o Jisu ena nona veivutuni dina, qai tukuna vua ni na vosoti koya o Jiova. (Luke 7:36-50) Sa qai vinakati ga vakalevu nikua vei ira na orataka tu nodra cala mera torovi ira era rawa ni vukei ira mera veivolekati tale kina kei na Kalou! Na cava e torovi rawarawa kina o Jisu?

12. Na cava eda sega ni kurabui kina ni dau torovi rawarawa o Jisu?

¹² O Jisu e vakatotomuria vinaka na Tamana vakalomalagi e dauloloma. (Joni 14:9) E kaya na iVolatabu ni “sega ni yawa . . . vei keda yadua” o Jiova. (Cakacaka 17:27) E “daurogoca na masu,” e dau volekati ira na qaravi koya ena yalodina, kei ira na vakasaqarai koya dina tiko mera qaravi koya. (Same 65:2) Vakasamataka mada​—e torovi rawarawa tale ga o koya e kaukaua, e cecere duadua e lomalagi kei vuravura! E lomani keda o Jisu me vakataki Tamana. Eda na veivosakitaka ena vo ni wase na titobu ni loloma i Jisu. A rawarawa ni torovi baleta nira raica sara ga na lewenivanua na nona lomani ira. Meda veivosakitaka mada eso na ivalavala e laurai kina na loloma qo.

13. Era na vakatotomuri Jisu vakacava na itubutubu?

¹³ E matata vei ira na lewenivanua ni kauaitaki ira dina o Jisu. Na veikauaitaki qori e sega ni seavu vakasauri ena gauna e osooso kina. Me vaka eda sa vulica oti, era kauta na luvedra na itubutubu vei Jisu, ra qai torovi koya vakarawarawa dina ni osooso ena itavi bibi e vakacolati vua. Oya na ivakaraitaki vinaka vei ira na itubutubu! E sega ni rawarawa nodra tuberi na gone ena vuravura nikua. Ia e bibi mera raica na gone nira dau torovi rawarawa na nodra itubutubu. Ke o itubutubu, o na kila vinaka ni o rui osooso ena so na gauna mo kauaitaka na ka e vinakata na luvemu. De vinaka mo tukuna vua ni o na saga mo drau veivosaki ena gauna o galala kina vakalailai. Ni o dina ena nomu vosa, ena vulica o luvemu ni yaga na vosota. Ena kila tale ga ni rawa ni tukuna vei iko na leqa kece e vakila se na ka e nuiqawaqawataka tiko.

14-16. (a) Ena ituvaki cava a vakayacora kina na imatai ni cakamana o Jisu, na cava e veivakurabuitaki kina? (b) Na cava eda vulica me baleti Jisu ena nona cakamana e Kena, na cava era vulica kina na itubutubu?

¹⁴ E vakaraitaka tale ga o Jisu ni kauaitaka nodra leqa na  lewenivanua. Vakasamataka mada na imatai ni nona cakamana. A tiko ena dua na kana ni vakamau e Kena, e dua na tauni e Kalili. E qai yaco e dua na ka vakamadua, e maca koso na waini! Mani tukuna vei Jisu o Meri, na tinana. Na cava e cakava o Jisu? E tukuna vei ira na veiqaravi mera vakatawana e ono na saqavatu ena wai. Ni tovolea na iliuliu ni soqo na kena sabolo, e kurabuitaka sara ga ni waini vinaka! Oya beka na cakaiba? Sega, na wai “sa vuki me waini.” (Joni 2:1-11) Dua na gauna balavu nodra dau diva tu na tamata mera vukica e dua na ka ina dua tale. Ena vica vata na senitiuri era saga voli na saenitisi era vakatokai na alchemist mera vukica na uma me koula. Era sega vakadua ni rawata, e dina ni tautauvata ga na ka erau buli mai kina. * Vakacava na wai kei na waini? E rua ga na ka e waki ena wai, ia na waini e waki kina e rauta ni udolu vakacaca na ka, so e vereverea sara ni vakamacalataki! Na cava e cakava kina o Jisu na cakacaka veivakurabuitaki ya me wali kina na leqa lailai sara me vaka na maca koso ni waini ena kana ni vakamau?

¹⁵ Ia qo e sega ni leqa lailai vei rau na se qai vakamau. E dua na ka bibi vei ira ena Tokalau e Loma ena gauna e liu na nodra kauaitaki na vulagi era sureti. Ke maca koso na waini erau na madua vakalevu na veiwatini vou, erau na rarawataka na nodrau siga ni vakamau rau qai nanuma tu qori ena veiyabaki e muri mai. Erau kauaitaka vakalevu na veiwatini na leqa ya, o Jisu tale ga. E mani walia na leqa qori o Jisu. Vakaevei, o sa qai raica na vuna era torovi Jisu kina na tamata nira leqa?

¹⁶ Era rawa ni vuli kina na itubutubu. Vakacava ke tukuna  vei iko o luvemu e dua na leqa e bikai koya voli? De o via vakawaletaka nona leqa, se o dredrevaka sara ga ni sega na betena. Ni vakatauvatani kei na nomu icolacola bibi, ena rairai sega soti ni bibi na nona leqa. Ia nanuma tiko ni sega ni ka wale vei gone na leqa ya! Ke sa kauai kina vakabibi e dua o lomana vakalevu, e dodonu tale ga mo kauai kina, se vakaevei? Ni raica gona o luvemu ni o dau kauaitaka na nona leqa, o na itubutubu torovi rawarawa.

