1-3. (a) E biuti iratou vakacava nona yapositolo o Jisu, cava e sega ni rarawataki sara kina na veitalatala qori? (b) Cava meda kila kina na bula i Jisu me tekivu ena nona lesu i lomalagi?

 ERATOU duri vata tu ena ulunivanua e le tinikadua na tagane. Ena nodratou qoroqoro kei na loloma levu eratou vakaraici koya tu na kedratou ika12. E yago ga vakatamata, ia qo o Jisu sa vakaturi oti, sa luve kaukaua duadua tale vei ira na luvei Jiova vakayalo. Qo tale ga sa iotioti tiko ni gauna me soqoni iratou kina nona yapositolo ena Ulunivanua ni Veiolive.

² Na ulunivanua qo e dua vei ira na delana vatucule e toka ena tai kei Jerusalemi, ni sivi yani na buca o Kitironi. Levu sara na ka e veinanuyaka o Jisu ni duri tu eke. E tiko ena baba qo na koro o Pecani, na vanua a vakaturi Lasarusa kina o Jisu. Se qai oti toka e vica na macawa na nona biubiu o Jisu mai na vanua voleka o Pecifaki me curu vakaturaga i Jerusalemi. Na Ulunivanua ni Veiolive qo e rairai tiko kina na iteitei o Kecisemani, na vanua a lomaleqa tiko kina o Jisu ena vica na aua ni bera ni vesu. Qo sara ga na ulunivanua e mai tatau kina o Jisu vei iratou nona itokani dredre eratou nona imuri. E vosa sara vakayalololoma vei iratou. Sa qai biubiu vakamalua me lesu i lomalagi! Eratou tu vakadua ena vanua qori na yapositolo, eratou qai wanonova toka nodratou Turaga lomani ni sa lako cake i lomalagi. Oti sa tabogo sara yani ena o, eratou sega ni raici koya tale.​—Cakacaka 1:6-12.

³ Qo beka na veitalatala dredre qai mosimosi, ni sa na sega tale na sota? Sega. Sa rauta me rau tukuna na agilosi vei iratou na yapositolo i Jisu ni se sega ni cava e keri na itavi i  Jisu. (Cakacaka 1:10, 11) Nona biubiu qori me lesu i lomalagi se qai itekitekivu ga ni levu tale na ka. E tukuni ena Vosa ni Kalou na veika e qai yaco vua. Bibi gona meda vulica na bula i Jisu me tekivu mai na gauna e biuti vuravura kina. Na vuna? Vakasamataka tale na vosa i Jisu vei Pita: “Muri au tiko ga.” (Joni 21:19, 22) Io meda talairawarawa kece ina ivakaro qori. Ia me kua ni lekaleka ga noda muri koya tiko, me ivakarau sara ga ni noda bula. Eda na cakava ga qori ke da kila mada na ka e sa cakava tiko qo na noda Turaga, kei na ilesilesi sa qarava tiko mai lomalagi.

4. E vakamacalataka vakacava na iVolatabu na veika ena yaco mai lomalagi ni sa lesu yani o Jisu?

⁴ E sega ni vakamacalataki ena iVolatabu nona kidavaki o Jisu ni sa lesu i lomalagi se na nodrau veimarautaki vakaveitamani. Ia sa parofisaitaka tu ga na iVolatabu na ka ena yaco ni lesu i lomalagi. De oni sa kila tiko na nodra dau raica na Jiu ena 15 na senitiuri sa oti e dua na soqo tabu. Vakadua ena veiyabaki ena curu na bete levu ina Tikina Tabu Sara ena valenisoro me kureitaka na dra e vakacabori ena Siga ni Veibuluti ena mata ni kato ni veiyalayalati. Ena siga qori, na bete levu e vakatayaloyalotaki koya sara ga na Mesaia. A qai vakayacora vakadua ga o Jisu na ibalebale vakaparofisai ni soqo qori ena nona lesu i lomalagi. E gole ina itikotiko cecere i Jiova mai lomalagi​—e tikina tabu duadua e vuravura kei lomalagi​—me cabora vei Tamana na yaga ni nona isoro ni veivoli. (Iperiu 9:11, 12, 24) A ciqoma beka o Jiova na isoro qori?

5, 6. (a) Na cava e vakaraitaka ni ciqoma o Jiova na isoro i Karisito? (b) E yaga vei cei na isoro ni veivoli, e yaga vakacava?

