1, 2. (a) Na cava era lesu lala kina na ovisa era a talai mera vesuki Jisu? (b) Na cava e qasenivuli uasivi kina o Jisu?

 DUA na ka na nodra cudru na Farisi. E vakavulica tiko o Jisu na veika me baleti Tamana ena valenisoro. Era sega ni duavata na vakarorogo; e levu era vakabauti Jisu, eso tale era vinakata me vesu. Nira sega ni kinoca rawa nodra cudru na iliuliu ni lotu, era talai ira na ovisa mera vesuki Jisu, ia era lesu lala mai. Era mani taroga na iliuliu ni bete kei na Farisi: “Cava oni sega ni kauti koya mai kina?” Era sauma na ovisa: “Se sega ni . . . dua e vosa me vakataki koya.” A tarai ira sara ga na nona veivakavulici, era sega gona ni vesuki koya. *​—Joni 7:45, 46.

² E sega ni tarai ira wale ga na ovisa na ka e vakavulica o Jisu, e levu tale na lewenivanua era kumuni yani mera rogoci koya. (Marika 3:7, 9; 4:1; Luke 5:1-3) Na cava e qasenivuli uasivi kina o Jisu? Eda raica ena Wase 8, ni taleitaka na ka dina e vakasavuya, qai lomani ira e vakavulica. E kenadau tale ga ena iwalewale ni veivakavulici. Meda raica mada e tolu na iwalewale laulau a vakayagataka, eda na vakatotomuria vakacava.

3, 4. (a) Na cava e rawarawa kina na vosa i Jisu ni veivakavulici? (b) E laurai vakacava ena iVunau ena Ulunivanua ni rawarawa na veivakavulici i Jisu?

³ Vakacava, o bau vakasamataka na mataqali vosa a rawa ni vakayagataka o Jisu? Ia a sega ni vakayagataka na vosa  e dredre mera kila na vakarorogo, ni levu vei ira era “sega ni vuli vinaka sara [ra] qai tauvanua ga.” (Cakacaka 4:13) E kila vinaka ni vakaiyalayala ga na nodra kilaka, e sega kina ni sivia na ka e vakavulica vei ira. (Joni 16:12) E rawarawa ga na vosa e tukuna, ia e titobu na ibalebale ni ka dina e vakasavuya.

⁴ Dua mada qo na iVunau ena Ulunivanua ena Maciu 5:3–7:27. E vakavure vakasama na ivakasala i Jisu ena ivunau qo, qai vakatabakidua ena usutu ni ka e veivosakitaki. E sega ni vereverea na vakasama se na matavosa. E tu tu yadua me vakayagataka na vosa era sega ni kila na gone! Sa rauta gona mera “vakadrukai na ilawalawa ya ena nona veivakavulici.” Kena irairai nira rogoci koya e levu na dauteitei, na ivakatawanisipi, kei na gonedau.​—Maciu 7:28.

5. Tukuna eso na matavosa rawarawa qai vakaibalebale a tukuna o Jisu.

⁵ Ni veivakavulici o Jisu, e dau vakayagataka na matavosa rawarawa, leleka, qai vakaibalebale. E tara sara ga na lomadra kei na nodra vakasama na vakarorogo, vakabibi ni se sega ena gauna ya na ivola tabaki me vaka sa tu nikua. Meda raica mada eso na kena ivakaraitaki: “Ni kua ni daulelewa de oni lewai.” “E sega ni yaga na vuniwai vei ira na bula vinaka, e yaga ga vei ira na tauvimate.” “E gu na yalo, ia sa malumalumu ga na yago.” “Ni solia vei Sisa na ka e nei Sisa, vua na Kalou na ka e nona na Kalou.” “E marau vakalevu o koya e solia na ka, vakalailai o koya e taura na ka.” * (Maciu 7:1; 9:12; 26:41; Marika 12:17; Cakacaka 20:35) Era guilecavi dredre na matavosa qori me vaka ga na imatai ni gauna a tukuni kina volekata na 2,000 na yabaki sa oti.