17. Na ivakaraitaki cava ni yalomalua eda vulica vei Jisu, na cava e ivakaraitaki kina ni kaukaua na itovo qo?

¹⁷ Eda a veivosakitaka ena Wase 3 ni yalomalua o Jisu, e yalomalumalumu tale ga. (Maciu 11:29) E itovo totoka na yalomalua, e ivakadinadina levu ni nona yalomalumalumu e dua. Na itovo qo e okati ena vua ni yalo tabu ni Kalou qai salavata kei na vuku vakalou. (Kalatia 5:22, 23;  Jemesa 3:13) Ena gauna mada ga e caka kina vei Jisu na ka votivoti, e lewai koya vinaka tiko ga. Ia na nona yalomalua e sega ni vakaraitaka ni malumalumu. E kaya e dua na dauvakadidike me baleta na yalomalua: “E tiko ena daku ni yalomalua na kaukaua e vaka na kaukamea.” Io e ka ni sasaga meda kinoca noda cudru da qai yalomalua vei ira eso tale, e vinakati kina na kaukaua. Ia ni tokona o Jiova na noda sasaga, eda rawa ni vakatotomuri Jisu meda dau yalomalua, eda na torovi rawarawa tale ga kina.

18. Na ivakaraitaki cava e laurai kina na yalorawarawa i Jisu, na cava o kaya kina ni na torovi rawarawa e dua e yalorawarawa?

¹⁸ E dau yalorawarawa. Ena gauna e tiko voli kina e Taia o Jisu, a lako yani vua e dua na yalewa ni a ‘curumi timoni vakalevu’ na luvena yalewa. E vakaraitaka vua o Jisu ena tolu na sala ni na sega ni cakava na ka e vinakata. Kena imatai, e sega ni tukuna e dua na ka; kena ikarua, e vakamacalataka vua na vuna ena sega ni cakava kina nona kerekere; kena ikatolu, e vakayagataka e dua na vosa vakatautauvata me matata kina vua. Vakacava, e velavela beka na itovo i Jisu, e yalodua? E tukuna tiko beka ni sega ni yalomatua na yalewa qo ena nona sabaya tiko na vosa ni tamata rogo qo? Sega, a vosa ena nuidei na yalewa qo. E sega wale ga ni kerea na veivuke ia e cikecike tiko ga dina ni sa tukuni vua ni na sega ni vukei. Raica rawa o Jisu ni cike tiko ga na yalewa qo ena levu ni nona vakabauta, mani vakabula na luvena. (Maciu 15:22-28) Io, na nona yalorawarawa, nona tu vakarau me vakarorogo, kei na nona yalovinaka me cakava na ka e veiganiti, e uqeti ira e levu mera torovi koya!

19. Eda na kila vakacava nida tamata torovi rawarawa?

¹⁹ Era dau nanuma e levu nira tamata torovi rawarawa. Eso vei ira na veiliutaki era dau kaya ni dola tu na katuba  vei ira na lewenivanua, ke ra via veivosakitaka e dua na ka e soli tu vei ira na galala. Ia e veivakasalataki va qo na iVolatabu: “Era lewe vuqa na tamata era na dui tukuna yadua na nodra yalovinaka: ia ko cei me kunea rawa e dua na tamata lomadina?” (Vosa Vakaibalebale 20:6) E rawarawa meda tukuna nida torovi rawarawa, ia eda yalodina ni vakatotomuria na nona dau torovi rawarawa o Jisu? Na isaunitaro qori ena rairai vakatau ena nodra rai eso me baleti keda, sega ni noda rai ga. E tukuna o Paula: “Me kilai na nomuni yalorawarawa vei ira na tamata kece ga.” (Filipai 4:5) Eda rawa ni taroga: ‘Na cava nodra rai eso me baleti au? Vakacava na kequ irogorogo?’

20. (a) Na cava e bibi kina mera torovi rawarawa na qase ni ivavakoso lotu vaKarisito? (b) Na cava meda yalorawarawa kina ena ka eda namaka vei ira na qase ni ivavakoso?

²⁰ Mera saga sara na qase ni ivavakoso lotu vaKarisito mera dau torovi rawarawa. Era na via muria na ivakamacala ena Aisea 32:1, 2: ‘E dua na tamata ena vaka na ivunivuni mai na cagi, kei na ivakaruru mai na cava, ena vaka na uciwai ena vanua dravuisiga, qai vaka na yaloyalo ni vatu levu ena vanua dauveivakaocataki.’ Ena rawa ga ni veitaqomaki, veivakabulabulataki, qai veivakacegui e dua na qase ke dau torovi rawarawa. E sega ni rawarawa qo baleta na itavi levu era vakacolati kina ena gauna dredre qo. Ia mera kua  ni vakaraitaka na qase nira sa rui osooso mera qarava na veika era gadreva na sipi i Jiova. (1 Pita 5:2) Meda yalorawarawa tale ga na lewe ni ivavakoso ena ka eda namaka vei ira na tagane yalodina qo, meda yalomalumalumu ga da qai tokoni ira.​—Iperiu 13:17.

21. Era na saga vakacava na itubutubu me levu na gauna mera tiko kina kei luvedra, na cava eda na veivosakitaka ena wase tarava?

²¹ Mera dau saga na itubutubu me levu na gauna era tiko kina kei luvedra. Qo e bibi dina! Era na kila kina na gone ni vinaka mera talaucaka na lomadra vei Tata se o Nana. Ia mera qarauna na itubutubu lotu vaKarisito mera yalomalua ra qai yalorawarawa, mera kua ni cudru vakalialia ni vakatusa o gone na nona cala se na rai cala e tiko vua. Nira vosota tiko ga na itubutubu ena nodra vakavulici luvedra, era na saga mera dau veivosaki. Eda vinakata meda torovi rawarawa me vakataki Jisu. Eda na veivosakitaka ena wase tarava na nona yalololoma​—e dua vei ira nona itovo kilai tani e torovi rawarawa kina.