⁵ Ena saumi qori ke da vakasamataka na veika e yaco ni oti e vica na siga nona lesu i lomalagi o Jisu. Ena gauna sara ga era soqo vata tiko kina ena dua na tabavale e cake mai Jerusalemi e rauta ni 120 na lotu vaKarisito, qai lalata vakasauri  na rumu ya e dua na rorogo e vaka na cagi vakacevaruru. E laurai ni lai toka e buradeladra yadua na ka e vaka na yameyame ni buka ni sa sobuti ira na yalo tabu, ra qai vosataka na veimataqali vosa. (Cakacaka 2:1-4) E sucu kina e dua na matanitu vou, na Isireli vakayalo, “na matatamata digitaki” e “matabete vakatui” me vakayacora na loma ni Kalou e vuravura. (1 Pita 2:9) E ivakadinadina matata qori ni sa ciqoma qai vakadonuya o Jiova na isoro ni veivoli i Karisito. Na sovaraki ni yalo tabu qori e dua vei ira na ka ni veivakalougatataki e rawati ena isoro ni veivoli.

⁶ Me tekivu mai na gauna qori, sa yaga tiko vei ira na imuri i Karisito e veiyasa i vuravura na nona isoro. Se da lewe ni “qelenisipi lailai” ena veiliutaki kei Karisito mai lomalagi, se da lewe ni ‘so tani tale na sipi’ ena vakarurugi ena nona veiliutaki, e yaga vei keda kece na nona isoro. (Luke 12:32; Joni 10:16) Qori na yavu ni noda inuinui, e vosoti tale ga kina na noda ivalavala ca. Ke da “vakabauta” tiko ga na isoro ni veivoli qori da qai muri Jisu e veisiga, ena savasava noda lewaeloma, ena vinaka tale ga noda inuinui me baleta na veigauna sa tu qo e liu.​—Joni 3:16.

7. Na lewa cava a soli vei Jisu ni lesu i lomalagi, o na tokoni koya vakacava?

⁷ Na cava sa cakava tiko o Jisu mai lomalagi me tekivu mai na gauna e lesu kina? Sa soli tu vua na lewa. (Maciu 28:18) E lesi koya o Jiova me liutaka na ivavakoso vaKarisito, na ilesilesi e colata voli ena yalololoma kei na lewadodonu. (Kolosa 1:13) Sa parofisaitaki tale tu ga ni lesia o Jisu eso na tagane nuitaki mera qarava na nona qelenisipi. (Efeso 4:8) Kena ivakaraitaki, a digitaki Paula me “yapositolo . . . ina veimatanitu” me tukuna na itukutuku vinaka ena veivanua yawa. (Roma 11:13; 1 Timoci 2:7) Ni voleka ni cava na imatai ni senitiuri, e vakacaucautaka o Jisu, e vakasalataka, qai vakadodonutaka e vitu na ivavakoso ena yasana vakaRoma o Esia. (Vakatakila, wase 2-3) Vakacava, o kila tiko ni Ulu ni  ivavakoso vaKarisito o Jisu? (Efeso 5:23) Ke da via muri koya tiko ga, eda na talairawarawa da qai tokona na ivavakoso eda lewena.

8, 9. Na lewa cava a soli vei Jisu ena 1914, cava na kena ibalebale qori ena vakatulewa eda cakava?

⁸ E qai soli vei Jisu eso tale na lewa ena 1914. A Tui ni Matanitu vakaMesaia i Jiova ena yabaki qori. Ia a “tubu na ivalu mai lomalagi” ena gauna e tekivu veiliutaki kina. Cava e yaco? A kolotaki sobu mai o Setani kei ira na nona timoni, mani tikoyavavala o vuravura. Eda kila ni sa veiliutaki tiko mai lomalagi o Jisu nida raica na veivaluvaluti, basulawa, ka vakarerevaki, tauvimate, uneune, kei na leqa ni kakana. Se “turaga [tiko ga] ni vuravura qo” o Setani qai “lekaleka nona gauna.” (Vakatakila 12:7-12; Joni 12:31; Maciu 24:3-7; Luke 21:11) Ia se sureti ira tiko na tamata e vuravura raraba o Jisu mera vakamalumalumu ina nona veiliutaki.

⁹ E bibi meda tokona na Tui na Mesaia. Meda qara mada ga nona veivakadonui ena noda vakatulewa e veisiga, da qai kua ni nuitaka na vuravura veilecayaki qo. Ni vakaraica gona na kawatamata nikua na “nodra Tui na tui, [kei na] nodra Turaga na turaga,” e cudru vakalevu, ia e marau tale ga. (Vakatakila 19:16) Na vuna?