6, 7. (a) Me rawarawa noda veivakavulici, na cava e bibi kina meda vakayagataka na vosa rawarawa ga? (b) Na cava meda cakava me kua ni sivia tale na ka eda vakamacalataka vei gonevuli?

 ⁶ Ena rawarawa vakacava noda veivakavulici? E bibi meda vakayagataka na vosa era kila na lewenivanua. E sega ni vereverea na yavu ni ivakavuvuli ni Vosa ni Kalou. Sa vakatakila o Jiova na nona inaki vei ira e vinaka na lomadra ra qai yalomalumalumu. (1 Korinica 1:26-28) Ena laulau noda vakasavuya na ka dina ni Vosa ni Kalou ke rawarawa qai digitaki vinaka na vosa eda vakayagataka.

⁷ Me rawarawa noda veivakavulici, me kua ni sivia tale na ka eda vakamacalataka vei gonevuli. O koya gona, nida caka vuli iVolatabu, meda kua ni vakamacalataka kece na ka e tu ena parakaravu; se da nanuma ni bibi me vakatotolotaki na vuli ni sa tiko ga na tabana e dodonu me vulici. Ia e ka vakayalomatua me vakatau na totolo ni vuli ena veika e gadreva, kei na ka e rawata o gonevuli. Me noda isausau meda vukei gonevuli me muri Karisito, me qaravi Jiova tale ga. Me rawati qori, me veiganiti na gauna me vakavulici kina o gonevuli me matata vua na ka e vuli ca tiko. Ena qai tara na lomana na ka dina ena iVolatabu, ena uqeti koya tale ga me bulataka.​—Roma 12:2.

8, 9. (a) Na cava e dau taro kina o Jisu? (b) E vakayagataka vakacava o Jisu na taro me kila kina o Pita na ka dodonu me baleta na soli ivakacavacava ni valenisoro?

⁸ E dau taro vakalevu o Jisu, dina ni so na gauna a rawa ni tukuna ga vakadodonu na vakasama e vinakata me kilai. Na cava e dau taro kina? E dau taro ena so na gauna me vakavotuya nodra inaki ca na dauveitusaqati, me vagalui ira. (Maciu 21:23-27; 22:41-46) Ia ena levu ga na gauna e taroga o Jisu na taro titobu mera tukuna na nona tisaipeli na ka e tu e lomadra, me uqeta, me vakavulica tale ga nodra vakasama. E dau taroga gona, “Na cava dou nanuma?” E taroga tale ga, “O vakabauta?” (Maciu 18:12; Joni 11:26) Na nona taro e uqeta sara ga na lomadra nona tisaipeli. Meda raica mada e dua na kena ivakaraitaki.

⁹ Dua na gauna era a tarogi Pita na daukumuni ivakacavacava se sa sauma o Jisu na ivakacavacava ni valenisoro se sega. * E sega ni qai vakasama tale o Pita, e totolo ga nona sauma, “Io.” Oti ya, e tarogi Pita o Jisu: “Cava nomu rai Saimoni? Era dau kumuna vei cei na tui e vuravura na soli kei na ivakacavacava? Vei ira na luvedra se vei ira na vulagi?” E kaya o Pita: “Vei ira na vulagi.” E mani kaya vua o Jisu: “Kena ibalebale, era sega ni dau soli ivakacavacava na luve ni tui.” (Maciu 17:24-27) E sega tale ni lomalomaruataka o Pita na ibalebale ni taro i Jisu, nira sega ni dau soli ivakacavacava na lewe ni vuvale vakatui. O koya  gona, e sega ni dodonu me soli ivakacavacava o Jisu, ni Luvena duabau ga na Tui vakalomalagi e sokaloutaki ena valenisoro. Eda raica ni sega ni tukuna ga vei Pita na isaunitaro dodonu, ia e maqosataka o Jisu nona vakayagataka na taro me kila kina o Pita na ka dodonu, me dau vakasama vakavinaka ni bera ni vosa.

10. Meda vakayagataka vakacava na taro nida vunau e veivale?

¹⁰ Ena yaga vakacava na taro ena cakacaka vakaitalatala? Nida vunau e veivale meda taroga na taro e vakavure vakasama, de na rawarawa kina noda wasea na itukutuku vinaka. Kaya mada ke da sotava e dua na itabaqase, eda rawa ni taroga ena veidokai, “Na veisau cava soti oni raica e vuravura ena gauna qo ni vakatauvatani kei na nomuni gauna?” Ni tukuna na nona nanuma, eda rawa ni taroga tale, “Na cava me caka ena vuravura qo me dua na vanua vinaka meda bula kina?” (Maciu 6:9, 10) Ke tiko e vale o tina kei ira na gone, eda rawa ni taroga, “Oni bau vakasamataka se na vakacava tu na vuravura qo ni ratou sa na cauravou se goneyalewa na luvemu?” (Same 37:10, 11) Nida kauaitaka na ka eda raica nida volekata yani e dua na vale, eda na digia na taro me salavata kei na ka e kauai kina o itaukeinivale.

11. Ena yaga vakacava na taro nida caka vuli iVolatabu?

¹¹ Ena yaga vakacava na taro nida caka vuli iVolatabu? Nida taroga na taro e vakasamataki vinaka, eda na takiva mai na ka e tu e lomai gonevuli. (Vosa Vakaibalebale 20:5) Kaya mada ke da vulica tiko na wase “Muria na iVakarau ni Bula e Taleitaka na Kalou” ena ivola Na Cava Mada e  Kaya na iVolatabu? * E vakamacalataki ena wase qori na rai ni Kalou me baleta na veidauci, mateni, kei na lasu. De na laurai ena isaunitaro i gonevuli ni sa kila na ka e tukuna na iVolatabu, ia e duavata kei na ka e vulica tiko? Eda rawa ni taroga, “Na cava o nanuma, sa rui dredre na lawa ni Kalou?” Eda rawa ni taroga tale ga, “O na muria vakacava na ivakavuvuli qo?” Nanuma, me veidokai na taro eda tarogi gonevuli kina. Eda na sega ni via taroga na taro ena vakamaduataki koya.​—Vosa Vakaibalebale 12:18.

12-14. (a) E vakayagataka vakacava o Jisu na ivakamacala momona? (b) Na ivakamacala momona cava e vakayagataka o Jisu nira kaya na Farisi ni ivurevure ni nona kaukaua o Setani?

12 Ni uasivi na vakasama i Jisu, e kenadau ena veivosaki. Ena so na gauna e vakayagataka na ivakamacala momona me vakacalai ira na tusaqati koya. Ena levu na ituvaki, e dau veilauti nona ivakamacala me vakavulici ira kina nona imuri ena veika bibi. Meda raica mada eso na ivakaraitaki.

¹³ Oti nona vakabula o Jisu na turaga e curumi timoni, e mataboko, e galu tale ga, era kaya na Farisi: “O ka qo e vakasavi ira na timoni ena kaukaua i Pielisipupi [Setani], na nodra iliuliu na timoni.” Era tukuna ena voraki ni vinakati na kaukaua tani me vakasavi kina na timoni. Era mani kaya ni veivakabulai o Jisu ena kaukaua i Setani. E sega wale ga ni lasu na ka era tukuna, e ka vakalialia tale ga. Me vakavotuya na nodra nanuma cala, e kaya o Jisu: “Na matanitu e tawase e sega ni rawa ni tudei, na koro tale ga se vale e tawase ena bale. Ke vakasavi Setani tale ga o Setani, sa na qai tawase vakataki koya; me na qai dei vakaevei na nona matanitu?” (Maciu 12:22-26) E kaya tiko o Jisu: “Keu mata nei Setani au qai saqata na ka e cakava, sa  na vorata tale tiko o Setani na ka e vinakata, ena bale ga.” Sa ra na sega tu ga ni vakacala na ivakamacala momona ya ni lauti ira sara ga!