10. Cava e dau kilai kina o Jisu, ia na cava e vakacudrui koya?

¹⁰ Na noda Turaga e ucui Tamana ga ni daumamarau. (1 Timoci 1:11) Ni bula tu e vuravura, e sega ni dau vakalelewa se yalodredre. Ia e vakacudrui koya sara ga na ka era yaco tu e vuravura nikua. Macala ga ni cudruvi ira na isoqosoqo ni lotu era lasutaka tiko nira matataki koya. E parofisaitaka: “Era na sega ni curu kece ina matanitu vakalomalagi o ira era tukuna vei au, ‘Turaga, Turaga,’ o koya ga e cakava na loma i Tamaqu mai lomalagi. Levu era na tukuna vei au ena siga ya, ‘Turaga, Turaga, keimami a sega beka ni . . .  cakava tale ga e levu na cakacaka veivakurabuitaki ena yacamuni?’ Ia au na tukuna vei ira: au sega sara ga ni kilai kemuni! Ni lako tani, o kemuni na dau caka ca.”​—Maciu 7:21-23.

11-13. Cava era na lomatarotarotaka kina eso na ka e tukuna o Jisu vei ira na cakava tiko “e levu na cakacaka veivakurabuitaki” ena yacana, na cava e cudru kina? Tukuna e dua na kena ivakatautauvata.

¹¹ E levu vei ira na kaya nira lotu vaKarisito nikua era na rairai lomatarotarotaka na ka e tukuna qori o Jisu. Na cava me tukuna kina qori o Jisu vei ira na cakava tiko “e levu na cakacaka veivakurabuitaki” ena yacana? E dau vakailavotaka o lotu ni Veivanua vaKarisito na sasaga eso, nodra qaravi na dravudravua, tara ni valenibula, na koronivuli, kei na levu tale na cakacaka va ya. Meda raica mada e dua na kena ivakatautauvata meda kila na vuna e cudru kina o Jisu.

¹² Erau vakarau gole tiko ina dua na vanua e dua na veiwatini. Eratou na biu tiko mai na gone, rau mani sauma e dua me mai qaravi iratou tiko. Rawarawa sara na ka erau vinakata me cakava na dauveiqaravi qori: “Qaravi iratou vinaka na gone. Vakani iratou, dau raica me ratou savasava tiko ga, qai taqomaki iratou vinaka.” Ia ni rau lesu mai na itubutubu, rau kidroa ni ratou sa walokai tu na gone. Eratou duka, rairai tauvimate, eratou vakaloloma. Eratou tagi tiko vua na dauveiqaravi, ia e sega ga ni rogoci iratou. Na vuna? E kaba toka ga ena ikabakaba qai qua iloilo tiko. Erau cudru sara ga na itubutubu rau qai tarogi koya. E sauma: “Raica mada na ka kece au sa cakava tu qo! Sega beka ni savasava na iloilo? Au ripeataka tale ga eso na ka e vale, au cakava kece qo ena vukumudou!” Vakaevei, ena ruru kina nodrau cudru na itubutubu? Sega sara ga! Erau a sega ni tukuna vua me cakava qori, rau vinakata ga me ratou qaravi vinaka na gone. E vakacudrui rau nona sega ni cakava na ka e tukuni vua.

¹³ E vakataki koya sara ga na dauveiqaravi qori o lotu ni Vei vanua vaKarisito. E vakasalataki ira nona mata o Jisu mera vakani ira vakayalo na tamata ena nodra vakavulici ena ka dina ni Vosa ni Kalou, ra qai tuberi mera savasava tiko ga vakayalo. (Joni 21:15-17) Ia e sega sara ga ni talairawarawa ina veidusimaki qori o lotu ni Veivanua vaKarisito. E biuti ira tu ga na tamata mera walokai vakayalo, mera veilecayaki ena ivakavuvuli lasu, mera lecava tale ga na yavu ni ka dina ena iVolatabu. (Aisea 65:13; Emosi 8:11) Se mani vakacava na nona sasaga me vakavinakataka na bula ena vuravura qo, sa talaidredre ga. Na ituvaki ni vuravura qo e vaka tu e dua na vale sa dodonu ga me basu! E vakamatatataka na Vosa ni Kalou ni sa vakarau vakarusai vakadua na ituvaki ca ni vuravura i Setani.​—1 Joni 2:15-17.

14. Na cakacaka cava e vakamarautaki Jisu tiko nikua, na vuna?

¹⁴ Ia e marau vakalevu o Jisu ni raica tiko mai lomalagi nira cakava tiko e vica vata na milioni na ka e tataunaka vei ira nona imuri ni bera ni biuti vuravura, oya nira vakavulici ira tiko na lewenivanua mera tisaipeli. (Maciu 28:19, 20) Dua dina na itavi dokai meda vakamarautaki koya na Tui na Mesaia! Meda nakita gona meda tokona tiko ga na “dauveiqaravi e yalodina e vuku.” (Maciu 24:45) E duidui sara vei lotu ni Veivanua vaKarisito na ilawalawa lailai dauveiqaravi qo, baleta ni talairawarawa me veidusimaki ena cakacaka vakavunau qai yalodina me vakania na sipi i Karisito.

15, 16. (a) E raica vakacava o Jisu na nodra tawayalololoma e levu nikua, eda kila vakacava qori? (b) Cava e cudruvi lotu ni Veivanua vaKarisito kina o Jisu?

¹⁵ Sa macala tu ga ni cudru na Tui ni raica nodra tawayalololoma e levu nikua. Eda nanuma kina nodra vakalewai Jisu na Farisi ni a veivakabulai ena Siga ni Vakacecegu. Era domoqa, yalodua, qiqo nodra rai, qai donu ga vei ira na nodra ivakamacala ni Lawa a soli vei Mosese, kei na lawa era bulia ga. E macala ga ni yaga vakalevu vei ira na lewenivanua na cakamana i Jisu! Ia e sega ni dua na ka vei  ira na Farisi na marau, na vakacegu, kei na veiuqeti e vakilai ena cakamana qori. Na cava e nanuma o Jisu baleti ira? Dua na gauna a “vakaraici ira ena levu ni nona rarawataki ira nira sa rui lomaqa.”​—Marika 3:5.

¹⁶ E levu sara na ka e raica nikua o Jisu e ‘rarawa’ kina. Era vakamatabokotaki tu nikua na iliuliu ni lotu ni Veivanua vaKarisito nira yalodina ina ivakarau ni bula kei na ivakavuvuli e veisaqasaqa kei na iVolatabu. E vakacudrui ira tale ga na vunautaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. Era bukana sara tiko ga na italatala ena levu na vanua e vuravura na nodra vakacacani na lotu vaKarisito era yalodina mera vunautaka na itukutuku a vunautaka o Jisu. (Joni 16:2; Vakatakila 18:4, 24) Era dau tokoni ira tale ga na lewe ni nodra lotu mera vakaitavi ena ivalu ra qai veivakamatei​—nira nanuma ni marautaka o Jisu Karisito!

17. Era vakamarautaki Jisu vakacava na nona imuri dina?

¹⁷ Era duidui sara na imuri yalodina i Jisu nira dau veilomani. Era wasea na itukutuku vinaka vei ira na “veimataqali tamata kece” me vaka ga a cakava o Jisu, dina nira tusaqati. (1 Timoci 2:4) Vakasakiti dina nodra dau veilomani; qori sara ga na kedra ivakatakilakila levu. (Joni 13:34, 35) Era sa muri Jisu sara tiko ga ra qai vakamarautaki koya na Tui na Mesaia, ena nodra veilomani, nodra veidokai, kei na nodra veinanumi!

18. Na cava ena vakararawataka na noda Turaga, eda na vakamarautaki koya vakacava?

¹⁸ Meda nanuma tale ga ni dau rarawa na noda Turaga o Jisu ke ra sega ni vosota na nona imuri, ke batabata nodra lomani Jiova, ra qai muduka nodra veiqaravi. (Vakatakila 2:4, 5) Ia e marautaki ira na vosota me yacova na icavacava o Jisu. (Maciu 24:13) O koya gona meda nanuma dei na ivakaro i Karisito: “Muri au tiko ga.” (Joni 21:19) Meda veivosakitaka mada nona vakalougatataki ira na vosota me yacova na icavacava na Tui na Mesaia.

19, 20. (a) Eda na vakalougatataki vakacava nida muri Jisu nikua? (b) Nida muri Karisito, ena vakacegui vakacava na noda gadreva tu e dua na tama?