¹⁴ E se bera ni oti nona veivosaki kei ira o Jisu. E kila ni so na nodra tisaipeli na Farisi era dau vakasavi ira tale ga na timoni. Mani taroga kina e dua na taro rawarawa, ia e lutubi: “Keu vakasava na timoni ena yaca i Pielisipupi, na yaca i cei ga era vakasava tiko kina na timoni na luvemudou [se, nomudou tisaipeli]?” (Maciu 12:27) Qo na ibalebale ni ka e tukuna o Jisu: “Keu vakasavi timoni ena kaukaua i Setani, na kaukaua vata ga qori era vakayagataka tiko na nomudou tisaipeli.” Na cava tale mera kaya na Farisi? Era na sega tu ga ni tukuna nira cakacaka tiko nodra tisaipeli ena kaukaua i Setani. E moica gona o Jisu nodra nanuma cala me lai tini ena vakasama era tikotiko ca tale kina. Vakacava, eda taleitaka na wilika na ivakamacala qori i Jisu? Sa qai wacava na ilala levu era rogoci koya sara ga, ni veilauti dina nona vosa baleta ni tiko e kea, ra qai rogoca na itautau ni nona vosa!

15-17. Vakamacalataka mada na nona kaya o Jisu “sa qai wacava,” me vakavulica kina na ka dina veiuqeti me baleti Tamana.

¹⁵ A vakayagataka tale ga o Jisu na ivakamacala momona, qai veilauti me vakavulica kina na ka dina veiuqeti me baleti Tamana. Levu na gauna e kaya “sa na qai wacava,” me vakadeitaka kina na ka dina era sa kila rawa tu na vakarorogo. Ena laulau sara na ivakamacala va qori ni veidutaitaki kina na ka. Meda raica mada e rua na kena ivakaraitaki.

¹⁶ Ni vakayacora nodratou kerekere na nona tisaipeli me vakavulici iratou ena ivakarau ni masu, e vakamacalataka sara o Jisu na nodra dau “solia na ka vinaka” na itubutubu ivalavala ca vei ira na luvena. Sa qai tinia: “Ke sa rawa vei kemudou na tamata ivalavala ca mo dou solia na ka  vinaka vei ira na luvemudou, sa na qai wacava na Tamada mai lomalagi ni na solia na yalo tabu vei ira era kerea vua!” (Luke 11:1-13) Na ibalebale ni ka e tukuna o Jisu e vakadutaitaki kina na ka. Ke sa kauaitaka na itubutubu ivalavala ca na veika era gadreva na luvena, sa qai wacava na Tamada vakalomalagi, ni uasivi qai dodonu na ka kece e cakava, ni na solia na yalona tabu vei ira na nona dausokalou yalodina era kerea vua ena yalomalumalumu!

¹⁷ A vakayagataka o Jisu na ivakamacala va qori ni veivakasalataki vakayalomatua me baleta na nuiqawaqawa. E kaya: “Na reveni . . . [e]ra sega ni kaburaka na sorenikau se tatamusuki, e sega tale ga na nodra lololo, ia e vakani ira na Kalou. Dou sega beka ni uasivi ira na manumanuvuka? Dou raica vinaka mada na lili, era sega ni cakacaka se tali . . . Ke vakasuluma na Kalou na co ni veikau era tu nikua ia era vakamai nimataka, me qai sega vakacava ni vakasulumi kemudou, o kemudou e lailai na nomudou vakabauta?” (Luke 12:24, 27, 28) Ke sa kauaitaka o Jiova na manumanuvuka kei na senikau, sa qai wacava nona kauaitaki ira era lomani koya, era sokalou tale ga vua! E sega ni vakabekataki ni tara sara ga na lomadra na vakarorogo na ivakamacala i Jisu.

18, 19. Na cava meda tukuna ke kaya e dua ni sega ni vakabauta na Kalou baleta ni tawarairai?

¹⁸ Eda vinakata me momona na noda ivakamacala ena cakacaka vakaitalatala, me vakadodonutaki kina na ivakavuvuli lasu. Eda vinakata tale ga me veilauti na noda ivakamacala nida vakavulica na ka dina me baleti Jiova. (Cakacaka 19:8; 28:23, 24) Vakacava, me vereverea na noda ivakamacala? Sega sara. Eda vulica ena ivakaraitaki i Jisu ni na laulau na noda ivakamacala ke rawarawa ga qai tuvai vakavinaka.

¹⁹ Me kena ivakaraitaki, na cava meda tukuna ke kaya e  dua ni sega ni vakabauta na Kalou baleta ni tawarairai? De vinaka meda vakaraitaka ni ka kece e yaco e tiko na vuna. Nida raica ni yaco e dua na ka, eda kila ni dua na ka e vakavuna. Eda rawa ni kaya: “Ke o lakova e dua na vanua lala o qai donuya e dua na vale tara vakamaqosa e tu kina na kakana (na ka e yaco), o na kila ga ni dua a tara (vakavuna) na vale qori, se vakaevei? Nida raica tale ga na veika buli kei na levu ni kakana ena kena ‘kovate’ e vuravura (na ka e yaco), e macala ga ni dua e bulia (vakavuna), se vakacava? E vakamatatataka sara ga na iVolatabu: ‘E tiko o koya e tara na vale yadua, ia o koya e tara na ka kece ga na Kalou.’” (Iperiu 3:4) Se mani momona vakacava na noda ivakamacala, era na sega ni vakabauta kece na tamata.​—2 Cesalonaika 3:2.

20, 21. (a) Eda na vakayagataka vakacava na ivakamacala “sa na qai wacava sara,” meda vakamatatataka kina na itovo kei na sala i Jiova? (b) Na cava eda na veivosakitaka ena wase tarava?

²⁰ Eda rawa tale ga ni vakayagataka na ivakamacala qori,  “sa na qai wacava sara,” meda vakamatatataka kina na itovo kei na sala i Jiova nida cakacaka vakavunau, se veivakavulici ena ivavakoso. Kena ivakaraitaki, nida vakamacalataka ni beci o Jiova ena ivakavuvuli ni veivakararawataki tawamudu ena bukawaqa mai eli, eda rawa ni kaya: “Na tama dauloloma ena sega ni vakama tiko na ligai luvena ena buka me totogitaki koya kina. Sa qai wacava sara na Tamada vakalomalagi dauloloma ni na cata sara ga me vakararawataka e dua ena bukawaqa mai eli!” (Jeremaia 7:31) Nida vakabibitaka vua e dua na tacida e lomabibi ni lomani koya o Jiova, eda rawa ni tukuna: “Ke sa kauaitaka o Jiova na siparo lailai, sa qai wacava sara na nona kauaitaki ira, kei na nona lomani ira yadudua era sokaloutaki koya tiko e vuravura, okati tale ga kina o iko!” (Maciu 10:29-31) Ena dau veiuqeti sara ga na ivakamacala va qori.

²¹ Eda raica rawa ena tolu ga na iwalewale ni veivakavulici i Jisu ni donu vinaka na nodra kaya na ovisa era a talai mera vesuki Jisu: “Se sega ni . . . dua e vosa me vakataki koya.” Eda na veivosakitaka ena wase tarava na iwalewale ni veivakavulici e rairai kilai kina o Jisu, na vosa vakatautauvata.