¹⁹ E vu ni veivakalougatataki dina nikua na noda muri Jisu. Ke da ciqomi Jisu me noda Turaga, da muria nona veidusimaki, da qai vakatotomuria nona ivakaraitaki, eda na rawata na iyau talei era qara tu na tamata e veiyasa i vuravura. Eda na vakalougatataki ni vakainaki noda bula, eda na lewe ni mataveitacini era veilomani dina, ena savasava noda lewaeloma, eda na sega ni nuiqawaqawa. Kena ibalebale ga nida na marau, da lomavakacegu tale ga. Ia ena sega ni yala ga e keri.

²⁰ O Jiova e vakarautaki Jisu me ‘Tamada tawa mudu’ na nuitaka na bula tawamudu e vuravura. A vakalolomataki ira nona kawa o Atama, na imatai ni tama. Sa kena isosomi gona o Jisu. (Aisea 9:6, 7) Ke da ciqomi Jisu me ‘Tamada tawa mudu,’ da qai vakabauti koya, ena dei noda inuinui ni bula tawamudu. Eda na volekati Jiova tale ga na noda Kalou. Me vaka ga eda sa vulica mai, nida vakatotomuria e veisiga na ivakaraitaki i Jisu, eda sa muria sara tiko ga na ivakaro vakalou qo: “Moni vakatotomuria na Kalou ni oni luvena lomani.”​—Efeso 5:1.

21. Era vakacila rarama vakacava na imuri i Karisito ena vuravura butobuto qo?

²¹ E dua na itavi vakasakiti eda cakava tiko nida vakatotomuri Jisu kei Jiova na Tamana. Eda vakacila tiko na rarama. Sa butobuto na vuravura ni sa vakacala tu e vica vata na bilioni o Setani, ra qai muria nona ivalavala. Ia o keda na muri Jisu eda vakacila na rarama​—qo na rarama ni ka dina vakaivolatabu, na rarama ni itovo vaKarisito, na rarama ni marau dina, na rarama ni vakacegu kei na loloma. Eda toro volekati Jiova tale ga kina, qori na isausau  vinaka duadua me sauva e dua na ibulibuli vuku.

22, 23. (a) Era na vakalougatataki vakacava na muri Jisu tiko ga ena yalodina? (b) Na cava me noda inakinaki?

²² Vakasamataka tale ga na ka ena via cakava vei iko o Jiova ena gauna sa tu qo e liu, ni vakayagataki koya na Tui na Mesaia. Sa vakarau yavala na Tui qo me vakarusai Setani kei na ituvaki ca kei vuravura. Ena qaqa dina ga o Jisu! (Vakatakila 19:11-15) Oti ya, ena qai tekivu na Duanaudolu na Yabaki ni nona Veiliutaki. Ena qai vakayagataka na isoro ni veivoli na nona Matanitu vakalomalagi, me yaga vei ira na kawatamata yalodina, mera rawata kina na bula uasivi. Raitayaloyalotaka mada na gauna ya ni o sa na bulabula, o kaukaua, o qai cakacaka ena marau kei ira na tacimu mai na veiyasa i vuravura moni veisautaka na vuravura me parataisi! Ni sa oti na Duanaudolu na Yabaki, ena qai solia lesu o Jisu na veiliutaki vei Tamana. (1 Korinica 15:24) Ke o muri Karisito tiko ga ena yalodina, o na vakaicovitaki ena ka talei eda sega ni katuma rawa ena gauna qo​—o na “vakila na galala lagilagi era vakila tu na luve ni Kalou”! (Roma 8:21) Io eda na vakila dina na ka talei erau a vakayalia o Atama kei Ivi. Ena gauna ya, eda na galala vakadua na luvei Jiova e vuravura mai na ivalavala ca a vakadewa mai o Atama. Io “sa na sega tale na mate.”​—Vakatakila 21:4.

²³ Vakasamataka na iliuliu cauravou e vutuniyau a veivosakitaki ena Wase 1. E vakasuka na veisureti i Jisu: “Mai muri au.” (Marika 10:17-22) Kua vakadua ni vakasuka na veisureti qori! Mo ciqoma ga ena marau na veisureti i Jisu qai gumatua ni vakayacora. Me nomu inakinaki mada ga mo vosota, mo qai muria tiko ga na iVakatawa Vinaka ena veisiga kei na veiyabaki mo rawata kina na bula, mo raica tale ga ni vakayacora na inaki lagilagi kece i Jiova!